Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1788

Vervolg van 't jaer ons heeren Jesu Christi 1788⁽⁹⁾.

(Maart)

(1 Maerter 1788)

- fol. 1 - Op den 1 maerte is met de gewonelijcke ceremonie binnen de stadt Gend geschiet de 540ste treckinge der keijserlijcke en koninglijcke loterije; zijnde uijt het radt der fortune getrokken de nombers: 60, 18, 33, 15, 74.

(9) In de uitgave van het tweede deel van ‘Daegelijcksche Gevallen’ namen we de titels over uit de inhoudstabel van het handschrift. Voor het derde deel heeft Van Walleghem echter geen tafel meer opgemaakt, zodat vanaf hier de titels ontbreken.

(2 maerte 1788)

Op den 2 maerte, zijnde sondag, gebuerde binnen dese stadt Brugge op het Pandtreijken ontrent den twalf uren voornoen een aldergrootste gevegt en wanorder. Want een kint aldaer op een draeijbert naer eenige kleenigheijden van zoogenaemde makerons ofte obelij voor een orjen draeijende⁽¹⁰⁾, draeijde hetzelve bij geluk het getal van twintig. Dog den meester van dat kraamken, zijnde een Waele, verstak op eene behendige wijse het ijser en wilde aen hetzelve kint maer twee geven. Den vaeder van - fol. 2 - hetzelve kint, zonder wete van den kraemer, daeragter staende en die onregtveerdigheijdt ziende, trok de partije van zijn kint met regt aen en wilde hem twintig, gelijk het hadde gewonnen, doen geven, zoodaeniglijk dat er om dese bagatelle een zoo hevig geschil oprees dat men voor doodtslaegen bevreest was. Want den kraemer, ziende dat hij overtuijgt was, schoot in eene zoo hevige coulere dat hij het draeijijser nam en den vaeder van het kint in zijnen kop kante en hem eene zeer groote wonde nevens zijn ooge, beneden zijn heerssens toebragt, zoodaeniglijk hadde hij zijn heerssens getroffen dat hij het noijt meer zoude voorseijt hebben. Hierop viel den vaeder den kramer toe gelijk ook zijne vrouwe, geassisteert door eenige die het ongelijk hadden gesien, die hun zoodaenig betaelden dat, hadden zij met hunne kassen niet seffens het haesepad gekosen, zij hun zouden omgebragt hebben.

(10) De Bo vermeldt een kermisspel dat met de hier gegeven beschrijving overeenkomt, nl. het draaien om makarons. Dit draaien gebeurt op een molentje dat aan een uurwijzerplaat gelijkt, door Van Walleghem ‘draeijbert’ genoemd. De term ‘obelij’ komt overeen met het Antwerpse woord voor makaron ‘oblewitje’. (L.-L. DE BO, Westvlaamsch Idioticon, Brugge, 1873, blz. 665).

[p. 130]

(4 maerte 1788)

- fol. 3 - Op den 4 maerte gebuerde het dat joffrouw Vermoortel⁽¹¹⁾, wonende in Bouverijstraete, op haer bedde doodt gevonden wiert. Want wanneer de dienstmaert des morgens ging om haer op te wekken, stont zij ten uijtersten verbaest van haer geen tael of te hooren en de gordijn van 't bedde opengeschoven hebbende, vont zij haer doodt liggen, aldus ongeluckig zonder eenige geestelijcke of tijdelijcke hulpe overleden zijnde.

Desen naermiddag stierf niet min subitelijk d'heer Brecht⁽¹²⁾, wonende in d'Ezelstraete, want desen heer van het lof thuijs komende, viel op 't onvoorsiens qualijk, zoodaenig nogtans dat hij zoo verre bij zig zelven kwam dat hij met d'Heijlige Sacramenten konde geadministreert worden, nog voor den negen uren van desen avont overlijdende, niettegenstaende alle mogelijcke hulpe die er aengewent wiert.

(11) Op 4 maart 1788 overleed Cecilia De Rinck, weduwe Joannes van Moortel. Zij werd geboren te Gent, werd 79 jaar oud. (S.A.B., Doop-, trouw- en begraafboeken, Algemeen Overlijdensregister, 1788 - St.-Salvatorsparochie, 1^o portie, n^o 64).

(12) Dominicus Jacobus Brecht, zoon van Bernardus en Maria Theresia De Brouckere, overleed op 6 maart 1788. Hij was 53 jaar oud, gehuwd met Regina Rheder. (S.A.B., Doop-, trouw- en begraafboeken, Algemeen Overlijdensregister, 1788 - St.-Jacobsparochie, n^o 64).

(8 maerte 1788)

Op den 8 maerte is met de gewonelijcke ceremonie binnen de stadt Brussel geschiet den 541ste treckinge der keijserlijcke en koninglijcke loterije; zijnde uijt het radt der fortune getrokken de nombers: 8, 57, 1, 20, 29.

(9 maerte 1788)

- fol. 4 - Op den 9 maerte wiert het bij uijtnementheijdt kout en vriesende weder. Want den windt die nu sedert eenige daegen met eene groote hevigheijdt uijt den westen tusschen het vallen van haegelsteenen en eenige sneeuw gewaeijt hadde, was heden gewent naer den noorden; zoodaenig geduerende thien à elf daegen waeijende en vriesende dat niemant bijnae geheugen heeft desen tijdt van 't jaer harder weder geweten te hebben. Zoo nogtans dat dit weder alsnu voor den landbouw zeer voordeelig is terwijl meest alle de landen die door het sagt droog weder dat men tot nu toe sedert het nieuw jaer gehadt heeft maer hebben konnen besaeijt worden en dit hart weder hoogst noodig hadden.

(15 maerte 1788)

Op den 15 maerte is met de gewonelijcke ceremonie binnen de stadt Antwerpen geschiet de 542ste treckinge der keijserlijcke en koninglijcke loterije; zijnde uijt het radt der fortune getrokken de nombers: 35, 57, 22, 14, 24.

(22 maerte 1788)

- fol. 5 - Op den 22 maerte en is als nae wekelijcksche gewoonte de keijserlijcke en koninglijcke loterije ter oorsaek van de Heijlige ofte Goede Week niet getrokken geworden, zoodat nu, gelijk het voorleden jaer, ter zelver gelegentheijdt ook gepleegt is; de treckinge der nombers tot den volgenden saterdag is verschoven geworden.

(27 maerte 1788)

Op den 27 maerte gebuerden binnen dese stadt Brugge op den Com twee overgroote ongelucken. Want op een schip aldaer twee matroosen aen het touwwerk van een zeeschip werckende op de taefel van den mast die er aen veele van die schepen is, zoo gebuerde het dat het houtewerk van desen taefel op 't onvoorsiens van de mast afbrak, waerdoor dees twee matroosen een ellendig nootlot ondergingen: den eenen, vallende op de luijken van het schip, zoodaenig gewont dat men weijnig of geene teekens van leven aen hem meer saeg; vallende zelfs den andere nog veel ellendiger, want - fol. 6 - desen in den val op de luijken stuijkende, viel van daer af tot in den gront van 't schip zoodaenig dat zijn hooft vermorselt en bijnae alle zijne leden gebroken waeren. Dees twee ongeluckige ontfingen op de teekens van leven die men nog aen hun bespuerde met haeste de H. Olie, waernaer zij tusschen doodt en levendig met eene sittemande⁽¹³⁾ naer 't hospitael deser stadt de verscheijde matroosen gedregen wierden.

(13) ‘Sittemande’ hebben we niet teruggevonden. Verwijs en Verdam geven echter wel enkele samenstellingen met ‘sitte’, zoals bijvoorbeeld ‘sittebanc’. ‘Sitte’ is afgeleid van ‘sitten’ in de betekenis van ‘zitten’. (E. VERWIJS - J. VERDAM, Middelnederlandsch Woordenboek, 's Gravenhage, 1889, dl. VII, blz. 1169).

[p. 131]

(29 maerte 1788)

Op den 29 maerte gebuerde het dat binnen dese stadt Brugge eenen fusteijnwever⁽¹⁴⁾ zeer subitelijk stierf. Want desen 's morgens op de Gaeremart eenige ketens gekogt hebbende, ging naer zijn huijs, niet verre van dezelve mart woonende en begonde te weven, wanneer hij tusschen het getouwe seffens nedersonk en zonder eenige geestelijcke of tijdelijcke hulpe het tijdelijk met het eeuwig wisselde.

Op den 29 maerte is met de gewonelijcke ceremonie binnen de stadt Gend geschiet de 543ste treckinge der keijserlijcke en koninglijcke loterije; zijnde uijt het radt der fortune getrokken de nombers: 27, 90, 75, 52, 39.

(14) Fustein is een half linnen - half katoenen stof, Van Dale omschrijft het als een stof met een linnen schering en een katoenen inslag. (Van Dale, Groot Woordenboek der Nederlandse taal, tiende druk, 's Gravenhage, 1976, dl. 2, blz. 695).