T'Boeck van Ons Lieve Vrouwe van Maestricht, ende van den oorspronck des stadts, ende miraculeuse beeldt van Ons Lieve Vrouwe, rustende int convent der minderbroederen

[fol. *ijr]

Edele, VVijse, ende Voorsinnige Heeren,

Miin Heeren Hoochschovteren, Borghmeesteren, Schepenen, ende Raet, der Steden van Maestricht.

Den Prince der Romeynscher welsprekentheyt Cicero, Edele, wijse, ende voorsinnige Heeren, seyt, datter onder alle dingen der menschen niet degelijcker en is, dan al doen dat mogelijck is tot deught, eere ende welstandt der Republijcke ende gemeynte. Ende ghelijck dit alle de ghene die de tegenwoordige Republijcke deser Stadt regeren, soo in gheestelijcke als in wereltlijcke ouerheyt, Magistraten, ende officieren sijn doende, ende alle ondersaten met recht schuldich sijn te vervorderen; Alsoo houde ick voor vast dat het my in alle manieren, waer ick can oft mach, oock toe staet te beherten. Dus hebbe ick totter ghemeyner weluaert ouergheset wtten Latijn het boexken van de miraculeuse ons Liue-vrouwe van Maestricht, ouer drij iaren ontrint ghemaect int Latijn door den Eer. P. Henricus Sedulius Minister Prouinciael. het welcke my docht eenich profijt te mogen doen, soo t' recht ghelooue, als de goede manieren aengaende;

[fol. *ijv]

niet alleen inde goede Catholijcken binnen Maestricht ende elders, om te volstandigher in de Christen religie ende ghelooue te volherden; maer oock voor de gene die door de baren der voorleden tempeesten int ghelooue schip-brekinge geleden hebben, ende inden vloet der kettersche dolinghe ghevallen zijn: Soo heb ick goet ghevonden tselfde boecxken mijn Edel-Heeren vvt goede jonste op te draghen ende te eyghenen tot behoef van hun ghemeynte die gheen Latijn en verstaen, ende van alle andere, dien het lusten sal te ouersien: die daer vvt bevinden sullen schoon dinghen vande Stadt van Maestricht, veel mirakelen die aldaer geschiet zijn aen het beelt van ons lieue Vrouwe inde Kerck der Minderbroederen, schoon onderwijsinge van den ouderdom der beelden, gebruyc ende vruchten vande kerckelijcke Processien, van andere wondere dinghen die geschiet zijn aen andere beelden van ons Lieue Vrouwe op andere plaetsen.

Hier voormaels hebben veel gemeynten, ja oock geheel rijcken ende lantschappen, hen in t'bystant ende hulpe van dese alderheylichste maghet Maria bevolen, dwelck het geheel Bisdom van Straesborgh, Hongarijen, ende het edel lantschap van het geheel Nederlant getuygen, de welcke soo haest als sy tghelooue aenveert hadden, hebben oock tsamen de moeder Christi tot een sonderlinge Patronersse des lants vercoren. Ende alle andere lantschappen by naest

[fol. *iijr]

de gantsche vverelt ouer, houden eenige heerlijcke gedenckenisse van dese alderheylichste maghet, daer Christus om de glorie sijns moeders heerlijck te maecken, seer dicwils wonderlijcke mirakelen doende is. Wat wonderlijcheden Gods en sietmen dagelijcx niet geschieden te Loreten in Italië, in de H. camer der Maget, in de welcke te Nazareth door de bootschap des Engels Gabriels het Woort vleesch geworden is; welcke camer oock deur den dienst der Engelen wt Palestijnen in Italien veruoert wesende, den Christen-gheloouighen groote blijschap ende vreucht by brenghende is. De ghedenckenisse der Bootschappen te Florentien, ende seer veel andere kercken ter eeren der heyliger maghet binnen Roomen opgherecht, ende besonder d'eerste ende alderoutste kercke aen de cribbe des Heeren, diemen gemeynlijc noemt Maria Maior, die betuyghen ende geuen te kennen de deuotie van Italie tot de weerdighe moeder Gods. Vranckrijck en heeft oock niet min seer vermaerde kercken ende plaetsen, daer de Heyl. maget met een seer groote eere in geeert wort, al waer dat groote beganckenisse der Christenen geschiet, om die wt deuotie te besoecken, als te Chartres int midden van Vranckrijck. In Auergnene is de kercke genoemt t'onser Vrouwen vanden putte. Te Parijs de kercke van onse Lieue vrouwe der crachten oft der mirakelen. In Picardijen, de kercke van de Blijschappen onser Liuer vrouwen. In Lombardyen buyten Man-

[fol. *iijv]

tua genoemt Maria de gratia in ons clooster, &c. die al te samen deur veel mirakelen seer vermaert zijn. Spaignien en is oock noyt sonder desen loff gheweest: want in dat groot rijck sietmen plaetsen ende kercken seer vermaert deur een bysondere ende wtnemende Godvruchticheyt, inde welcke de moeder Gods ende de maghet Maria haer cracht ende Godlijcke macht deur veel mirakelen, tot groot profijt des volcx, van dien Landen heeft verclaert op den bergh Serrato te Guardaloupa. In de stadt van Burgos is een plaetse gemeynlijck genoemt, nostra Domina candida. In Biscayen, inde hauen van Bilbau onse vrouwe van Arrancasou. In Hooch-duytslant ist vol van dusdanighe Kercken verciert met seer oude cloosters, vermaert met seer groote mirakelen, tot Oettingen, te Dittelbach, te Spiers, inde wildernisse van Switserlant, tot Aken, ter Cellen in Steyrmarck. Ende ten lesten in Nederlant en wort niet min ons Liue vrouwe geeert ende versocht. Wat wonderlijcke dinghen Gods en heeftmen niet gesien t'ons Liue vrouvve tot Halle by Bruyssel? t'ons Liue vrouwe te Louen in S. Pieters kerck? t'ons Liue vrouwe ten Scherpenheuuel by Sichem? t'ons Liue vrouwe te Maestricht int deuoot Clooster der Minderbroederen?

Dese alderheylichste Maghet ende moeder Gods dan, Ed. wijse ende voors. Heeren, die soo veel Landen in haer bescherminghe heeft, en wort niet t'onrecht van v-lieden daghelijcx in

[fol. *iiijr]

onse kercke met deuotie, ende licht versocht, ende soo veel te meer, hoe de ketters meer aerbeyden om haer glorie ende maiesteyt te vercleynen. Ten is niet te verwonderen dat alle de ketters met een accoort de H. Maghet beuechten, deur welcke alle ketterijen inde gheheele vverelt te niet ghebrocht zijn: noch ten is sonder oorsake niet dat het serpent haerder verssenen listen en laghen leght, deur de welcke sijn hooft in stucken geplett wort: noch sonder redene en vervolgt de draeck dese Vrouwe, deur welcke de Prince van dese werelt wtgeworpen wort: Want deur den cracht van dese Maghet is de duyuel dicwils wt de herten ende lichamen der menschen verdreuen geweest. Theophilus die hem met sijn eyghen hantschrift ouerghegheuen hadde inde macht des duyuels (tselfde deur haer gratie wederomme ghecregen hebbende) is van Christo wederom in ghenaden ontfangen. Deur dese H. Maghet Maria is Christus met het menschelijcke geslachte versoent gheweest, als hy ten tijden der Albighensche Ketteren met een rechtueerdige gramschap tegen de werelt ontsteken wesende, dreychde de selue te niet te doen, ende heeft deur tghebedt van sijn moeder twee Ordenen van Religieusen verweckt deur den heyligen Dominicum ende S. Franciscum, om de herten der menschen van de boosheden totter deucht te bekeeren, soo Theodorus Apoldius beschrijft.

Lib. 1. de S. Dominico, cap. 12.

[fol. *iiijv]

Ende hoe vvel desen boeck eerst int Latijn door den voors. E. P. Sedulius uwe Edelheden is ghedediceert, hebbe nochtans my verstout den seluen int Duyts uwe E. oock vvillen opdraghen ende presenteren, soo op dat hy door v wijse discretie ghebetert mach zijn, heeft hy iet dat min betaemt, soo op dat hy door uvve E. authoriteyt beschermt ende ghevordert mach worden, soo oock op dat v huysvrouwen dien lesen ende gebruycken souden, ende soo come tot kennisse ende handen van alle menschen, die gheen latijn en verstaen, ter glorie Godts ende sijnder ghebenedijder moeder ende maeghet Maria. Want vele menschen onder den gemeynen man hebben hun beclaeght, dat die miraeckelen van ons Lieue Vrouwe van Maestricht int Duyts niet beschreuen en vvorden, ende oock gemeynt, dat vvy onachsaem vvaeren om de selue aen te teekenen. Tghene contrarie sal blijcken, als vvy sullen eenighe miraeckelen verhaelen int leste, die nae de eerste druck gheschiet sijn, oft oock eenighe die voor de eerste druck te voorschijn niet en sijn ghecomen. Dus bidde ick uvve Ed. neemt dit cleyn present in dancke ter eeren vande H. moeder ende maghet Maria, ende daerder eenich gheestelijck profijt mede can geschieden, vvilt daer toe helpen. Ende vvilt haer eere met alle neersticheyt ende vlyticheyt beschermen teghen alle ketters, ende door v exempelen veel menschen vervvecken ende aen leyden om haer te

[fol. *vr]

dienen, ende dit boecxken tot haerder glorien, ende tot uvver ende andere lieden saelicheyt ghebruycken, ende my met v ghebeden haer gunste, hulpe, ende bystant vervveruen. Wt ons Conuent der Minderbroederen, binnen Maestricht, den 5. April. 1612.

V. Ed. ende weerd. Heeren dienaer

B. Cornelis Tielmans

Guardiaen.