|
| |
| |
| |
Derde bedryf.
Eerste tooneel.
Het Tooneel verbeeld de Hel.
HIer zyn wy in 't gezicht van Plutoos yz're muuren,
Omheint van Stroomen, die doormengd met zwavelvuuren,
De lucht benevelen van 't onderaardsche Ryk:
De vlam en rook vertoond hier nacht en dag gelyk,
Twee Vyandinnen die elkander fel bestooken:
Het grimmeld overal van yzelyke spooken,
Gehuld met Slangen, en met fakkels in de hand.
Ik zie, waar dat ik kom, een gruuwelyke stand;
De Poel is magtig om afgryslykheên te teelen.
Ik treê maar onverzaagt, op lyken, bekkeneelen,
Doodshoofden, schinkels, en geraamte, vuil beklad.
Het dorre strandbosch is van brein en bloed bespat,
Doormengd met traanen, merg, en woedende fenynen.
Laat and're schrikken waar dat gruuwelen verschynen,
Ik ben, door dit gezicht, tot in myn ziel, te vreên.
Wie Tovery bemind heeft zucht tot gruuwlykheên.
Kom, gaan wy naar de poort vol grendelen en krammen,
Die Herkles met zyn knots, spyt Cerbrus op kwam rammen,
En streefde verder tot daar hy het heiligdom
Van Pluto heeft ontdekt: ik zie een dichte drom
Van Spooken naad'ren, om te koomen in deze Oorden:
De staale poort deur is heel rood van mensche moorden.
Hier woond de bitze Nyd, die niemand zeege gund;
Daar 't yzer Oorelog, dat door de scherpe punt
Van haare sabel 't bloed der Volken weet te zwelgen.
Gints woont de Tweedracht, heet op steeden te verdelgen,
Gewapend van de Twist: in dit gehaat Gewest
Verschynd de koude Dood, en overheete Pest,
Haar veegste Dochter, die haar schicht wel laat verroesten,
Maar als 't haar moordlust wil meêr lyken weet te oesten
| |
| |
In eene dag, dan al haar Zusters in een jaar.
Al wat den mensch bestormd verschynt hier by elkaâr.
Het Lusthof van de Poel heeft lust in heilloosheden.
| |
Twede tooneel.
Medea, Charon.
WIe naderd Plutoos poort: om in zyn Ryk te treeden?
Ik ben een sterflyk mensch, en zoek na Charons boot.
Sta af, ik zeg, sta af, hier woont de felle Dood.
Zo ben ik niet verdwaald; dies laat my binnen streeven.
Wie brein heeft zal zich niet in Plutoos Ryk begeeven;
Hier binnen worden niet dan heilloosheên verbreid.
Wie hulp in de Afgrond zoekt ontziet geen heilloosheid.
Hier hoord men anders niet dan schrik'lyke geruchten.
Het jammerend geween, het overnaare zuchten,
En 't gruuwzaam tandgeknars is my een schelle klank,
Al wat vervaarlyk klinkt dient my voor maatgezang.
Wat zyt gy voor een mensch dat gy ons komt bezoeken?
Ik ben Medea, die de spooken op kan vloeken.
Nu kom ik uit myn hol: wat hebt gy te gebiên?
Stamp met uw Riem op de aard, zo zult gy wond'ren zien.
Daar stamp ik dat het kraakt van binnen en van buiten.
Charons Riem draagt Roozen.
| |
| |
Ziet gy uit uwe Riem geen versche roozen spruiten?
Heeft uwe kunst meêr kracht, zo doe my meêr bewys?
Ik zal deez' dorre boom, door 't raaken van een rys,
Verscheppen in een mensch. Nu ziet gy rappe leeden.
Hier veranderd de boom in een naakt kind.
| |
Derde tooneel.
Boomkind, Medea, Charon.
WAar ben ik in wat Oord? ei! moeder, geef my reden.
Gy zyt hier voor de poort: verzink, eer ik u dwing.
Het Kindverzinkt.
Al wat gy hier vertoond acht ik noch voor gering.
Nu staat gy met uw voet op Ida, ryk van boomen.
Op 't stampen van haar voet, veranderd de Hel in een Bosch.
O vreemde wonderen! wie durft hier nader koomen?
Hier ziet gy Venus, heel omheint van minnegoôn,
Daar toond zich Pallas, die een helm, in plaats van kroon,
Op 't hulzel heeft; zy is verzeld met Zanggodinnen:
Gints naderd Juno daar men schatten door kan winnen,
Zy heeft de Rykdom, en haar Iris aan haar zy;
En dit is Paris, die de schoonste van de dry
Den gouden Appel geest, daar Trooijen door verbranden.
Dans van Paris oordeel.
Ik wraak de glans van 't licht, dies toon my Plutoos stranden.
| |
| |
Nu hebt gy, naar uw wensch, de Poel weêr in 't gezigt,
Medea veranderd het Bosch in de Hel.
O groote Toveres! ik ben aan u verpligt:
Ik zal u voeren daar de zwarte Spooken krielen:
Zelf daar Hypsipyle, gevolgt van vrouwe Zielen,
Die ik in de Afgrond bragt, voor Radamant zal staan.
Laat my van 't gloeijend strand in uwe Veerboot gaan.
Medea treed, met Charon, in de boot.
Nu zyt gy in myn boot, om over Styx te landen:
De baaren, die gy om de steeven heen ziet branden,
Zyn vol van zwavel, harst, salpeeter, pik, en teer.
Medea, hou u stil, ons naakt onstuimig weer.
Wy nad'ren Plutoos Stad, ik zie de poort verschynen.
Hier vertoond zich Cerberus, die vuur braakt.
Zie Cerberus, die stout zyn koppen, vol fenynen,
Afgryzelyk verheft, tot noodweer van de poort:
Zyn oogen zyn vol vuur, zyn klaauwen graag naar moord:
De hairen grimmelen vol Slangen, scherp van tanden:
Hy braakt, nu gy hier komt, zyn gloeijende ingewanden,
Door zyn drie keelen, om dat gy te rug zult gaan.
Ik durf, op hoop van hulp, het allerstoutst bestaan.
| |
Vierde tooneel.
Radamand, Hypsipyles Geest, Minos, twee Spooken.
WAt zyt gy voor een Vrouw, dat gy aan Styx komt stranden?
Ik kom uit Grieken, een der trouwelooste Landen.
| |
| |
Hoe komt gy dus bebloed in de onderaardsche Kolk?
Ik ben om hals gebragt van Jazons Oorlogsvolk.
Wat reden gaaft gy hen, dat zy zich zo verstoorden?
Nooit heeft men reden om de vrouwen te vermoorden.
Een Vrouw die zich vergrypt heeft tegens 't recht misdaan.
Waar mannen Rechters zyn kan 't vrouw volk niet bestaan.
Kom, nader, om uw naam en uw bedryf te ontvouwen.
Ik ben Hypsipyle, de Koningin der vrouwen,
Die de opperryk staf van heel Lemnos heb gezweid;
Een Eiland dat Euroop van Azien afscheid,
In 't oog van Athos en de harde Tracer stranden,
Waar dat Vulkaan zyn smits, die Etna tart in 't branden,
Zyn aanbeelden van staal en gloeijende ovens steld:
Het Landschap schud en kraakt, en daverd door 't geweld
Der mookerslaagen van zyn grofgeschonkte Reuzen:
Als Vader Jupiter, om 't boos geslagt te kneuzen,
Zyn stompe schichten, vol vuurstraalen, vlam, vol staal
En moord laat smeeden, komt hy uit zyn hooge Zaal,
Tot roem van 't Eiland, in Vulkanus smitsberg daalen.
Laat Kreeten met het graf van Jupiter trots praalen,
Wy pronken, met groot recht, met onze gloende kolk.
Veel landen zyn bekend, door de ondergang van 't volk;
Maar Lemnos heeft haar saam, door kracht van kunst, genooten.
De poort van de Afgrond word door ons met grendelslooten
En ketenen bezorgt voor Herk'les trots geweld.
Dies mag ik gaan, met recht, in uw gelukkig Veld.
Gy moet ons reeden van uw gruuwzaam moorden geeven.
| |
| |
Ik heb nooit moord gedaan: maar al wie and'ren 't leeven
Beroofden, heb ik fel doen straffen door het staal.
Gy hebt uw echte Man; in 't midden van de zaal,
En al de Vrouwen die uit and're Gewesten
Op Lemnos kwaamen, eer gy uwe bloeddorst lesten!
Met haare zoons vermoord! wat maakte u zo verwoed?
Toen 't steenig Traciën, zo schelms als wreed van moed,
Ons volk, met grooter winst dan 't haar door zee zag vaaren,
Begon 't myn scheepen, die vol ryken Waaren waaren,
In spyt van 't vreêverboud, te rooven door gevecht.
Een heiloos Land ontziet noch Zee noch Havenrecht.
Wie zucht tot rooven heeft verbind zich aan geen eeden.
Ons volk hier door getergt, en hart op 't hart getreeden,
Begafzich endelyk, door nooddwang, in 't geweer.
Minerve greep noch nooit zo vaardig na haar speer,
Noch Mars naar 't oorlogszwaard, noch Jupiter, ervaaren
In 't schichten werpen, toen zy al gedwongen waaren
Testryden met het heir der Reuzen, grof van leên.
Wy hehben 't zwalped Nat al bruizende door sneên,
En Traciën, met magt van wapens, overvallen:
De roovers wierden diep in 't puin van haare wallen
Begraaven, tot een schrik van al die zeên bevecht.
Een die rechtvaardig woed, bediend getrouw het Recht.
Ten lesten keerd de vloot, vermoeid van mannen moorden,
Met roof van vrouw en kind, tot ramp van Lemnos Oorden;
Want deze vrouwen, haar slaavinnen, maakten al
De mannen van ons Land, ô yinnig ongeval!
Tot slaaven van haar lust, en teelden end'lyk kind'ren,
Toen hebben wy de mans, om 't overspel te hind'ren,
Met hun by wyven en de zoons, dat haat'lyk zaad,
Op eene nacht verdelgd. Nu weet gy 't noodig kwaad.
Hoe! staat gy 't moorden toe, daar gy straks tegen, blasten.
| |
| |
Neen, ik beken dat wy al de overspeelders sraften.
De straf op overspel mag slechts by 't Recht bestaan.
Ik was het hoofd van 't Recht, en heb hen recht gedaan.
Echtbreekers staan ten straf, maar niet van eigen vrouwen.
Wie overspeelders straft behoefd geen maat te houwen.
Wie zonder oordeel straft vervalt in 't zelfde kwaad.
De hand van een Vorstin gebruikt haar eigen raad.
Wie wreekt in schyn van straf word zelf tot straf verweezen.
Vorstinnen hebben voor geen hooger magt te vreezen.
Wie 't volk aan wet verpligt, verpligt zich zelf aan wet.
Een Koningin word nooit zo naauw een park gezet.
Het past geen vrouw haar man de gorgel af te snyden.
Wie fier is kan geen vreemd op haare bedkoets lyden.
De bylust van een Vorst heeft in het Hof groot recht.
Wie buiten 't huuw'lyk mind vergrypt zich tegens de echt.
Een die haar man vermoord schend huuwelyk en leeven.
Wie Schelmen 't licht beroofd, heeft geen geweld bedreeven.
Gehoorzaam ons gebod; hier mag geen twisten zyn.
| |
| |
Daar 't Recht gêen reden lyd is 't Recht geen meêr dan schyn.
Een die beschuldigd word behoord niet stout te spreeken.
Een die zich vry bevind behoord ook niet te smeeken.
Weet gy wel wie hier zit?
Weet gy wel wie hier staat?
Een die haar eigen man deed sneuv'len door verraad.
Waarom hebt gy de zoons, dat kind'ren zyn, doorsteeken?
De kind'ren zyn gezind hun vaders dood te wreeken.
Eer kind'ren mannen zyn is al de staat hersteld.
Een die zyn wraak ontveinst is starker dan 't Geweld.
De Wraak is door vernuft en tyd gedwee te maaken.
Wie jong zyn leed verkropt zal oud aan 't wreeken raaken.
Verjaarde hevigheid verkrygt een koele moed.
De ontvonkte doovekool is overheet van gloed.
Gy word hier aangeklaagd, en zoekt ons op te houwen.
Een wyze Rechtbank zal de zwakke en brosse vrouwen
Altyd verschoonen, om haar tedere natuur.
De vrouwen zyn te laf om 't blaakerende vuur,
Dat in haar boezem leid, door eigen kracht te lesschen:
Noch heeft het vuur meêr kracht in heerschende Princessen.
De Grooten zyn versterkt, door 't voorrecht van hun staat.
| |
| |
Een vrouw is heet of koel, zy houd geen middelmaat.
Een aangebooren aard is qualyk te verzetten.
De wetten van Natuur zyn de allerstarkste wetten.
Zo gy myn zwakheid straft zo word Natuur bestreên.
Al wie Natuur bevecht betoond zyn heevigheên.
Een heevig Rechter, moet men 't Rechterampt ontzeggen.
Zou een, die haar geweld Natuur te last durft leggen
De straf ontkoomen? zo zal een boosaardig Wyf
Zich zinloos veinzen voor 't bestaan van 't boos bedryf.
De straf verstrekt de deugd een overzeegbaar wapen.
Natuur is goed zo zich een mensch maar droeg rechtschaapen,
Zo eigenzinnigheid Natuur niet had verkragt.
Gy steunt op uw geweld, en ik op myn Geslacht.
Hoe wilt gy datmen u na uw bedryf zal hand'len?
'k Wil in 't gelukkig Dal, vol Myrtebossen, wand'len,
By Prinssen, Koningen, Vorstinnen, groot van magt,
En Helden, vol van moed, waar dat men danst en lacht.
Gy moet u naar ons Recht, de wil van 't Noodlot, voegen.
Ik heb doorgaans getracht om 't Noodlot te vernoegen,
En heb het sterk bevel daar van altoos volbragt.
Voort, breng haar in 't Vertrek, maar hou aan de uitgang wacht.
Hypsipyle binnen.
Hypsipyle betoond zich overwys te weezen;
Wy hebben voor haar Geest het allerkwaadst te vreezen;
Want zo zy al 't geheim van 't Noodlot aan de schaar
Der Zielen eens ontdekt, is de Afgrond in gevaar:
Zy zullen ons, om vry te raaken, fel bestryden.
't Zou best zyn dat men haar, om oproer te vermyden,
In 't vrolyk Veld deed gaan, zo vreesd zy voor geen pyn.
Wie wys wil Rechten moet by wylen reklyk zyn.
| |
| |
Wie vrees laat blyken word zyn achtbaarheid benoomen.
Ik vrees niet, maar ik zorg, om niet tot vrees te koomen.
Wie mêer wil dan hy kan gaat buiten zyn bestek.
't Is raadzaam dat men haar ontbied uit ons Vertrek,
En van 't Vergeetelnat in allerhaast laat proeven.
Voort, haal Hypsipyle, de tyd lyd geen vertoeven.
| |
Vyfde tooneel.
Hypsipyle, Radamand, Minos.
IK kom, op uw gebod; hoe hebt gy u beraân?
Dat gy voor avond in 't gelukkig Veld zult gaan.
Wy willen u van daag, uit gunst, genâ bewyzen.
Laat my voor deze dag, door de Aard, in Grieken ryzen,
Om Jazons bruiloft te versteuren door myn schim;
Vergun my dit verzoek, op dat ik vaardig klim.
Het word u toegestaan, om uw verleede Staaten.
Nu zal ik Jazon, die my trouw'loos heeft verlaaten,
Bestooken op zyn feest, met een verstoord gemoed,
En jaagen zulk een angst, door de ad'ren, in zyn bloed,
Dat naberouw zyn hart afgrys'lyk bits zal knaagen.
Een schelms geweeten kan men lichtlyk doen verzaagen.
Indien myn dit gelukt, dan is myn wraak voldaan.
| |
| |
| |
Zesde tooneel.
Medea, Hysipyle.
WAt zyt gy voor een vrouw, dat ik u hier zie staan?
Het is Hypsipyle, die gy hier kund beschouwen,
De rechte Koningin van Lemnos, ryk van vrouwen.
Maar zeg my wie gy zyt, die hier in 't vleesch verschynd?
Gy ziet Medea, die van enk'le spyt verkwynd,
Om dat Kreüz van daag met Jazon poogt te huuwen.
Ik kom om Proserpyn, daar andere voor gruuwen,
Te bidden dat zy dit helpt stuiten door haar raad.
Ik ga na Jazon, die Medé, als my, verlaat,
Om hem zyn boos bedryf tot in het hart te drukken.
Medea wenscht dat u deez' aanslag mag gelukken.
Hy zal verzaagen als ik my by hem laat zien.
Hier komt Proserpina, ik zal haar op myn kniên
Ontmoeten, want ik heb haar zo wel meêr bewoogen.
Haar Staatsy waagen word van Spooken voortgetoogen;
Zy heeft haar kroon op 't hoofd en ryksstaf in de hand.
| |
Zevende tooneel.
Proserpina op een Wagen, Medea.
WY zyn hier veer genoeg, dies hond voor 't eerste stand.
Hier zwaai ik met myn oog door de onderaardsche Kolken.
Laat Juno langs een vloet van blaauw turkooische wolken,
Vol held're starren treen, ik wyk haar niet in magt:
| |
| |
Zy is niet dan een Lid van 't opperste Geslagt:
Ik mag het heiloos volk naar myn gevoelen plaagen.
O groote Koningin! ik kniel voor uwe wagen.
Medea, wat is dit! wat jaagd u in ons Ryk?
Geef reden, of toon blyk.
Myn uitgemergeld vel, myn natbetraande wangen,
En hairen, die gy heel door een verward ziet hangen,
Zyn blyken van myn nood, en 't nypen van de smart.
Laat een die 't wreedst gemoed, en 't allerhardste hart
Doet sidd'ren, die de knots zou Herkules ontwringen,
En dwingt door Tovery, zich van een ander dwingen?
Voort, zeg my wie het is daar gy vol pyn door leefd.
Gy weet dat Jazon my al lang verlaaten heeft,
Nu zoekt hy, door de trouw, zich by Kreüz te zetten.
Kund gy dit Huuw'lyk door uw kunsten niet beletten?
Voort span uw krachten in, zo volgt gy onze wet.
Ik heb al wat ik kon gelyk te werk gezet:
Maar alles was vergeefs op zyn verharde zinnen.
Daar kunst vergeefs is moet men met geweld beginnen.
Wie met zyn starker stryd word end'lyk neêr geleid.
Wie kunst en kracht ontbreekt zoekt heil aan listigheid.
Wie heil door list begeerd moet vyanden genaaken.
| |
| |
Door veinzen kan men met zyn vyand vriendschap maaken.
Geveinsde vriendschap is by vyanden verdacht.
Wie wys kan veinzen heeft een ongemeene kracht.
Wie eens bedroogen heeft is kwaalyk te betrouwen.
Men wantrouwt slecht van mans: maar niet van zwakke vrouwen.
Het veinzen van een vrouw heeft meenig man verraân.
Wie iemand helpt uit nood, kan hem aan zich verpligten.
Ik zweer by uwe staf, daar duizenden voor zwichten,
By uw getakte kroon, met paerelen vereerd,
Zelf by die naare Vloed daar Jupiter by zweerd,
Dat ik, zo gy my helpt, al stond ik in het midden
Van alle rampen, u niet meêr om hulp zal bidden;
Vorstin Proserpina, verhoor myn droef geklag.
Ik zal, o Voesterkind! ik zal op deze dag
U helpen, eer Kreüz op 't bruiloftsbed zal treeden.
Wie roem door hulp begeerd, betoond zyn mogentheden.
Medea barst van spyt, zo zy geen hulp verwacht.
Ik heb drie stoffen van een overgroote kracht;
Ja scherpe stoffen met geen tongen uit te schreeuwen,
Die, na 't verloopen van ruim zes en twintig eeuwen,
Met yzer, staal en loot, in 't woeste legerveld
Zo woeden zullen, dat de menschen, door 't geweld
Der lichte bliksemen, en zwaare donderslaagen,
Zelfs 't brullende ongediert, in bosschen, en in haagen
| |
| |
Verschuilen moeten, om hun ongeval te ontgaan:
De bergen zullen door dit stof in stukken slaan,
De Hooven morsselen, en Tempeldaaken scheuren;
Ja 't zal de Wallen uit haar diepe grondvest beuren,
En voeren, heel doormengd met menschen, door de lucht,
Dat Hemel, Aard en Zee, door 't daverend gerucht,
Verschudden zullen, spyt haar onverwrikb're spillen;
Jupyn zal, op 't geluit van huilen, schreeuwen, gillen,
En donderen, verbaast van zyne zetel zien,
En vraagen of 'er, om de Waereld te gebiên,
Een nieuwe Jupiter ten trots hem komt braveeren:
Dan geeft men deze stof, daar 't oorlog by zal zweeren,
De naam van bussekruit, ja booskruit in de stryd.
Hoe dien ik my hier van? eizeg! en op wat tyd.
Dit zal geschieden dat geen oog 't geheim kan merken:
Ik heb het; om myn kunst op 't krachtigst uit te werken,
Geslooten in een kroon, die ik voor u opsluit:
Toen vloekte ik driemaal met zo hees en schor geluid,
Dat my de hairen zelfs, door 't gruuwzaam vloeken, reezen,
De bitze Cerbrus, die voor onheil scheen te vreezen,
Heeft driemaal, op myn vloek, door zyn drie keelen, naar
En ysselyk geblaft, de lyvelooze Schaar,
Begon te sidderen, en Pluto te bezwyken.
Gy zult Kreüza, om uw gunsten te doen blyken,
De kroon toestieren, en doen zetten op haar hoofd;
Zo word haar leeven, als het goud haar raakt, beroofd:
Want dit verburge vuur zal op haar pruik ontsteeken.
Een die zich wreeken wil moet zich op 't zekerst wreeken.
Met welk een dankbaarheid zal ik uw groote gunst
Genaaken? o Godin! waar blyft de kroon vol kunst?
Myn zinnen schynen door 't vertoeven te verwarren.
Myn vlugge Kamerboô, het is geen tyd van marren,
Ga in myn Kunstvertrek en haal myn koop're doos.
| |
| |
Een enkel oogenblik schynt my een lange poos.
Waar blyft de kroon? waar is.....
Staak, staak uw heet verlangen.
Kom, volg my; want gy zult de kroon van my ontfangen,
En zeegevuuren eer de zon de lucht verlaat.
Myn heil beslaat alleen in 't vord'ren van de daad.
| |
Vertooning na het derde Bedryf.
NEptuin, Saturnus zoon, met wit besneeuwde haaren,
Stookt met zyn drietandt op de onmeetelyke baaren,
Hy staat by Amfitriet', het doelwit van zyn min,
Die met haar Dolfyn hem geduurig legt in 't zin;
Terwyl de Tritons met Kinkhoorenen trompetten,
Om zyn gevreest gezag in hoogen top te zetten;
Najaden juichen op dat schaterend geluid,
Waar van de galm op rots, en berg en stranden stuit.
Eöol, de Grootvorst van de worstelende Winden,
Laat zich met zyn Gevolg by deez' byeenkomst vinden.
Al de Elementen staan, op vrouw Medeaas beê,
Dienstvaardig; zy beweegd, en Aarde en Wind en Zee,
Om Kreons hof, door vuur, uit de onderaardsche hoolen,
Door Eölus geweld, te zien in gloênde koolen.
De rustelooze Wraak, die staal en steen verteerdt,
Is nooit verzaadigd, voor zy 't al ziet omgekeerd.
Hier word een Dans van Winden Vertoond.
|
|
Auteursrechtvrij