Vaderlandsche historie. Deel 9

XIII.
De Staaten noodigen Groot-Britanje, Deenemarke en eenige Duitsche Vorsten, om hun goeden raad te geeven.

De onderhandelingen met de Fransche gezanten waren nu begonnen. Doch op dat zy geen' argwaan verwekken mogten by de andere Mogendheden, welker vriendifchap men behoefde, beslooten de Staaten, de Koningen van Groot-Britanje en Deenemarke, en de Keurvorsten van de Palts en Brandenburg, welke twee laatslen, reeds in 't jaar 1605, beloofd hadden, hun, drie jaaren agtereen, met honderdduizend guldens, jaarlyks, te ondersteunen^(b), ook te noodigen, om hun, in deeze gewigtige tydsomstandigheid, met goeden raad, te dienen. Naar Deenemarke gingen Jakob Boelensz van Amsterdam, Nikolaas Jakob Simonszoon van Hoorn, en, Jakob Magnus van Middelburg, als gezanten der algemeene Staaten. Aan Koning Jakob, die van den staat der Vereenigde Gewesten nader berigt begeerde, werdt ook een buiten gewoon gezantschap gezonden, bestaande uit Joan Berk, Penfionaris van Dordrecht en Jakob van Maldere, bekleedende de plaats van den eersten Edele, ter Staatsvergaderinge⁺ van Zeeland^(c) Zy deeden den Koning breede opening beide van de magt en inkomsten, die thans omtrentien milloe-

(b) Zie Groot-Plakaatb. IV. Deel, bl. 266.

+ Handel met Jakob den I.

(c) Meteren XXVIII. Boek, ƒ. 533 vers. 537 vers.

[p. 275]

nen, in 't jaar, beliepen^(d), en van de lasten van den Staat: vertoonende, tevens, hoe veel 'er, naar 't oordeel van den Prinse en van den Raad van Staate, te kort schoot, om den oorlog, met hoop van eenen goeden uitslag, te konnen voortzetten. De Koning gaf hun, met algemeene woorden, te verstaan, dat hy de zaak zyner bondgenooten ter herte zou neemen. Gaarne zou hy gezien hebben, dat zy, geen Verdrag begeerende te sluiten naar zynen zin, nog eenigen tyd, in oorlog gebleeven waren. Hy bevroedde, ligtelyk, dat, hiervan, zyne eigen' veiligheid en de behoudenis van Ierland, grootendeels, af hing, zo lang hy zig niet nader verbonden hadt met Spanje. Doch hy begreep tevens, dat het den Staaten meest ontbrak aan geld, welk hy hun, tot nog toe, nimmer versterkt hadt, en ook, tegenwoordig, niet wist te bekomen. Hy zag, derhalve, wel, dat het hem kwalyk voegen moest, te raaden tot den oorlog. Ondertusschen, hadt hy ook een kwaad oog op den handel der Fransche gezanten in den Haage. Om deezen gade te slaan, en deel te hebben in 't gene 'er geslooten mogt worden, zondt hy, eerlang, Richard Spencer en Rudolf Winwood, welke laatste gewoonlyke gezant by de Staaten, doch toen in Engeland was, naar Holland te rug^(e), met last, om, te gelyk met de Fransche gezanten, aan 't ge

(d) Negotiat. de Jeannin Tom. I. p. 199, 403.

(e) Vide Act. Publ. Angl. Tom. VII. P. II p. 158. Sol. Holl. 4 Sept. en veri. 1607. bl. 245, 246.

[p. 276]

ne 'er zou gehandeld worden, deel te neemen^(e) De Staaten waren niet kwalyk te vrede, over dit dubbel gezantschap, in verwagting, dat het strekken zou, om hen beter voorwaarden te doen bedingen.

⁺ Terwyl de bekragtiging der wapenschorsing en der erkentenis van de vryheid der Vereenigde Gewesten, uit Spanje, verwagt werdt, handelden de Fransche gezanten, dagelyks, met Prinse Maurits, met den Advokaat Oldenbarneveld, en met de verdere Gemagtigden der Staaten: ook met den Engelschen gezant Winwood. Jeannin, doorsleepen in 't ontdekken der oogmerken, geliet zig, in 't eerst, dat zyn meester meest tot den oorlog neigde^(f). Prins Maurits verklaarde hem, hierop, gelyke gezindheid te hebben. ‘Zeeland was 't, vervolgde hy, met hem eens: ook Amsterdam, in Holland. Gelderland en Friesland staken vol Krygsvolk, welk geheel van hem afhing; waarom het hem niet zwaar vallen zou, deeze gewesten over te haalen tot zyne meening, die hy de veiligste hieldt voor den Staat^(g)’ De Advokaat zeide hem ‘dat men, hier, ook oorloogens gezind was, zo de Koning van Frankryk zig openlyk verklaaren wilde tegen Spanje, en de Staaten, met zwaare geldsommen, ondersteunen. Doch dat, by mangel van zulk een' onderstand, de staat hunner zaaken hen

(e) Groth Hist. Libr. XVI. p. 519.

+ Behendigheid van Jeannin om de gezindheid van Maurits, Oldenbarneveld en anderen te ontdekken.

(f) Negotiat. de Jeannin Tom. I. p. 84.

(g) Negotiat. de Jeannin Tom. I. p. 98.

[p. 277]

drong tot vrede, alzo zy, in oorlog blyvende, jaarlyks, zes millioenen te kort zouden komen.’ Jeannin merkte aan, dat men nooit gewoon was, zulk een' geweldigen onderstand te geeven, zonder 'er eenig voordeel tegen te bedingen: waarop de Advokaat hernam ‘dat hy, dit voorziende, den Staaten ook niet hadt durven raaden, zyner Majesteit zo veel te vergen; dat men, veeleer, door bemiddeling der twee Koningen, eene vrede moest zoeken te verkrygen, waarby de Vereenigde Gewesten vry verklaard, en in staat gesteld mogten worden, om den Koning en Kroone van Frankryk dienst te doen^(h)’ Winwood verklaarde zig, zo wel als Jeannin, voor den oorlog⁽ⁱ⁾: doch 't bleek haast, dat Koning Jakob niet gezind was, om 'er iet toe te schieten. Frankryk alleen wilde zig ook niet⁺ belasten, met den vereischten onderstand, dien Jeannin slegts op twaalf tonnen schats, in 't jaar, berekende^(k): zo dat haast bleek, darde Franschen min voor den oorlog waren, dan zy, in 't eerst, gescheenen hadden. Jeannin en Buzanval deeden,⁺ in 't begin van Hooimaand, een' keer door de Steden Haarlem, Leiden en Amsterdam, die men zeide, dat zig verbinden wilden, om tegen de vrede te stemmen. De gesprekken, die zy toen met eenigen uit deeze Steden hielden, toonden, dat Frankryk

(h) Negotiat. de Jeannin Tom. I. p. 100.

(i) Negotiat. de Jeannin Tom. I. p. 105.

+ Zyn inzigt ontdekt zig.

(k) Negotiat. de Jeannin Tom. I. p. 108.

+ Hy doet een' keer, door Haarlem, Leiden en Amsterdam.

[p. 278]

de vrede zogt: waarvoor zig deeze Steden nu ook eenpaarig verklaarden, mids menze, behoudens de vryheid van den Staat, verwervenkon^(l).

(l) Negotiat. de Jeannin Tom. I. p. 224, 238.