Inwijding

[p. 52]

VIII.

Een schoone namiddag, boven bij het Alte Schloss te Baden. De jonge vrouw wees haren vriend den zevenkleurdenboog, waarin voor de Grieken de bemiddelende bodin tusschen goden en menschen verscheen en voor de Hebreën hun verbond met Jahveh. Hij spande zich van de burgruïne tot ver in het verre verschiet en hij was haar de van zonnestralen geweven band, die haar aardsche en hemelsche gedachten omsnoerde. Zacht neuriede zij tot Frank de melodie van Jacques Perks onvolprezen hymne

Dan zegt op aarde, wie mij ontwaarde:

‘De goudene Iris lacht!’

En stil oversprei ik de vale vallei

Met een gloed van zonnig smaragd.

Nu zagen zij eene groep jonge lieden lustig en dartel; de meisjes vlochten eikenkransen; de eene schonk hem weg en bekransde haar uitverkorene; de andere vlood en liet den krans niet veroveren of week slechts voor dwang. En zij zongen

Wir winden dir den Jungfernkranz

Mit veilchenblauer Seide.

Wir führen dich zu Spiel und Tanz,

Zu Glück und Liebesfreude!

met telkens meer invallende stemmen en variaties. En zoo ging het lachend en stoeiend den berg af. Achter hen daalde langzaam een bejaard paar, innig op elkander geleund, met gezichten vol geluk en vrede.

[p. 53]

- Wij staan tusschen die beiden in, zei Frank; gelukkig dat wij niet meer als dezen behoeven te dobberen tusschen plagen, afstooten en aantrekken; en ik weet van de goden niets beters af te bidden, dan wat Philemon en Baucis vroegen, zoo als die twee oud te worden en elkaar niet te overleven; is het niet zoo, Zoë moe?

De jonge vrouw voelde de overstelping van het geluk en zij legde haar hoofd tegen zijn schouder, en zei, half beschroomd en nog nauwlijks gewend de teederste bloemen van haar gemoed zoo onbedwongen te mogen openbaren:

- Frank, ik ben gelukkig. Ik heb behoefte aan het geven van affectie, maar ook om haar te ontvangen. Zeg, hoe hebben wij elkaar zoo op eens gevonden?

- Ja, - weet men, hoe een geluk ons te beurt valt? Wij noemen het een gelukkig toeval.

- Toeval! wat is toeval? Een woord, als wij geen oplossing weten. Het beduidt niets, - en het klinkt mij te mechaniesch.

- Vroeger loste men dat eenvoudig op en zei: huwlijken worden in den hemel gesloten.

- Die verklaring is in haar eenvoudigheid de slechtste nog niet.

- Zij verklaart niets. Als men wil nadenken en verklaring vordert, is zij voor een deel niet onmooglijk; maar men moet ze niet te ver zoeken, niet in bovenaardschheden; maar dicht bij, in een weefsel van beurtlings gevolg en oorzaak wordende draden.

- En vindt ge dat zoo veel duidelijker, zei ze met een lach. Ik voor mij heb minder aan die filosofische draden, dan aan een levende macht die het zoo schikte.

- O Frank, - bij verdriet kan ik zelf wel overeind

[p. 54]

blijven, maar in oogenblikken van overstelpend geluk, wil men zoo gaarne iemand er voor danken....

- Wel, Zoë,... je zoudt al vast kunnen beginnen met mij te danken, en dan....

Er kwam een ernstige trek over haar lippen, en haar oogen die zoo ver konden schouwen, zagen in de diepe lucht met haar eerste sterren:

- Neen, zei ze, scherts niet met het fijnste; in zulke oogenblikken zou men eene levende macht willen danken, God....

- Ik ook, Zoë moe, en versta mij niet verkeerd als ik scherts; - maar... maar een onbekenden gever te danken, dat voldoet toch ook niet; wij willen dan iemand zien en kennen. En zoo iemand ken ik, zoo iemand voel ik aan mijn zijde; - kijk, dit heeft het gedaan, zeide hij, terwijl zijn vinger langs haar profiel ging, - die schoonheid die een beeld is van wat er in je is, en wier afstraling sympathiesch de schoonheidsidee in mij beroerde en eerst de schouwende verstomming, dan de heilige trilling wekte, die liefde heet.

- Maar, zei ze, voelend dat dit thans geen scherts was, - ziet mijn lieve filosoof dan niet, dat hij nu even bovennatuurlijk wordt, als wie zegt, dat God die liefde deed geboren worden?

- Kind, je hebt aanleg om een mensch Sokratiesch beet te nemen; - en toch is uw idee maar schijnbaar beter, want waardoor plaatsen wij de oorzaak buiten ons; zij ligt in ons. In ieder geval, mijn termen liggen nader bij, en teekenen althans de wijs hoe, en....

- En, verklaren? wat?

- Wel, wij kunnen nog wel een stap nader komen;

[p. 55]

ik vind niet dat men de liefde ontadelt, als men zegt, dat zij een instinkt van ziel en zinnen is. Het verwante zoekt het verwante en streeft naar vereeniging. De ziel werkt nooit zonder stof, de zinnen. Wil men verklaring, dan is deze de eenige. Van den eersten oogopslag hebben onze personen elkander aangetrokken; nog een poos, en zij hebben elkander in de oogen gezien; en de harten zijn weerzijds overgesprongen. Zoo is de instinktmatige neiging, de onberedeneerde opgave vau twee gezonde, natuurlijke menschen. En dat is de beste.

- Zou onberaden liefde de duurzaamste zijn?

- Onberaden, - onberaden is iets anders dan onberedeneerd. Onberedeneerd zegt niet, dat er geen redenen zijn, maar dat wij er ons niet van bewust zijn. Als het instinkt zoo sterk spreekt, liggen er altijd redenen onder, die alleen maar verscholen zijn en door de snelheid der beweging niet zijn op te merken. Ik ben niet bang, vrouwtje, voor mijn onberedeneerde keus.

- Ik ook niet, liefste. Maar weet je wat mij wel eens in de gedachte kwam?.... De roman eindigt altijd met een huwlijk, maar eigenlijk begint dan pas de opgaaf, het vraagstuk of die twee zullen blijken bij elkaar te behooren, hoe zij alle beproevingen zullen doorstaan, hoe zij - lach er niet om - aan elkander zullen gewennen en elkanders kleine eigenaardigheden, of zelfs gebreken, leeren verdragen; want ieder brengt toch zijn aard en gewoonten meê. Als ik een huwlijk zie, denk ik zoo vaak, die twee brengen ieder een lange reeks van ontwikkelingen en gevoelens en denkbeelden mede, die hun persoonlijkheid uitmaken; hoe zullen die twee verscheidenheden kunnen samenstemmen; plat gezegd, wat

[p. 56]

zal daarvan terechtkomen? Ik zou wel eens een boek willen lezen waarin dat werd gegeven.

- Wel, dat kan je in de aardige novelle van Amor en Psyche lezen; je ziet daarin hoe de liefde blindelings werkte, hoe, na vele ellende en beproevingen, zij beiden naar den hemel der goden werden verheven. Dat zullen wij ook, Zoë!

- O.... ellende en beproevingen....

- Nu, zoo sterk behoeft het niet, - maar wederwaardigheden, gevallen waardoor het hart en de geest worden bewerkt en gevormd, waardoor zij elkander opvoedend samenwassen. Mijn Psyche, mijn Zoë, wij zullen de een den ander opvoeden, in het schoone. Kom, daar flikkert Venus al, onze leidstar, de Venus Urania.

En op elkander steunend, innig en vertrouwlijk als de oudjes van daareven, keerden zij van de hoogten der bespiegeling naar de jonge schoone werkelijkheid huiswaarts.