Vaderlandsche historie. Deel 2

[p. 191]

Vaderlandsche historie.
Zevende boek.

Inhoud.

I. Huwelyk van Dirk den V. De Bisschop van Utrecht bekomt eenige Graafschappen in Friesland. II. Dirk de V. sterft. Zyn Giftbrief ten behoeve der Egmondsche Abtdye. III. Floris de tweede wordt Graaf. IV. Kruisvaarten naar 't Heilig Land. V. Floris trouwt Petronelle van Saxen. Reden voor de Huwelyken der Hollandsche Graaven met Dogters van Saxen. VI. Verdrag tusschen Keizer Henrik den V. en Graaf Floris, wegens Zeeland Bewester-Schelde. VII. Kettery van Tanchelyn. VIII. Dood van Floris den II. Voorval van den Fries Galama. Vrouw Petronelle bestiert Holland. Oostergouwe en Westergouwe aan Holland gebegt. IX. Petronelle staat naar Vlaanderen. X. Dirk de zesde aanvaart de Graaflyke Regeering. Twist met Floris den Zwarten. XI. Invalin Westfriesland. Verdrag tusschen Dirk en Floris. XII. Floris sterft. Oostergouwe en Westergouwe wederom aan de Utrechtsche Kerke gegeven. XIII. Stigtsche Oorlog. Onlusten tusschen 't Stigt en Groningen XIV. Dirk de VI. belegert Utrecht. Trekt naar 't Heilig Land. Eenige Ingezetenen deezer Landen slaan zig

[p. 192]

aan de Elve neder. XV. Twist over eenen nieuwen Bisschop te Utrecht. Inval der Dregter-Friezen. XVI. Dirk de VI. sterft. Floris de derde volgt hem op. Geervlietsche Tol...Floris trouwt Ada van Schotland. XVII. Nieuwe onlusten tusschen den Bisschop van Utrecht en Groningen. Verdrag wegens Friesland. XVIII. Byzonder Verdrag tot voorkoming van de overstroomingen des Ryns. XIX. Vlaamsche Oorlog. Graaf Floris gevangen. Nadeelige Vrede. XX. Kryg tusschen de Kennemers en Westfriezen. XXI. Watervloeden Geschillen tusschen den Bisschop van Utrecht en de Heeren van Amstel. Amsterdam. XXII. Boudewyn van Holland wordt Bisschop van Utrecht. Westfriesche Oorlog. XXIII. Onlusten tusschen Utrecht, Brabant en Gelder. Staat van de Veluwe en Zutfen. XXIV. Togt naar 't Heilig Land, op welken Graaf Floris sterft. XXV. Dirk de zevende wordt Graaf. Poogt zig van de Leenroerigheid aan Vlaanderen, wegens Zeeland Bewester-Schelde, te ontslaan. XXVI. Hevige twist tusschen Graave Dirk en Willem zyn Broeder. Wordt bygelegd. XXVII. Willem wordt Graaf van Friesland. Twist om den Bisschoplyken stoel van Utrecht. XXVIII. Graaf Willem wordt gevangen. Ontvlugt. XXIX. Onlusten in Drente. De Veluwe afgeloopen. XXX. Bisschop Dirk de II. zoekt geld in Friesland te ligten. Utrecht belegerd. XXXI. Graaf Dirk bemagtigt 's Hertogenbosch. XXXII. Hysluit eene nadeelige Vrede met Hertog Henrik van Lotbaringen. Dordrecht wordt een Leen van Brabant. Dirk de VII. sterft.

[p. 193]

I. Dirk de vyfde trouwt.

GRaaf Dirk de V. schynt naauwlyks in 't gerust bezit van 't Graafschap van Holland bevestigd geweest te zyn, toen hy zig met Othilde, Dogter van Hertog Her man of Fredrik van Saxen, in Huwelyk begaf.⁺Onze oudste en beste Kronykschryvers getuigen, dat hy 't Land, vyftien jaaren, dat is tot zynen dood toe, in volle vrede, beregt heeft^(a). Doch laater Schryvers gewaagen omstandig van zyne Oorlogen tegen de Friezen, en van zynen togt over de Zuiderzee, om Stavere te belegeren, welke Stad hy, na verloop van drie weeken, overmeesterd zou hebben^(b). Al het welke wy hun niet na vertellen, om dat ons, met sommige naauwkeurige onderzoekers onzer Vaderlandsche Geschiedenissen, onwaarschynlyk dunkt, dat de Hollandsche Graaven, tegenwoordig, of zelfs langen tyd na deezen, eenigen voet in Friesland beoosten de Zuiderzee gehad hebben^(c).

⁺ Doch daar was, omtrent deezen tyd, iets anders in Friesland voorgevallen; 't welk veelligt gelegenheid gegeven heeft, om onzen Graave Oorlogen toe te schryven, welken hy niet gevoerd heeft. Egbert de II., Zoon en opvolger van Egbert, Markgraave van Brandenburg, dien wy, een en andermaal, tegen de Hollandsche Graaven, hebben zien te velde trekken, was, in zyne vroege

+ Of hy tegen de Friezen beoosten de Zuiderzee geoorlogd hebbe.

(a) Kl. Kolyn, bl. 280. Milis Stoke, bl. 39.

(b) Apud Dousam Patr. Libr. VI. p. 144. Dousam Filium Libr. X. p. 483. Ube. Emmium Libr. VI. p. 251.

(c) Vide Buchel. ad Hedam p. 138.

+ De Bisschop van Utrecht verkrygt de Graafschappen Oostergouwe, Westergouwe enz.

[p. 194]

jeugd^(d), tegen Keizer Henrik den IV. opgestaan, en hadt, aan 't hoofd der Saxers, de wapenen opgevat, met dien ongelukkigen uitslag, dat de Keizer, den Markgraaf in verlegenheid gebragt hebbende, zyne goederen aansloeg en wegschonk^(e). Onder deeze goederen, waren ook eenige Graafschappen in Friesland, hem door den Keizer ter leen opgedraagen^(f). Egbert wordt, in egte Gedenkschriften deezer Eeuwe, als Graaf van Oostergouwe, Westergouwe^(g), Islegouwe^(h) en⁽¹⁾ Stavere⁽ⁱ⁾ erkend. En nademaal de Utrechtsche Bisschoppen, sedert eenigen tyd, ten Keizerlyken Hove, zonderling wel gezien waren, werdt Bisschop Koenraad, op verscheiden' tyden, met deeze Friesche Graafschappen begiftigd. In 't jaar 1077, bekwam hy het Graafschap van Stavere. De Giftbrief is nog voorhanden^(k), en op den dertigsten van Wynmaand des gemelden jaars, te Worms gedagtekend. Naderhand verkreeg hy het Graafschap van Oostergouwe en Westergouwe, dat is Oostergo en Westergo, by een' Giftbrief te Weimar in Turingen, op den ze-

(d) Dipl. Henr. IV. apud Hedam p. 139. Apolog. Henr. IV. apud Freher. Germ. Script. Tom. I. p. 216.

(e) Dodechin. ad annum 1089.

(f) Dipiom. Henr. IV. apud Hedam p. 140.

(g) Dipl. Henr. IV. apud Hedam p. 139.

(h) Dipl. Henr. IV. apud Eccard. Hist. Geneal. Princ. Saxon. Super. p. 307.

(1) Sommigen meenen, dat het Graafschap Stavere het zelfde is, als het Graafschap Islegouwe. Alting. Germ. infer. P. II. p. 103.

(i) Dipl. Henr. IV. apud Hedam p. 139.

(k) Apud Hedam p. 139.

[p. 195]

venden van Sprokkelmaand des jaars 1086,⁺getekend^(l), en eindelyk ook het Graafschap Islegouwe, by een' Gistbrief, te Regensburg getekend op den derden van Grasmaand des gemelden jaars^(m). Doch in 't volgende jaar, verzoende zig Egbert met den Keizer⁽ⁿ⁾, en toen werden alle deeze Giften wederom ingetrokken, niet zonder merkelyk ongenoegen des Utrechtschen Bisschops^(o), die zig reeds veel voordeels van deeze nieuwe uitbreiding zyns gebieds beloofd hadt. 't Leedt egter niet lang, of de Markgraaf ondernam nieuwe vyandelykheden tegen den Keizer^(p). Sommige Schryvers verhaalen, dat hy zig van gantsch Friesland tusschen 't Vlie en de Lauwers meester maakte^(q). En schoon ons hiervan, in de oudste Gedenkschriften, geen bewys voorgekomen is, behoeft men 't geenszins vreemd te vinden, dat Egbert zig onaf hanglyk heeft zoeken te maaken in eene Landstreek, over een gedeelte van welke, hem het Graaflyk bewind opgedraagen was. De Keizer, een aanzienlyk Leger byeen gebragt hebbende, rukte daar⁺mede, in de Lente des jaars 1089, in Turingen^(r), alwaar de voornaamste goederen des Markgraafs gelegen waren. Egbert was hier ook by der hand, en noodzaakte den Keizer, het beleg van zeker Slot, welk tot laat in

+ 1086.

(l) Apud Hedam p. 139.

(m) Apud Eccard. Hist. Geneal. Princ. Saxon. Super. p. 307.

(n) Annal. Saxo ad annum 1087.

(o) Vide Buchel. ad Hedam p. 140.

(p) Annal. Saxo ad annos 1085, 1087.

(q) Ube. Emm. Rer. Frisic. Libr. VI. p. 252.

+ 1089.

(r) Dodeghin. ad annum 1089

[p. 196]

't najaar geduurd hadt, op te breeken, en hals over hoofd, met agterlaating der Keizerlyke eertekenen, naar Bamberg te vlugten^(s) Egbert trok egter weinig voordeel van deeze overwinning. Hy werdt, kort hier na, door bestel van Aleid, Abtdis van Quedlinburg en Zuster des Keizers, verradelyk omgebragt^(t). De Bisschop van Utrecht werdt, nog in 't zelfde jaar 1089, wederom in 't bezit gesteld der Graafschappen Oostergouwe, Westergouwe, Islegouwe en Stavere^(u), allen welken, zo wel als de andere goederen des Markgraafs, op nieuws, aan 't Ryk vervallen verklaard waren. De Utrechtsche Bisschoppen hebben, sedert, op deeze Giften, het Regt gegrond, welk zy op Friesland voorgaven te bezitten.

(s) Berthold. ad annum 1089.

(t) Contin. Lamb. Schafnab. ad annum 1089. Apolog. Henr. IV. p. 218.

(u) Diploma Henr. IV. apud Matthaeum ad Anonym, de Reb. Ultraj. p. 86.