Hilde

[p. 144]

[XII]

Toen Hilde in het stookhok werd gestoten, liep zij wankelend naar de verste donkere hoek en leunde daar duizelig tegen de muur. Het gevoel van verdoving, de gevoelloosheid, die reeds in de schuur begonnen was, werd nu plotseling sterker. Een soort verstijving was het, die bij haar hoofd begon en langzaam door haar hele lichaam trok. In die toestand begon het lawaai van de jongens buiten het hok en hun dof gebons op de deur te verzwakken, het leek nog slechts op een afstand te klinken. Slechts één ding was haar scherp bewust: dat zij met hèm alleen was in deze kleine, afgesloten ruimte, dat hij elk ogenblik op haar toe kon treden en de hand naar haar uit kon steken. Zij voelde zijn aanwezigheid, alsof er een geheimzinnige stroom van hem uitging, die haar huid prikkelde. Rechts vóór haar, dicht bij de deur, moest hij staan, leunend tegen de kookpot. In haar verbeelding zag zij hem zo duidelijk als bij klaarlichte dag.

Zij sperde haar ogen open, zij greep zich vast aan een lat die langs het vermolmde schot was getimmerd om het hok te schragen en klemde de vingers er om, tot ze pijn deden op de scherpe kant.

‘Blief bij oen zinnen,’ dacht zij. ‘Het is nou gauw geleden. Dan heb ie 't veur altied 'had’....

[p. 145]

Maar zij moet, vlak daarop, toch wel enige tijd weg zijn geweest, want plotseling schrikt zij op van een vreemd geluid en pas, als zij er een poosje naar geluisterd heeft, weet zij, dat het uit haar eigen mond komt. Zij kan haar zuchten niet inhouden, zij kan er ook niets aan doen, dat het klinkt als een gekreun. Slechts met grote moeite beheerst zij zich.

In de schuur is het nu een lawaai als een oordeel, maar om het stookhok is het stil. Daar zijn geen jongens meer.

‘Als de deur maar niet vast zit,’ denkt zij.

Zij richt zich op en tastend langs de wand gaat zij in die richting. Dan is het plotseling zijn stem, die haar stil doet staan.

‘Heb ie nou dan oen zin?’ vraagt hij.

Hard en wraakzuchtig is zijn stem, schrijnend en uitdagend. Zij ziet hem nu ook staan, nu haar ogen aan het duister gewend zijn, zij ziet hoe zijn lichaam het licht van een paar kieren verdonkert. Hij beweegt zich. Hij komt langzaam op haar toe.

En dan is het, alsof een ander voor haar handelt. Wat er nu gebeurt, dat kan zij zelf niet doen, zij heeft daar geen kracht voor. Het lijkt, alsof moeder Femmechien het doet en alsof zij het alleen maar verwonderd staat aan te zien.

‘Ik vrage oe, of ie nou oen zin 'kregen hebt?’ zegt hij nog eens.

Zij steekt haar hand uit naar de deur. Die is los. Zij zet hem wagenwijd open. Zij treedt twee stappen terug en richt zich op. ‘D'r uut!’ hoort zij zich-zelf dan zeggen. Zij zegt het zacht maar beslist, bevelend: ‘D'r uut! En gauw!’

Hij begrijpt het zeker niet. Hij blijft staan en zwijgt.

‘Heur ie mij niet?’ vraagt zij. ‘Ga d'r uut, Wubbe van Jans. Ga naar oen hoes en kom hier nooit van oen levent weer.’

‘Maar,’ stamelt hij, ‘Hilde.... wij moeten toch’....

‘In der ieuwigheid niet!’ zegt zij.

[p. 146]

‘Maar ze zullen mij vermoorden,’ verweert hij zich huilerig.

‘Ze snieden mij kapot’....

‘Daar was dan niet veule an verbeurd,’ antwoordt zij hard.

‘Maar stel oe gerust. Ik zal het ze wel vertellen, hoe 't zit.’

‘Ja, as ie dan niet willen,’ zegt hij nog, ‘dan kan ik er ook niks meer an doen. Dan is 't van mien schouders af’....

En als een geslagen hond sluipt hij langs haar heen, spiedt links en rechts om de deurposten en vlucht als een dief het donker in.

Als hij weg is, is het met haar kracht gedaan. Zij sluit de deur van het stookhok en de grond schijnt te golven onder haar voeten. Maar zij kan hier niet blijven en in huis is zij ook niet veilig. Waar moet zij heen? Zij loopt over het straatje langs het huis, alsof zij dronken is.

Maar op de hoek treedt een man naar voren, die steekt de hand naar haar uit en roept haar naam. En dan ijlt zij in het wilde weg de duistere hof in. Zij loopt tegen een zwaar-neerhangende tak van de appelboom op en deinst terug. Zij vlucht verder, dwars door de groentebedden en een aardappelakker en vindt zich-zelf een poos later terug, zittend aan een slootkant in het natte gras en al maar haar hoofd schuddend en jammerend.

‘In der ieuwigheid niet, in der ieuwigheid niet,’ dat moet ze reeds een tijdlang wezenloos voor zich heen gestameld hebben.

‘Word ik nou gek?’ denkt zij. Zij grijpt in ontzetting naar haar hoofd. En zij roept zichzelf terug: ‘Hilde, wees toch wiezer! Het is nou ja voorbij, hij kan oe ja niks meer doen!’ En langzaam wordt zij kalmer. Zij luistert. Zij weet niet waar zij zit, maar de nachtwind draagt het gezang uit de schuur bij flarden tot haar over en aan dat geluid merkt zij, dat zij toch nog ver van huis gelopen moet zijn.

[p. 147]

‘Ze zullen nou wel gauw weggaan,’ zegt zij. ‘Ik zal wachten, tot ze weg bent en dan ga ik weerom in hoes.... Het is nou besloten: ik ga alleen het leven door.’

Zij denkt ook, verwonderd: ‘Bent zo die andere vrouwen heur huwelijk ingaan, die uut Battelte en die anderen, waar Mans over sprak? Hoe hadden ze de moed er veur. Ik bleef liever op deze zelfde plaats dood.’

Dan stromen de tranen uit haar ogen. Zij kan hier wel uithuilen, er is nu niemand meer dan God, die het ziet.

‘Heer,’ klaagt zij, ‘ik kan ja niet anders. Dat moet U in de hoge hemel toch ook wel weten.’

Terwijl zij nog zit na te snikken, is het plotseling, alsof alle angst en verdriet van haar worden weggenomen. Een diepe, wonderlijke vreugde doortrilt haar. Zij richt zich op en houdt haar adem in. Dan voelt zij het weer, duidelijker nog dan daarstraks. Neen, zij vergist zich niet. Het kind heeft zich bewogen. Het leeft en op deze vreemde smartelijke avond voor het eerst heeft het zijn moeder gegroet.

Zij lacht en snikt van blijdschap. Wat betekent alles bij deze rijkdom? Zij legt beide handen beschermend om haar schoot. Het heilig moederschap....

‘Kiend,’ stamelt zij verrukt, ‘kiend’....

En dan staat zij haastig op. Laat zij oppassen, zij mag zich hier niet koud laten worden. Zij heeft toch al dom genoeg gedaan vanavond, zij had zich kalmer moeten houden en denken aan haar kind, zoals Femmechien nog zei. Het zal er toch geen hinder van hebben gehad?

Zij loopt voorzichtig langs de slootkant, totdat zij het pad gevonden heeft. Het is lichter geworden, de maan komt op. De laatste jongens trekken af in de verte. ‘'t Is mooi geweest,’ zingen ze, ‘'t is drommels mooi geweest.’

‘Ja,’ denkt zij, ‘maar nou is alles voorbij’....

[p. 148]

Wanneer zij bij het huis komt, zie, dan staat daar nog een man bij het stookhok; die komt aarzelend op haar toe.

‘Ie moet niet schrikken, Hilde,’ zegt hij gedempt. ‘Ik ben het maar.’

Zij schrikt niet. Zij heeft geen angst meer. Zij is alleen maar verwonderd.

‘Mans,’ vraagt zij, ‘ie nog? Wat wou ie hier nou nog?’

‘Och, ik heb oen volk wat 'holpen de smeerrommel op te rumen,’ zegt hij. ‘En dan, ik wou wel weten, hoe het nou zit met oen beiden. Ik heb oe weg zien lopen en toen was het stookhokke leeg. Heeft hij oe nou weer in de steek 'laten, dat ondier? Dan zâ 'k hem kriegen!’

‘Nee,’ zegt ze, ‘ik heb hem wegstuurd, Mans.’

‘Wat zeg ie?’

‘Ik heb hem vortjaagd.’

Wanneer hij dat eindelijk begrijpt, dan vloekt hij van verbazing.

‘Hilde,’ zegt hij bewonderend, ‘hoe krieg ie 't in de kop? Dat doet oe geenene na. Ie bent een wicht uut duzend, mag 'k starven, as 't niet waar is.’

‘Ik was toch in mien recht?’ vraagt zij rustig.

Dat weet hij niet. Hij heeft van zoiets nog nooit eerder gehoord. Hij meent: een jongen en een wicht, met wie het zo staat als met hun beiden, die horen bij elkaar, het komt dan zoals 't komt. En wat zult de jongens er wel van zeggen?

‘Ja Mans, dat moet ie nou in orde maken,’ zegt zij. ‘Ie weet, hij heeft nou verder geen schuld, ze moeten hem nou maar met vree laten en hem in zijn eigen vet gaar laten smoren.’

Hij zal zijn best doen. Dat belooft hij. Hij geeft haar de hand er op en schudt de hare lang en krachtig. Het is wel te merken, meent zij, dat hij een borrel op heeft.

‘Ik bin er glad van ondersteboven,’ verzekert hij. En hoofd-

[p. 149]

schuddend verdwijnt hij langs het pad naar de weg.

Als Hilde het huis binnenkomt, slaat een walm van jeneverlucht haar tegemoet, maar in de kamer is daar weinig meer van te merken. Zij kleedt zich zacht en haastig uit voor de bedstee.

‘Hilde’....

‘Ja moeder?’

‘Bin ie daar, wicht?’

‘Ja moeder, ik bin 't.’

‘Is alles in orde 'komen, kiend?’

‘Ja moeder,’ zegt zij, ‘het is nou goed.’

‘Goddank,’ zegt Femmechien. En Hilbert, naast haar, bromt tevreden.

En dan is er toch een begin van zelfverwijt en een gevoel van medelijden met haar ouders, die deze avond met haar hebben doorstaan en die pas morgen zullen merken, dat het anders goed is dan ze denken. Zij kan het ze onmogelijk nu nog allemaal vertellen en de verwijten van Femmechien aanhoren. Het moet nu vrede blijven. Morgen komt er weer een dag.

‘Goddank, dat het in orde is,’ dat heeft zeker al het volk in het dorp vanavond gedacht. Dat schrijnt toch wel, dat het nu, na al zijn moeite en toewijding, teleurgesteld zal worden. Want achter heel deze treurige historie leven een aanhankelijkheid en een trouw, die weldadig zijn.

‘Ik ben misschien maar een ondankbaar schepsel,’ denkt Hilde zuchtend. ‘Het is niet anders’....

En daar kan zij dan toch op slapen.