Panokko en zijn vrienden

[p. 46]

5. Het onweer

De terugtocht is niet moeilijk, want ze gaan nu met de stroom mee. Maar op de open rivier brandt de zon boven hun hoofd met een kracht, dat ze het gevoel hebben in een vurige oven te zitten. Nergens is enige schaduw te vinden. Ze heffen nu en dan de pagaaien op en laten een klets water op hun hoofden en lichamen neerkomen. Dan zit Awawa erom te smeken om ook natgegooid te worden.

Alle vogels zwijgen nu. De wind is gaan liggen en de bomen staan in roerloze stilte de hitte te verduren. Alleen de vlinders zijn even dartel als altijd. Hele troepen gele en blauwe kappelletjes fladderen van de ene oever naar de andere en wanneer er één het water raakt en vergeefs zijn krachten inspant om zich weer te verheffen, is er al spoedig de bek van een vis, die hem naar beneden trekt. Een plons en weg is de vlinder.

De lichamen van de jongens glimmen van het zweet, als ze bij de stroomversnelling komen. Snel schieten ze erdoor en naderen het dorp. Wempi neemt zijn benen dwarsfluit en blaast een paar tonen om hun komst aan te kondigen. Even later zien ze Paura al aan de oever verschijnen.

Ze laten de korjaal op het zand lopen en stappen uit. De aanlegplaats is gloeiend heet aan hun voeten; je kunt er niet stilstaan, je zou je voetzolen verbranden. Haastig slepen ze hun buit tegen de oever op. Olisiana is er om te helpen.

[p. 47]

Ook Pakana, het zusje van Wempi, net zo'n dikkerdje als hij, komt aanhollen.

Paura schiet op het kleine aapje af. Hij pakt het achter de voorpoten vast en heft het met beide handen omhoog. Het blaast tegen hem met alle tandjes bloot. Paura lacht en doet het hem na.

‘Voor mij, Panokko? Voor je kleine broer?’

‘Hij is van Arawatta,’ zegt Panokko.

Arawatta staat met de dode moeder-aap in de armen. Hij kijkt Paura aan. Mooie, donkere ogen heeft Arawatta, groot en goed. Nu hij naar Paura kijkt en zijn verlangen ziet, worden ze nog zachter. Arawatta houdt van alles wat klein is en hij heeft zelf geen broertje of zusje.

‘Arawatta?...’ smeekt Paura.

‘A-a!’ zegt Arawatta. En hij lacht hard, als Paura met het aapje in zijn armen ronddanst van plezier.

Ze lopen vlug naar de hutten om in de schaduw te zijn. In heel het dorp blaffen de honden, die de geur van het wild ruiken. Het valt Panokko op, dat hij alleen de stem van Jepe hoort. Waar is Mati?...

In de koelte onder het ruime dak liggen zijn ouders en Pipi in hun hangmatten voor de middagrust. Panokko brengt het hert bij zijn moeder. Hij werpt het niet neer, hij legt het heel voorzichtig op de grond om Toeloe niet te doen schrikken. Olisiana legt er de aap bij. Het is een prachtige buit en allen kijken er tevreden naar, maar er is niemand die de jonge jager prijst. Dat zou dom zijn, dat doen alleen de luidruchtige bosnegers. Die schelden ook iemand uit, als hij misgeschoten heeft. Zij zijn niet wijzer. Waarom zou Panokko geprezen moeten worden? De goede Geest heeft hem het wild doen ontmoeten en heeft goed gevonden, dat hij het

[p. 48]

schoot. Als er iemand lof verdiend heeft, is het de Vader daarboven...

Panokko schenkt water uit de koelkruik en drinkt tot hij niet meer kan. Hij licht met enkele woorden zijn vader in over de jacht en die vertelt hem kort van Mati. Ja, Panokko heeft het al gezien. Het lichaam van de hond ligt stijf uitgestrekt op de verhoging achter in de hut, met een gonzende zwerm vliegen er omheen. Hij zal het tegen de avond begraven.

Mati heeft jongen gekregen, maar het heeft haar zelf het leven gekost. Drie jongen waren er en twee zijn kort na de geboorte de moeder gevolgd, die ze tot zich riep uit het dodenrijk. Over het derde, een mooi, zwartbont teefje, heeft moeder Melioe zich ontfermd en ze heeft het Mati genoemd naar de oude.

Het leven van een hond is in deze wereld bijna even kostbaar als dat van een mens. Moeder Melioe zal haar uiterste best doen om het diertje groot te brengen. Daarom heeft zij het bij zich in de hangmat genomen. Aan de ene kant ligt Toeloe te drinken, aan de andere kant het moederloze hondje. Maar nu brengt zij de beide zuigelingen een poosje bij vader Jaloekama en vertrouwt ze aan zijn zorgen toe, want er is werk. Zij moet met Olisiana en Pipi het wild slachten. Er is vlees voor vele dagen. Een deel zullen ze braden, een ander deel roken en wat er overblijft komt in de peperpot. De hoge pot van gebakken klei heeft al een tijd bijna leeg gestaan. Alleen onderin zat nog een rest apevlees, vermengd met geraspte aardknollen en sterk gekruid met peper, voor de kwade dag. Het verse vlees kan er bovenop, telkens een laagje, met peper afgewisseld. Hoe sterker gekruid en hoe langer bewaard, hoe lekkerder het wordt.

[p. 49]

Panokko heeft zich uitgestrekt in zijn hangmat. Hij is onrustig en bedroefd. Het is een vreemde dag!... Eerst de brullende vogel, nu Mati!... Het was zo'n lieve, gehoorzame hond! Hij zou willen huilen om de goede huisgenote, maar als een echte Indiaan doet hij dat niet en staart schijnbaar onbewogen naar het dak, tot zijn ogen zwaar worden van vermoeidheid.

Als hij wakker wordt, zijn de vrouwen klaar met het werk. Moeder Melioe ligt weer in haar hangmat en Paura zit erbij en speelt met zijn aapje. Het is hem gelukt om het een overrijpe banaan op te voeren en nu de maag van het diertje gevuld is, begint het al speels te worden.

Paura heeft al een hok klaar, waar het aapje voorlopig in kan wonen: een heel grote, uitgeholde kalebas, met een gat erin waar het door kan kruipen. Als hij het erin gestopt heeft zit het dadelijk met zijn kop voor die opening en trekt grappige gezichten. Paura probeert hem dezelfde gezichten na te trekken en schatert het uit, als een klein, zwart handje ineens zijn neus grijpt.

De zon begint nu aan kracht te verliezen. Het is de tijd voor het dagelijkse bad. Wempi en Arawatta komen Panokko halen. Arawatta kauwt op een stuk suikerriet en hij snijdt er voor zijn vrienden royaal een stuk af. Er loopt een pad langs de oever van de rivier naar de stroomversnelling; daarlangs is de hele jeugd van het dorp op weg en ook enkele ouderen sluiten zich aan.

In de stroomversnelling is het water het koelst en het is nergens veiliger voor de kleintjes. Die kunnen er spelen op de zandige strandjes en pootje baden en zich languit in het ondiepe water rollen. De grote jongens lopen over de stenen, werpen zich in de bruisende stroom en laten zich door de

[p. 50]

kracht van het water naar beneden dragen, tot ze onderduiken in een diepe kolk en met snelle slagen weer naar de kant zwemmen. En Olisiana heeft zich bij een van de rotsen uitgestrekt onder een kleine waterval en laat met gesloten ogen de frisse droppels op haar lichaam neerregenen. Dan zwemt ze een poosje met Pakana en de andere meisjes om het hardst en daarna klimt ze op een rots om haar haren te kammen en te drogen in de zon. Ook moet haar hele lichaam weer opnieuw met de rode koesoewé worden ingesmeerd. Panokko en Paura vertrekken het eerst. Paura heeft de belofte van zijn broer niet vergeten. De hengels liggen al in de boot en een kalebasje vol zwarte bessen aan rode stengeltjes staat onder de zitbank. Die bessen heeft hij in het bos geplukt. Ze heten gogo-mango en de vissen zijn er dol op. Ze laten de korjaal dicht langs de oever met de stroom meedrijven, in de schaduw van de reuzenbomen met hun gordijnen van lianen en klimplanten. Hier en daar hangen trossen orchideeën en andere bloemen van de takken. Groene en blauwe kolibrietjes snorren er omheen. In het dichte lover beginnen de zangvogels weer te fluiten. Het is bladstil en aan de horizon rommelt het zacht. Er is onweer op komst. Dat betekent, dat het het prachtigste visweer is, dat je maar wensen kunt.

Langs de oever groeien waterplanten, allerlei soorten. Soms springt die begroeiing meters ver de rivier in en daarachter is dan een stille, open plek, waar de stroom niet komen kan. Daar werpen ze in, terwijl ze er zacht voorbij drijven. Ze werpen tweemaal achter elkaar op dezelfde plek en laten het besje aan de haak maar een paar seconden liggen. Bij de eerste maal schieten de vissen er op aan, als ze in de buurt

[p. 51]

zijn. Als het aas vlak voor hun neus wordt weggetrokken, happen ze de tweede maal zoveel te gretiger toe.

Paura sleept de eerste spartelende vis naar de boot: een passina, zilverwit aan de flanken, met een mooie, groene rug. De tweede vangt hij ook: een kalidita, met rode ogen en een glanzende, zwarte band om het lijf. En dan begint ook Panokko te vangen. Een hele hoop spartelende vissen van allerlei soort komt in de boot te liggen.

Maar opeens pakt Panokko zijn boog en gaat voor op de boot staan. Paura legt zijn hengel neer en neemt de pagaai in handen. Hij stuurt de korjaal in de richting, die zijn broer aanwijst. Hier zijn grotere vissen, die met de hengel niet gevangen kunnen worden: koemaroe of anjoemara!

Ze varen nu nog juist in de schaduw. De pijl ligt al op de

[p. 52]

boog: een pijl met een losse, ijzeren punt en een venijnige weerhaak. Aan die punt is een dun touw bevestigd, dat vele malen om de schacht van de pijl is gewonden.

Panokko staat roerloos als een beeld op de boeg van de korjaal en tuurt in het door de zon beschenen water. Daar ziet hij in de diepte het donkere lijf van een grote vis, die langzaam met de stroom meedrijft. De pijl tjoempt in het water en het schot is raak. De vis schiet weg, met de losse pijlpunt in zijn lijf en het touw rolt van de schacht. Die schacht komt al gauw weer naar boven drijven, want hij is van licht riet gemaakt. Met korte rukken beweegt hij zich naar het midden van de rivier. Paura pagaait er achteraan en Panokko vist hem op. De vis probeert zich woedend los te rukken, maar ze laten hem spartelen tot hij moe is geworden en halen hem dan gemakkelijk binnen boord. De houwer maakt een eind aan zijn leven. Het is een koemaroe, een korte, dikke vis met een brede, vette rug. Die zal heerlijk zijn in de soep!

Ze zijn zo verdiept geweest in hun werk, dat het onweer ze toch verrast. Een inktzwarte wolkenmassa is snel op komen zetten en staat tot bijna boven hun hoofd. Aan de andere kant schijnt de zon nog juist over de boomtoppen en werpt een vreemd, dreigend licht op de rivier. Niet lang meer, dan hebben de wolken haar bereikt en verslonden.

Het wordt donker. Ineens flitst de bliksem en even later weergalmt de donder tussen de donkere wanden van het oerwoud. De beide jongens roeien wat ze kunnen en als ze hijgend de boot op het zand laten lopen, horen ze de regen aankomen. Het klinkt alsof een hele kudde dieren in aantocht is. Nu is het maar een kleine afstand meer naar de hut, maar toch drijven hun haren van het water, als ze daar

[p. 53]

binnenvluchten. De vis hebben ze voorlopig in de boot gelaten.

Het onweer breekt in alle hevigheid los en heel het gezin zit het zwijgend en eerbiedig aan te zien. De regen valt als een bergstroom. Moeder zit met kleine Toeloe bij het vuur en het kind huilt, maar je ziet alleen zijn mondje bewegen, zijn stem is niet te horen. Telkens flitst de bliksem en dan zien ze even de twee gebroeders aan de overkant van de rivier met hun druipende kronen in een groenachtig licht. Vlak daarop is het weer aardedonker en breekt de donder los, aan alle kanten weerkaatst door de bomen. Het is de machtige stem van Kapoe-ta-no, de Vader der Indianen. Hij is vertoornd op de mensen en ergens in het woud zal hij nu misschien een zondaar doden. Maar in het gezin van Jaloekama is niemand zich van kwaad bewust. Ze zijn goed geweest voor elkaar en voor de dieren, ze hebben geen beest onnodig gedood, ze hebben niet gelogen of gestolen - ze weten nauwelijks wat dat is.

Maar misschien heeft iemand onbewust enig kwaad gedaan of heeft de kleine Paura, die nog veel leren moet, een hagedis of een kikker geplaagd en ook over de kleinste dieren gaat de zorg van de goede Geest... Vader Jaloekama staat op en strompelt met zijn boog in de hand naar buiten. Hij zet die boog in de modderige grond en buigt er zich voor neer. Hij zegt: ‘Heer van de hemel, zie hier ben ik, de hoofdman van dit dorp, met mijn voornaamste bezit - het wapen waar ik van leven moet. Wees niet langer boos op mijn volk. Er zijn kinderen, die nog niet weten wat zij doen. Maar wij zullen ze leren om u te vrezen... En als gij toch een offer zoekt, neem mij, Vader... Ik ben bereid...’

En zie, dat helpt! Even snel als het onweer is opgekomen,

[p. 54]

trekt het nu af, in de richting van de Amazone, ver weg achter de bergen, waar de wilde stammen wonen, die veel oorlog maken. Daarheen zal Kapoe-ta-no op weg zijn geweest, om ze te straffen voor hun vele misdaden. Hier breekt de zon nog even door en schittert in de miljoenen druppels die aan de bladeren hangen.

Het is weldadig koel geworden. De jongens halen de vissen uit de korjaal, die halfvol water staat. De vrouwen maken buiten het vuur weer aan en gaan voor het eten zorgen.