60. Keuromnibus

IX

Wraak, dacht Fjodor Kirillowitsj. Het woord klonk melodramatisch; het kwam in romans voor of in de platvloerse toneelstukken die hij nu en dan tijdens de jaarmarkt in een van de provinciestadjes door een reizende troep zag opvoeren. Wraak. Het woord drukte precies uit wat hij begeerde. Een wraak zoals zij zich die in haar hoogmoed niet denken kon. Kankrin glimlachte, als voor de sprong op zijn divan gedoken, de nachtkleren los om het lijf, één hand op zijn geslacht terwijl hij de voorstelling opriep van de diepste vernedering die men een vrouw kan aandoen.

Hij had Tonka gelast het stoombad klaar te maken. De wraakneming was begonnen met zijn eigen herstel in het oude badhuisje, tussen de gloeiend verhitte stenen waarop Tonka in zijn hemd staande het water uitgoot tot men van de damp geen hand voor ogen meer zien kon. Natuurlijk, Irina had toen zij het herenhuis op Kankrinowo betrokken een badkamer laten inrichten in de westeuropese stijl, kuip en kranen. Het oude badhuisje achter de keukens was alleen nog door hem gebruikt; het was steeds een soort reinigingstoevlucht gebleven na zijn zieke uitspattingen. Ook nu had Kankrin zijn onlust in het primitieve hutje weggewassen, zijn schaamte en weerzin waren vervlogen met wolken van wasem, het grimmig welbehagen in de lust van de vergelding - zo goed als in de vergelding van de lust - was gegroeid onder het slaan met de berkerijsjes op de hete, vochtige huid. Hij was naar het herenhuis teruggekeerd, tien jaar jonger, het hoofd luchtig en klaar, zijn hele stemming nagenoeg monter. De regen had een ogenblik opgehouden hoewel er geen zonneveegje door de paarse schemerwolken brak; maar uit het park steeg een bedwelmende geur van vochtig blad, kruiderij en gras. Kankrin had zelfs gemerkt dat hij een deuntje floot - notabene uit de ‘Postiljon van Longjumeau’! ‘Ei, ei, ei, wat was hij blij!’ Was ook hij, Fjodor Kirillowitsj, blij? Kon men dit blij noemen: deze stille, nog bedwongen gramschap die hij inhield om ze straks des te onbesuisder te kunnen uitvieren?

Van top tot teen in schone kleren en met eau-de-cologne overgoten was hij aan tafel gegaan - bij de feestglans van twintig nieuwe reuzenkaarsen, goed damast, het fraaie porselein en het zware familiezilver, om zich te

[p. 224]

goed te doen aan de maaltijd die de huishoudster bereid had terwijl hij in het badhuisje zat. Hij had nog getafeld toen hij buiten, achter de gesloten luiken, de voetstappen vernomen had, verwarde boerse stemmen, het gerucht van verzet en snauwen waaruit hij kon opmaken dat de dorpsoudste bezig was de opdracht uit te voeren die hij hem op de namiddag gegeven had. Tonka, voor de gelegenheid ook al in een schone witte kiel gestoken en met de laarzen gepoetst, zweette opeens bij de blik van zijn meester, zijn luisterhouding. Kankrin hief het glas - geen wodka dit keer maar een onschuldig wijntje uit de Krim - en zei voor hij het naar de mond bracht tegen de kamerdienaar in spe: ‘Ze brengen haar terug, hoor je 't?’ Tonka had nooit zo gestotterd. ‘H- het schijnt zo, Uwe G - G - Genade.’ Kankrin had gelachen. ‘Het schijnt niet, idioot, het is,’ waarna hij zichzelf had toegedronken: ‘Za wasje zdorowje, Fjodor Kirillowitsj!’ En nog steeds met de blik op de ongelukkige Tonka: ‘We zullen haar even de tijd gunnen terug te wennen aan deze omgeving! Laat Matwejitsj haar in de mangelkamer brengen en goed bewaken tot ik haar laat roepen!’

Tonka was verdwenen. De stemmen en stappen, de geluiden van onwil en sussen afgewisseld met gegrauw, verplaatsten zich van het erf tot in het huis, spoedig door wanden gedempt. Terwijl de stilte van lieverlede intrad at Kankrin zijn maal ongehaast ten einde, liet zich door Tonka wasbekken en handdoek brengen, waste zijn handen, gorgelde, spoelde zijn mond. Hij stak een papyrossa op en rookte enkele ogenblikken staande in de aromatische krieweling van de tabaksrook. Toen gooide hij de sigaret in zijn bord, trok de ceintuur van zijn kamerjas - de nieuwe van rood fluweel - stevig dicht en snapte met de vingers naar Tonka.

‘Laat haar binnenbrengen.’

Hij zat weer op de divan toen Anna Timofejewna werd binnengeleid. Een ogenblik kwam het Fjodor Kirillowitsj voor als herhaalde zich de historie. Maar nee. Deze historie zou heel anders worden, hij zelf was niet meer de geplaagde, onzekere Kankrin van de vorige dag die zich had vernederd tot aan de voeten van een lijfeigen vrouwspersoon. Hier was hij, vernieuwd en verjongd mocht men wel zeggen, een man vervuld met de boosaardige, opwindende kracht van een besluit: de wil om zich te revancheren. En weer was het laatste woord dat door Kankrins gedachten speelde en zijn spieren en zintuigen spande, het absurde, verrukkelijke ‘wraak’.