Wie niet weg is wordt gezien

[p. 58]

Wachtlopen

Het is zover. Vandaag moet zij voor het raam gaan staan om uit te kijken of er onraad is. Hans van de ondergrondse heeft het verzonnen.

‘Mensen,’ heeft hij gezegd. ‘Mensen, we moeten een plan maken. Als de moffen ons adres te weten komen geven we ons niet zomaar over.’

Hij zei ‘ons adres’ want zo af en toe is ook hij ondergedoken in de pastorie in de polder.

‘Hans moet weer even verdwijnen. Hij heeft de moffen er weer van langs gegeven,’ zegt vader dan, maar wat hij bedoelt weet ze niet.

Van Hans komt het ‘wachtloopplan’. Om de beurt moeten ze op wacht gaan staan voor het raam van de voorkamer. Iedereen die iets verdachts ziet moet onmiddellijk op een fluit blazen om de anderen te waarschuwen. Met elkaar, de wachtloper het laatst, moeten ze naar de zolder rennen, door het dakraam naar buiten gaan en gaan zitten op de ladder die tegen het schuine dak aanstaat. Iedereen krijgt een eigen plaats op het dak, hoog boven de polder. Om door het raam te kunnen klimmen, staat dag en nacht, ook op de zolder, een ladder klaar.

‘Denk erom,’ zegt Hans bij iedere oefening. ‘Wie het laatst is moet de zolderladder weg trappen, anders zien de moffen dat we uit het raam zijn geklommen.’

Ze oefenen dikwijls. Als de fluit is gegaan moeten ze

[p. 59]

snel opruimen. Er mag geen kopje meer staan. Er mag geen boek meer liggen. Geen spoor mag van iemand achterblijven, want iedereen moet geloven dat meneer pastoor en Dora samen in de pastorie wonen.

Bij iedere oefening heeft ze vreselijke buikpijn, zo erg dat ze er misselijk van wordt. Ze zegt het niet. Niemand kan haar helpen. Iedereen heeft het veel te druk met weg komen.

Nu staat ze voor het grote raam in de Mariakamer. Ze heeft die kamer zo genoemd omdat er een Mariabeeld staat.

‘Heilige Maria,’ zegt meneer pastoor.

Zij zegt alleen Maria, want als je een joods kind bent vind je Maria niet heilig.

Als de moffen zouden komen, moet ze hard gaan fluiten. Heel hard! Maar als ze ze nu eens niet op tijd ziet? Als ze eens niet op tijd kan waarschuwen?

Dan zal een mof haar in haar nek grijpen en roepen:

‘Ha, hier heb ik de eerste jodin. Er zijn er vast nog meer!’

‘Heilige Maria, laat ze niet komen alstublieft niet.’

Ze kijkt het beeld aan, maar het zegt niets. Het glimlacht. Misschien toch tegen haar?

Ze schrikt als de deur open gaat. Het is moeder die haar een kopje thee komt brengen.

‘Zo grote meid, gaat het? Zal ik een poosje bij je blijven?’

‘Hoeft niet. Ik verveel me niet,’ antwoordt ze.

‘Nog een half uur, meisje van me. Dan neem ik je wacht over.’

[p. 60]

Moeder verdwijnt. Ze hoort haar voetstappen over de gang gaan.

Boven haar hoofd slaat de kerkklok.

‘Nog een half uur Maria. Hoor je de kerkklok? Nog een half uur.’

Ze kijkt over de vaart die langs de pastorie loopt. Aan de overkant van het water is een boerderij. Daar drinken ze ook thee. Een hele familie zit om een grote tafel heen. Ze praten. Ze ziet het aan het bewegen van hun handen.

Van de vaart kijkt ze naar de weg, van de weg kijkt ze naar de vaart. Daar loopt een paard met een wagen achter zich aan. Ze hoort het klikke-klak van de hoeven. Ze hoort het piepen van de wielen. Als paard en wagen voorbij zijn, is de weg leeg.

Leeg? Als ze heel goed kijkt ziet ze wel iets. Ze droomt. Het is niet waar. Die groene auto daar, volgeladen met helmen, is geen moffenwagen.

‘Heilige Maria, het is niet waar hè?’

Het is wel waar. Dichterbij komt de auto. De mannen die uit de raampjes puilen, wijzen naar haar.

Ze hoort het geluid van een fluit. Ze voelt hoe haar benen haar naar de zolder brengen. Iedereen is al door het dakraam opgeslokt. Nu zij nog.

Ze klimt op de ladder die op de zolder staat. Als ze met haar bovenlijf in de raamopening hangt, trapt ze de ladder weg. Met een klap valt de ladder op de houten zoldervloer. Ze sluit het raam. Buiten adem gaat ze tegen het schuine dak aanzitten.

Te laat! Ze heeft te laat gewaarschuwd. Ze wil roepen:

‘Pak ons maar. Hier zijn we allemaal!’

Er komt geen geluid uit haar keel.

Straks zal het raam open gaan. Straks zal een helm

[p. 61]

verschijnen. Zij zal het eerst gepakt worden. Wachtlopers zitten onderaan.

Daar gebeurt het al. Heel langzaam beweegt het raam. Een blond hoofd verschijnt.

‘Kom maar,’ zegt het hoofd. ‘Alles is veilig.’

Het is meneer pastoor die ze van het dak komt halen, en niet één van de moffen die ze heeft gezien toen ze op wacht stond.

‘Knap gedaan hoor. Je hebt keurig op tijd gefloten,’ zegt meneer pastoor. ‘Maar voor jullie kwamen ze niet.’

‘Ze wezen allemaal naar mij.’

‘Nee, weet je waar ze naar wezen? Naar de oranje bloemen in de tuin. Je weet toch dat onze koningin, die nu in Engeland is, Oranje heet van haar achternaam? Daarom mogen Nederlanders geen oranje bloemen in hun tuin hebben.’

Als Hans, later die dag, tegen haar zegt dat hij trots op haar is, begint ze te huilen.

‘Je hoeft niet meer,’ troost Hans. ‘Misschien ben je toch nog een te klein jodinnetje om op wacht te kunnen staan.’