De briefwisseling Vosmaer-Perk

[21 A. 27 Februari 1881]

21 A. 27 Februari 1881. Brief van Perk aan Vosmaer; dubbel velletje, tot boven aan de vierde zijde beschreven. - Vosmaerarchief.
Het gedicht van H.C. Muller: ‘Aan Dante’, vindt men in de bundel Gedichten (Amsterdam 1878) op bladz. 30.

Amsterdam 27/2 81.

Hooggeeerde heer en vriend, dank voor uw malschen brief. Het bewuste pakje zal ik u van daag nog toezenden.

[p. 56]

't Is wel vriendschappelijk van u mijn stukje over H. te verdedigen tegen pruttelaars, die eigenlijk den spijker op zijn kop slaan. Ik ben zeer ontvreden met dit moeielijk gebaard kindekijn en verheug me dat uwe in fluweel gekleede berisping een punt van sympathie te meer, tusschen u en mij vormt

Onze Doorenbos heeft me een schrobbeering toegediend, die gevoelig raak, maar welverdiend was.

Naast het stuk van Holda valt mijn geschrijf jammerlijk af. Het spijt me zeer dat de daad te kort schoot bij den wil en ik niet beter zeide wat ik wilde zeggen. Tien maal, telkens in een anderen toon, maakte ik het half af.

Het onding kostte mij verscheiden avonden. Ik was oprecht blijde dat het eindelijf klaar was.

Die verzen trokken mij machtig weinig aan en ik werd gedwongen ze te misprijzen. Ik gevoel mij altijd onmogelijk te moede wanneer ik moet afkeuren en doe het alleen als ik het niet laten kan. Ik schipper dolgraag met mijn smaak en heb heel vaak drogredenen bij de hand om de dingen, die ik eigenlijk leelijk vind zoo te draaien dat er ten minste nog een glimpje van de schoonheid op valt. Liefst gevoel ik mij warm van binnen en als ik boos of norsch moet wezen dan wordt het er zoo akelig koud.

Het een en ander doet mij gelooven dat ik al bitter weinig aanleg heb voor literaire kritiek, die eigenlijk leeft van laken, en vlekjes aanwijzen.

Daarom mag ik niet meer doen wat ik niet kan. Als men ergens niet sterk toe wordt gedreven, moet men, mijns inziens, er niet op los willen gaan. Het water moet niet tegen den berg op willen.

Ik geloof, dat ik u zal verzoeken mij maar geen boeken meer ter beoordeeling of aankondiging te zenden.

Een kort woord tot waardeering van Pol de Mont zal ik u nog sturen en hoop dat u termen zult vinden het te plaatsen. Daarna wil ik beproeven korte stukjes te leveren van algemeene strekking, theorietjes over het goed recht der poësie, over sommige versvormen, over een of ander onderwerp uit de zielkunde en zoo meer om dan voor 't overige maar te blijven vasthouden aan mijn éénzijdige leest: verzenmaken. Als zoo'n stukje mij eenigszins bevalt zal ik het u aanbieden

[p. 57]

en keurt u het de plaatsing waardig zoo zal mij dat niet weinig verheugen.

Hierover kunnen wij later nog wel eens onderhandelen niet waar?

Als u wat heeft om te laten bespreken, toe zend het dan aan Kloos! De man is een onverbeterlijke huismusch en nog immer in de periode van opbruisen tegen de wereld en een doodvergoder

Hij werkt te weinig, omdat zijn arbeid hem onverschillig laat, een gevolg van zijne voortdurende en vrijwillige eenzaamheid. Als u nu eens het een en ander voor hem te doen had, dat zijne aandacht vestigde, zou dat niet heilzaam kunnen werken? Ik hoorde hem zeggen, dat hij wel weer eens wat van zich woû doen hooren, en dat hij naar eenige verandering verlangde in zijn eentoonig leven, al was 't maar een brief of zoo.

Als u kunt, geef hem dan wat te werken, iets dat haast heeft, zoodat hij de handen vol krijgt, maar zeg s.v.p. er niets van, dat ik u zoo over hem schreef, of laat niet merken, dat ik u verzocht hem werk te geven. U begrijpt wel waarom. Zulke arme lijders moeten omzichtig worden behandeld en willen vooral niet als lyder of zieke worden beschouwd. -

Ik zie dat Paap onder zijn eigenlijken naam schreef. Dat ik hem Pape noemde ligt daaraan, dat hij zoo in de wandeling heet en zich zóó voorstelt aan nieuwe kennissen. Wij bedoelen dezelfde persoon. Kloos, hij en ik vormen de grootste helft van de toehoorders, die Spruyts lessen in de zielkunde volgen. -

Dat Muller u de parodie zond, wist ik niet. Wel hoorde ik dat hij die heele Feestblad geschiedenis belachelijk vond. Er is veel waars in die appreciatie, maar 't is de vraag of het de moeite waard is, of het heele Watersnoodfeest wel waard is om er zoo'n drukte over te maken.

't Bevreemdt mij wel eenigszins, dat zijne Hexameters niet deugen, te meer omdat Van Leeuwen er ook wel het oog over zal hebben laten gaan en deze twee doktoren heel wat klassieke idem zullen hebben genuttigd.

Wie wat verdient moet wat hebben. In kan er best in komen, dat u het landerig vindt te moeten afwijzen wat u blijkbaar in vertrouwen op uwe instemming werd aangeboden, maar

[p. 58]

u heeft er zoo uitstekend de hand van iets bitters ‘te doorhoningen’ dat ik mijn amice Muller haast benijd wegens het prettig briefje, dat hij van u zal ontvangen.

Hij is een beetje verbitterd in de wereld, omdat hij de zwakheid heeft eerzuchtig te zijn en gevoelig in zijn eerzucht gefnuikt werd, toen voor een paar jaren zijn eerste bundel Gedichten werd doorgehaald op een jammerlijke manier en hij sedert in handen van een Amsterdamsche Cohen of Bolle viel, die hem nu bij een hoop prentenboeken present geeft, alles samen voor een gulden. Toch is 't een man, die meer eer verdient, dan hem gegeven wordt en 't is mij onbegrijpelijk dat zij, die Honigh prijzen, geen lof hebben voor de verzen van H.C. Muller.

Ik herinner mij een paar regels uit een gedicht ‘Aan Dante’, die waarlijk niet slecht zijn. Ik geloof dat u het ook zult vinden:

‘Gij, met den lauwer des dichters omvlochten,
Maar met dat voorhoofd gefronst als de zee...

Dat Feestblad heeft hier nog al opgewondenheid verwekt en vrij veel verzet ook. Is dit niet een teeken, dat men belang begint te stellen in het letterkundig leven van Amsterdam?

Ik meldde u reeds dat ik een naamloos schrijven ontving, naar aanleiding van die zes onbeteekenende regeltjes, die ik argeloos neêrschreef. Van de week ontving ik er weder een van iemand, die aanstoot neemt aan het woordje god, met kleine g, en uit ‘de god, die immer wrokt bij Hollands zegen’ en ‘wiens vloed, die weiden zwelgt, opgestegen is’ een wraakzuchtige Jahveh disteleert en zelf wraakt roept over zooveel godvergetenheid.

Die ongelukkige onschuldige regeltjes hebben niets hoegenaamd om het lijf, maar is het niet wonder, dat er zooveel over wordt gewaweld en ze zoo deerlijk worden misverstaan, terwijl ik bij een meisje van twaalf jaar de begrijpelijkheid er van had beproefd en 't kind mij precies verklaarde wat ik er in gezegd had, en Doorenbos en Spruyt en Kloos en Paap en wie niet al er niets onverstaanbaars in konden ontdekken, noch iets dat de loopende meeningen of de gelooverij der menigte kon kwetsen!?

Ik peins over de oorzaken, die iemand kunnen bewegen naamlooze kritiek te geven in een particulieren brief.

[p. 59]

Wel curieus dat bericht omtrent de veiling bij Pappelendam! Kreeg u soms een katalogos?

om de waarheid te zeggen had ik wel eenig middellijk belang bij de plaatsing van dergelijke reclame; want de heer Blancke te Arnhem liet drie kinderen na, die met zijn vermogen ook zijne schilderijen erfden. Nu ben ik zeer bevriend met deze lieden (nog beneden 30 alle drie) en de jongste wordt tegen Mei mijn zwager. Derhalve is het verklaarbaar dat ik spoediger dan anders misschien het berichtje stuurde en nog al veel schilderijen vermeldde.

Ontvang vele groeten en een warmen handdruk van geheel uw

Jacques Perk

- - . - -