Vaderlandsche historie. Deel 7

XV. Merkwaardige togt der Spaanschen, door 't water, naar Duiveland en Schouwen.

Eenige uitgeweeken' Zeeuwen hadden Don Louis vertoond ‘hoe gemaklyk men, van Thoolen, dat nog Spaansch was, kon overscheepen, op Filipsland, welk, na den vloed des jaars 1522, onbeverscht gelegen hadt: voorts, hoe, van hier, eene plaat liep naar Duiveland, die, met laag water, droog lag, en waarover men, door de Zype, eene enge kil, op Duiveland, en van daar, door eene waadbaare kreeke, op Schouwen geraaken kon. Zo de Zeeuwsche vloot al ter wederzyde der plaate kwam leggen, hadt men hoop van haar, aan de eene of aan de andere zyde, te doen afdeinzen. Of zo men slegts meester kon worden van de schans te Viane, was 'er kans, om den onderneemeren te hulp te komen, van de Moggershil, gelegen aan den uitersten hoek van Thoolen.’ Don Louis, heet op deezen togt, deedt te Antwerpen dertig galeien, eenige kromstevens en ander klein vaartuig gereed maaken, en bragt drieduizend knegten, vierhonderd ruiters en tweehonderd delvers byeen, in 't Land van Thoolen. De Ruiters liet hy in de Stad, de overige hoop toog naar het Dorp S. Anne-

[p. 71]

land, vanwaar eenigen, by dage, om de diepte te peilen, op Filipsland werden overgescheept. Toen koos hy vyftienhonderd man, om, nevens de graavers, de Zype tot op Duiveland te doorwaaden. Elk hadt een zakje met twee pond buskruid, een paar schoenen, en voor drie dagen aan beschuit en kaas aan den hals: of zy 't platte land ontbloot van leeftogt mogten vinden, en zo haast geenen toevoer bekomen konnen. Deezen werden, insgelyks, overgezet op Filipsland, terwyl de overigen in de vaartuigen gegaan waren. 't Was nu de agtentwintigste van Herfstmaand, en de Maan, anderhalf etmaal oud in 't laatste Kwartier, ging tusschen elf en twaalf uuren op, en scheen voorts den gantschen nagt door. Tusschen vier en vyf uuren, was 't water op zyn laagst. Ter middernagt dan, stappen de keurlingen, twee aan twee, af van Filipsland, 't zyd- en halsgeweer om hoog houdende. De Zeeuwsche vloot, veertig kloeke schepen sterk, hadt zig, ter wederzyde, uitgestrekt langs de plaate, zo digt aan dezelve, als de ondiepte gehengen wilde: eenige schuiten, om nader by te zyn, waren op 't droog gaan zitten. 't Weerlichte dat pas sterk: en de ongestadigheid en 't schitteren der straalen was oorzaak, dat men niet veel rooijen kon in 't schieten, vooral als de Spaanschen, niet verder dan tot de knieën, door 't water lobberden; doch als zy tot aan buik en navel daalden, liep 't bovenlyf meer gevaars van geraakt te worden. De Zeeuwen bereikten hen niet slegts met roers, maar zelfs met lange

[p. 72]

stokken, daar, aan 't vooreinde, kneppels van afhingen. Ook sleepteze 'er eenigen, met haaken, naar zig toe. Ondertusschen, raakte de meeste hoop over: maar Gabriël de Peralta, die, met zyn vendel, den agtertogt hadt, tot onder de delvers zynde voortgestapt, werdt van den vloed beloopen. Daar dringt men elkanderen van 't pad, en waggelt, en struikelt, en valt in de baaren. Die stand hielden staken, naauwlyks, de borst, sommigen slegts het hoofd ten stroome uit. Hier bleef 'er menig, en alle de delvers, op tien na. Peralta zag zig genoodzaakt, te rug te trekken, en kwam, ter naauwer nood, wederom op Filipsland, en in de schepen. Maar met den ogtend, bevondt zig Joan Osorio d'Ulloa, met de overige vendels, op den oever van Oost-Duiveland, die, na 't uitstorten van een kort gebed aan de Heilige Maagd en aan den Apostel Sint Jakob, met gevelde spietsen, den dyk opstappen. Agter denzelven, lagen tien vendels Franschen, Engelschen en Schotten, onder Karel van Boisot, die, 't zy by ongeluk of uit moedwil, onder 't afschieten der handbussen, door eenen der zynen, werdt doodgeschooten: 't welk zo veel verwarring en schrik baarde, dat de Staatschen zig terstond op de losse vlugt begaven, ten deele naar de schepen, en ten deele naar de schansen, die, hier en daar, op 't Eiland lagen; doch allen, door de Spaanschen, bemagtigd werden. Ondertusschen, was de vyandlyke Vloot onder d'Avila aan Duiveland gekomen. 't Meeste volk, dat 'er op was, ondernam toen de kreek tusschen Dui-

[p. 73]

veland en Schouwen, modderig, en bezet met biezen en andere ruigte, te doorwaaden. Zy worstelden 'er ook door heenen, en stapten op Schouwen aan land. Hier stonden vyfhonderd Staatschen geschaard, die, verbluft door 't enkel gezigt der Spaanschen, en door 't aandringen van niet meer dan honderd schutten van den voortogt, gelyk hunne makkers op Duiveland, aftrokken, naar Zierikzee. 't Gantsche Eiland werdt toen afgeloopen⁺ van de Spaanschen; die Brouwershaven^(c), verlaaten van zyne bezetting, en een blokhuis tusschen Zierikzee en Borndam, door de Staatschen in brand gezet, innamen.

+ Brouwershaven ingenomen.

(c) Bor VIII. Boek, bl. 123 [648].