60. Keuromnibus

XXVIII

De tweestrijd was begonnen en Vincent wist het. Het had geen zin zichzelf te bedriegen, en hij was boos op zichzelf, omdat hij het nog probeerde.

Hij had Sien trouw beloofd. Zij had gezegd, dat zij alles zou doen om hem trouw te zijn. Zij had gefaald, zij kende trouw noch vertrouwen. Moest hij falen vanwege haar?

Maar de kunst? Zij was - hoe goed herinnerde hij zich wat Breitner gezegd had - voor hem een soort religie. Zij was zijn religie. Voor George Breitner was kunst hartstocht, hij omhelsde haar even begerig naar lust en bevrediging als hij het zijn wijfjes deed. Voor hem, Vincent, kon zij nooit een genot zijn, zij was eenvoudig het hoogste waar men met talent en geweten naar reikte. Hij was bereid zich aan haar op te offeren, te verbranden of uit te mergelen, ter wille van haar grootheid. Zes, acht, tien jaar. Hij was dertig jaar en oud. Wat hij niet meer kon inhalen in de tijd, zou hij samenvatten in één korte, machtige overgave. Onmenselijk zijn jegens zichzelf, ter wille van het mens zijn.

Maar men jaagt niet naar de straat terug, wat men van de straat heeft gered. Brabant was er nog - het Brabant van Theo en dat van zijn eigen kinderdroom... Sien en Brabant? Hij zag zich in een dorp lopen, dat in

[p. 377]

Brabant verscholen lag. Hij had Sien daar ondergebracht, veilig voor moeder en broer. Zij zou er kleur in de wangen en vuur in de ziel krijgen; het herstel, waarop hij een jaar gewacht en gehoopt had, was daar dan werkelijkheid geworden. Het betekende ook dat Sien had begrepen wat hij wilde en nastreefde, zodat eindelijk kunst en liefde en levensplan elkaar zegevierend zouden doordringen.

Op dezelfde avond, toen hij met deze gedachte speelde, kwam Sien te middernacht thuis. Hij was al naar bed gegaan, maar hij lag slapeloos en hoorde haar komen. Ze was niet alleen; ze werd gebracht. Er was in het zwijgen van de nacht een aangeschoten, schor gesprek bij het hekje, een mannenstem die obscuur lachte en het beeld opriep van ordeloos nagestoei; Siens hatelijk ingehouden lachen kirde en stierf weg. Voetstappen gingen, die van Sien kwamen boven. Ze verscheen op de slaapzolder en wierp zich gekleed naast hem te bed. De walm van alcohol en tabak die in haar kleren en haren zat, breidde zich als een tastbaar ding over Vincent uit. Hij had nu moeten opstaan, haar uit de kleren helpen, desnoods alleen de schoenen van haar voeten trekken; hij had haar polsen en slapen dienen te wassen, zoals hij het bij vroegere gelegenheden had gedaan... Hij bleef liggen. Hij had voor zijn ogen nog een Sien op de drempel van een boerse woning, een weer jonge vrouw; in haar gezicht en ogen is het leven behoedzaam en schuw, maar de genezing strekt en vult haar lichaam, het lijkt een herrijzenis.

Vincent rolde zich om en verbeet in het hoofdkussen de tranen om het lichaam naast hem, dat snurkte en stonk.