T'Boeck van Ons Lieve Vrouwe van Maestricht, ende van den oorspronck des stadts, ende miraculeuse beeldt van Ons Lieve Vrouwe, rustende int convent der minderbroederen
(1612)–H. de Vroom–
Auteursrechtvrij
[pagina 3]
| |
Het tvveede Capittel.
| |
[pagina 4]
| |
3. Maer die eerst ouer den Rijn gecomen de Francoysen hebben veriaecht, sijn nv Tungersse, nv Hoochduytsche ghenoemt, dat seker is gheschiet te sijn ten tijde van Cesar, oft voor hem ontrint dien tijt, als die saecken vande Tungherssche begosten te meerderen, alsoo dat waerschijnelijck is, dat tot de Tungherssche stadt, oft door haer tot die andere contreyen van Nederlant, die van ouer den Rijn dagelijx reysden, ende moesten ouer de Maez passeren daer nv Tricht is, niet veer van Tungeren, een bequame plaets om ouer te schepen, die noch op den dach van heden met veel schepen ende Duytsche waren oft goederen ghefrequenteert wort, die opwaerts ende neerwaerts varen. 4. Tis oock waer dat dese plaets van beginsel af met huysen terstont is bewoont gheweest, alsoo dat in een dorp ghewassen is, dat te kennen gheeft dat Stedeke dat aen de Maez-brugghe leet dat nv Wijck Ga naar margenoot+ ghenoemt wort. Den E. Beda in Martyrologio schrijft dat den H. Seruatius van Tungren door de reuelatie Godts ghecomen is tot Wijck te Tricht, om dat hy de vernielinghe van sijn Stadt ende Kerck niet en soude sien, ende dat hy daer ghestoruen is. Bijde Barbarische ende Heydensche menschen worden die plaets de Herbaen ghenoemt. Tis gelooffelijck dat die | |
[pagina 5]
| |
Romeynen dese plaetse bequaem hebben ghevonden, die hier seer orlooghden, tot munitien dienende der orloghe beter te bewaeren. Florus verhaelt dat Drusus Ga naar margenoot+ door de Maez, door Albim, doorVisurgim, ende op den cant vanden Rijn meer dan vijftich casteelen heeft ghestelt. Soe wie besiet die oude vesten soo op dese sijde als ouer de Maez, sal beuinden dat out werck is. 5. Mattheus Herbenus schrijft dat Julius Ga naar margenoot+ Cesar den fundateur is geweest vande timmeringhe deser Stadt, als hy Vranckrijck ende Duytslant met veel orloghe hadde benaut, ende Maestricht vercoos om voor sijnen leger te verwinteren. Oock verhaelt Joannes Goropius dat die Ga naar margenoot+ Romeynen die Autheurs sijn gheweest vande brugghe ende vande Stadt, als sy hier hunnen legher hadden ouerghesedt. De naem der Stadt Traiectum int latijn, schijnt te comen à traijciendo, van ouer de reuiere te setten. Ick en weet niet van waer dat Immianus, Marcellinus de Stadt Ga naar margenoot+ noemt Obstricense Mosae opidum, daer hy door verstaen wilt Tricht op de Maez, ten waer dat hy dat by auontuere ontleent heeft van die van Tungren, die Traiectum in Tricht verandert hebben. Ende want door den naem Traiectum twee steden genoemt worden, een beneden bijde Hollan- | |
[pagina 6]
| |
ders, en een bouen by Tungren, soo heeftmen dit Oppertricht oft Optricht ghenoemt, Marcellinus int latijn Obstricense opidum, maer het ander Wterstricht oft in cort Vtricht. Tgemeyn volck, ende princepaelijck die Hoochduytsche noemen Ga naar margenoot+ dese stadt Maestricht tot onderscheyt van Traiectum dat beneden leedt, Wtricht ghenoemt, dat nochtans beter ghenoemt wort Vtricetum, soo sommige behaeght. 6. Veel Historieschrijuers oock van grooter naeme failleren ende brenghen duysterheyts voorts met Tricht dat bouen leedt, ende Tricht dat beneden leedt, dat Vtricht ghenoemt wort, ende verdoelen inde ghelijckenisse des naems, want t'sijn verscheyde steden in verscheyden landen. Dat bouen op de Maez leedt, is by Tungren, dat beneden leedt, is by Hollant by de oude Rijn, dat iertijts alst een casteel was, ingenomen is vande Wilten, dat is Suythollantsche, genoemt wordde Wiltenborch. Maer ten tijden van Dagobertus Ga naar margenoot+ Coninck van Vranckrijck vande ballinghe van dier Stadt wordde ghenoemt Vtricht, ende wort Neertricht ghenoemt, soo Amandus van Zirickzee verhaelt. Ga naar margenoot+7. Die Trichtsche brugge soo Mattheus Herbenus schrijft, is ten tijden van Strabo van Augustus oft Tiberius van hout ghemaeckt. Cornelius Tacitus maeckt | |
[pagina 7]
| |
oock mentie van de Maesche Brugghe in Ga naar margenoot+ sijn historie. Ick vermoede dat dit de brugghe is van Maestricht, ten waer dat die waer, die eertijts gheweest is by het stedeke dat Vise ghenoemt wort, daer noch heden ghesien worden teeckenen van boghen. Gregorius Turonensis Bisschop Ga naar margenoot+ ouer duysent iaeren oft weynich min, als hy schrijft van S. Seruaes Bisschop van Tungeren, maeckt mentie vande brugghe van Maestricht. 8. Ick en can oock niet verswijghen te schrijuen, dat dese brugghe onder tgerecht is vant Eerw. Capittel van S. Seruaes Kerck wt ghifte Cunrardi I I. Roomsch Coninck waer van die Eerw. Canonicken my die copije vande brieuen hebben ghetoont, op dese maniere luydende: Inden Ga naar margenoot+ naem vande heylige Drijvuldicheyt. Cunrardus door Godts ghenade tweede Coninck van Roomen, aen allen die godtvruchtelijck leuen soo nv tegenwoordighe als toecomende tijden saluyt. Het officie van eenen Prince is, die sorghe draecht voor de saelicheyt van alle menschen, weldaeden te bewijsen aen sijn Ondersaeten, ende te beschermen van ghewelt der quader menschen, ende te bewaeren in verleende regeringhe. Daerom nae den Apostel, der Heylighen noode te helpe comende, der ghener Ga naar margenoot+ te weten die S. Seruaes dienen, tot re- | |
[pagina 8]
| |
medie der sielen van onse Voorsaeten, ende oock voor vresamighe staet ende ruste ons rijckx, ende oock becoort wesende door die godtvruchtighe deuotie onser huys-vrou Geertruyt, ende door het bidden Arnoldi onsen Cancelier Proost der seluer Kerck, soo verleenen ende geuen wy S. Seruaes die Brugge die op de Maez staet die sonder twijfel ons toe quam binnen Maestricht, met alle ghebruyck ende profijt dat t'allen tijden daer af sal comen, vrijelijck te besitten, Ac. Aldus ghedaen publikelijck inde Kerck van S. Seruaes door de handt Arnoldi Cancelier inden naem van Albert Aerts-Cancelier Aerts-Bisschop van Mentz int iaer der geboorte des Heeren duysent, hondert ende negenendertich. Ga naar margenoot+ Den Paus Innocentius den tweeden van dien naem heeft de ghiftinghe des Conincks met de selue woorden ende voorschreuen conditien in het selfste iaer met brieuen beuestight ende ghecomprobeert. 9. Tis een schruemelijck exempel datter gheschiedt is op dese Brugghe voor die danssers, Als daer ouer passeerde een Priester met het H. Sacrament des Autaers, gaende om eenen siecken te berichten, soo dansten daer, Jonghesellen, meyskens, mans ende vrouwen op de Brugge, ende en deden gheen reuerentie den H. Sacrament, besich wesende met hun ydelheden, | |
[pagina 9]
| |
terstont de Brugghe inuallende, soo steruender wel ontrint twee hondert. 10. Men leest dat dese Brugge van houte altijts broos is gheweest, om tghewelt des Riuiers, ende ijs inden winter, dat somtijts die daer ouer passeerden met ghelade wagens, als tgebont brack, verdroncken. Van veele exempelen verhael ick een, dat geschiedt is int iaer ons Heeren duysent tweehondert ende lxxv. den xij. dach Julij, Als de Eerw. mannen, mijn Heer den Deken Ga naar margenoot+ ende Capittel van ons Lieue Vrouwe Kerck te Maestricht, ende die choor Heeren der seluer Kercke met Processie wt deuotie met hun Reliquien met t'geestelijck habijt ouer de Brugghe passeerden, een stuck vande voorschreuen Brugge al oft sy met ghewelt afgeworpen worden, maeckte eenen wonderen val, niet langhe nae die Processie, met die menschen daer op wesende, want op de selue ure door het gat vande voorschr. Brugghe verdroncken ende versmachten inde Riuier ontrint vierhondert menschen soo mans soo vrouwen, sonder de gene die wt de Riuier voor doot wtghetrocken sijn, ende miraculeuselijck wederom leuendich worden. Tgeschiede oock (eylaese) alsmen ouer die Brugh niet passeren en conde, om dien besonderen val, die schepen int voorby passeren met een ellendige drayinge, als met eenen crach- | |
[pagina 10]
| |
tighen wint omvangen, ten gronde soncken als loot in crachtige wateren met veel schade der menschen. Hierom vier Aerts-Bisschoppen, ende vijff Bischoppen, met Bulle beuesticht met een ieders seghel, beweecht wesende met godtvruchtige consideratie der voorschreuen perikelen, soo der zielen als der lichamen, stuenende op de bermherticheyt des Almachtigen Godts, ende opde Authoriteyt der heyligher Apostelen Petri ende Pauli, ende op de hunne die Godt de Heere hun heeft verleent, verleenen allen den ghenen die warachtelijck berou hebben van haere sonden, gebiecht sijnde, ende handt-reyckinge doen tot opmaekinge van die Brugge, die van steene begost was, op dat die te beter volbrocht mocht worden, veertich dagen Aflaet elck van die Bisschoppen, van haer ingestelde penitentie bermhertelijck inden Heere, Ga naar margenoot+ A. D. m. cc. lxxxiiii.. Soo en is dan dese Brugghe, die de Maez nv draeght van Julius Cesar niet gemaect, maer langen tijt daer nae, int Jaer der menschelijcker saelicheyt, ontrint duysent twee hondert ende eenentachentich, als de fundamenten der Brugghe gheleyt waren (soo het waerschijnelijck is) door die costen van S. Seruaes Kerck. 11. Den gemeynen wech vande Brugge, dien M. Herbenus de Heerbaen noemt | |
[pagina 11]
| |
siet nv noch, ende heet van het gemeyn volck de Kassey, ende dat dien gekassijt is gheweest, geuen die oude teekenen in veel plaetsen te kennen. Ick vermoede dat den Soldaetschen wech is geweest door welcke den Legher geleydt worde. Van dese dingen niet meer, ick keere weder tot de Stadt. 12. Dat Maestricht ouer negen hondert Ga naar margenoot+ Jaeren min oft meer een cleyn Stadt is gheweest, blijckt ex Reginone, want hy verhaelt, dat als de Nortmannen al vernielden, dat de Stadt van Luyck, het Casteel van Tricht, ende de Stadt van Tungren verbrant zijn. Ick heb gelesen inde brieuen vanden Eerw. Heer Claes Oudaert Officiael van Mechelen mijnen goeden vriendt, dat rontsom de oude Stadt Vestenen ghemaeckt zijn met consent van Hendrick Hertogh van Brabant int Jaer duysent twee hondert ende twintich. Soo is dan Maestricht een oude Stadt ende groot, te ghelijcken met die grootste Steden van Neerlandt, ist dat ghy de Stadt aensiet op beyde sijde vande Riuier. Sy heeft veel heerlijcke Kercken, is ouervloedich van Borghers ende coopmanschap, ende vermaert van manierlijckheyt ende godtvruchticheyt, van cleyn beginselen is sy vermeerdert, ghelijck groote riuieren haer beginselen hebben van cleyn fonteynen datmen Gode moet toeschrijuen ende | |
[pagina 12]
| |
de Christelijcke godtvruchticheyt, van welcke wy nv sullen schrijuen, wanneer die te Maestricht begost is. |
|