Het rad der fortuin

X

Misschien hadden mama en Egmont nog in stilte gehoopt, dat Rudmer's bewondering zou afstuiten op de al te koele minzaamheid der nieuwe verwanten; ze hadden Ruth met wijs beleid niets in de weg gelegd; misschien dachten ze ook, dat deze liefde, als eens het feminisme, een grilligheid van Ruth zou blijken, waarvan ze zich bijtijds zou herstellen. Nu Rudmer een standplaats had, en Ruth haar uitzet vervaardigde, werd het huwelijk een onvermijdelijkheid.

Egmont maakte, tussen neus en lippen, spottend-ontmoedigende opmerkingen over de gruwelijke vereenzaming van een dorp in de winter, maar Ruth scheen er niet op te letten, en Rudmer vermeed het, er op te antwoorden. Hij zag, dat Egmont het met al zijn uiterlijke kameraadschap en broederlijkheid nog altijd slecht scheen te verdragen, dat zijn zuster door een boer was gewonnen, ook al had die boer dan pas nog bewezen, dat hij meer dan een alledaags plattelandsstudent was; want het proefschrift werd in alle mogelijke wetenschappelijke bladen met waardering besproken. -

Mama kreeg vaker dan voorheen een moedeloze huilbui, als Ruth en de naaister met flitsende, haastige naalden lakens, slopen en servetten zoomden. Ze had elke dag hoofdpijn, en als Ruth haar ongeduldig haar medicijn kwam brengen in de donkergemaakte voorkamer, klaagde ze vol bitter medelijden met zichzelf, dat ze nu moederziel alleen zou zijn. Ja, ze herinnerde zich, dat Ruth na de bruiloft van Carla wel gezegd had, dat ze bij háár zou blijven... maar ze had toen al geweten, dat 't een lichtvaardige gelofte was; natuurlijk, ze kon het haar niet kwalijk nemen, dat ze zoveel van Rudmer hield, en ze wilde ook niet ontkennen, dat Rudmer het niet waard

[p. 221]

was, en het huwelijk móést doorgaan, omdat men toch niet zou kunnen toestaan, dat Rudmer daar alleen op die pastorie ging wonen - Maar de bittere werkelijkheid van dit alles was voor háár, dat ze van al haar kinderen verlaten een troosteloze ouderdom tegemoet ging. -

Het waren donkere plekken aan de lichthemel, Egmont's bedekte, kwasiplagende ontmoediging, en mama's met huilbuilen en bedekte verwijten doortogen zelfbeklag. Ruth werd er zenuwachtig geprikkeld onder, en tussen haar en Rudmer dreigden in de bruidstijd de eerste onverklaarbare grilligheden; maar Rudmer doorzag ze, en bewaarde zijn geduld. Als Ruth maar eerst uit huis vandaan was!

In de zomer van 1903 trouwden ze - in Haarlem. Tjalling en Reinou waren er niet bij. ‘Ze zagen tegen de reis op’; en het was waar, dat zijn ouders dat voorjaar de boerderij hadden verkocht, omdat Tjalling niet meer mee kon; - maar Rudmer wist, dat ze de deftige Hollanders vreesden. Het maakte hem korte tijd korzelig jegens zijn nieuwe bloedverwanten; waar stond eigenlijk geschreven, dat deze aristocraten, de arme èn de rijke, zich zover boven de boeren verheven moesten achten? - Hij werd sarcastisch tegen Egmont, die nu den charmanten zwager uithing en zich verwonderd en gekwetst van hem afwendde bij deze aanvallen; hij was tegen mama van een ijzige beleefdheid zonder lach, en de enige keer, dat hij bij oom Julien kwam, en deze een gesprek over het godsdienstig leven der friese Mennisten met hem opende, antwoordde hij zo kort, dat de notaris zich zichtbaar ergerde en het scheen te betreuren, dat hij het jonge paar een antieke staande klok had beloofd... Rudmer leek het kostbare geschenk bijna niet waard!

Rudmer's enige genoegdoening op de bruiloft was de komst van Herre, dien hij als getuige gevraagd had. Neen, Herre was ondanks puntboord en jacquet geen heer, maar hij miste goddank ook het fnuikend minderwaardigheidsbesef van den boer, die nooit van zijn erf komt. Hij bejegende de Hollanders onbelemmerd en frank, en er ging een ruwe wereldkennis van hem uit, die Rudmer als tegenstelling tot de spitse en strakke

[p. 222]

vormelijkheid van mama en Carla van Everdingen met grimmige genoegdoening genoot. Na het diner werd zelfs Ernest er ongedwongener onder, en hij en oom Julien lachten luidkeels om de beursverhalen, die Herre hun in klein comité bij koffie en cognac opdiste. -

Toen Ruth in haar geruit reismanteltje naar beneden kwam, zag Rudmer, dat Egmont haar in het voorhuis opwachtte. Hij stond onder het beeld van den onooglijken heilige, en nam glimlachend Ruth's hand. Toen wees hij met de punt van zijn welgemaakte schoen naar de blauwe tegeltjes op de muur, en Rudmer zag, dat er een waas van getroffenheid over Ruth's gezicht trok bij het gebaar. Verwonderd nam hij Ruth en zijn zwager op.

- Weet je het nog, Ruth? vroeg Egmont. - Wie was dat ook weer?

Ruth knikte door glimlachende tranen.

- Of ik het weet... koning David, geloof ik...

- Goed. En die daar?

- Job op de mestvaalt.

- En die?

- De dochter van Jefta.

- Mis; de profetes Mirjam... Je leert het nooit, Ruth...! Meisje!

Egmont zei het laatste woord met een gezicht vol voorgewende strenge meerderheid, maar zijn stem was onvast en vertederd, en Ruth vloog hem zwijgend om de hals.

Rudmer begreep er niets van, tot ze het hem, later, vertelde. Dat was in de trein naar Brussel, toen ze voor het eerst met hem alleen was. Hij lachte om de kinderlijke herinnering; maar hij was blij, dat alles achter hen lag: Ernest, rood en kortademig in zijn nauwe uniform, mama d'Aby, die schokte van de snikken, Egmont's neerbuigende welwillendheid, en ook het beeld van zijn eigen ouders, die ver en eenzaam op de friese stelp waren gebleven. - Hij wiste alles vastberaden uit zijn gedachten. Ruth was zijn vrouw, voor God en de wereld; hij hield haar in zijn armen, een vermoeide, maar gelukkige

[p. 223]

bruid - en ergens na deze huwelijksreis wachtte een zomers dorp met een kleine kerk en stille boeren en een pastorie in een tuin vol grondige geuren en verwilderde bloemen, waar hun idylle beginnen zou.