Vaderlandsche historie. Deel 9

XXIV.
Filips Willem, Prins van Oranje, verzoent Don Emmanuel van Portugal met Prinse Maurits.

In Zomermaand, maakten de drie Broeders van Nassau, door bemiddeling der Fransche gezanten, een onderling verdrag van verdeeling der Vaderlyke erfenisse. Filips Willem, Prins van Oranje, was, ten deezen einde, reeds in Slagtmaand des voorleeden jaars, in den Haage, gekomen: en hadt toen ook zyn werk gemaakt, om zynen Broeder, Prinse Maurits, 't Bestand aan te raaden^(e). Daarenboven, was 't hem gelukt, Don Emmanuel, die, gelyk 'wy te vooren verhaald hebben, tegen. Maurits zin, met de Prinsesse Emilia getrouwd was, met den huize van Nassau te verzoenen^(f). Daarna, arbeidde men aan de verdeeling der erfenisse, waarover, somtyds, hevig geschil rees, tusschen de twee oudste broeders, Filips en Maurits^(g)+. Eindelyk, trof men een Verdrag, op den zevenentwintigsten van Zomermaand, in 't byzyn der Fransche en Engelsche gezanten en van eenigen der Staatsche Gemagtigden op de handeling van 't Bestand. By het zelve, werdt ‘Filips Willem aanbedeeld het Prinsdom Oranje, de goederen, in het Graafschap Bourgondie gelegen, het Burggraafschap van Besançon, de Baronnyen en Heerlykheden van Breda, Steenbergen, Grimbergen, Diest en Sichem, het Burggraafschap van Antwerpen, de Heer-

(e) Negotiat. de Jeann. Tom. III. p. 108, 127.

(f) Meter. XXX. Boek. ƒ. 575.

(g) Negotiat. de Jeann. Tom. IV. p. 97, 143.

+ Verdrag van Verdeeling der nalaatenschap van wylen Prinse Willem.

[p. 457]

lykheden van Heerstal, Ruthen, Zeelhem, Warneton, en alle de goederen, in Brabant en Vlaanderen gelegen, benevens het vrugtgebruik, geduurende zyn leeven, van het Graafschap Vianden en van de Heerlykheden S. Vit, Butgenbach, Daasborg en alle de andere goederen, leggende in 't Land van Luxemburg, van welken de eigendom aan Prinse Maurits toegelegd werdt; en eindelyk, een derde ge deelte van de driemaalhonderdduizend guldens, den drie broederen, door de Aartshertogen, toegeweezen: uit welk derde gedeelte by egter gehouden zou zyn, zyne oudste Zuster, de Graavinne van Hohenlo, te voldoen. Prins Maurits verkreeg, voor zyn aandeel, het Markgraafschap van Veere en Vlissingen, de Heerlykheid van Domburg, en de andere goederen, in Walcheren gelegen, de Heerlykheden van Niervaart, van Graave en het Land van Kuik, en van de Lek en Polanen, met den eigendom van het Graafschap Vianden en de andere Luxemburgsche goederen: voorts het regt op de Barony en Heerlykheid van Lingen en Kloppenburg, en 't gene 'er meere toebehoort, en het derde van de opgemelde somme, door de Aartshertogen beloofd, mids hy zyner Zuster, der Prinsesse van Portugal, en Graave Willem Lodewyk, uit hoofde zyner overleeden' Gemaalinne, Anna van Nassau, ieder, wegens eene jaarrente van tweeduizend guldens, voldoening gave: waartegen den gant

[p. 458]

gantsche nalaatenschap der laatstgemelde aan Prinse Maurits en aan de Prinsesse van Portugal vervallen zou. Aan Prinse Henrik werden toegelegd de Heerlykheden van Geertruidenberg, hooge en laage Zwaluwe, Drummelen, Waspik, Stanthaazen, Almonde, Dubbelmonde en Twintighoeven, met de visscheryen, by Geertruidenberg, en het overig derde deel van de somme, door de Aartshertogen, beloofd; mids daar uit voldaan wierdt de lyftogt der Prinsesse Weduwe, zyne Moeder. Voorts, verbonden Filips Willem en Maurits zig, om de nog onbetaalde schulden van den boedel huns Vaders, tot eene somme van honderden vyftigduizend guldens toe, indien zy zo veel beloopen mogten, te voldoen: doch 't gene zy meer beliepen zouden de drie broeders, ieder voor een derde, betaalen. Schulden, ter oorzaake van den oorlog gemaakt, zouden hieronder egter niet begreepen zyn; maar men verzogt de Staaten, dezelven tot hunnen laste te willen neemen. De Prinses van Portugal werdt verzogt, zig te willen vergenoegen, met de rente van vyfendertighonderd guldens, te lossen tegen den penning twintig, haar, door de Vereenigde Staaten, toegelegd: en de Dogters van Vrouwe Charlotte van Bourbon, met eene gelyke rente van zesduizend guldens, ten laste der Staaten, en met de Landeryen, in 't Hertogdom van Bourgondie gelegen. Eindelyk, verklaarde de Filips Willem en Henrik, aan den

[p. 459]

voet van dit Verdrag, dat Maurits, op geene andere voorwaarde, in het zelve bewilligd hadt, dan op deeze, dat de Staaten hem en zynen erfgenaamen, voor het einde van Wynmaand naastkomende, eene jaarrente van vyfentwintigduizend guldens vereeren zouden; gelyk hem toegezeid was^(h).’

Omtrent deezen tyd, beslooten de Staaten⁺ een gedeelte van hun Krygsvolk af te dan ken. 't Getal deszelfs beliep, volgens de jongste monsterrollen, twee-enveertigduizend knegten en vierduizend paarden⁽ⁱ⁾. Nu werden alle de vendels tot op zeventig man, ieder, verminderd, zonder dat een eenig vendel geheel werdt afgedankt: 't welk den bevelhebberen groot genoegen gaf. Na deeze vermindering, beliep het getal der troepen, volgens de monsterrollen, nog omtrent dertigduizend knegten en drieduizend paarden, die, naar gewoonte, tegen agt en twee derde maanden in 't jaar, betaald werden^(k). De Aartshertogen ontsloegen, ten zelfden tyde, ook veel krygsvolk, hoogduitschen en anderen, uit hunnen dienst^(l). Te Lingen, en te Oldenzeel, ontstondt, wat laater, eene gevaarlyke muitery, die eerst, met eenig geld, en, daarna, niet, dan na 't bannen van deeze en andere muitelingen, die zig, in drie muiteryen, hadden laaten inwikkelen, gedempt werdt^(m).

(h) Traité de Partage, dans les Negotiat. de Jeann. Tom. IV. p. 173.

+ Afdanking van krygsvolk, ter wederzyde.

(i) Negotiat. de Jeannin Tom. III. p. 302.

(k) Negotiat. de Jeannin Tom. IV. p. 133.

(l) Meteren XXX. Boek, ƒ. 579 vers.

(m) Meteren XXXI. Boek, ƒ. 581 vers. 590.