De briefwisseling Vosmaer-Perk

[11. 21 December 1880]

11. 21 December 1880. Brief van Perk aan Vosmaer; dubbel velletje, waarvan drie kantjes beschreven. - Vosmaerarchief.
Tussen deze brief en No. 10 valt een bezoek van Perk aan Vosmaer, benevens de plaatsing van vier sonnetten in de Spectator van 9 October 1880: De bouwval; Duif en Sperwer; Nacht; Dorpsdans. Daar ieder gegeven ontbreekt, bestaat er geen zekerheid, of het bezoek vóór of na de publicatie plaats vond. Het is derhalve evenmin zeker, of deze vier sonnetten behoren tot die, welke reeds in Januari door Perk waren bezorgd, dan wel nieuwe waren, die Perk bij zijn komst heeft meegebracht en die nu direct werden geplaatst.
In ‘Nederland’ van November 1880 werden gepubliceerd: Aan de sonnetten; Eratoo; Die lach; De afgrond; De waterval der beek.
De aanhef van de brief doelt op een boekje over Horatius; wèlk boekje heb ik niet kunnen vaststellen.
Doorenbos' bespreking van Amazone vindt men in De Portefeuille van 4 December 1880, bl. 341-343, ondertekend: ‘Een als de rest’. Na ‘Wat hadden’ is in de brief een volle regel minutieus doorgestreept; de twee genoemde woorden, staande aan het einde van de vorige regel, zijn kennelijk vergeten. Goed ontcijferbaar blijken enkel nog de woordjes: ‘gaarne’ en ‘weldaad’. Het lijkt me niet onwaarschijnlijk, dat Perk voor zichzelf en Kloos hier een auteursexemplaar van Amazone had gevraagd, maar dit later, als een te grote onbescheidenheid, heeft geschrapt. - De beoordeling van Lovendaal's ‘Lied der Liefde’ door Huet is opgenomen in Litt. Fantasien en Kritieken, deel XXI.

Amsterdam: kortste dag 1880.

Hooggeëerde heer

Hiernevens zend ik u het boekske terug, dat u zoo welwillend waart mij in bruikleen af te staan.

[p. 34]

De tijd valt mij tegenwoordig dermate kort, dat het mij toeschijnt of ik u eerst onlangs bezocht. Toch ligt October bijna een verljaar achter ons. Vergeef mij het dralen met de teruggave.

De lezing was mij te aangenamer, nu u hier en daar met een streepje de plaats aanduidde, die u aanduiding waard scheen; daardoor vond ik gelegenheid mij met uw smaak in sympathie te gevoelen. De aanteekeningen op bldz. 8 vooral troffen mij.

Vergis ik mij als ik meen, dat in die streepjes de belijdenis van een paar beginselen ligt?

Het boekje brengt dunkt mij niet veel nieuws, maar het is alles vrij smakelijk gezegd en niet ongeschikt om ‘ingenieurs’ of anderen, die Van Walborchs afgod willen leeren kennen, tot die kennis voor te bereiden. Van Van Walborch gesproken (Ik stel mij hem voor met het uiterlijk van Doorenbos): Uw Amazone was voortdurend in handen op het Leesmuseum en slechts in de morgenuren kon men een der twee exemplaren bemachtigen. Hierdoor las ik uw dichtstuk slechts eenmaal, maar reeds genoeg om het stukje van Doorenbos in ‘de Portefeuille’ van harte te beamen. Ik dank den Schepper (u, in dit geval,) dat Marciana bestaat en de moira, dat zij haar op mijn levenspad bracht, waardoor ik haar leerde kennen zooals ze steeds te kennen blijft, in haar rijpen bloei en haar vrome ontwikkeling. Wat hadden

Uw boek is zoo'n weldaad. Wij, armen, willen zoo gaarne in de wriemeling der alledaagschheid iets edelers zien en omdat er dit doorgaans niet is, moeten wij 't zelf maken, Apolloon weet met hoeveel hartzeer, hoeveel genot, en - als men jong is vooral - met hoeveel zweetgedrenkte inspanning. - En dan wordt er een volwassen Amazone geboren, en de hemel opent zich voor ons, zonder dat wij hem behoeven te bestormen - - - en we fluisteren: waaraan heb ik zooveel heils verdiend? o Muze, machtige moeder, uw aanblik loutert! O Muzepriester, die ons hare blikken ontsluierde, dank!

Ons Amsterdam geeft kamp in den Olympischen wedstrijd, die nog steeds wordt doorstreden. De haagsche Amazone spant de kroon. -

Wat zijn Lovendaals liederen veel beter dan die van Honigh en wat winnen zij het ver van Hofdijks Malva's! Prettiger

[p. 35]

geschenk dan dit bundeltje gewerd u dit jaar zekerlijk niet. Eratoo ging weêr eens aan Hollandschen offerwalm te gast. Jammer dat Huet in zijn (voor hem vrij compromitteerend) artikeltje in ‘de Amsterdammer’ die minnedichten niet onvoorwaardelijk heeft willen prijzen als ‘in hun soort meesterlijk’, maar de liefde in al hare gedaanten verlangde geüit te zien in zangen, die slechts begeerden zangerig te zijn, en het behagelijk welgevallen van den jongen mensch in vrouwenschoon uit te drukken. Wie is die Lovendaal eigenlijk? Is het een momnaam? Ik hoop dit ter gelegener tijd wel eens van u te vernemen Hoe komt het toch dat de Spectator er zoo over zweeg? U wilt wellicht het geschonken paard niet aan den tand voelen, maar Holda repte er in haar laatste opstel niet eens van en daar was toch zoo'n geschikte gelegenheid.

Kloos zit tegenwoordig zoo hoog bij Plato, dat hij voor 't oogenblik niets anders begeert te doen, dan luisteren naar diens dichters wijsheid. Ik zal hem echter porren, net zoo lang tot hij eens over Shelley loskomt. Dat moet een goed stuk worden, te meer omdat het door liefde en niet - als sommige vroegere opstellen - door haat, wordt ingegeven.

Met genoegen knoopte ik kennis aan met J. Zürcher, met wien ik sommige kollegies bijwoon. Zeer toevallig en juist door de Hoogeschool kwam ik met hem in aanraking. Sedert bezocht ik hem herhaaldelijk in zijn gastvrij huis en schep vreugde in zijn omgang. t Is een ontwikkelde zonderling, zonderling ontwikkeld. Het schort hem aan verbeelding, nog minder dan aan gemoed; hij las en dacht veel. Over zijn ingenium kan ik niet oordeelen. Hij zal mij uit zijn romans, die hij in handschrift houdt, voorlezen, en dan zal het wel blijken. In ieder geval is hij vol geestdrift. Een publiek, uit zulke lieden bestaande, zou, dunkt mij, voor een kunstenaar iets zijn om van te droomen. En voor elk slag kunst heeft hij voelhorens en voor iedere wetenschap tevens. Die, waarmede hij de schoonheden der dichtkunst waarnam, schijnen echter afgestompt, misschien door te overmatig gebruik.

Het schijnt mij dat hij veel bitters gesmaakt heeft, evenals zijn oom Frits: ook dat maakt hem belangwekkend.

Hij verzocht mij u wel zijne groetenis te willen overbrengen. Met de Vos ben ik nog niet bevriend. Wij hebben pogingen

[p. 36]

aangewend tot toenadering, maar dit werd beiderzijds door de omstandigheden belet. Het spijt mij zeer want ik zou hem gaarne leeren kennen. Nu wacht ik op de eerste gelegenheid de beste. Die gelegenheden doen zich echter uiterst zeldzaam op, want onze wegen loopen zeer uiteen, onze bezigheden althans, die ons geen van beiden veel speeltijd laten. En nu is ‘het jonge Holland’ ontstaan. Het zou mij bevreemden als hem dat ook niet het een en ander te doen gaf.

Maar kennismaken zullen wij. Hij verlangt het (volgens Ising), ik, gaarne: wij moeten elkander immers tegen het lijf loopen, is het nu niet, dan morgen?

Wellicht laast u ‘Nederland’ van November en trof daarin oude bekenden aan. Zoo ik overdrukjes had gekregen, u waart de eerste geweest, wien ik er een eerbiedig had aangeboden, maar men heeft het, schijnt het, vergeten.

Ik beleef niets dan genoegen van die sonnetten. Zelfs Alberdingk prees ze zeer en las ze op zijn les aan de jonge schilders voor. Voorts vernam ik middellijk of onmiddellijk goede kritiek van Pierson, Wolff, Doorenbos, ten Kate, de Rop, ten Brink, Hasebroek, van Gorkom enz.

Dit doet mij vooral vroolijk aan om uwentwil. Het ware toch voor u bij uitstek onaangenaam geweest als de vriendelijkheid, waarmede u mijn eerstelingen heeft geplaatst, beloond ware door berisping van links en rechts.

En nu hooggeachte heer, neem ik voor dezen keer afscheid. Ik vrees u reeds te lang met mijn gekeuvel te hebben opgehouden. Ontvang nogmaals mijn dank voor wat u voor mij deed en wees hartelijk gegroet door uw

dw. dr.

Jacques Perk.