Aran en Titus, of wraek en weerwraek
(1699)–Jan Vos–
Auteursrechtvrij
[pagina 60]
| |
Vierde bedryf.
Titus. De Hoofden van Pollander en Melanus. De Geesten van Klaudillus en Gradamard.
Kl.
Andronikus.
Tit.
Ay my!
Grad.
Andronikus.
Tit.
Ay my.
Kl.
Op, op Andronikus, volvoert de wraek, die gy
So dier gesworen hebt.
Tit.
Wie komt sich hier vertonen?
Grad.
Klaudil en Gradamard.
Tit.
Waer heen, waer heen myn Sonen?
Het hayr ryst my te berg! wat is'er dat gy deyst?
Hoedanig is de wraek die gy van Vader eyscht?
Pol. hooft.
Een zoenelose wraek.
Tit.
Aen wie sal ik me wreken?
Mel. hooft.
Aen die ons' Vaders val so schendig heeft besteken.
Tit.
Wie wrocht uw' Vaders val?
Pol. hooft.
Gy zyt ten val gedoemt
Van Gotlands wapen-god; of die sich self so noemt.
Tit.
O goddelose Moor! gy sult voor 't schelmstuk boeten.
Hoe sal ik met de kling in uwe boesem wroeten.
Markus. Askanius. Titus.
Mar.
Hoe staet myn broeder dus? wat is 't dat broeder peynst?
Het is geẽ broeders hert, dat voor syn broeder veynst.
Ask.
Help, help, Grootvader help.
Tit.
Wat doet myn Neefje kryten?
Ask.
Myn Moey, Grootvader lief, wil my dit boek ontryten.
Daer komt sy uyt de zael, sy schynt op my versteurt:
Ay lieve houdse vast! eer sy de bladeren scheurt.
Tit.
Askan myn waerde Neef, gy moet voor Moey niet vresen,
Wat wyst myn lieve Lam! wat ist? moet Vader lesen?
Wat wiltge dat ik lees? is 't hier of daer gemunt?
't Is hier rampsalig kind.
Mark.
Sy wyst op d'eerste punt.
Titus leest.
Ovid. 6. Boek der Herschep.
Na dat hy in sijn Land, met Philomela quam,
Broch hy die schoone maegt om syn onkuyse vlam
Te blusschen, in een huys, omheynt met oude boomen;
Daer sy, door vrees geparst, terwijl datz' in de stroomen
Van hare tranen swom, om hare Suster riep;
Maer Thercus was als doof, sijn wond was alte diep:
| |
[pagina 61]
| |
Hoe datz' haer Suster, en haer overoude Vader,
En boven al de Goon, tot hulp riep, de verrader
Erbarmde niet, maer heeft de jonge MaegtGa naar margenoot* verkracht.
Tit.
Is Rosalyn verkracht? is Rosalyn geschonden?
Haer eerelicke band so eereloos ontbonden?
Mar.
Sy knikt, ô Goôn, sy knikt! (helaes!) sy is verkracht.
Wie heeft deez' gruwelen, aen Rozalyn gewracht?
Tit.
Verkracht, verkracht, verkracht? rampsaligst aller vrouwen
Uw' suyverheyt bemorst, uw' handen afgehouwen?
Uw' gallemryke tong, uyt uwe mond, gescheurt?
O gruwelyk bedryf! daer God en mensch om treurt.
Verkracht? verkracht? ô spyt!
Mar.
Soud gy den schellem wel kennen,
In dienge spreken kond, die u so schellems dard schennen?
Kom hier myn lieve nicht, zijn u de handen af,
So leer van uwen Oom, hoe dat hy met een staf
Sal schryven in het zand, daer staet myn naem geschreven,
So gy de wrede beul, die 't schelmstuk heeft bedreven;
Syn naem gelyk u Oom, kond schryven in het zand,
So is hy leveloos.
Tit.
So sal ik, door deez' hand,
Het overgeyle bloed voort uyt sijn adren pompen.
Mar.
Vat eerst met uwe mond; stier nu met bey de stompen,
Schryst niet te dicht in een.
Tit.
DOor Thamera, Arans Hoer,
Is Rosalijn verkracht, van Quiro en sijn Broer.
Demetrius.
O spijt! ô Godvergete lusten!
Die uw' vervloekte brand, met sulk een schepsel, blusten!
Mar.
Nu is ons 't stuk bekent.
Tit.
Door Thamera Arans Hoer,
Is Rozalijn verkracht van Quiro, en sijn Broer.
Demetrius.
O spijt, ô Godvergete lusten,
Die uw' vervloekte brand, met sulk een schepsel blusten.
Mark.
Nu dient ons niet dan wraek.
Tit.
Door Thamera, Arans Hoer,
Is Rosalijn verkracht, van Quiro, en sijn Broer.
Demetrius.
O spyt! ô Godvergete lusten,
Die uw' vervloekte brand, met sulk een schepsel blusten;
Askan.
Wat deert Grootvader liet? is u 't verstand ontrooft?
| |
[pagina 62]
| |
Ik sal de moorderen hun oogen uyt het hooft,
Ja seeker Grootvaer-lief! met dese handen scheuren.
Tit.
Uw' kinsheyt is te swak.
Ask.
Gy sult wel anders speuren.
Ay! denkt niet dat Askaen voor sulke schelmen gruwt;
Heeft Hercles, in sijn wieg twee slangen dood geduwt?
Hoe veel te meer sou ik? ik ben de wieg ontwossen,
Ik slaep al sonder Min, ik draeg al vederbossen.
Tit.
Myn Neefjen is te jong, het stuk is u te swaer.
Ask.
Ik ga, Grootvader-lief, al in myn tiende Jaer:
Myn Vader heeft geseyt, als ik so moy kan lesen
Als Alexander Neef; dan salk' een Ridder wesen,
En dragen een rapier, en ryen op een paert
Met een vergulde zael: ay! geefme maer een swaert,
Ik sal de schenners straks de wreede buyk op snyen.
Tit.
O roem van Titus stam! de moed sou u ontglyen
Dat gy de schenners saegt.
Askan.
Meent Grootvaer dat ik schrik?
Ik durf wel alle daeg, ja yder oogenblik,
Als ik voor 't Autaer sta, met onse huysgoôn spreken.
Tit.
Het sal u niet aen moed, maer aen de macht ontbreken'
O Soon van Titus Soon! die in de dageraet
Van uwe lente zyt; man-moedige Soldaet,
Gy sult den Seepter-staf als Caesaers nasaet swieren:
De parelyke Kroon sal u de kruyn verçieren.
Mark.
Ik ga na 't buyten hof, en pas op 't regement.
Tit.
Ik schryfaen Lucius, so werd hem 't stuk bekent.
Thamera. Titus. Quiro. Demetrius.
Tham.
ANdronikus.
Tit.
Wie daer?
Tham.
'Ik kom door 't aerdryk breeken,
Om met myn Speelgenoods uw' ongeval te wreeken.
Tit.
Wie zyt gy?
Tham.
Wie ik ben? ik ben de wraeksucht self,
Geboren uyt de schoot van 't onderaerds gewelf.
Tit.
't Thamera met haer Soons, hier dienen veynseryen:
De spraek heeft haer verraen, kom wreekster van myn lyen,
Kom lang verwachte wraek! zyt driemael wellekom!
Myn overschoone Bruyt! hier is u Bruydegom.
Ik bid u om een kus, want sulke roode kaken,
| |
[pagina 63]
| |
Doen Titus ingewand in uwe liefde blaken.
Tham.
Andronikus staaf, mijn aensicht siet te naer.
Tit.
Die uwe schoonheyt siet, die komt in groot gevaer;
Want mind hy, door het sien, u aensicht vol van gloren,
So toont hy sich verwaent, blyft hy gelijk bevroren,
So is hy sonder breyn: maer wie is so verstaelt,
Die uwe schoonheyt siet, en niet in min verdwaelt?
Dies hou dan niet voor vremt, in 't Raedhuys van u sinnen,
Dat ik (nu ik u sie) u schoonheyt moet beminnen.
Tham.
Heeft liefde sulk een kragt?
Tit.
O tergster van myn min
In liefd' bestaet het al, de liefde is 't begin,
Het midden, en het eynd van menschelicke dingen,
De liefde kan het hart, al was 't van stael, doordringen.
Tham.
Uw' liefd', die is gedaen, uw leven loopt ten ent.
Tit.
Ik ben een Jongeling in 't jeugdigst van myn lent:
O suyker-soete Vrouw! ô poesle ledematen!
Uw' vingeren zyn verçiert met parlemoere platen:
Uw' mond met mild robyn, spijt Ganymedes kelk,
Uw' kaek met roose bloed, op spierwit lely-melk!
Uw' sachtalbaste borst, met purpere kerssebronnen,
Uw' hals met lenigesp, uw' oogen met twee zonnen;
Uw' tanden met yvoor, uw' pruyk met schitterend goud,
Uw' toverende lach met zedigheyt gevout.
Gelyk de goude zon de silvre maen doet wijken,
So doetge Venus selfs haer schoonheyts wimpel strijken.
Tham.
Is 't ernst datge segt?
Tit.
Myn suchjes zyn verlieft,
So heeft u schoonheyts glans myn stale borst doorgrieft,
D'een nestelt onder 't dak van uw' vergulde hayren,
Die 't Minnegootjen haelt om sijne boog te snayren;
Een ander, blust tyn brant in d'aessem van u mond,
Een ander, kust u kaek, een ander, maekt syn wond
Een gasthuys van u krop; een ander, noch veel grager,
Kruypt by u boesem in, en daelt te met wat lager
Naer Venus lust prieel, in 't darde roosendal,
En plukt de weeige blaen.
Tham.
Andronikus houw' stal;
U vryen loopt te hoog.
Tit.
Te laeg wil wraeklust seggen,
Kom gaenwe hier in 't bosch, en vryen langs de heggen.
Quir.
Syn harstens zyn onstelt.
Dem.
Hy siet gelijk een stier.
| |
[pagina 64]
| |
Tit.
Mijn hert dat werd gebrand door een wraekgierig vier;
Tham.
So gy u herte wee door wreeken wilt betoonen,
So set de wraek te werk aen d' outste van uw' Soonen:
Want wat' er is gewrocht, dat is door hem gedaen;
Hy was die 't goud begroef: door hem is Bassiaen
So deerelick vermoort: nu heeft hy 't mes te wetten,
Om sig, door menschen moort op 's Kaysers troon te setten.
Tit.
Geveynsde moorderes, ik merk u schelmery.
Tham.
De Vader staet verbaest.
Tit.
Komt voegt u aen mijn zy
Mijn Dido! mijn Heleen! kom hier mijn treckebecken,
Die 't goddeloos verraed aen Titus komt ontdecken.
Poogt gy de Roomsche Vorst te stieren na sijn graf,
Om so door 's Keysers dood, te raken aen de staf?
Dat sta ik nimmer toe: al had ik duysent levens,
So zijnse voor de Vorst: ik sal mijn wraeklust t' evens
Betoonen aen die schelm, die wreede Broeder Beul.
Tham.
De dood van Bassiaen, die sal den Vader heul
Doen krijgen by de Vorst, om 't schelmstuk te wreken.
Tit.
Ik sal de moordenaer de wreede strot afsteeken.
Tham.
Dat is dat Thamra soekt.
Tit.
Gy staet voor Titus val:
Maer 't stael is al gewet, dat u doorstooten sal.
Ik sal de Roomse Vorst met sijne Bruyt ontbieden.
En melden 't gantse stuk.
Th.
Laet ons maer derwaers vlieden;
Ik sal de boodschap doen.
Tit.
Neen geurige balsem spruyt:
Dat Saturnyn u sag, hy liet sijn schoone Bruyt,
En viel voor u te voet, om 't soet uws monds te leppen.
Tham.
Ik sal my in den schijn van uwe boo herscheppen.
Heb ik me vaek verkeert in Leeuw, in Beer, in Swyn?
Die Goddelijke macht sal niet verandert zyn;
Wy vormen ons by wijl in bergen, en in boomen,
In lucht, in aerd, in vuur, in winden en in stromen,
In bloemen vol vergift, dat diese naeuwlijks ruykt,
Eer hy sich ommekeert, de dood sijn oogen luykt.
Tit.
Ga wraek sugt, ga, ja vlieg, en seg het Hooft van Romen,
Dat hy met sijne Bruyt so daedlik hier moet komen,
Om saken van belang: de tijd lyd geen versuym:
En groet uyt mijnen naem.
Tham.
Wy vlien gelijk een pluym.
Tit.
Hoe, gaet gy alle dry, uw' speelnoots moeten blijven.
| |
[pagina 65]
| |
Soo sullen sy myn hert noch meer rot wraeklust dryven.
Ik bid u ga alleen.
Tham.
Nu sal ik Titus huys,
Ter noot weer van de Moor, verpletteren tot gruys,
Tit.
Ga heen vervloekte hoer, nu sal de tyd genaken,
Dat ik van uwe buyck het graf uws Soons sal maken:
Hou Markus, Tacitus, Philippus en Kamil,
Kom her waers met u stoer.
Quir.
Ay! Titus swyg tog stil.
Tit.
Waer blyft de kamerwacht? waer zyn de dienbre slaven?
Myn lyftrauwanten hou! Kom al t' saem herwaerts draven.
Hoe is'er geen gehoor?
Markus. Titus. Quiro. Demetrius. Tacitus. Philippus. Kamillus.
Mark.
ANdronikus, wat is 't?
Titus.
Wie meentge, dat hier staet?
Mar.
't Zijn Thamras soons.
Tit.
Gy mist.
Mar.
Ik sweer 't zijn Thamras soons.
Tit.
U oogen zijn benevelt
Mar.
'k Heb al er doen gesien.
Tit.
Swyg Markus, swyg gy revelt
't Zyn speelnoots van de wraek.
Mar.
Ik heb de Broeder self
Verselschapt met hun moer; sien stappen na 't gewelf.
Het veynsen heeft nu uyt, weg met de pruyk van flangen;
Weg met de Duyvels kleen, gy zijt althans gevangen.
Tit.
Wel Broeders! wel hoe dus? vervormt u nu in vier,
Of in een water-stroom, of in een wilde stier;
Kond gy u selven verwisselen in winden,
En laet gy u althans van menschen handen binden?
Dem.
Wy bidden lyf genâ
Tit.
Toen Rosalyne bad,
Wie heeft met Rosalyn medogentheyt gehad?
Dies sal ik u de neus slucx uyt uw' aensicht byten,
En al wat manlik is van uwe lichaems ryten;
En stropen u de huyt, al levendig van 't lijf,
En steeken u aen 't spit, en schaffen 't helsche wijf;
O God vergete moer, de gaer gebraden schinken;
En geven haer uw bloet, met wyn doormengt te drinken.
Quir.
Wy zyn, door Arans raed, tot dese sout gebrocht.
Tit.
't Was u vervloekte lust, die 't schelmsluk heeft gewrocht.
Mar.
Nu broeder vaer maer voort de tyt die lyd geen recken:
Of treet gy aerscling?
Tit.
Kom herwaers met een becken;
Hier Rosalyn, komt hier, wreek u van 't schelmstuk,
Terwyl ik met dit mes de wreede borst opruk.
| |
[pagina 66]
| |
Hoe staerge dus? wat is 't? ontbreeken u de handen?
Scheur Quiro 't middelrif met uw' bebloede tanden,
Uyt d'opgesnede borst, uw' ramp heeft u verplicht,
Daer, werpt 't moordadig hert in 's moordenaers aengesigt.
Voort, voort Demetrius, men sal u als uw' Broeder,
Door Titus mes geslacht, doen schaffen voor u Moeder.
Daer leyt het ingewand, bedoven in het bloed,
Dat tegens Titus huys so schendig heeft gewoed.
Bode, Titus, Markus.
Bode.
De Vader is getroost, de Moor die is gevangen,
Tit.
Door wien?
Bode.
Door Lucius.
Tit.
'k Sal hem sijn straf doen langen.
Waer is hy? in wiens tent?
Bode.
Hy is al binnen wals,
In een besloten koets.
Tit.
So is de schelm om hals:
En al die Titus huys so wreedelik bestormen.
Hoe sal ik 't Roomsche Hof van dese nacht vervormen!
Mar.
Al wat myn Broêr bestaet, dat sal ick mee bestaen.
Tit.
Het moet' er nu mee door, 't sy hoe 't oock mag vergaen.
Rey van Andronizenser Jufferen.
Zang.
Is Rosalynas roos geplukt?
Haer poesle handen afgesneden!
De tong uyt hare mond gerukt.
Die 't alderhardste hart kon kneden!
De glans van uw' volmaekte leeft,
Heeft u dit ongeluk beschooren:
Veel zaelger waer 't mismaekt geweest,
Dan hand en tong en eer verlooren.
Te duldeloos is uwe smert.
Gy draegt de roosen op uw' koonen;
Maer (laes!) de doornen in 't hert,
Wie sal dees gruwelen beloonen?
Tegen-Sang.
De Vader heeft de schelms geslacht,
En d' overgoddeloose leden,
Tot loon van sulk een maegdekracht,
Al vloekende van een gesneden;
| |
[pagina 67]
| |
En om sijn wraeklust te versaen,
Half levendig aen 't spit gesteeken;
De vlammen weygren 't vleesch te braen,
Al poogt haer meester sig te wreeken.
De spieren lillen aen het spit!
Men hoortse som wyl deerlik karmen;
Maer hy die 't hert vol gramschap sit,
Die weet in 't minst van geen erbarmen.
Toejang.
Hy dekt de disch op sulk een wys,
Gelyk als Atreus voor sijn Broeder,
Noyt schafte Romen vuyler spijs,
Dan 't vleesch der kinderen voor de Moeder.
De galdery die is gereet
Om Aran aen het vuur te geven,
O oorsaek van ons herten leet;
Gy naekt de Grens-pael van uw' leven.
|
|