Brieven uit Brooklyn

[XXIX] Beste Allen,
Brooklyn, 30 mei 1969

Vaak zoek ik naar middelen tegen mijn lust naar rechtvaardigheid, die mij soms lam laat lopen zoeken naar de daders van kinderziekten of naar het broedzwijn van de oorlog. Het beste middel is misschien te vinden in het vernietigen van de tijd. Dit vers heb ik dan ook genotvol gemaakt:

Maart 1823. ‘Voordat het regent’ lachte hij, zijn lepel suiker onder een ooglid van zijn dochter wringend in juni 1901, ‘voordat het regent hahaha, zal je 't zien sneeuwen.’ (Het was mei 1990). ‘Voordat het regent hahaha’ ...maar de moraal greep sissend naar hem terug: ‘chdchtr, ch, sjebliech.’ ‘Cheh.’; dood. (1821).

Ik weet natuurlijk niet wat je daarvan vindt, maar het was fijn werk om bijna een hele eeuw in de knoop te leggen zodat de schuldigen gemarteld door de vloek van hun daad lang van tevoren aan mijn voeten lagen te kronkelen. Maar ja, hoeveel schuldigen lezen dit. Was slecht zijn maar akeliger, dan wou niemand. Of waren ziekte en pijn maar lekker en dus altijd rechtvaardig. Elk land dat rijke kinderen beter verpleegt dan arme is intussen minstens zo primitief als Jessewouland. Nou, genoeg daarover alweer voor vandaag.

Verleden week was ik in Alexandria en Washington, wou je daar soms iets over horen? Dan kan ik fijn impres-

[p. 113]

sionistisch. Anders sla je het blad maar om hoor, geen gezeur met dat gelees.

De taxichauffeur, op weg naar het vliegveld, langs huizen, langs water en riet, zei jazeker, bevooroordeeld was hij: waarom, vroeg ik, langs huizen, langs huizen; omdat, zei hij, langs water, omdat als ik een negerpassagier heb, dan ben ik bang. Langs meeuwen, langs lange rijen gele vuilnisauto's staande langs de stadsvuilnisvelden, zei ik: misschien zou het toch niet zo gek zijn als Norman Mailer burgemeester werd. Nooit, riep de chauffeur, hij schrijft goed maar hij is een potsierlijke pias, en zijn maat, van zijn boeken hou ik ook wel, maar dat kaaiwerkersaccent dat is maar aanstellerij, zei de chauffeur.

In het vliegtuig zat ik naast een Schot die vliegtuigonderdelen verkocht. Zijn Hollandse collega hield hem altijd voor de gek zei hij, a great man. Het mistte. We stonden twee uur langzaam op te schuiven in de rij grote en heel kleine toestellen, vlogen haastig en onduidelijk, kwamen twee uur te laat aan.

Taxi naar het hotel in Alexandria, een rechthoekig antiek gebouw. Het was heet, er kon een koeler in de kamer aan. Weer naar beneden - niemand in de gebleekt fluwelen gangen - de lege lift - beneden schuivelde ik de duistere eetzaal binnen, zorgvuldig in de rug geboord door oogjes van twee dikke mannen in hemdsmouwen vanuit dikke aangeklede stoelen. Boven mij was het druipsteen door de warmte tot dreigend zware kandelabers aaneengeschift; zwarte spiegels rondom hadden verder niets te kaatsen.

Een dame in een soort van jurk vroeg wat ik wou. Eten? Maar de zaal ging juist dicht, even kijken, nee hoor, tja, aan de overkant die gaan ook dicht, misschien zes blokken die kant op, de Wayfarers Inn. Ik naar buiten, maar daar was het al even binnen en windstil, alleen enkele lichten wat ver. Er liepen twee jongens voor mij uit, en links verweg een dame deze kant op, kort vormden wij met ons vieren iets wis-

[p. 114]

kundig belangrijks, toen sloegen de jongens af.

Ik kwam in een breedstratige dalende achterbuurt terecht, zag toen dat alles allerschoonst gemaakt was, nauwe huizen met mozaïek van oude ruitjes, en daar was een brede schuur half open, binnen waren kleine tafeltjes en iets kaarserigs, vier, zeven mensen aten er om een enkele tafel, dus waar het gebied tussen te onvriendelijk ver van hen af en te vriendelijk dichtbij de muur sneed ging ik zitten. Achter mij hingen modernoïde schilderijen die door iemand zelf waren gemaakt.

De volgende dag hield ik een lange lezing in het Naval Research Laboratory. Ruwe cementen stallen vol dure instrumenten. Na afloop werd voorzichtig tegen mij gedacht; buiten woekerde de veiligheid.

Die avond at ik met dr. S. en haar man, en dr. J. en zijn vrouw. Het gladde complex waarin de Essen woonden was om een tuin met fonteinen, blauw verlichte bomen en zwembad gebouwd. Vanaf het dak wist ze mij de wit verlichte organen van Washington te vertonen: Capitol, Washington Monument, en daar was de rivier, daar, de maan, kijk, sterren. Ik was op tijd op mijn kamer terug om het televisietoestel aan te zetten en bed en stoel te verlichten met het beeld van Apollo-10.

Soms is alles zo ver van iets af en ik zelf daartussen ook aldoor onaangeland. Het verlatenst was ik ditmaal, toen ik al bijna thuis was. Deze taxichauffeur was een oude dunne man met een nieuwe te grote pet op, waar iemand bij hem thuis wel over zal lachen ‘je moet hem met zijn pet zien, zet hem nogis op Pa.’

Mijn zoon geeft les in kunst vertelde hij, hier is een artikel dat hebben ze van hem gedrukt, hou het maar, dit verkeer is onmogelijk ik weet wel een kortere weg, die kennen die jongelui zo niet, zei hij. Al vlak na het vliegveld sloeg hij af, Queens in, door straten en straten vol vreemdelingen, stopte op een hoek, sloeg rechtsaf maar draaide na dertig

[p. 115]

centimeter linksaf, schudde zijn hoofd tegen het verkeer dat er al lang niet meer was, begon na nog een paar aarzelingen te mompelen.

Om hem gerust te stellen begon ik krampachtig in het artikel van zijn zoon te lezen, bijna hardop: ‘het hout is al sedert honderden, ja duizenden jaren niet slechts een brandmiddel doch ook een middel tot zelfexpressie’ zei de zoon. ‘Ik geloof dat ik zo weer op Queens Boulevard terecht kom’ mompelde de vader. ‘Latewe nou naar huis gaan’ dacht Vroman huilerig.

‘Reeds de oude Egyptenaren’ schoot het de zoon te binnen. ‘Zodra ik de Approach maar terugheb’ versprak de vader zich. ‘Ik bedacht daarom, de natuurlijke warmte van de houtstructuur mee te laten werken aan de inspiratie van mijn vorm, figuur een’ kraaide de zoon, en waarachtig, een onderbelichte buste van een besneden mahonie sandwich.

‘Tineke’ dacht ik, ‘nou was ik al zoveel jaren zo lang geleden zonder je, moet dit half uur nou ook?’ ‘Ja’ kuchte mijn verdorde bestuurder, ‘we hebben het, van hier af weet ik het precies.’ En waarachtig, rietvelden, water. ‘Wat zeg je ervan?’ vroeg de vader. ‘Heel duidelijk geschreven’ kritiseerde ik, ‘en ik ben het er beslist mee eens, hout is heel anders.’

Buiten intussen - weet je dat ik al vergeten ben of het nog licht was? - buiten intussen was b.v. de nacht gevallen, maar er was b.v. nog een rode gloed achter Sheepshead Bay. Meeuwen nu zo zwart als kraaien vlogen nog rond als arenden zo stil, maar de stranden waren al leeg, of nog vrij vol, de mensen trokken lange schaduwen met zich mee in het lage zonlicht of maanlicht desnoods.

Nou dan, hartelijke groeten hoor, en wie weet tot ziens.