Vaderlandsche historie. Deel 5

XXIV.
Vrugtelooze overweegingen op 't beveiligen der Haringvisschery.

In Holland, was men, in de Lente deezes jaars 1549, wederom bedagt geweest, op het beveiligen van de Haringvaart, waartoe de visschers betuigd hadden, zo veel niet te konnen draagen als voorleeden jaar, alzo het zuiver voordeel, door hen toen bekomen, niet meer dan agtduizend vyfhonderd tien ponden, en zeventien schellingen van veertig grooten 't pond beloopen hadt. Den Stadhouder Beveren verklaard hebbende, dat 'er, ten Hove, geen onderstand te bekomen zou zyn; werden de Staaten beschreeven, om te verneemen, hoe veel zy, in de uitrusting van vier Oorlogschepen, zouden begeeren te draagen. De Edelen bewilligden in drie of vierduizend guldens. Dordrecht was niet gelast. Haarlem, Leiden en Gouda verklaarden geen belang by de Visschery te hebben, en derhalven ongezind te zyn, om in eenigen onderstand te bewilligen. Die van Amsterdam zeiden ‘dat de Koopvaardy zo voordeelig voor 't Land was als de Visschery; dat de Staaten egter, voorleeden jaar, geweigerd hadden, dezelve te helpen beveiligen; waarom zy ook nu gee-

[p. 342]

nen last hadden, om iet, tot beveiliging der Visscherye, in te willigen.’ De visschers, ziende dat 'er, ook by 't gemeene Land, geen onderstand te krygen was, beslooten, dit jaar, de Haringvaart te staaken en de Buizen op te leggen⁽ⁿ⁾.

⁺ Het neemen van Hollandsche Schepen door de Schotten was, deezen Zomer, wederom sterk voort gegaan. De Keizer deedt, derhalven, de Steden Dordrecht, Delft, Amsterdam en Gouda, in Wynmaand, in den Haage beschryven, den zelven een Ontwerp doende voorleggen, om zig, tegen de Schotsche en andere zeeschuimeryen, te beschermen. Naderhand, lieten 's Keizers Gemagtigden zig verluiden, dat hy voorhadt, vierentwintig of vyfentwintig Oorlogschepen uit⁺ te rusten. Doch om de kosten hiertoe te vinden, wilde men vyf stuivers van ieder aam Wyns geligt hebben. De Staaten hadden veel moeite om hierin te bewilligen, met naame die van Dordrecht, alwaar sterke handel, in Rynsche Wynen, gedreeven werdt. Eindelyk, stondt men vyf stuivers toe van de Rynsche Wynen, en van de andere wat minder, naar evenredigheid, onder beding, dat de Fransche Wynen vryelyk herwaards gebragt zouden mogen worden: 't welk ook, van deezen tyd af, sterker dan te vooren, schynt geschied te zyn. Doch van het uitrusten der Oorlogschepen, het voorwendsel, onder welk de Impost geheeven was, kwam zo veel niet.

(n) Adriaan van der Goes Regist. op 't jaar 1549. bl. 13, 15, 18, 19, 20, 21.

+ Schotsche Zeeschuime ryen.

+ Nieuwe Impost op de Wynen.

[p. 343]

Het Hof bragt 'er, in 't volgend voorjaar, maar agt in zee^(o).

Het groote werk der inhuldiging van Prins⁺ Filips was naauwlyks afgedaan, de Staaten hier voor en voor de geschenken, uit 's Keizers naam, plegtiglyk bedankt, en Vrouw Maria, die haar ontslag begeerd hadt, in de Landvoogdye bevestigd^(p), of Karel de V. verklaarde, met bewilliging der Staaten, dat de Nederlanden nimmer vaneen gescheiden zouden konnen worden; maar allen, door éénen Vorst, moeten worden geregeerd^(q). Men oordeelde, met grond, dat deeze vereeniging de Nederlanden magtiger maaken moest, dan ieder Landschap, op zig zelf, zou konnen zyn. Veelligt, hadt de Keizer ook in den zin, in navolging van Hertoge Karel den Stouten, de Nederlanden tot een Koningryk te verheffen: welke gedagten hy, zo men wil, alleen zou hebben laaten vaaren, om dat hy de verschillende Voorregten, Vryheden en Gewoonten, op welken de byzondere Landschappen zeer gesteld waren, niet, onder eene en dezelfde Regeeringswyze, zag te brengen^(r).

(o) Adr. van der Goes Reg. op 't jaar 1549, bl. 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 45, 46, 47, 48, 50, 51, 52, 53. op 't jaar 1550. bl. 1, 6, 11, 13, 15, 39.

+ De Keizer verklaart, dat de Nederlanden nimmer vaneen gescheiden zullen konnen worden.

(p) Adr. van der Goes Regist. op 't jaar 1549, bl. 36.

(q) Voiez Supplem. au Corps Diplom. Tom. II. P. I. p. 131.

(r) Strada Dec. I. Libr. I. p. 31.