Anatomia. Dat is ontledinghe van den geestelycken mensch
(1622)–Frederik de Vry–
Auteursrechtvrij
Het xliij. Capittel.
| |
[pagina 232]
| |
Den Oogen als een scherm: dus sijn aen alle kant
De Ooghen wel versorght: Het menschelijck verstant
Kan geen Stadt so bequaem bewaren en besetten
Als God de Oogen doet, om schade te beletten.
So nodigh, tot gerijf, aen 't lichaem is geen deel
Dat so veel dienst kan doen als wel de Oogen eel.
De Oogen door't gesicht, geleyden al de leden,
En sonder het Gesicht, den lichame en deden
De leden weynigh nuts: want sonder het Gesicht
Is de mensch onbequaem tot sijn schuldige plicht,
Tot dienst, de handen dan, en voeten, weynigh doghen.
Wat kan de sterckte doen sonder 't gesicht der Ooghen?
Want 't lichaem is als dan gelijck een donck're nacht.
De Oogen helder, klaer aen 't lichaem sijn geacht
Als Son en Maen die aen den Hemel helder schynen,
So doen de Oogen oock de blindtheyd heel verdwynen.
Gelijck als in een Stadt de Wyse Majestraet
Op thoorens hoogh gebout, stelt wachters vroegh en laet;
Om wacker dagh en nacht de Stadt te doen bewaren,
Die vlytigh rond-om sien, of sich mocht open-baren
Van desen of dien kant, op-roer, gewelt of brant,
Of oock van verde komt eenigerley vyandt.
Also heeft God de Heer om redenen gewichtigh
Aen 't hooft, om hoogh gestelt de Oogen twee voorsichtigh,
Op dat de mensch daer door van verde mocht voor-sien
Alle perijck'len quaet, en wachten sich voor dien:
Maer boven al om dat de mensch daer door mocht leeren,
Het Hemelsche voor al te soecken en begeeren:
Dat is, met Oogen reyn altijdt te zien om hoogh,
En als een schaed'lijck lidt verwerpen het quaet Oogh,
Want een quaet Oogh en kan den Heere niet behagen.
Nu een quaet Oogh is dat na ydelheydt gaet iagen,
| |
[pagina 233]
| |
Na waen-geloof om-siet, of na Afgodery,
Gierigheydt onversaet, grootsheydt of hovaerdy,
Begeerlijckheydt onreyn, pracht, prael, of is genegen
Tot schalckheydt en bedrogh, lichtveerdigh in't bewegen.
Dit quade schalcke Oogh de mensch wegh werpen moet, Ga naar margenoot+
Want uyt het Hemel-rijck den mensch dat blyven doet.
De Geestelijcke mensch met vlijt daer na moet haken
Om met sijn Oogen twee een goet verbondt te maken;
Op dat die curieus nimmermeer souden sijn,
Om te besien het geen de Ziele is fenijn.
God de Heer heeft den mensch gegeven sijn twee Oogen
Om door behulp van dien na't hemelsche te poogen.
Laet ons dan soecken raet en goeden Medicijn,
Op dat noch blindt, noch scheel, ons Oogen mogen zijn.
Een geestelijck Recept ick daer toe voor sal schryven,
Om blindtheydt, quaet gesicht, en scheelheydt te verdryven.
Die raet, die medicijn wort in Gods woort beschreven,
Waer uyt in Christi Kerck, raet heylsaem wordt gegeven:
Gaet tot dien Apoteeck, en koopt daer Oogen-salf
Van Myrrhe, Wieroock t'saem, van yder half en half.
I. Dat is, u sonden al, dewelcke ghy soud mogen
Hebben gedaen, begaen, met het gesicht der Oogen,
Met herten-leet beschreyt, als Ga naar margenoota David heeft gedaen:
Aen-merckt met aen-dacht oock, hoe qualijck 't is vergaen.
Het eerste Ga naar margenootb Vrouwen-beelt, als hare Oogen straelden,
Na den verboden vrucht: Oock hoe de oogen dwaelden
Der Ga naar margenootc Kinderen Gods, de welck' omsagen met vermaeck
Na werelds Kind'ren schoon: let wat een droeven saeck
Dat Ga naar margenootd Diena weder-voer, hoe dat haer Sichem schende,
Als sy haer Oogen twee tot ydelheydt afwende:
Besiet hoe 't Wijf Ga naar margenoote van Loth, in eenen sout Pilaer
Verandert wert, als sy om-sach na Sodom daer:
| |
[pagina 234]
| |
Met aen-dacht oock besiet hoe dat des Ga naar margenootf Davids oogen,
Hem hebben tot den val seer schrickelijck getogen:
Maer weder-om besiet hoe David heeft Ga naar margenootg beschreydt
Sijn sonden: maeckt also u Oogen oock bereydt
Om te beschreijen wel u sonden; en wilt leeren
V Ooghen t'aller tijdt van ydelheydt af keeren.
V tot een Oogen-salf, u Ooghen niet verveelt
Te spiegelen wel sacht aen 't eerste Vrouwen beeldt,
Oock aen de Kind'ren Godts, aen Loths Wijf, aen 't verkrachten
Van Jacobs Dochter schoon; aendachtig te betrachten.
't Geen David heeft gedaen: dat is, de sonden quaet
Die ghy met u Gesicht begaen hebt vroegh of laet
Beweent met tranen veel. Boetveerdigh wilt de leden
II. Van uwe Oogen twee, op-heffen in gebeden,
Door Wie-roock des geloofs, in Christi Jesu naem:
Dat is, maeckt Oogen-salf van Myrrhe, Wie-roock t'saem.
1. Van droeve tranen veel, met hertelijck leet-wesen
Om uwer sonden wil: 2. Van het gebedt geresen
Wt een gelovigh hert. End' dat u desen raedt
Voor uwe Oogen twee mach geven goeden baet.
So wilt een vast verbondt met uwe Oogen maken,
Ga naar margenoot+Dat ghy niet meer sult sien na ydel, dwase saken.
En op dat dit verbondt mach wesen vast en goet,
Dat voor Notaris doet met veel getuygen vroet.
In de Gemeynte Gods laet u Notaris wesen
De Dienaer Christi trouw; getuygen uyt gelesen
Laet zijn; eerst God de Heer, die alles siet en hoort,
Die 't goede wel beloont, en 't quade straft verstoort:
Ten tweeden u gemoet, u eygen mede-weten:
Ten derden oock de Schaer daer neven u geseten
In Christi sichtbaer Kerck, om hooren Godes woort,
En doen gebeden veel die Godt de Heer verhoort.
| |
[pagina 235]
| |
End' sijnde dus bedroeft, boet-veerdigh, besigh seere
Met yver vierigh vraeght, en soeckt met groot begeere
Na het baed-water dat Bethesda was genaemt, Ga naar margenoot+
't Welck tot Jerusalem seer wonder is befaemt.
En wast u dan daer in: dat is, wilt vragen vierigh,
Wilt soecken door't geloof met dorst en honger gierigh
Na de heylsame leer van't Euangeli soet,
Om u boetveerdigh hert, om u bedroeft gemoet
Te troosten met die leer; om u betraende Oogen
Van uwe tranen veel aen-vancklijck hier te droogen.
Bidt Godt om Christi Geest dat die u helpen mach,
V Oogen, heyligh, wel bewaren nacht en dach,
Dat ghy van't quaet Gesicht so meught genesen werden,
En in't vruchtbaer geloof met Oogen goet volherden.
Dit is der Oogen salf die Christus mede deelt Ga naar margenoot+
In sijn sichtbare Kerck; waer mede wert geheelt
Het sondigh quaet Gesicht: Daerom wilt u verkloecken,
En gaen in Christi Kerck na dese salve soecken.
Leert daer uyt Godes woort hoe dat die salve moet
Gebruyckt zijn so 't behoort; Aldus u beste doet
Te besigen dien salf: het sal gewis geschieden
Dat al u quaet gesicht en scheelheydt wech sal vlieden.
En sult verkrygen weer seer goede Oogen klaer,
So suyver, helder, schoon, klaer van gesicht voorwaer,
Dat ghy sult kunnen zien in Zyon God gepresen
Dryvuldigh in persoon, en eenigh in sijn wesen.
Dit is een Oogen-salf seer wonderlijck van kracht,
Die de wereltsche mensch niet verstaet, maer veracht:
Die nergens wordt gemaeckt als in den Appoteke
Van Christi sichtbaer Kerck, daer dickwijl in een weke
Dees balsem wordt bereydt, en dat door Godes Wet
En Euangelij soet, die daer wordt voor geset
| |
[pagina 236]
| |
Den boet-veerdighen mensch; die men aldaer siet poogen
Na heyligh, goet gesicht, en geestelijcke Oogen.
Daer-om, o Christen Mensch! tot Christi Kercke gaet,
Om daer die Oogen-salf te koopen tot u baet;
Want daer is Godes woort, door Christi Geest, seer krachtigh,
Waer door dat het geloof verkreghen word waerachtigh,
Dat heylighlijck altijd in liefde vruchtbaer bloeyd.
Aldaer is't oock alleen dat het Bad-water vloeyd,
Het welck is Christi bloed dat ons af-wast de sonden:
So dat in Christi Kerck alleene word gevonden
Den rechten Oogen-salf: aldaer word oock geleert
Hoe dat die, soo 't behoort, moet zijn geappliceert.
Laet ons dan derwaert gaen om die salf te bekomen,
Op dat het quaed Gesicht ons werde daer benomen:
En Oogen helder, geheylight kryghen weer,
Waer door wy mogen zien en verstaen meer en meer
Gods woord, door Christi Geest, om heyligh hier te leyden
Ons leven, door't geloof; en door hoop te verbeyden
Het Gesicht heel volmaeckt, verheerlijckt voor Gods Throon;
Waer door wy sullen zien de heerlijckheyd seer schoon
Van Godes Majesteyt, en daer dan klaer aenschouwen
Dat hier geen Oog kan zien, noch verstand kan ontvouwen.
Dus van de Oogen twee gesproken in't gemeen,
Nu in't besonder noch staet te bezien met een
Wat in den Nieuwen Mensch het geest'lijck Oog mach wesen.
Het geestelijcke Oog, in haer die den Heer vresen,
Is't heylige Geloof, in haer hert door de kracht
Van Gods Geest, door't gehoor, van Godes woord gewracht.
Door dit Oog word gesien het geen dat in dit leven
Geen natuurlijck verstand, noch Oog en is gegeven
Te kunnen zien: dat is, het Oog-wit van Gods woord,
Al wat tot Godes eer, en tot ons heyl behoort.
| |
[pagina 237]
| |
De Geestelijcke Mensch die dit Oog heeft verkreghen,
Dat seer voorsichtigh moet bewaren wel te deghen,
Dat het door valsche Leer en werde niet besmet,
Of dat het klaer Gezicht en werde niet belet
Door dampen van't vernuft des vleessches voort-gekomen;
Door waen-geloof onreyn en werde niet benomen
Het heldere Gesicht; noch door het stof of zant
Der dolingen gequetst aen d'een of d'ander kant:
Oock werde nimmermeer verhindert door den reghen
Der ondeught; want dit Oog is tot de deught geneghen:
Waer door de waerheyd klaer van Gods woord wort verklaert
Door den Heyligen Geest klaer, helder reyn bewaert.
Door dit Oog kan-men zien al de verborgentheden
Des Heeren, Christum self, de salighe woonsteden,
Den wegh ter saligheyd, de schoonheyd van de deught;
Geleyt den mensch bequaem tot de Hemelsche vreught.
Daer-om, o Christen mensch, bid God met vast vertrouwen,
Verlicht Heer mijn Gesicht, en doet my klaer aenschouwen
Het Oog-wit van u woord, op dat ick na u Wet
In heyligheyd oprecht mach leven: Mijn gebedt
Verhooren wilt, o Heer; wilt mijn geloof vermeeren,
Wilt u heylsaem Gesicht genadigh t'my-waert keeren.
|
|