De briefwisseling Vosmaer-Perk

[12. 27 December 1880]

12. 27 December 1880. Brief van Vosmaer aan Perk, waarschijnlijk toegezonden via een gemeenschappelijke kennis, omdat Vosmaer het nieuwe adres van Perk, die in het voorjaar van 1880 verhuisd was, niet wist. Twee dubbele velletjes, tot onder aan het zevende kantje beschreven. - Perkarchief.
Het artikel van Valette over Dumas is te vinden in de Spectator van 25 December 1880, bladz. 414.
De ‘Hooft- en Warenar-kwestie’ houdt verband met de op handen zijnde Hooftherdenking (15 en 16 Maart 1881). Vosmaer doelt op het

[p. 37]

feit, dat men om fatsoensredenen een echte Warenar-opvoering niet aandurfde, terwijl tegelijk de nogal ingrijpende Warenar-bewerking (‘gewijzigd en aangevuld ten behoeve van het tooneel onzer dagen’) van J.A. Alberdingk Thijm scherp verzet uitlokte. -
De kritiek van Pierson op Amazone (tamelijk afwijzend) is verschenen in Het Vaderland van 24 Januari 1881.

27 Dec. 1880.

Geachte en waarde heer,

Het boekje heb ik ontvangen; dank voor uwe aangename letteren. Het boekje over Horatius is goed en heeft menige opmerkelijke plaats; zoo als u opmerkte, ik streepje, voor mij zelve, zoo als ik gewoonlijk doe, het een en ander aan. Dit beduidt instemming, aanwijzing tot nadenken en napluizen, of ook wel eens afwijking.

Dat Amazone u bevalt, verheugt mij zeer; niet alleen omdat het streelend is sympathie te vinden maar ook om de beginselen. Amazone is in de eerste en hoogste plaats voor mij een kunstwerk geweest. Maar natuurlijk ligt er doel of liever, niet altijd eene leerbedoeling, maar toch eene bedoeling van beginselen, nevens. De beginselen van Amazone zijn tegenwoordig zeer in gevaar; eene nieuwere school bestrijdt de leer van edele, hooge schoonheid en kunst; de ouden, antieken en lateren, worden achter de bank geschoven. Klassieke vorming wordt geminacht. Het euvel is al zeer erg. Ik strijd daartegen wat ik kan, zooals ook Doorenbos steeds doet; hij is gelukkig dat hij te Amsterdam jongeren heeft zooals gij en Kloos. Hier bij ons is alles of Zola of onklassiek, of gansch on- en antidichterlijk. Ik sta tamelyk alleen, hier. Zie eens wat de heer Valette in het slot van zyn artikel over Dumas in den Spect. zeil! De gal loopt er mij van over.

Ik heb u een voorstel te doen. Wilt u en Kloos zich wat nader aan den Spectator aansluiten? Willen wij onze krachten vereenigen? Vooral om alwat schoon en edel is overeind te houden en dat te bevorderen. Positief is noch beter dan polemiesch.

De Spect: kan u geven ƒ 1.80 à 1.90 cents per kolom. Dat is niet veel, maar toch iets. Wat wij noodig hebben is, voortdurend kleine opstellen, bespreking van de beste werken en de ware eeuwige beginselen: de leer en de kunst der antieken, der groote lateren, - Dante, Shakespeare, Shelley, Goethe,

[p. 38]

Heine, Corneille, Chenier, Sainte Beuve, - ik duid maar enkelen duidelykheidshalve aan, - op te houden. Gaarne had ik uw beider medewerking. Voorshands stel ik u voor, of u wilt behandelen twee bundels poëzie - die van Poli de Mont en van Honigh. Ik zend u die - Honigh kunt u behouden; den bundel van de Mont wil ik gaarne terug hebben; hy droeg daarin een versje aan mij op.

Sommige medewerkers aan den Spect: geven te lange stukken, met 2, 3 vervolgen; dit is soms goed of noodig. Maar in den regel is voor onze ruimte en formaat noodig: eene bespreking, kort, kernig, en zoo mogelyk amusant, van de voorname zaken op gebied van kunst, letteren en wetenschap, en humoristische en satirische bespiegeling over sociale toestanden. op dat gebied is een pluksel, een epigram van pas en gewenscht. Met vereenigde krachten, - in kunst en wetenschap - kunnen wij veel doen. Maar de arbeiders zyn schaarsch en de boel loopt zoo ver uit elkaar. Ik stel mij iets goeds voor van uw beider hulp in dien geest. Wat ik bedoel zult gy wel begrijpen, beter dan ik het met een enkel vluchtig woord kon aanduiden.

Zoo zou ik eene behandeling van de 2 genoemde bundels wenschen, in 2 kolommen; kort, degelijk, met kennis en geest. Zoo zou ik beurtlings, berichten, pluksels, kleine mededeelingen, wenschen over wat Amsterdam op ons gebied oplevert. -

Wij hadden ons woordje meê moeten praten in de Hooft en Warenar kwestie - wij hadden echter geen hulp. En zoo gaat het honderdmaal.

Wilt gij hierover eens denken en ons helpen? en ook de heer Kloos?

- Over de figuren in Amazone noch een paar woorden: zoek in de figuren niet te zeer portretten: ik vermeed opzettelyk ze dat te maken. Zy zijn, zooals Beets in de Camera zei, een neus van herinnering op een gelaat van fantasie.

Er zijn herinneringen in - maar verwerkt en veranderd. Was im Gedicht soll leben, musz im Leben untergehn en omgekeerd ook. Zoo gaf ik in van Walborch ook veel van mij zelven - maar met allerlei toevoegselen en wijzigingen.

- Lovendaal's liederen vind ik even als gy zeer schoon, en ook van beter dan die van Honigh. Deze is knap, maar ik

[p. 39]

houd hem nu niet, zooals onze meeste tydschriftcritici, voor den eenigen dichter! Lovendaal's bundel zal behandeld worden. Maar, gy kunt er toch, De Mont en Honigh besprekende, ook wel uwe meening over zeggen, dat schaadt niet. L. is onderwijzer te Cuyk. ik hoor dat hy katholiek is. Men bespeurt dit niet in zijn werk.

Ik hoorde laatst over Zürcher minder goeds; ik geloof dit echter niet zoo grif. Iemand zei mij dat hij zijn Sartor niet zelf vertaalde; dat hij weinig degelyke studie heeft, en sprak minder goed over zyn speculatiehuwelyk. Ik insinueer hiermeê niet; het is wellicht laster. Maar ik zeg het u alleen, opdat u gewapend zoudt zijn. Op mij maakte hij eenen aangenamen indruk en ik hecht niet spoedig aan dergelyke verdachtmaking. Maar - de ondervinding leerde mij, dat ik altyd wel wat te goed van vertrouwen ben, en daarom alleen zeide ik u het bovenstaande.

Voor de Vos voel ik ook sympathie; wellicht kunt gij hem goed doen.

Nederland van Nov: heb ik noch niet en las uwe gedichten dus niet. Jammer dat u geen overdrukken hebt.

Pierson, hoor ik, zal Amazone in 2 feuilletons in het Vaderland behandeln. Ik ben er benieuwd naar; zou hij het kunnen goedvinden? Ik vermoed.... ronduit gezegd - neuswijze aanmerkingen. De instemming van Doorenbos is mij goud waard; zoo iets steunt. Ook de instemming van u en andere jonge litteratoren. Zoo heeft wat ons, u en andere geestverwanten, ter harte gaat, wellicht eene toekomst en kan het baten tegen de alom dreigende verwildering.

Want, o ik zie de toekomst voor onze letteren en onze beeldende kunst zoo donker in!

Als er geen flinker, edeler, jonger geslacht opkomt met hun werk, dan gaan wij naar de kelder.

Handen aan het werk! en helpt gijlieden meê!

Gaarne hoor ik noch eens iets van u

Met vriendschappelijken groet

uw

C. Vosmaer

Ik weet uw adres niet meer -

de boeken zend ik per spoor. Meld mij

s.v.pl. of ze te recht kwamen