Vaderlandsche historie. Deel 9

XXVII.
Aanslag van Henrik Fredrik op Venlo, gemist.

's Daags voor 't overgaan van Rynberk, hadt Graaf Henrik Fredrik ondernomen, Venlo, by nagt, te verrassen. Hy hadt reeds eene Poort, door middel van een petard, doen springen; doch werdt gestuit voor eene tweede; en door de Ingezetenen en soldaaten, in grooten getale samengevloeid, te rug gedreeven^(h). Een toeleg, om eenige Steden in Vlaanderen, door middel van zwemmers en schepen uit Zeeland, te overrompelen, liep ook, omtrent deezen tyd, vrugteloos af⁽ⁱ⁾.

De Markgraaf Spinola, zig diep inschulden⁺ gesteken hebbende, ten dienste des Konings van Spanje, hadt, al sedert eenigen tyd, gebrek gehad aan geld en aan geloove. Uit Spanje kwam, door 't agterblyven der Westindische Vloote, geen onderstand. Eenige koopluiden, diep ingewikkeld met Spinola, hadden moeten breeken: 't welk anderen asgeschrikt hadt van hem hunne penningen of geloof te vertrouwen. Tot nog toe, hadt hy den morrenden soldaat, met eenig geld op rekening, gepaaid; doch hiertoe was nu geen kans meer. De geduurige togten en belegeringen, en de strenge krygstugt, die de Veldheer onderhieldt, hadden het Krygs-

(h) Meteren XXVIII. Boek, ƒ. 522.

(i) Meteren XXVIII. Boek, ƒ. 528 vers.

+ Muitery in's vyands Leger.

[p. 218]

volk in toom gehouden. Doch toen de Markgraaf, na 't veroveren van Rynberk, besloot, dit jaargetyde, geen nieuw beleg te onderneemen, deedt de ledigheid het morren tot muiten uitbersten. Veelen liepen tot Maurits; anderen naar elders over. Geheele hoopen doorstreefden het plattedoorstreefden het platte land, koozen zig hoofden, en vingen eenen opstand aan, die geene weêrgade gehad hadt, onder Spinolas bewind. De Veldheer veroordeelde, in 't eerst, de schuldigen tot ballingschap: doch 't getal grooter geworden zynde dan hy verwagt hadt, liet hy hun vleiende beloften doen; die thans, zo wel als zyne bedreigingen,⁺ in den wind geslaagen werden. Zeshonderd man omtrent, meest ruiters, trokken, in Wynmaand, wederom naar Hoogstraaten, dat egter nu geene sterkte hadt; zynde de Aartshertogen en de Vereenigde Staaten, onlangs, overeen gekomen, om deeze Plaats en 't Kasteel te Wouw te slegten, en, in 't bezit der byzondere Heeren, onzydig, te laaten. De muitelingen, by gerugte, vernomen hebbende, dat de Aartshertog zig tegen hen toerustte, trokken naar Breda^(k), verzoekende onderstand⁺ van den Bevelhebber, Justinus van Nassau, die hun eenige leevensmiddelen toeschikte, en hulp beloofde, zo men hun overvallen mogt. Kommerlyk zag Spinola deezen handel in. En vreezende, dat de muitery verder voortslaan mogt, besloot hy, zyne

+ Zeshonderd muitelingen trekken naar Hoogstraaten.

(k) Resol. Holl. 23 Octob. 1606. bl. 254.

+ Justinus van Nassau geeft en belooft hun onderstand.

[p. 219]

trouwste regementen in de naaste Steden te leggen, en de overigen te verspreiden over den Keulschen bodem, daar hy zig egter bescheidener gedroeg dan Mendoza, eertyds, gedaan hadt: alleenlyk, eenig geld neemende van eenige Steden, om haar gebied te myden, en zig binnen de paalen van eerlykheid houdende, zo lang hem de nood niet drong^(l).

(l) Meteren XXVIII. Boek, ƒ. 522 vers. Groth Hist. Libr. XV. p. 488.