Vaderlandsche historie. Deel 8

XV. Kampen en Arnhem verzekerd.

't Omslaan van Nieuwmegen bragt de de naaste Steden in gelyk gevaar. Te Kampen liepen de Spaanschgezinden te hoop, op den zeventienden van Lentemaand. De Staatsche burgers greepen ook naar 't geweer, en 't raakte eerlang uit de schede, van wederzyde. Doch Hopman Maarten Wolfwinkel stilde den oproer gelukkiglyk. Sedert, kreeg men 'er meer Krygsvolks binnen, en zulken, die 't meest in 't oog liepen, werdt de Stad ontzeid. De Graaf van Nieuwenaar wist ook behendiglyk volk te krygen in Arnhem, daar men gelyken toeleg als te Nieuwmegen⁺ gesmeed hadt. Maar te Doesburg, gelukte het den Roomschgezinden, met hulp van eenen grooten hoop boeren, kwanswys uit deernis binnen gelaaten, de Staatsche bezetting de Stad te doen ruimen, op den dertigsten van Lentemaand, waarna zy bezetting, van 's Konings wege, innam⁽ⁿ⁾.

+ Doesburg ontvangt Spaansche bezetting.

(n) Bor XX. Boek, bl. 9 [566].

[p. 73]

Midlerwyl, werdt de Veluwe deerlyk-afgeloopen door Joan Baptista Tassis. Hy bemagtigde⁺'t Huis te Hakfoort, daar de bezetting, op éénen schryver na, deerlyk vermoord werdt. 't Slot te Nieuwbeek viel hem ook in handen: doch hier liet hy de knegten loopen, maar de bevelhebbers ophangen. In Grasmaand, viel hy in Gooiland, plonderde Emmenes, Huizen, Blarikom, Laren, Hilversom en Ankeveen, en zo veele gevangenen medesleepende, dat hun losgeld meer dan een tonne schats beliep. Van vee, huisraad en geld hadt hy, daarenboven, een' grooten buit behaald. Hy keerde, digt voorby Naarden en Amersfoort, naar Zutfen; waaruit vermoeden rees, dat hy 't oog ook op deeze twee Steden hadt, en heimelyk verstand hieldt, met die van binnen. Wat hiervan zy, de Heer van Villers, Stadhouder van Utrecht, kwam, kort hierna, te Amersfoort, en deedt 'er zesentwintig Roomschgezinde Burgers ter Stad uit leiden^(o).

Tassis, die zig geene rust gunde, vermeesterde,⁺ in Bloeimaand, 't Huis te Regteren en 't Huis te Schuilenburg: waartegen Graaf Willem van Nassau, die tot bewaaring van de Veluwe afgezonden was, verder zynde voortgetrokken, de schansen Slykenburg en Oldemarkt, waaruit Verdugo de Zevenwolden kwelde, innam^(p). In Zomermaand, vertoonde Tassis zig wederom op de Veluwe, met zestienhonderd man, zig

+ Tassis bemagtigt de Huizen te Haksoort en Nieuwbeek. Hy valt in Gooiland.

(o) Bor XX. Boek, bl. 9 [566].

+ De Huizen te Regteren en Schuilenburg verlooren. Graaf Willem overmeestert twee schansen.

(p) Bor XX. Boek, bl. 54 [624].

[p. 74]

nederslaande by Wouwenberg, in 't Stigt van Utrecht. Twee mylen verder, by Amerongen, lagen de Staatschen, onder den Graave van Nieuwenaar, den Heere van Villers, en andere Bevelhebbers.

⁺ Nieuwenaar hadt, kort te vooren, op den naam van Truchses, verdreeven Keurvorst van Keulen, met omtrent duizend man, eenen inval gedaan in dat Aartsbisdom, en 't was hem gelukt, Nuis te verrassen, op den⁺ tienden van Bloeimaand^(q). Terwyl hy zig hier ophieldt, was, met hem, over het wisselen van partye, in onderhandeling getreden Maarten Schenk van Nideghem: en op den twintigsten, kwam men, binnen Gelder, overeen, dat Schenk zyn Huis, Blyenbeek, den Staaten leveren zou, en voorts hunne zyde houden, mids zy hem eene Veldmaarschalks plaats, in hunne Legers, opdroegen, en hem een ander Huis, in de plaats van het zyne, verzorgden, of vierduizend guldens in 't jaar, zynde het beloop der inkomsten van Blyenbeek. Na het sluiten van dit verding, ruimde Schenk zyn Slot, en bemagtigde, nog voor het einde der maand, het Slot te Overasselt, by Graave^(r).

⁺ Thans hadt hy zig ook, te Amerongen, by Nieuwenaar en Villers gevoegd. Tassis overviel hier de Staatschen, met zyne meeste Ruitery, op den drieentwintigsten, laatende twee Kornetten een stuk wegs agter zig, met al het voetvolk. De Staatschen,

+ Nieuwenaar verrast Nuis.

+ Schenk gaat tot de Staatsche zyde over.

(q) Bor XX. Boek, bl. 54 [624].

(r) Resol. Holl. 5 July 1585. bl. 353. Bor XX. Boek, bl. 53 [623].

+ Gevegt by Amerongen.

[p. 75]

daarentegen, rukten aan, met alle Vaanen te gelyk; doch hadden geen' dienst van hun voetvolk. De stryd duurde eene wyle, met wederzydsch voordeel of schade: tot dat honderdenvyftig welgeslooten' paarden, geleid door de jonge Graaven van den Berge, Oswald en Herman op de Staatschen kwamen instorten, waardoor hunne matte Ruitery terstond in wanorde geraakte. Het voetvolk van Tassis, midlerwyl genaderd, valt op de Staatsche knegten, die zig, gedeeltelyk, dapper weerden; doch eerlang te kort schooten, en met merkelyk verlies ruimen moesten^(s). Nieuwenaar ontkwam 't, binnen Amersfoort, Schenk, binnen Wyk te Duurstede. Villers, gewond zynde in 't hoofd,⁺ werdt gevangen genomen, en, na lang zitten, niet dan om hoog losgeld, geslaakt. De tyding deezer nederlaage bragt den schrik in de naaste Steden, die slegt voorzien waren. Men vreesde voor eenen inval in 't Stigt en in Holland; doch Tassis, zig te zwak hiertoe kennende, week, eerlang, met grooten buit, weder naar Zutfen. Midlerwyl, hadt men, in alleryl, het Dorp Vreeswyk van bezetting voorzien, en beginnen te beschansen. Ook werden de sluizen aan de vaart geopend, en 't land daar door ondergezet. Naarden, Weesp en Zwol werden ook voorzien van eenige Amsterdamsche soldaaten, en de verstrooide benden herzameld, en in Amersfoort, Wyk te Duurstede en Reenen gelegd^(t).

(s) Resol. Holl. 24 Juny 1585, bl. 329.

+ De Heer van Villers wordt gevangen.

(t) Bor XX. Boek, bl. 55 [624].

[p. 76]

waar medemen zig, aan deeze zyde, dit jaar, genoegzaam beveiligd rekende.