Verclaeringhe vant naevolghende instrument.
SAlmen weten, dat om de wterste Circkel, de loop oft ganck vande Wachters ghestelt sijn, soo de selfste rontsom Leydtsterre drayen, op alle de acht streken vanden Compasse, sulcx mettet ghetal gheteeckent staet, ende als de Wachters tot eenich der voorschreuen plaetsen sijn, sult ghy daer toe doen oft aftrecken t'ghetal aldaer gheteeckent. Staet hier mede te mercken hoe alle de Sterren door den Meridionael Circkel passeren, een yeder op sijn hoochde oft graden vanden Equinoctiael.
Op den tweeden Cirkel die beroerlijck is, sijn gheteeckent de principaelste Sterren die om t'Noorden ende tusschen tropicum Cancri ende Capricorni drayen. Aengaende de Noordelijcke Sterren, by den welcken men lichtelijck tot allen tyden vanden Jare mach weten, hoe laet het inder Nacht is, t'welck men weten ende bemercken sal, by de Sterren vanden cleynen Beerre, oft de Wachters die den 30. April des middernachts int Noorden bouen den Polum staen, is alsdan twaelf vren inder Nacht. Ende vijfthien daghen daer nae staen de voorghenoemde Sterren ter elfder vren des Nachts ter seluer plaetse. Ende int laetste vande May maent sullen de voorseyde Sterren ten thien vren voor middernacht int Noorden bouen den Polum wesen, want sy comen alle Etmalen vier minuten vroegher ter voorschreuen plaetse, makende alle vijfthien daghen t'sestich minuten, alsoo datse om de vijfthien dagen net een vre ghewonnen hebben, ende aent Noorden bouen den Polum sijn comende. Alle twelck een yeder neerstelijck ouerlegghende, sal t'allen tyden konnen vinden hoe vroech, laet oft wat vre het inder Nacht is.
Omme de Zuydtsterre: (die al meest tusschen Cancrum ende Capricornum haeren loop hebben) ten dienste van dese bequamelijck te ghebruycken, salmen den opper Cirkel om draeyen, ende nemen de streecke der voorschreuen Circkel, oft t'omme drayende Radt daer die Wachters op gheteeckent sijn bij den Polum, ende setten de linie op de Zuydtoost streecke vant Compasse, daer van v beghinsel nemende, ende sult alsdan beuinden dat den grooten hondt (ghenaemt Alhabor) oft die ghemeyne Zuydt-sterre int Zuyden sal wesen xvj. graden ouer de Zuydtsyde vanden Equinoctiael. Ende dry vren daer nae drayende de Wachters int Oost, soo sal de Alphard oft die claerste, staende inde slanghe int Zuyden wesen, ende daer recht bouen die Crebbe inden Kreeft Nebulosa. Ende die Wachters drayende int Noort noort oost, ende Noorden ten Oosten, soo salmen int Zuyden beuinden Spicam Virginis, de Corenaer vande Maecht. Ontrent vier vren daer na als de Wachter by naest Noortwest ouer eynde staen, soo comt int Zuyden t'hert vanden Scorpioen, ontrent ouer de Zuytsyde vanden Equinoctiael xxv. graden. De Wachters comende int West ten Noorden ende west noortwest, soo comt alsdan de claerste van Sagittario int Zuyden. De Wachters comende int West zuydtwest, soo comt Aquarius staende inden mont vande Zuyder vissche int zuyden. Ende dese twee voorghenoemde Sterren zijn de alderzuydelijckste, gaende by zuyden den Equinoctiael xxv. graden ende xxxiij. minuten. Ende daer nae de Wachters comende int Zuydt zuydtwest, soo staet een Sterre inden steerte des Walvischs, ende is die alderclaerste, alsdan mede staen int Zuyden wesende twintich graden by zuyden den Equinoctiael, ende alsmen de Wachters drayet int Zuyden ten oosten ende Zuydt zuydtoost, soo sal oculus Tauri ende die groote Reuse met alle zijne Sterren int Zuyden wesen. Anderhalf vre daer nae comt de Zuydt-sterre oft Alhabor wederom int Zuyden. Al dese voorschreuen Sterren sijn seer bequaem met den graet-boghe oft andere instrumenten ter Zee te ghebruycken, ende men salder twee oft dry op eenen stock teeckenen tot een schuyue oft cruyce, ende t'cruys sal lanck oft cort wesen, naer de distantie die de Sterren int Zuyden hebben. De Zuydelickste moeten de cortste cruycen hebben, sulcx hier naer int artijckel vande fabrique der graetboghen int breede verhaelt is.
Hier wert den Leser ghewaerschout dat de Wachters recht teghens haer behoorlijcke plaetse ouer ghestelt zijn, latende nochtans twee de grootste Sterren vande selue Wachters op haer plaetse tusschen de Noortsterre ende Draken steerte. Om redene datmen daer by soude weten wat Sterren int Zuyden comen, alsmen met de Wachters handelt als voren verclaert is, maer men sal t'oppereynde vant Boeck t'welck Noorden is nae t'zuyden wenden, sulcx dat d'oost streecke opt oost wijse, soo salmen dit ghesternte in sijn ordeninghe vinden. Voortaen machmen t'Boeck wenden ende keeren alsmen wil, wel toesiende datmen inde streecke niet en faelgere.
Auteursrechtelijk beschermd