De briefwisseling Vosmaer-Perk

[9. 2 Januari 1880]

9. 2 Januari 1880. Brief van Perk aan Vosmaer; dubbel velletje, geheel beschreven. - Vosmaerarchief.
Perks ‘ellenlang treurspel in verzen’, genaamd ‘Herman en Martha’, bleef in het Perkarchief bewaard, evenals zeer veel onbelangrijke gedichten.
Het genoemde sonnet van Vosmaer vindt men als eerste in het derde deel der Vogels van diverse pluimage (Gedichten). De verwijzing naar ten Kate's Panpoëtikon is onjuist: in geen der beide bundels komen vertaalde sonnetten van Petrarca voor.

2 Januari 80.

Uw brief heeft mij een paar dagen bedwelmd. Ik heb er mij een vroolijken roes aan gedronken. Zoo belangstellend schreef mij nog niemand, althans niet over 't geen mij zoo

[p. 30]

ter harte gaat als mijn kunst (Ik geloof ten minste dat ik veel van kunst houd en vooral van dichtkunst en schilderkunst terwijl ik nergens mij beter vermaak dan in den schouwburg. Muziek overstelpt mij te veel. Treft hetgeen ik voor schoon in de poëzie houd mij zoo, dat de rilling die mij langs den rug vaart mij aangenaam is, zoo is mij de muziek iets waarvan ik niets begrijp en dat ik vlied daar my b.v. bij de Sonaten van Beethoven het hart in de keel bonst en ik alle macht over mijzelven verlies.)

Hoe ik u dankbaar ben voor uw welgezindheid! Ik aanvaard gretig de mij toegestoken hand en hoop mij uw bijstand door vrijmoedigheid en bescheidenheid waardig te maken.

De vraag naar mijn werk, hoewel die mij oneindig vleit, maakt mij tevens verlegen. Ik heb bundels in voorraad, armzalige proeven, die ik u niet durf aanbieden omdat ik er mijn hart geheel van aftrok. Met de lezing van een ellenlang treurspel in verzen, met reminiscensen aan Faust zal ik u niet lastig vallen. t Is naar ik meen een overgevoelig onding waarin een meisie door haren beminde wordt afgemaakt, niet omdat het arme schepseltje iets kwaads deed, maar alleen omdat het jonge mensch van oordeel was dat het beter was voor haar in den hemel te wonen dan op aarde Hoe treurig!

Nochtans wil ik het niet verscheuren het herinnert mij aan strijd en zulke herinneringen zijn aangenaam wanneer men niet meer strijdt en zich bevredigd gevoelt. t Moest wel zoo zijn als t is, omdat mijn natuurlijk gevoel overhoop raakte met de chemische opvoeding, die ik op de H.B.School ontving. Van achteren bezien is die misselijke sentimentaliteit nog al natuurlijk in dat stuk. Het ruste!

Behalve mijn Mathilde - eigenlijk 't eenige waaraan ik nog ben gehecht, misschien omdat het mijn jongste is en ik wel eens vernam dat men de Benjamins vertroetelt, tot er een nieuwe komt. - zal ik u nog een paar van 't een en ander zenden, dat mij om welke reden dan ook eenig behagen inboezemt. Ik gevoel dat u mij zeer kunt verplichten, vooral naar aanleiding Mathilde van welks slot ik meen dat u te hooge verwachting hebt - t zijn maar 4 sonnetten - Ik bemerk bij t overlezen er van dat mijn plan wel in éen sloot, maar dat de bewerking niet geheel er meê overeenstemt. Ook

[p. 31]

ontdek ik sproeten en vlekken en hoop innig dat u mij wat puimsteen zult verschaffen waarmeê ik die van zijn oûmannebakkesje kan afpoetsen.

De fabelen, die ik u zond, gewerden u geloof ik eerst na afzending van uw brief. Hierin heb ik mijn soort verhevenheid gelegd. Op t oogenblik is t mij net of ik al heel laag moet staan, die dit reeds verheven acht.

Vergun me u nog een paar woorden over M. te zeggen, die der beöordeeling misschien in de hand kunnen werken. Ik koos den sonnettenvorm omdat ik meende dat het denkbeeld dat ik had, kunstig moest worden uitgedrukt en geen moeite mij te veel mocht zijn. Toen was voor mij t vervaardigen niet moeielijk want zóo vol was ik met hetgeen ik mij door Mathilde liet inboezemen dat ik maar voor t grijpen had als ik vóór een rijmwoord een zinsneê noodig had. Zonder dat ik mij op die wijze beperkte, ware de heele boel waarschijnlijk in t honderd geloopen en had ik mij in mijzelf verward door te veel met te weinig te willen zeggen

Voor den sonnettenvorm bestudeerde ik de Duitschen van Goethe, Heine Platen, Rückert, Körner en in duitse vertaling die van Petrarca en Mickiewicz; de Franschen van de Musset en van verscheiden microscopische modellen - omdat aan een Fransch sonnet haast geen kunst wordt besteed door den overvloed van rijmen - terwijl ik die van Barbier niet ongelezen liet; de oude Hollanders wemelen van zesvoetigen, terwijl ik bij Hooft slechts éen vond van vijfvoetige regels (op de Groot) en bij Bilderdijk geen enkel sonnet heb kunnen vinden. Thijm maakte er verscheiden Het gothische sonnet strookt ook met zijn aard. Uw sonnet van opdracht raadpleegde ik evenzeer. ‘Door de’ akker van den geest enz.’ Uit het oogpunt der vorigen beschouwd zijn die van Shakespeare noch in de Engelsche, noch in de Hollandsche gedaante sonnetten, en als ik nu en dan bij de mengeling der rijmen de vrijheid nam van korten en langen te verwisselen naar believen dan roep ik t voorbeeld aan van ten Kate in de vertaling van twaalf Petrarchische sonnetten in zijn Panpoëtikon en - alle Franschen.

U beveelt me voor de vaerskunst aan juist degenen die mij onder de hand zijn en die ik liefheb, vóór alles Goethe - Bij hem vind ik Schiller een dwerg. Behalve met Goethe dweep

[p. 32]

ik echter met Vondel en Vergilius en met wat ik las van ‘Dante’.

Heine, Ovidius, de Musset en Bilderdijk zijn degenen bij wie ik troost zoek als ik mij door speling met klank en woord en gedachte wil opfleuren.

Bij nauwlettend toezien zult u zeker in mijn sonnetten t een of ander vinden dat aan mijn godheden ontleend is met of zonder erg. Van Vergilius en de andere Latijn nam ik de hen dia duoin over, die ik zoo mooi vind, doch die bijwijlen in 't Hollandsch bizar schijnt: arma virumque enz. Als ik in éen der sonnetten eindig met: ‘wanneer ik roerloos wacht op de' uchtendstond’ dan dacht ik aan Homeros' IX' boek 662. kai èoo dian emimnen 't geen ik zulk een beeldende uitdrukking voor ‘slapen’ vind, en zoo meer.

Ik heb u nog veel te zeggen, maar mag geen misbruik maken van uw tijd en welwillendheid. Daarom eindig ik en zeg alleen dat ik meen dat in den stijl mijner sonnetten elk woord, dat stoppen moet, overtollig is en dat dergelijke gedichten meer moeten spreken door wat zij niet zeggen, dan door wat ze in woorden mededeelen, m.a.w. dat hier veel aan den lezer wordt overgelaten om tusschen de regels te lezen. Nu nog éene zaak.

Mag ik u Zondag of Maandag middag mijn versjes zelf brengen? Ik zal Zondag te 2 uur aan uw huis zijn en mijn pakje aanreiken als u niet t'huis is, en dan tevens vernemen wanneer u mij Maandag kunt wachten om u de betuiging te geven van de hoogachting en dankbaarheid van

uw dw dr.

Jacq Perk.