Rita Renoir, enz.

Alice B. Toklas

Een kort artikel in een niet-literair tijdschrift roept soms veel meer op dan een serieuze studie - in Esquire van januari 1968 schrijft Otto Friedrich over Alice B. Toklas.

Het is moeilijk te zeggen of het artikel eigenlijk wel goed is - het zit vol met vervelende haken en ogen, en het omslachtige relaas van het bezoek aan het kerkhof doet ook al niet meer zo origineel aan - maar wat goed is, en opmerkelijk, is het feit van het artikel.

Gertrude Stein en Alice B. Toklas woonden te Parijs, en kenden de potins en de chronique scandaleuse van alle Amerikaanse auteurs die omstreeks de jaren dertig in Parijs verbleven; het salon van Miss Stein was een soort van tempel, waar alle avant-gardisten op pelgrimstocht kwamen.

In 1933 verscheen The Autobiography of Alice B. Toklas, geschreven door Gertrude Stein, een boek vol met

[p. 42]

onder andere hatelijke opmerkingen tegen jan en alleman: het Amerikaanse, te Parijs geredigeerde en in Holland gedrukte tijdschrift Transition gaf een speciaal nummer uit waarin de slachtoffers zich mochten verweren. Braque schreef: ‘Miss Stein heeft niets begrepen van wat er rondom haar plaats greep.’ Hemingway vond Transition te min en bezigde zijn volgend boek, Green Hills of Africa, om Stein aan te vallen.

Velen meenden dat Alice B. Toklas niet bestond, dat het een pseudoniem betrof van Gertrude Stein (‘A rose is a rose is a rose’) - maar Alice B. Toklas bestond wél: in 1954 publiceerde ze Alice B. Toklas' Cook Book, in 1958 Aromas and Flavors of Past and Present en in 1963 verscheen haar eigenlijke autobiografie What is remembered.

Otto Friedrich heeft Toklas gekend, en hij vertelt con amore wat hij zich van haar herinnert. Toch is het mooiste bon mot dat hij citeert niet van Toklas, maar van Miss Compton-Burnett: ‘I cannot understand why I am not a bestseller, don't I write about the scandalous subjects people love to read - adultery, incest, embezzlement?’

Alice B. Toklas stierf in het begin van de maand maart van verleden jaar. Ze was negenentachtig. Ze is vergeten, haar boeken worden enkel nog gelezen door hen die belang stellen in de petite histoire en door aficionado's van Stein of van de Amerikaans-Parijse periode. Ze heeft een graf maar er staat geen zerk op.