Brief van vriendschap

(1999)–Orlando Emanuels, Dorus Vrede– rechtenstatus

Regelnummers proza verbergen

Brief van vriendschap (1)
(Orlando Emanuels)

4Toen Syone van school thuis kwam, lag daar een verrassing 5op haar te wachten: tante Maritha had haar een briefje 6gezonden waarmee ze Syone uitnodigde de hele grote 7vakantie bij haar in de stad door te brengen. Tante Maritha, 8haar moeders zuster, woonde al heel lang in de stad. Ze had 9daar een heleboel diploma's gemaakt en was lid van belangrijke 10organisaties.

11Op school had Syone haar best gedaan, dus toen ze het 12briefje van tante Maritha aan papa en mama liet zien, gaven 13die direct hun toestemming.

14Syone was erg blij met de uitnodiging. De stad had zoveel 15leuke dingen die het binnenland niet kon bieden. Ze zou 16zich in de stad best amuseren en wat ze vooral zo prettig 17vond, was dat ze haar vriendinnetje Emmy weer zou zien.

18Syone en Emmy woonden vroeger naast elkaar, ze waren als 19zusjes samen opgegroeid en hielden veel van elkaar. Als de 20ouders van Emmy en die van Syone naar de kostgrond 21waren, dan zorgde Syones grootmoeder, Pipi, voor de twee 22meisjes. Pipi vertelde mooie verhalen, waar ze graag naar 23luisterden. En Pipi was een wijze vrouw; de mensen uit het 24dorp kwamen vaak bij haar met hun problemen.

25Op een morgen was Emmy bij Pipi en Syone gekomen. Ze 26had verteld dat haar ouders in de stad gingen wonen en dat 27zij mee moest. Pipi had Emmy laten beloven dat ze in de 28stad goed op zichzelf zou passen, want de stad had wel veel 29mogelijkheden voor ontspanning, maar in de stad was de 30verleiding om verkeerde dingen te doen veel groter dan in 31het dorp. Emmy was toen twaalf jaar. Ze had naar Pipi 32geluisterd en had beloofd voorzichtig te zullen zijn.

34Met verlangen had Syone naar de grote vakantie uitgekeken 35en eindelijk was die aangebroken. Mama en papa hadden

1zich zorgen gemaakt: ze vonden het een beetje gevaarlijk 2dat Syone alleen zou moeten reizen. Pipi had haar hand op 3Syones hoofd gelegd en had gezegd dat Syone oud en wijs 4genoeg was om op zichzelf te passen.

5Op de eerste dag van de vakantie, een heldere dag, was de 6reis begonnen. Op weg naar de stad had ze zich heel wat 7dingen afgevraagd. Hoe zou de stad zijn? Zou ze daar leuke 8meisjes van haar leeftijd ontmoeten? Zou ze de plannetjes 9die tante Maritha zeker voor haar had gemaakt, leuk vinden? 10Maar de vraag die haar het meest bezig hield, was of 11zij en Emmy, die nu reeds bijna drie jaar in de stad woonde 12en al die tijd niet meer naar het dorp gekomen was, nog 13even goed met elkaar zouden kunnen opschieten als toen 14ze meisjes van tien waren.

15Zoals afgesproken had tante Maritha haar bij aankomst in 16de stad bij de bus bij de B.E.M. aan de Saramaccastraat 17afgehaald. Tante had voor alles gezorgd om Syone's vakantie 18zo leuk mogelijk te maken. Het huis van tante was niet 19groot. Syone had verwonderd gekeken naar het boekenrek 20met de vele boeken en naar alle andere mooie dingen in de 21voorkamer. Ze vond het heerlijk dat ze een eigen kamer 22had. Tante had de logeerkamer voor haar klaargemaakt.

24Tijdens de rondleiding door het huis had tante haar gezegd 25dat een lekker bad haar zeker goed zou doen na zo'n lange, 26vermoeiende reis. Syone, die naar een bad verlangde, was 27blij met het aanbod en had tante lachend bedankt. Toen ze 28uit het bad kwam, stroomde een heerlijke etensgeur uit de 29keuken naar binnen; tante was bezig het potje dat ze speciaal 30voor Syone had klaargemaakt, op te warmen.

31Wat was tante lief, nu reeds wist Syone dat ze het goed met 32haar zou kunnen vinden en dat ze een prettige vakantie 33tegemoetging.

34Na een beetje televisiekijken die avond, vielen Syones ogen 35bijna dicht van slaap. ‘Ga nu maar lekker slapen, morgen is

1weer een dag,’ had tante vriendelijk gezegd. En lekker had 2Syone zeker geslapen, zo lekker zelfs dat ze eerst uit bed 3kwam toen de zon door het venster naar binnen keek.

4Toen ze uit het bad kwam, zaten twee meisjes van haar 5leeftijd in de voorkamer. Tante stelde haar aan de meisjes 6voor: ‘Syone, dit zijn Joyce en Diana. Hun moeders zitten 7samen met mij in een vrouwenvereniging die veel sociaal 8werk doet. Als je het leuk vindt, mag je in deze vakantie 9met Joyce en Diana optrekken.’

10De meisjes lachten Syone toe en vóór ze kon antwoorden, 11zei Joyce: ‘Zeg ja. Je bent toch niet van plan om je hele vakantie 12hier door te brengen als een vogelverschrikker, 13gespijkerd op één plaats?’ Diana knikte heftig van ja en 14vulde aan: ‘We hebben al een paar afspraken gemaakt: 15vanmorgen gezellig rondslenteren, vanmiddag naar de Zoo, 16donderdag slagbalwedstrijd en zaterdag...’ Hier moest tante 17Diana onderbreken, ze zei dat Joyce en Diana reeds een heel 18program in elkaar hadden gezet, terwijl ze nog niet eens 19wisten of Syone wilde meedoen. ‘Natuurlijk doe ik mee,’ 20riep Syone vrolijk uit en alsof dat was afgesproken, maakten 21ze een dansje om tante heen. Allemaal schaterden van 22plezier. Toen ze uitgelachen waren, wenste tante ze een 23heel fijne tijd toe. Daarna zei ze: ‘Syone, ik zit in de redaktie 24van het blad van onze vereniging. Geef je ogen en oren goed 25de kost, want aan het eind van de vakantie moet je me in 26een vraaggesprek vertellen hoe een meisje uit het binnenland 27haar vakantie in de stad heeft ervaren. Ik wil daar een 28artikel over schrijven.’

29Voor tante wegging, stopte ze de meisjes wat zakgeld toe 30‘voor bus en soft’ en gaf ze Syone een huissleutel. Syone 31glom van trots, ze gaf tante een stevige brasa als dank voor 32het vertrouwen.

34Het was alsof de maand in de stad vleugels had, zo gauw 35was de tijd om. Wat was het toch een heerlijke vakantie

1geweest. Tante Maritha had geen betere vriendinnen voor 2haar kunnen uitzoeken: Joyce en Diana waren geweldig, 3gewoon te gek.

4Voor morgen, de laatste dag van haar vakantie in de stad, 5had Syone een afspraak met tante Maritha voor het vraaggesprek. 6Ze had zoveel te vertellen, dat tante misschien een 7extra bandje voor haar taperecorder zou nodig hebben. De 8Zoo, vakantieschoolsportwedstrijden, film, wandelmars en 9nog een heleboel andere gezellige dingen. Joyce en Diana 10hadden zelfs voor hun schooluitstapje een uitnodiging voor 11haar weten te krijgen.

13En toch was er iets dat haar hinderde. Hoewel Syone haar 14best had gedaan om Emmy te bereiken, was dat haar niet 15gelukt. Bij navraag was ze te weten gekomen waar Emmy 16woonde. Het meisje dat haar had uitgelegd hoe op dat adres 17te komen, had ook fluisterend verteld dat Emmy van huis 18was weggelopen en met een jongen samenleefde die een 19slechte naam had: hij handelde in drugs.

20Syone was een paar keer naar dat adres geweest, maar ze 21had Emmy nooit thuis aangetroffen. Ze had zich voorgenomen 22het morgenochtend vroeg toch nog een keer te proberen. 23Dat had ze ook aan tante verteld toen ze voor elf uur 24morgenochtend een afspraak voor het vraaggesprek met 25haar gemaakt had.

26Morgenmiddag, de laatste middag in de stad, was voor Joyce 27en Diana bestemd.

29De dag was nauwelijks aangebroken toen Syone opstond en 30zich klaarmaakte. Reeds heel vroeg pakte ze de bus die naar 31de buurt van Emmy ging. Daar aangekomen zag ze dat de 32vensters van Emmy's huis openstonden, wat betekende dat 33Emmy thuis was. Eindelijk zou ze Emmy dan toch ontmoeten.

Het wederzien van Syone en Emmy

1Ze klopte aan, een ruwe kerel stak z'n hoofd naar buiten. 2‘Wat wil je?’, vroeg hij onbeschoft. Syone schrok, het was 3de vent die vaak marihuana in het dorp kwam kopen voor 4zijn handeltje in de stad. Ze had nooit kunnen vermoeden 5hem hier aan te treffen in één huis samen met Emmy. 6Verlegen en geschokt vroeg ze of Emmy thuis was. Hij 7keerde zich om en riep naar binnen: ‘Emmy, iemand zoekt 8naar je. Maak het kort, want mi no nyan ete.’

9Even daarna was Emmy in de deuropening verschenen. 10Syone schrok om haar te zien, wat was ze bleek en mager. 11Emmy die altijd zo netjes was, zag er nu slonzig en verwaarloosd 12uit. ‘Dag Syone’, zei ze, terwijl ze haar vingers door 13het haar liet gaan om het er toch een beetje gekamd uit te 14laten zien.

1‘Dag Emmy’ zei Syone haast onverstaanbaar met een brok 2van medelijden in haar keel, ‘ik ben je een paar keer komen 3opzoeken, maar je was nooit thuis.’ Met een beverige stem 4antwoordde Emmy:

5‘Ja, ik ben vaak weg.’

6De meisjes keken elkaar aan. Syone had zoveel te vertellen 7over het dorp, over haar vakantie; het zou prettig zijn om 8herinneringen op te halen over de leuke dingen die ze als 9kinderen samen gedaan en samen beleefd hadden, en ze 10had zoveel te vragen over Emmy's leven, maar Emmy gaf 11haar niet de kans dat te doen. ‘Syone, ik ben echt blij je te 12zien, maar ik kan niet lang praten, ik moet weg. Groet lieve 13Pipi voor me en alle andere mensen in het dorp. Oké, bye.’ 14Emmy was daarna weer naar binnen gegaan en had de deur 15achter zich dichtgedaan. Met lood in haar schoenen liep 16Syone terug naar de bushalte; 't was alsof iemand haar een 17pakslaag had gegeven.

18Toen ze thuiskwam, zat tante Maritha reeds met haar taperecorder 19en blocnote te wachten, maar toen die merkte hoe 20verdrietig Syone was, schoof ze alles opzij en trok haar 21naast zich op de zitbank. Syone begon zachtjes te snikken.

Tante Maritha troost Syone

1Tante legde het betraande kopje tegen haar schouder aan en 2gaf Syone haar zakdoek om de tranen te drogen.

3Nadat Syone was uitgehuild, begon ze te vertellen: ‘Tante, 4weet u, ik ben nog nooit zo teleurgesteld geweest als vanmorgen. 5Eindelijk heb ik Emmy ontmoet. Zij en ik zijn als 6zusjes samen opgegroeid. Vanaf ik uw uitnodiging had 7ontvangen, heb ik heel vaak aan Emmy gedacht. Ik verlangde 8haar te zien. Hoe zou ze het maken? Hoe zou ze eruit 9zien? Zou ze blij zijn mij te zien? Zou ze een vriendje 10hebben?

11Toevallig heb ik een meisje ontmoet dat me aan het adres 12van Emmy heeft kunnen helpen.

13Tante misschien heb ik te veel verwacht, want Emmy is 14geen Emmy meer. Emmy heeft me buiten ontvangen, ze 15heeft me niet eens binnengeroepen. Ik weet wel dat die 16vlegel van haar achter het raam stond te luisteren en ik heb 17duidelijk gemerkt dat ze doodsbang voor hem is, maar toch 18doet het pijn om op zo'n manier door je beste vriendin 19behandeld te worden.

20Toen ze me vroeg om mijn lieve oma, mijn Pipi, voor haar 21te groeten, gingen veel dingen door m'n hoofd. Pipi is een 22heel wijze vrouw. Toen mijn ouders ontdekten dat mijn 23broer Maamie, net als vele jongens van het dorp, bezig was 24met marihuana, hebben ze hem door Pipi onder handen 25laten nemen. Ze heeft toen geen ruzie gemaakt, ze heeft 26niet gescholden, ze heeft alleen maar ernstig en rustig met 27hem gepraat. Ze heeft hem gevraagd of hij wist wat trots 28betekent.

29‘Trots’, zei ze ‘is die eigenschap die gemaakt heeft dat men 30ons, de inheemsen van Amerika, nooit echt tot slaven heeft 31kunnen maken, want zowel wij als de Marrons hebben ons 32daartegen verzet. En wat niemand ooit met je heeft kunnen 33doen, dat doe jij nu met jezelf. Je maakt jezelf tot slaaf, niet 34van mensen, maar van drugs. Je weet niet hoe gevaarlijk het 35is...Je weet niet hoe heet het vuur is waarmee je speelt, tot

1jij je eraan brandt. Je zakt steeds dieper en dat merk je eerst 2als het te laat is, mi boi.

3Zo heb ik je vader niet grootgebracht en zo heeft hij jou niet 4grootgebracht. Ik kan hem als vrij mens recht in de ogen 5kijken, hij kan jou als vrij mens recht in de ogen kijken, 6maar ga jij later jouw kinderen ook als vrij mens recht in de 7ogen kunnen kijken en niet als slaaf of verslaafde?”’

9In de paar weken vakantie was er zo'n vertrouwensrelatie 10tussen haar en tante Maritha ontstaan, dat Syone voelde dat 11ze hier vrij kon praten. Het deed haar goed haar hart te 12luchten.

Pipi in gesprek met Maamie

13Syone ging verder en vertelde dat Maamie Pipi had geantwoord 14dat hij zelf de drugs niet gebruikte, hij verkocht ze 15alleen maar. Pipi had haar hoofd langzaam geschud en hem 16gezegd haar recht in de ogen te kijken. Toen had ze heel 17zacht, bijna fluisterend gesproken:

1‘Maamie zou jij het leuk vinden als iemand bittere cassave 2geperst had en het sap ervan niet zelf dronk, maar aan jou 3te drinken gaf? Nee toch? En waarom doe jij dat dan met 4anderen? Jij gebruikt de dope niet zelf, maar je vergiftigt 5anderen ermee.

6Maamie, mijn moeder heeft mij iets geleerd, dat zij op haar 7beurt van haar moeder heeft geleerd, iets wat van geslacht 8op geslacht bij ons inheemsen in ere is gehouden: elk mens 9heeft rechten en plichten, elk mens heeft lusten en lasten. 10Luister goed mi boi, want jij en veel van de dopegebruikers 11en dopehandelaren van het dorp zitten in een organisatie 12van inheemsen voor o.a. erkenning van de rechten op de 13grond. Jullie eisen je rechten op van de samenleving, maar 14wat doen jullie met je plichten tegenover diezelfde samenleving? 20Niets, integendeel, jullie vergiftigen die samenleving! 21Rechten en plichten, mi boi, lusten en lasten ... Een 22oude piai heeft eens gezegd dat als je een hond te eten 23geeft, hij je handen likt, maar als je een mens te eten geeft, 24hij je handen bijt ...

25Maamie, jij bent geen hond, jij bent mens, jij likt niet maar 26jij bijt ook niet ... Gebruik je hersenen en je hart om jezelf 27en je medemens te behoeden voor het gevaar van drugs ...’

28Syone nam een slok uit het glas sap dat tante voor haar had 29neergezet, ze ademde weer regelmatig en ging door: ‘Maamie 30was opgestaan en had Pipi een stevige brasa gegeven; 31toen had hij haar in het oor gefluisterd dat hij een trotse 32inheemse jongen was en van plan was dat te blijven, want 33hij had de wijste, mooiste, beste, knapste en liefste Pipi van 34de hele wereld. Toen was hij naar buiten gegaan en teruggekomen 35met een grote zak marihuana. Hij had die zak en een 36doos lucifers voor haar neergezet.

37Pipi zei alleen: ‘Dit doet een oud hart goed.’ Ze was opgestaan 38en had de lucifers weer aan Maamie gegeven. Ze 39streelde z'n hoofd terwijl ze zei: ‘Een man laat z'n vuil niet

illustratie

Maamie en Pipi verbranden de drugs achter op het erf

1door een vrouw verbranden, dat doet hij zelf. Ik ga met je 2mee naar achter op het erf.’

3‘Tante, zo klein als Emmy en ik waren, vonden we Pipi 4geweldig. Pipi kende zoveel medicijnen, ze had ons een 5kralenbanti met dier- en bloemfiguren leren rijgen, ze wist 6op alle dingen raad en ze werd nooit boos. We wensten dat 7we net zo knap en wijs als Pipi zouden zijn als we groot 8werden...

9Maar tante, ik weet niet wat de stad met Emmy heeft gedaan. 10Emmy leeft nu met een rotvent die drugs verkoopt en 11ze zelf ook gebruikt. Dit is toch vreselijk, dezelfde Emmy 12die net als ik zo knap en wijs als Pipi wilde worden... Emmy 13heeft me geen ogenblik in de ogen durven kijken, ze heeft 14me niet binnen gevraagd ... en Emmy, mijn liefste zusje, 15heeft me bijna met woorden in de mond laten staan toen ze 16weer naar binnen ging.

17Even was het stil, alsof Syone met een besluit worstelde,

1toen zei ze vastberaden: ‘Maar tante, al heeft Emmy mij 2losgelaten, ik laat haar niet los! Pipi heeft eens gezegd dat 3een vriend een cadeau is dat je aan jezelf geeft. Ik heb Emmy 4als cadeau aan mezelf gegeven; en ik gooi mijn cadeautje 5niet weg!

6Ik ga Emmy een brief schrijven, ik ga m'n best doen om net 7als Pipi niet te schelden en haar ook geen verwijten te 8maken. Ik ga Emmy wijzen op het gevaar dat op haar loert 9of, zoals Pipi het aan Maamie gezegd had:“Je weet niet hoe 10heet het vuur is waarmee je speelt. Dat merk je eerst als het 11te laat is en je je er al aan gebrand hebt.”’

12Syone leunde vertrouwelijk tegen tante aan en zei 13verontschuldigend:‘Tante, u bent erg lief. Ik vind het heel 14jammer dat ik de tijd die u voor het vraaggesprek hebt 15uitgetrokken, heb verknoeid. In plaats van te vertellen over 16streetparties en gezellige uitstapjes heb ik uw hoofd volgepraat 17met het probleem van tieners en drugs.’

18Tante sloeg haar arm over Syone's schouder en trok haar 19naar zich toe. Toen Syone haar verhaal deed, had ze haar 20met geen woord onderbroken, en nu ze eindelijk sprak, was 21dat met een warme stem: ‘Mijn tijd verknoeid?? Niks hoor. 22Wat ben ik toch trots om een nichtje als jij te hebben. Eer 23en respect zijn dingen die niet te koop zijn; gelukkig ook 24maar, want we zouden ze niet kunnen betalen. Syone, God 25heeft ze jou geschonken, aangereikt door je grootmoeder, je 26Pipi. Vraaggesprekken over tienerfuifjes kan ik elke dag 27overal maken, maar een verhaal als dat van jou kom ik heel 28zelden tegen. Ik zou me geen beter verhaal kunnen wensen 29voor een vrouwenblad. Als het blad uitkomt, stuur ik je 30zeker een exemplaar.

31En Syone, ik vind je idee om Emmy een brief te schrijven, 32geweldig. Laat haar vooral duidelijk merken dat jij haar nog 33steeds als je zus beschouwt en dat jij je zorgen over haar 34maakt, vooral om het gevaar en de problemen die hand in 35hand met drugs gaan.

Syone gaf tante een zoen en zei opgeruimd:‘Ik ben ook heel trots op u. Nu heb ik twee wijze vrouwen op wie ik trots ben, Pipi en tante Maritha.

Instructies voor het schrijven van de brief van Syone aan Emmy
(brief van vriendschap no.1)

Lees het verhaal tenminste 2x aandachtig.

Maak bij het lezen aantekeningen over de woorden of uitdrukkingen die je niet kent of niet goed begrijpt.

Vraag je onderwijzer(es) om deze moeilijke woorden of uitdrukkingen uit te leggen.

Schrijf dan de brief van Syone aan haar vriendin Emmy; je moet je daarbij voorstellen dat jij Syone bent.

In de brief moeten de volgende punten verwerkt worden:

a.	Wat je bij je bezoek gemerkt hebt;
b.	De behandeling die je gekregen hebt;
c.	De teleurstelling en je bezorgdheid;
d.	Waarom je je zorgen maakt (hier moeten de gevaren en risico's van drugshandel en druggebruik uit de lessen aan de orde komen);
e.	Dat je wil proberen de vriendschap te herstellen;
f.	Nodig haar te logeren uit om samen hulp bij Pipi te gaan zoeken; het geld voor de bus kan ze bij tante Maritha halen (vermeld het adres).

Vorige Volgende

Brief van vriendschap