Vaderlandsche historie. Deel 9

XIV.
Verreiken brengt twee bekragtigingen des Konings van Spanje herwaards.

De tyd van drie maanden, binnen welken, 't Verdrag, in Spanje, bekragtigd moest worden, was nu zo goed als verloopen, toen Spinola den Staaten, by brieven, om vrygeleide verzogt, voor den Audiencier, Lodewyk Verreiken, die, schreef hy 's Konings bekragtiging stondt over te brengen^(m) Men zondt het hem toe, en hy kwam, des nagts na den drie-entwintwintigsten van Hooimaand, in den Haage, aan⁽ⁿ⁾ Aarsens bezogt hem, des anderendaags, uit den naam der Staaten, die hem, terstond, gehoor verleenden. Zyne Aanspraak was kort en beleesd. Hy noemde de Staaten edele en mogende Heeren, en Prins Maurits doorlugtig sten Vorst. Voorts leverde hy hun twee bekragtigingen over, eene van het eerste Verdrag met de Aartshertogen, en eene van de nadere verklaaring en uitbreiding van het zelve: te gelyk verzoekende, dat hy de eerste, na datze gelezen zou zyn, wederom naar zig neemen mogt. Men deedt hem buiten staan. De bekragtigingen werden, met aandagt,⁺ overwoogen. Doch, men bevondt, terstondt, dat zy geenszins voldeeden aan de beloste der Aartshertogen, en aan de verwagting der Staaten. De Koning verklaar

(m) Meteren XXVIII. Boek, ƒ. 533 vers.

(n) Resol. Holl. 17, July enz. 1607. bl. 109.

+ Zy voldoen Staaten niet.

[p. 279]

de, alleenlyk, dat hy de wapenschorsing van waarde hieldt, zonder de Staaten voor vry te erkennen, ja zelfs zonder goed te keuren, dar zulks, door de Aartshertogen, geschied was; zynde de woorden, die dit. behelsden; uit het eerste Verdrag, gelaaten. Ook waren de bekragtigingen alleenlyk op papier geschreeven, en getekend, Yo el Rey, Ik de Koning, gelyk men, in Spanje, gewoon was, de Plakaaten, aan onderdaanen gerigt, te onderschryven. De Staaten waren 't dan eens, dat de bekragtigingen verworpen moesten worden. Men magtigde eenen uit ieder gewest, om den Audiencier af te vraagen, of hy, mondeling of schriftelyk, nog iets hadt in te leveren, en zo neen, hem de gebreken in de bekragtigingen voor te houden, en aan te zeggen ‘dat, de Aartshertogen hunnen beloften geen gestand gedaan hebbende, hy geene reden hadt, om zig hier langer op te houden, en wel, terstond, vertrekken mogt^(o).’ Verreiken verschoonde⁺ het uitlaaten der woorden, die der Staaten vryheid bevestigden, blaauw genoeg, met een' misslag van den uitschryver. Men verleende hem, op zyn verzoek, verlof, om naar Brussel te schryven, van waar, eerlang, antwoord kwam, niet van de Aartshertogen; maar van Joan Richardot, President van den geheimen Raad, inhoudende ‘dat 's Konings meening niet we

(o) Resol. Holl. 17, July enz. 1607. bl. 209, 210. Negot. de Jeannin Tom. I. p. 269.

+ Men beloost hun eene voldoender bekragtiging.

[p. 280]

gevat was; dat hy, geen deel van 't Verdrag verwerpende, moest gerekend worden, het gantsche Verdrag bevestigd te hebben. Dat de Aartshertogen volkomen voldaan hadden aan hunne belosten; doch, ten overvloede, nag eens naar Spanje wilden schryven, om, 't gene men in de bekragtigingen berispte te doen verbeteren; mids de Staaten niet uitstelden, hunne Vloot t'huis te ontbieden, en met de daad te toonen, dat zy de Vrede zo ernstig zogten, als zy met woorden be tuigden^(p).‘Verreiken voegde hier by dat hy zig sterk maakte, den Staaten eene bekragtiging te zullen, bezorgen, die hun voldoen zou, zO zy de Vloot, zonder uitstel, te rug riepen.

⁺ Doch, over dit punt, ontstondt wederom nieuwe twist, in de Vergadering der algemeene Staaten. Veelen riepen, dat zy, openlyke, bespot werden door den Spanjaard, die hun slegts met den smaak der vryheid gestreeld hadt, om hen te ontwapenen, en, daarna, onverhoeds, te overvallen: waartoe, gelyk men, omtrent deezen tyd, vernam, beide in Spanje en in Vlaanderen, vlooten werden uitgerust. Prins Maurits styfde deeze meening, en beweerde, dat men de Vloot veeleer versterken, dan te rug ontbieden moest. De Fransche Gezanten zelven scheenen de oogmerken van Spanje te verdenken, en hielden staande,

(p) Groth Hist. Libr. XVI. p. 520, Meteren XXVIII. Boek, ƒ. 534.

+ Twist, in de algemeene Staatsvergade riug over het te rug roepen der Vloote.

[p. 281]

dat Filips nooit eene behoorlyke bekragtiging overzenden zou: ook, dat de Staaten, te leur gesteld door de Aartshertogen, de Vloot niet te rug ontbieden konden, zonder te gaan van hun voorig besluit, en zonder te veel vrees voor hunnen vyand, als ware hy nog hun meester, of te sterke zugt tot vrede te vertoonen^(q). Maar Oldenbarneveld begreep, dat men, reeds beloofd hebbende, der Vloote geen' onderstand noch mondbehoesten toe te voeren, wel genoodzaakt was, haar herwaards te laaten keeren. Ook drongen de Hallandsche Koopsteden, bedugt, dat de Koning van Spanje de schepen, die zy in Italie hadden, mogt aantasten, sterk op het inwilligen van Verreikens voorslag^(r). Om deezen Steden genoegen⁺ te geeven, werdt dan, ter Vergaderinge van Holland en ter algemeene Staatsvergaderinge, met meerderheid van stemmen, beslooten, Verreiken, by monde van den Advokaat, te antwoorden, gelyk, op den negenden van Oogstmaand, geschiedde ‘dat de schriften, uit Spanje, overgebragt, den Staaten niet voldeeden; waarom zy een ander ontwerp hadden opgesteld, in de Latynsche en Fransche taale, welk hy hem overgaf, en welk de Koning zou dienen te volgen, binnen zes weeken, zo hyin verdere handeling begeerde te treeden. Dat de Staaten, na 't ontvangen van 's Konings be-

(q) Negotiat. de Jeannin Tom. I. p. 302, 304.

(r) Negotiat. de Jeannin Tom. I. p. 302, 343.

+ waartoe eindelyk beslooten wordt.

[p. 282]

kragtiging, zo veel tyds, als 'er, van nu af, tot den eersten van Herfstmaand, verloopen moest, begeerden, om zig op de nadere handeling te beraaden, Dat men, nogtans, uit agting voor de Aartshertogen, by welken men wel zag dat dit verzuim niet toekwam, de Vloot opontbieden, en alle pryzen, zes weeken na deezen dag gemaakt, kwaad verklaaren, zou. Dat men, eindelyk, de gebrekkelyke bekragtigingen zou bewaaren, tot dat 'er beteren kwamen, alleenlyk, ten bewyze, dat 'er een stiltstand van wapenen geslooten was^(s).’

⁺ Verreiken beantwoordde 't besluit der Staaten, heuschelyk, naar zyne gewoonte^(t) Doch 's anderendaags, kort voor zyn vertrek, werdt hy nog eens by de Staaten ontbooden, alwaar Oldenbarneveld hem aanzeide ‘dat de Staaten misnoegd waren op Neyen, die eenige byzondere Persoonen hadt zoeken te winnen, door geschenken. Dat hieruit bleek, dat men eenig slinksch oogmerk hadt; maar dat zy zo gerust waren op elkanderen, dat zulke streeken nergens toe konden dienen, dan om hun te doen gelooven, dat men eenig slinksch oogmerk hadt; maar dat zy zo gerust waren op elkanderen, dat zulke streeken nergens toe konden dienen, dan om hun te doen gelooven, dat men hen dagt te misleiden. Dat hunne tegenwoordige Vergadering bestondt uit meer dan zeventig Persoonen, die gehouden waren, den raad in te neemen van een veel grooter getal, in hunne byzondere

(s) Groth Hist. Libr. XVI. p. 520, 521. Meteren XXVIII. Boek, ƒ. 534.

+ De Staanten verwyten Verreiken het omkoopen, welk Neyen hadt zoeken te doen.

(t) Negotiat. de Jeannin Tom. I. p. 307.

[p. 283]

‘Gewesten en Steden; welke groote menigte onmogelyk om te koopen was. Zo zy egter vonden, dat iemant zig zo ver verleiden liet, zoudenze eene voorbeeldelyke straf over hem oefenen, tot beschaaming van zulken, die hem hadden zoeken om te koopen^(u)’ Voorts, stelde men den diamant en 't Handschrift van Spinola Verreiken wederom ter hand: die, zig verbaasd gelaatende, over 't gene hy hoorde en zag, verzekerde, dat alles buiten kennis der Aartshertogen geschied was, daarby voegende ‘dat men 't niet vreemd vinden moest, zo monniken, een volk gierig uit der aart, anderen asmaten, naar zig zelven^(v)’ Den volgenden dag, keerde de Audiencier naar Brussel.

(u) Negotiat. de Jeannin Tom. I. p. 309.

(v) Groth Libr. XVI. p. 521. Meteren XXVIII. Boek, ƒ. 535.