Vaderlandsche historie. Deel 9

XII.
Vyandlyke aanslagen.

De Winter was, in de Vereenigde Gewesten, niet zonder kommer, doorgebragt. De vyand hadt heimlyke aanslagen gesmeed, op Breda en op Nieuwmegen, die wel, gelukkiglyk, ontdekt, en, in sommige beleiders, gestraft werden; doch de zorgvuldige wagt aan alle kanten noodzaaklyker maakten. In Louwmaand, werdt, te Deventer, een Predikant, wandelende in de Kerke, door eenen Roomschgezinden Inwooner, uit louteren haat tegen zyne belydenis, met een tweesnydend mes, verraaderlyk,⁺ doorsteken^(k). De krygsbedryven waren ondertusschen, van geringen nadruk. Het Staasche Leger lag in tweeën verdeeld. Het deel onder Maurist hieldt zig te Amhem, om deeze zyde des Ysselstrooms te bewaaren: doch de Prins was genoodzaakt, geweest, het stroopen zyns eigen volks op de Veluw, door een scherp Plakaat, te beteugelen^(l). Tot bescherming der overzyde, lag het deel onder Graave Willem Lodewyk, te Meppelt.

+ Legering der Staatschen.

(k) Bor XXXVI. Boek, bl. 9.10 [527, 528.

(l) Zie Bor XXXVI, Boek, bl. 10 [528].

[p. 45]

De Graaf van Bucquoi Bevelhebber van Emmerik, welk, op het einde van Sprokkelmaand,⁺ wederom aan den Spanjaard overgegeven was, werdt, in 't vervolgen eener Staatsche partye, door Graave Lodewyk van Nassau, onderschept en gevangen genomen. Met het aankomen der Lente, werdt de vyandlyke Ruitery geslaagen, aan verscheiden' oorden: Paulo Emilio Martinengo gevangen: ook het gevolg van Graave Fredrik van den Berge, terwyl hy zelf't gevaar ter naauwer nood ontsnapt was⁽ⁿ⁾. Al vroeger, in Louwmaand, hadt de Ritmeester Edmond, een Schot, eenen togt in 't Luxemburgsche en Limburgsche gedaan, en goeden buit en veele aanzienlyke gevangenen bekomen: ook wraak genomen, met moorden en rooven, over eenigen zyner spitsbroederen, die, by Gulik, als straatschenders, waren opgehangen^(o). Nog namen de⁺ onzen, wat laater, een Hamburger schip, welk wapenen naar Spanje voerde^(p). Nadeelen, gering op zig zelven, doch, by elkanderen komende, genoeg in staat, om's vyands zaaken te veragteren.

⁺ De Kardinaal Andreas, driehonderdduizend Dukaaten van de Koopluiden opgenomen hebbende, hadt de muitery te Antwerpen, te Lier, en te Gend, nu gestild. Doch zy sloeg over naar Rynberk, daar zy, 't gantsche jaar, bleef duuren. Gebrek aan geld, welk hiervan oorzaak was, ver-

+ Bucquoi en Martinengo gevengen.

(n) Reyd XVI. Boek, bl. 375.

(o) Bor XXXVI. Boek, bl. 9 [527].

+ Hamburger schip genomen.

(p) Reyd XVI. Boek, bl. 376.

+ Mendoza verlaat den Duitschen bodem.

[p. 46]

traagde ook de Spaansche werving, in Italie en in Duitschland, en veroorzaakte een geduurig overloopen tot de Staatschen, die meerder soldy gaven. Om deeze ongemakken te voorkomen, en te gelyk den Duitschen eenig genoegen te geeven, beslooten Andreas en de Admirant het Leger sterk vyftienduizend man, met den aanvang van Grasmaand, wanneer, 't welk hier thans iets byzonders was, de beesten reeds in 't veld waren, de winterlegeringen te doen verlaaten, en, langs de beide oevers des Ryns, naar den Staatschen bodem te doen trekken. 't Geschiedde. Doch Emmerik, Rees en Gennip aan de Maaze bleeven⁺ bezet. De togt hadt omtrent eene maand geduurd, toen de Admirant zig, ter wederzyde van den stroom, nedersloeg voor Schenkenschans, welk hy geraaden hadt, aan te tasten. Maar Richardot, bevroedende, dat Parma, hier, weleer, het hoofd hadt gestooten, hadt den Kardinaal Andreas bewoogen, tot het onderneemen van eenen inval in de Bommelerwaard^(q). Men geliet zig dan alleen, of men 't op Schenkenschans gemunt hadt; arbeidende zelfs aan de loopgraaven, voor deeze vesting^(r); om de onzen te zekerer te misleiden.

+ Hy legert zig voor Schenkenschans.

(q) Reyd XVI. Boek, bl. 379. Groth Hist. Libr. VIII. p. 363.

(r) Bor XXXVI. Boek, bl. 15, 16 [533,535].