Vaderlandsche historie. Deel 10

XI.
Verschil tusschen Brandenburg en Nieuwburg over't heffen der tolen op den Rynstroom.

Over 't heffen der tollen op den Rynstroom, was onlangs, geschil gereezen tusschen de Vorsten van Brandenburg en Nieuwburg. De laatste wilde den tol, die te Rees geheeven werdt, te Burik doen heffen, daar 't van ouds plagt te geschieden: 't welk de eerste niet gehengen wilde, alzo hy meer meester was van 't gene, te Rees, daar Staatsche bezetting lag, ontvangen werdt, dan van't gene, te Burik, werdt geheeven. Hy deedt, hierom, by Plakaat, verklaaren, dat de schippers te Rees zouden moeten vertollen, alschoonze zulks reeds te Burik gedaan hadden. De Nederlandsche Koophandel langs den Ryn werdt merkelyk belemmerd, door deezen twist. De algemeene Staaten zonden, eindelyk, in 't voorjaar, Gemagtigden af, die te wege bragten, dat de schippers, borg stellende voor den tol, vryelyk voorby vaaren mogten, tot dat het geschil tusschen de Vorsten gevonden zou zyn^(e).

⁺Het bestaan van eenige Nederlandsche schepen in Spanje gaf den Staaten, ten deezen tyde wederom stoffe, tot klaagen over inbreuk op't Bestand. Ook reezen 'er, geduurig, geschillen op de grenzen, die nog niet behoorlyk geregeld waren. De Aartshertogen zonden, in 't najaar, twee Gemagtigden naar den Haage,

(e) Baudart. Memor. IX. Boek, bl. 109.

+ Klagten over in breuk op 't Bestand.

[p. 157]

om deeze geschillen te effenen^(f), en veelligt ook, om den staat der Kerkelyke oneenigheden, van naby, te bespieden, op datze 'er, in tyd en wyle, him voordeel mede zouden mogen doen. Doch ik vind niet, dat zy iet van belang hebben uitgevoerd.

In 't Noorden, stondt het, dit jaar, zeer onrustig.⁺ De Koning van Deenemarke wapende zig, zo men vermoedde, tegen de Hanze-Steden, die ook volk aannamen en zig versterkten; gelyk Hamburg, in 't byzonder, deedt. De Koning van Poolen bereidde zig, insgelyks, ten oorloge, tegen den Koning van Zweeden, 't welk deezen bewoog, eenen gezant te zenden naar den Haage, die, op den zesden van Slagtmaand gehoor verworven hebbende, de Staaten ernstelyk verzogt, om onderstand. Doch de zaaken stonden, ten dien tyde, hier, zo verward, dat men het antwoord op zyn verzoek verschoof^(g). In't begin des volgenden jaars, na dat de Poolen in Lystand gevallen waren, stondt men den Koning van Zweeden veertigduizend guldens toe ter maand. De Grootvorst van Muskovie, die beide met Poolen en Zweeden overhoop lag, verzogt toen de Staaten ook om onderstand, die hem egter geweigerd werdt, waarop hy vrede maakte met den Koning van Zweeden^(h).

(f) Baudart. Memor. IX. Boek, bl. 202.

+ De koning van Zweeden verzoekt de Staaten om onderstand tegen Poolen.

(g) Baudart. Memor. IX. Boek, bl. 126. Zie ook Resol. Holl. 23 Maart 1617. bl. 76.

(h) Baudart. Memor. IX. Boek, bl. 100, 101.