Panokko en zijn vrienden

[p. 73]

8. De zwarte mannen

De mannen van het dorp kunnen nu elke dag van de jacht terugkomen en er wordt met spanning naar hen uitgekeken: om de grote voorraden die zij mee zullen brengen en de spannende jachtverhalen èn om het feest dat dan gevierd zal worden. Maar ze laten nog op zich wachten. De bosnegerkooplui zijn er eerder.

Op een dag, als de zon begint te dalen, lopen hun korjalen de aanlegplaats op: twee korjalen, beladen met trommels en pakken. En vier negers schrijden het dorp in, recht op de hut van Jaloekama af.

Het zijn grote, zwarte kerels, wel een hoofd groter dan de meeste Indianen en ze zijn wonderlijk uitgedost. De een heeft een oud dameshoedje op, dat hij lang geleden in de stad heeft gekocht. Er zit geen bodem meer in, maar dat geeft niet, want de rand is nog goed en beschermt zijn ogen tegen de zon. De tweede draagt boven zijn lendendoek een tricothemd met zoveel gaten, dat het haast geen hemd meer is. De derde loopt met naakt bovenlijf, maar die heeft een prachtige broek aan: blauw met een rode bies, een oude Franse soldatenbroek. Het is alleen jammer, dat die hem telkens afzakt.

De vierde is Mooiman, de aanvoerder, die zeker van al die rommel niets hebben moet. Die draagt een lange, katoenen

[p. 74]

schouderdoek, hemelsblauw, die sierlijk achter hem aan zweeft, als hij loopt. Hij heeft een zwarte snor en een gespierd lichaam en hij zou een heel mooie neger kunnen zijn, als hij niet zulke harde, listige ogen had. Alle vier hebben ze een scherpe houwer in de hand en Mooiman draagt bovendien een oud, verroest jachtgeweer waar hij wel niet mee schieten kan, maar dat hoeft ook niet. Het ding dient alleen als teken van zijn waardigheid.

Jaloekama ligt in zijn hangmat en hij is erg ongerust als hij de zwarte mannen ziet komen. Maar dat merkt niemand aan hem. Zijn gezicht is rustig en vriendelijk, als ze voor hem komen staan.

‘Fa joe tang?’ vragen ze. ‘Hoe gaat het?’

‘Broko-broko,’ antwoordt Jaloekama, terwijl hij op zijn voet wijst. ‘Ziek, erg ziek!’ Hij begint uit te leggen, hoe dat zo gekomen is en vertelt dan van de geboorte van Toeloe en van de mieren, maar ze luisteren maar half. Hun brutale, donkere ogen zwerven de hele hut door. Ze hebben al gezien dat het ditmaal een slechte reis voor hen is. De mannen niet thuis, dus geen zaken te doen. En de hoofdman niet in staat om zijn schulden te betalen.

Een van de negers, die met het hoedje, vlijt zich vrijmoedig neer in de hangmat van moeder Melioe en twee andere volgen zijn voorbeeld en nemen de hangmatten van Pipi en Panokko in beslag. Mooiman gaat naar buiten en gebiedt de vrouwen, die daar staan te luisteren, om de bagage uit de boten te halen en naar deze hut te brengen.

Jaloekama kan wel ophouden met zijn gepraat, zegt hij, als hij terugkomt. Met zijn voet en met zijn vrouw hebben zij niets te maken. Schuld is schuld. De hangmatten en de bogen en de jachthonden hadden er moeten zijn. En nu ze er niet

[p. 75]

zijn, moet Jaloekama maar zoveel mogelijk goedmaken en die hangmat ontruimen, want ze willen hier voorlopig blijven logeren en ze wensen goed verzorgd te worden.

‘Dus, hup, Jaloekama! Nee, voor die dikke poot hebben wij ook geen geneesmiddel. Wij zijn geen medicijnmannen! Je hebt het er bovendien niet naar gemaakt om een gunst te ontvangen. Hompel er maar op door en zet de vrouwen aan het werk, want wij hebben honger!...’

Wat kan Jaloekama anders doen dan gehoorzamen? Hij is machteloos, nu de mannen in het bos zijn. Bovendien, hij heeft inderdaad beloofd, een jaar geleden, dat de goederen die hij schuldig was er nu zouden zijn en hij is zijn belofte niet nagekomen. Hij staat op en vertrekt, maar hij doet het waardig als een koning zonder zijn gasten nog met een woord of een blik te verwaardigen.

In de bijhut, een soort schuur, waar de cassavekoeken worden gebakken, brengen de vrouwen uit het dorp een paar oude hangmatten, zodat het gezin van de hoofdman toch zal kunnen slapen. Olisiana kan bij Pakana logeren en Panokko zal straks ook wel ergens een plaatsje vinden. Dat is allemaal het ergste niet. Maar de vernedering, die brandt in het hart als de beet van een schorpioen!... En daar maakt Pipi gebruik van en ze houdt haar zoon fluisterend voor, hoeveel beter het zou zijn in het oude land, waar deze onbeschaafde wezens niet komen...

Intussen liggen hunne Hoogheden in de hangmatten en laten zich door de vrouwen verzorgen. Ze zijn nog kieskeurig ook! Kaaimannenvlees lusten ze niet en wat uit de peperpot komt, is ze veel te scherp op de tong. Vers vlees en verse vis willen ze hebben, maar dat is er niet. Dan zullen ze moeten wachten, tot de jongens terugkomen van de jacht.

[p. 76]

Panokko en zijn vrienden zijn naar de Moeti-kreek geweest, maar ze hebben die dag niet veel geluk gehad. Een zware bui heeft ze genoodzaakt om haastig een kamp te bouwen en onder een dakje van palmbladeren hebben ze urenlang moeten wachten, tot de regen over was. Met een pauwies en een marail, twee bosvogels, moesten ze de terugtocht aanvaarden. Onderweg schoot Wempi nog een grote vis, een anjoemara, en op een zonnige zandbank zag Panokko een leguaan, die juist zijn nest verliet. Hij groef het hol op en vond meer dan dertig eieren, waarvan ze er samen een stuk of tien opaten. Panokko ging het bos in om een palmblad te zoeken, waarvan hij een korfje kon vlechten en toen hij dat afkapte, vloog in de buurt een koejaké van zijn nest, een vogel met een reusachtig grote snavel. Die schreeuwde verschrikkelijk hard, toen de jongen de eieren uit het nest haalde en ze keurde in het water. Ze waren vers en het nest met de eitjes erin kwam boven op de leguaneneieren in het korfje. Panokko was er blij mee, want zijn moeder had om koejaké-eieren gevraagd voor Toeloe. Kleine kinderen moeten die hebben om goed praten te leren.

Het is zo goed als donker, wanneer de vrienden bij de aanlegplaats komen; de twee gebroeders steken als de schaduwen van zwarte reuzen af tegen de gele avondlucht. Als de jongens de korjalen zien, begrijpen ze waarom er niemand is om hen te verwelkomen. Nu horen ze ook de bosnegers al lachen in de hut van de hoofdman. Maar Panokko is toch erg verwonderd, als hij daar binnenstapt met zijn boog en pijlen in de ene en een boshoen in de andere hand en geen van zijn familieleden ziet.

Van die verwondering maakt Mooiman gebruik om hem met een schreeuw van vreugde de vette jachtbuit uit de hand te

[p. 77]

nemen. Maar als de neger met het hoedje naar het korfje grijpt dat Panokko op zijn rug draagt, komt de jongen tot zich zelf.

‘Afblijven!’ zegt hij kort. En als de kerel toch weer op hem aandringt, grijpt hij een pijl uit de bos en houdt hem die voor, de scherpe lanspunt gericht op zijn zwarte buik. Arawatta, die in het donker buiten de hut nieuwsgierig is blijven wachten, springt naast zijn vriend en gromt als een tijger. En Wempi ligt al op één knie om onder het lage dak door te kunnen schieten en de pijl op zijn boog is recht op het hart van de neger gericht.

[p. 78]

De hoedjesman is geen held. Hij deinst terug en steekt van schrik zijn handen omhoog. Dan lacht hij wat en doet, alsof hij maar een grapje heeft willen maken. Maar Mooiman brult, of dat een manier is om gasten zo te behandelen en hoofdman Jaloekama moet er zelf bij komen, om hem tevreden te stellen. De vogel mag hij houden en de vrouwen zullen die slachten en braden. De anjoemara van Wempi moeten de negers ook maar hebben.

Maar over het korfje van Panokko wordt niet meer gepraat en zo smullen moeder en Paura even later van de leguaneneieren. Kleine Toeloe krijgt een ei van de koejaké. Moeder weet het er wel in te krijgen. En zie, als de dooier nog op zijn lipje zit en Paura met zijn aapje bij hem komt, begint hij te kraaien van plezier, zo hard als hij nog nooit heeft gedaan! Of het ook helpt zo'n ei!

Toeloe en het aapje zijn overigens de enigen, die vanavond plezier hebben in het leven. Er ligt een zware beklemming over het dorp, nu de negers er zo de baas spelen en de mensen gaan al vroeg slapen, in de hoop dat de volgende dag de mannen zullen komen. Een paar vrouwen komen nog even langs de hut van de hoofdman lopen en kijken begerig naar de trommels met kralen, maar die blijven gesloten. En Pipi sluipt ook telkens om de negers heen. Wat wil ze toch? Zij heeft toch geen begeerte naar kralen? Mooiman jaagt haar ten slotte met een snauw weg en komt dan meteen in de bijhut het bevel brengen, dat die drie jongens de volgende morgen het bos in moeten gaan om vers vlees te halen. Die stinkende, gerookte rommel lusten de negers niet.

‘Laat ze zelf gaan,’ bromt Panokko verontwaardigd, als de blauwe sjaal in het donker is weggezweefd. ‘Moeten de Indianen hun knechten zijn?’

[p. 79]

Maar Jaloekama zegt, dat hij gaan moet en zijn vrienden nog even moet waarschuwen. En omdat het woord van je vader je heilig behoort te zijn, doet Panokko dat zonder tegenspreken, maar met een hart waar de worm van de boosheid in knaagt.

Dan ligt hij in zijn hangmat en kan niet slapen. De tokoro komt dicht bij de hut en roept zijn avondgroet. Maar een van de negers lacht er zo hard doorheen, dat de vogel er de hik van krijgt en zich haastig uit de voeten maakt.

Het laatste wat Panokko hoort, is het gemompel en gegiechel van Pipi in haar hangmat. En vaag verwondert hij zich, dat zijn grootmoeder nu nog lachen kan.