De briefwisseling Vosmaer-Perk

[p. 40]

[13 A. 30 December 1880]

13 A. 30 December 1880. Brief van Perk aan Vosmaer; twee dubbele velletjes, geheel beschreven. - Vosmaerarchief.
De ‘moord op de Beer’ doelt op een uiterst scherpe beoordeling door Dr. D.E.W. Wolff van T.H. de Beer's ‘Losse bladen uit de geschiedenis der beschaving; Eerste blad: Duitschland’, in de Gids van December 1880 (bladz. 514-528).
De door Perk vertaalde Franse roman is: De dokter (Hollandsche Illustratie, jrg. 1880-1881). In 1878-1879 was daar van zijn hand reeds de vertaling verschenen van Deux Mères door Em. Richebourg.

30 Dec. 80.

Adressen

Willem Kloos: Kerkstraat b/ Reguliersgracht 297

Jacq Perk: Reguliersgracht /d Kerkstraat 53

Hooggeerde heer en vaderlijke vriend

Zoowel uwe verkwikkende letteren als beide boeken kwamen mij Dinsdag ter hand. Grooten dank.

Vergeef mij dat ik u niet op staanden voet het antwoord mededeelde, dat mij - zoodra ik uw schrijven ontving - naar de lippen rees. Het ontbrak mij aan ledigen tijd.

Ook meende ik de zaak eerst met Willem te moeten bespreken. Dit leidde echter voorshands tot niets: hij is ziek aan Onverschilligheid en de arme werdt door de onverbiddelijke omstandigheden gedwongen en het volle Amsterdam als op een onbewoond eiland te leven; hij mist - eensdeels wilkeurig - omgeving.

Vooralsnog kan ik dus slechts voor mij zelf antwoorden. Uw aanbod verblijdt mij in de ziel.

U slaat mij voor in theorie eene richting te komen verdedigen, aan welker toepassing ik de gelukkige oogenblikken mijns levens wensch te kunnen wijden.

U plant mij een vendel in de hand - voor dit vertrouwen dank! - ik zal het zwaaien... als Phoibos toewenkt. Wel heb ik het druk, maar dit mag geen bedenking wezen, nu u mij ook zoo gul bystand verzoekt. Zooals u weet volg ik de prop. jur. kollegies zoowel als de phil. litt. (hetgeen mij een uur of vijf daags ontneemt) Daarbij leef ik een familieleven; ontvang en breng bezoeken, wissel brieven en moet - terwijl ik nu en dan nog verzen maak - lezen voor mijn vak en mijn kunst.

Tevens verkeer ik met schilders en woon doorgaans de Donderdagsche kunstbeschouwingen in Arti bij; blijf op de hoog-

[p. 41]

te van het tooneel, verwaarloos de periodieken niet - Art journal en Monatblatt der bild. künste inkluis, vertaal om zoet gewin een franschen roman in vijf deelen en geef veel tijd aan Willem, terwijl ik Doorenbos, Wolff (laast u in de Gids zijn moord op de Beer?) Pierson, Spruyt van tijd tot tijd opzoek. 't Is een zegen dat mijn gestel bestand is tegen zulk een bewogen leven... trouwens ik maak dagelijks een uur gymnastiek.

Dank den klassieken kan ik een aequus animus bewaren te midden van alle onrust. De Spectator zal mij daarbij schoren want, daarvoor arbeidend, zal ik boven het gewoel kunnen leven.

Uwe voorwaarden hoop ik tot uwe bevrediging te kunnen vervullen. De tegemoetkoming versmaad ik geenszins, want boeken kosten veel geld en ik heb er veel noodig. Ik zal telkens artikelen leveren van ongeveer twee kolommen (Is dat zooveel als zes bladzijden van dit formaat?)

Schenk mij een pseudonym, als het mogelijk is welluidend, en geen holle nietszeggende initialen, die zoo leelijk zijn. Mij dunkt dat ik gedekt moet zijn, omdat ik nog te afhankelijk ben. Is u echter van oordeel dat ik mijn hart open mag dragen en dat het lafheid is dit niet te doen uit vrees voor betrekkelijke kleinigheden - - - dan heet ik kortweg Jacques Perk.

Mijn beginsel bij kritiek is dit:

Wie eene subjectiviteit bezit, die drage haar ten toon, want kritiek is eenigermate lyriek. De gustibus - - -etc.

Ik beeld mij niet in dat de waarheid mijn waarheid is. Dat ware eenzijdigheid.

Naar ruimte en onbekrompenheid streef ik - - - het veld van ‘schoon vinden’ dient zoo uitgestrekt te zijn, dat er velerlei op kunne plaats bezitten.

Men schrijft echter voor zich en zijns gelijken, die gevoelen als wij, doch geen woorden vinden om zich dit helder te maken.

Ik kan dus op grond dezer regelen, positief schrijven - gelijk u wenscht, en stel mij een lezerspubliek voor dat sympathiseert met u en waarmée ik dus sympathiseer

Onder ‘nader aansluiten aan den Spectator’ versta ik ‘toenadering tot ú.’

Mag ik beide bundels, die u mij zond, afzonderlijk behande-

[p. 42]

len? Zij doen mij te veel denken, dan dat ik dit kan prangen in de korte ruimte, die u mij toebeschikt.

In Pol de Mont schuilt, dunkt me, een echt dichter, een van antiek ras; en hem terloops in eenige regels te behandelen, ware onrecht plegen aan zijne gaven. Zijne verbeeldingskracht wint het van de meeste Hollanders. De man behoort tot de onzen. Goddelijk toch, dat zinnekeetlende kunst, de geesten boven godsdienstige dorheid verheft, en zielen redt (als die van de Mont) welke anders noodzakelijk zouden ver droogstoppelen.

Wanneer u goedgunstig beschikt op deze vraag hoop ik u binnen een dag of tien mijn eerste stukje te zenden - Dat er zegen op ruste!

Zeer dank voor de inlichtingen omtrent Amazone. Als ik aan dien roman denk komt mij steeds ‘een plek hemelsblauwe zielevrede, uit lang vervlogen kindsheid’ in gedachte

Wat zal Pierson zeggen?

Het doet mij zeer veel genoegen dat uw werk druk gelezen wordt. Op het leesmuseum zijn drie exemplaren aangeschaft: een feit dat voor zulk een schepping zonderling is. Of gaat het publiek vooruit? -----

Ik sprak H.C. Muller, die mij vertelde, dat hij u eenige vertalingen van Horatius zond. Hij wil den geheelen Flaccus rymloos vertalen. t Is een goede kerel, die vlijtig is geweest ook want hy werd Dr. in de letteren en is nog geen vijf en twintig. Ik ken hem heel goed: daarom ben ik naar zijn werk te meer benieuwd en tevens naar uw oordeel er over.

Dr. van Leeuwens Ajax schijnt door de Gids te zijn geweigerd. Wat zal hij er nu mee aanvangen? Als hij maar niet ontmoedigd wordt want deze beide leeraren van ons gymnasium kunnen veel doen voor de zaak der klassieken

Hetgeen u ter oore kwam omtrent Zürcher vernam ik reeds lang. Hij is geruimen tijd het praatje van Amsterdam geweest.

Dat hij Sartor niet zelf vertaalde, kan ik niet gelooven want hij is enorm ver in nieuwere talen, zelfs Zweedsch en Italiaansch; terwijl hij les gaf in Javaansch, Soendaneesch en Maleisch. Te Parijs hield hij eens eene conference in het fransch en nu is hij nog bezig eene schets van u in het fransch te vertalen. Ook vertaalde hij - volgens hem - drie tooneel-

[p. 43]

stukken van Byron. Waarom zou hij dan Sartor niet hebben kunnen verhollandschen, te meer daar uit het boek blijkt, dat het door iemand van zijn aard moet zijn geschreven, zijn Hollandsch toch ging wel wat onder in uitheemsche talen, vooral Duitsch. Daarbij gelijkt die taal veel op die van zyne romans (waaruit hij mij brokstukken las) en die ongetwijfeld eigen werk zijn. Daarin is verre navolging van Dickens, met wien hij dweept.

De degelijkheid zijner studie kan ik niet vonnissen. Hij heeft veel moeten leeren, omdat hij in zijn armen tijd goeverneur was. t Is echter een kerel van sentiment, een uiterst zenuwachtige ongedurige natuur, door t leven verbitterd en nog niet in vrede met menschen en goden.

Ik zag zijne vrouw, die hem in leeftijd tien jaar vooruit is en die hem met hare kinderen schatten ten huwelijk bracht.

Uit losse gezegden, maakte ik op, dat dit huwelijk niet uit bepaalde liefde werd gesloten: hij spreekt dikwijls van ‘onafhankelijk worden’ enz. Het komt mij voor dat hij niet recht weet wat hij wil en nog in de verwarring zucht, waar ieder die denkt, doorheen moet, die mij wellicht nog voor de deur staat. Hij is doorgaans neêrslachtig en zegt mij herhaaldelijk dat ik me niet door hem moet laten influenceeren. Ik kan zoo iemand niet veroordeelen al ging hij honderdmaal een speculatiehuwelijk aan. Ik zou dan te eer hem beklagen want de arme zat dan met het pak, het blok, de ketens.... misschien wel ‘onder de plak’.

Ik houd van hem omdat hij zoo voor kunst gloeit.

De Vos sprak ik nog niet. Hij speelt in Otello het dronkemanstooneeltje wel aardig, nietwaar? En toont zich beschaafd in zijn stil spel met Desd. als Jago dit spel beoordeelt en den argeloozen Cassio den strik begint te spannen.

Met Jos. de Groot ben ik zeer ingenomen, hoewel het meerendeel haar Desdemona hekelt. Ik vind er enorm veel gevoel in en 't kind heeft een zin voor plastiek, die zelfs Mevrouw Kleine niet bezit. Meer om hare opvatting dan om haar spel valt zij, dunkt mij, te prijzen. Daar moet iets van Melpomene in haar zijn gevaren.

Ik zond haar ingesloten sonnet; waarop ik bijgaand antwoord kreeg; oordeel zelf eens of zij al den blaam verdient dien men haar aanwrijft. Bij gelegenheid zult u wel eens de

[p. 44]

goedheid willen hebben mij het een en ander terug te zenden. Gaarne kende ik uwe zienswijze over ‘Mefisto tot een Idealist, bijgevoegde sonnettentrits.

Van harte en steeds met vereering en vriendschap

geheel uw

Jacques Perk.

Als u mij weêr eens de vreugde van een sympathieken brief bereidt, tutoyeer mij dan als 't u blieft. Ik vind dat dit vertrouwelijker klinkt uit uw mond.

Groetenis van Willem.

Aardig dat vlindertje op 't briefje van J. de Groot! Zulke vrouwtjes mogen zulke aardigheidjes hebben nietwaar? Lief; leelijk-mooi; naief; goedaardig; schalk; - bekoorlijk! -