De oerwinning fan Bjinse Houtsma

[p. 11]

In frou fan kwizekwânsje

Téory wie dit allegearre en dus frijbliuwend en jins tinzen wie men sels baas oer. Mar doe mei Lutske Westra begûn it tinken te wurden. Hy hie har wol earder sjoen, yn 't foarbygean yn 't doarp, hy wist dat se nei in geheimsinnige foarskiednis, of mooglik mear geheimsinnige foarskiednissen wer yn it âldershûs, ûnder de keninklike iperen beammemantel fan Roukama-state, belâne wie, miskien tydlik, miskien foargoed. Mar hy krige har earst goed te sjen, doe't se de freedtejûns samar ûnder de alten yn it koar skikte. Foarsjonge, lykas wenst wie, foar in lytse, skerp harkjende kommisje fan dirigint en bestjoersleden, hie net nedich west. Elke alt wie better as de twa trije dames op jierren dy't dêr no neist de swietlûdige frou Sudema-Meijer, foar retten en allinne al op uterlike kwaliteiten en op tal jierren (25?26?) hie nimmen har wegerje kinnen. Der wie skreauwend ferlet fan jong sjongbloed. Boppedat wie der in ferhaal, dat se ècht, semiprofessioneel songen hie, crooned, hjitte dat yn faktaal, by dûnsorkesten en sa, en ek wol foar de radio.

Sokken ek noch te tantsjen, dêr koe men ienfâldich net oan begjinne. Se stie dêr dus samar en brocht sels har mei-alten ta prestaasjes as nea te foaren, al koe se gjin noaten lêze en song se der wolris by troch yn it nochal gearstalde stik fan Palestrina dat tusken de heideblomkes fan Wiertsz en de Fryske sangen fan Bonkema troch, by wize fan kulturele died, mar amper begappe wurde koe. In oanwinst, knikte foarsitter Brandsma him trouhertich ta, grutsk op syn ûntdekking. En yn it skoft fûstke se mei him en sei dat se Luts-

[p. 12]

ke Westra wie en oe sa graach meisjonge woe, al wie se dan - snedich glimke - it doarpslibben wat ôfwend.

It stonk, lykas ornaris, yn it repetysjelokaal wakker nei dong, ynkûle gers en kowejaren, dêr koe sels har swietrokich parfum net tsjinop, - mar faaks, tocht Hindrik, wie se dàt alteast fan hûs út noch wol wend. Hy skatte har definityf op 24, 25. En hy tocht efkes net oan har, doe't er mei in pear bestjoersleden prate moast oer de wankende útfiering. Hy seach dêr tsjinoan, alle jierren wer. Net allinne om't op in sjongútfiering de dirigint de ûntankberste rol hat by it op it toanielstik longerjende publyk, dat it sjongen mar mei lijen op 'e keap ta nimt en Palestrina planút sjocht as in ynbrek op 'e fermaaklikheidsbelesting, - mar benammen om't it ekstra folle easke fan syn senuwen, syn artistyk gewisse en syn dochs al sa krappe frije tiid.

Mar it wie al wer sa. It bestjoer hie in âld kluchtspul fan Cannemakker ûnder it túch weihelle en de foarsitter-teffens-regisseur hie de rollen al sawat ferparte. Doe't er Lutske Westra neamde as de geskiktste personaazje foar de fammerol, ûntstie der strideraasje. Ien fan 'e oare bestjoersleden, Nammensma, hie ek in oars net mear sa famme-eftige dochter by it koar, dy't eardere jierren knap spile hie en no mei in byroltsje ôfsâlte wurde soe. Wêrom sa'n nijen te nimmen dy't noch mar krekt meisong en dy't ek oars al genôch oer 't hynder tild waard. Hindrik hâlde him der bûten. It rolferdielen wie syn saak ner, en it hiele stik wie him op 'e titel ôf al ta in argewaasje. Mar hy bleau der by stean om't de persoan fan Lutske Westra der mei anneks wie. It die him justjes sear. Dy lju beskikten en praten frijmoedich oer har, en foar him mocht se neat oars wêze as in alt ûnder de alten, ien fan de fjouwer-fiif, hy koe neat bysûnders mei har, tocht er, hy hie net oer har te kedizen. Op dit stuit al, it begjin fan it dra-

[p. 13]

ma dat folget, wist er dat er dy Lutske Westra stomme graach sjen mocht, dat er har in haadrol taparte wolle soe yn syn dreamerijen, en mooglik in byroltsje yn it drama fan syn libben. En dat er him foar syn eigen gefoelens te wacht nimme moast, dàt ek. Want sokke gefoelens komt ornaris gjin goeds fan. Hy bleau de hiele jûn wat ûnrêstich. Hy tikke om 't hoartsje ôf, ek om dingen dy't er oars mar gewurde liet, om't se de fine kneepkes fan stimfoarming en sykheltechnyk dochs noait leare soene en je de spontaniteit ek de romte jaan moatte. Hy joech sels keunstsinnige eksplikaasjes, in lyts bytsje muzyktéory om sa te sizzen, ynterpretaasjekeunst. Hy die wakker syn bêst, sij-dêr mocht witte dat hjir in dirigint stie dy't dan wol gjin fakman wie, mar dy't it mei de Keunst net op in sêft sin sette. En ûnderwilens krige er de gelegenheid om Lutske Westra wat better te besjen. Wat him it measte die, wie har hals, har waarme libbene hals dêr't er wat klopjen seach, dat er by syn oare froulike koarleden nea sjoen hie, mei har hege jûpen en truien. Bleat wie se net en dochs makke se dy yndruk, bleat op in iepenhertige en bliidmeitsjende wize. Sjonge die se mei dy hals fan harres en dus mei har hiele wêzen. Mar letter, tocht er, soene dy eagen him faaks mear boeie, grutte donkere eagen dêr't de muzyk - hy sette troch mei Palestrina - him taastber yn wjerspegele. Wis, se song mei har siel, net mei har mûle, har hals of har boarst. Lang wie se net boppe mjitte en dochs like it sa. Se stie wat útrutsen, as langhalze se nei de muzyk, as waard se fan dy muzyk omheechlutsen! En boppe har nochal read oansette lippen, dat seach er yn it skelle lampeljocht, siet in dûnzich oerflakje, in flueske, dat mear as in skaadfal wie en har ta in libben wêzen, in súdlik waarm frouspersoan makke. In frou fan kwizekwânsje.

Nuver, mar hy hie likegoed net in beskriuwing fan har jaan

[p. 14]

kind neitiid, as immen dat fan him frege hie. Wypkje frege fansels neat, dy frege suver nea wat. Dy wie dwaande mei de lytse Jisse en it duorre lykas altyd wer folle langer as nedich wie, dat geprip mei spjelden en dat ûnhandich getear mei ruften om de noch wat skrale biltsjes hinne en dat poeier struien wech ende wear. Hy seach har mei in swym fan argewaasje stean. Wat rûngear waard se langer, smel fan rêch en skouders, mei ûnsjogge sokjes yn 'e toffels. Wêrom droegen je as frou, as Opperskepsel Gods, toffels en skelken ivich en altyd? Koene je dan ferjamme niks dwaan om jinsels wat oannimliker te meitsjen? Hy slokte syn tee mei koeke troch en seach efkes yn 'e krante. Mar foar it farske nijs en it deistich krantepreekje skode it byld fan dy oare frou, dy boeredochter fan Roukama-state. In frou mei in ferline, tocht er, dat is har ferdomme dochs wòl oan te sjen. Gjin fammefrisheid mear. Wat hawwe de lju ek al wer oer har ferteld, stom om soks net better te ûnthâlden. Wat mei radio en dûnsorkesten. Yn alle silen mak, sokken, sels yn dy fan Palestrina. Mar yn 'e goedichheid, wêrom kaam soks werom op it âlderlik hússtee? Hy besocht wer it glimke foar him op te roppen, dat se weijûn hie by dat ôfwennen fan it doarpslibben. In lytse kokettery, faaks? In synjaal fan artyst-nei-artyst? Pas op, fint, sei er by himsels, nim dy te wacht. Wynkrêft Tsien. Orkaan Lucia yn oantocht oer de Karaybise See. Unrêst ropt, de findels foar! Jaja, de puberteit docht it har oan tiid. Wrantelich tearde er de krante op. In fluts farske printinket krong him yn'e noasters. Hy seach op 'e klok. It fleske wie noch net foar it treddepart leech. Kertier oer alven, moarn wer slûch en gjin stoer wurdich. Hy gyng ta de keamer út en skuorde efkes letter ferwoeden oan it keatting fan de w.c. Hy hie wold dat er syn ûnrêst trochspiele koe.