|
| |
De derde handel.
DIOMEDES. SCHILDWACHT. AGAMEMNON.
Ick moet den Veldheer spreken.
Wie zytge? meld uw' naem, of geef 't gewoonlijck teecken.
Koom weck hem daer hy leyd.
Groot meester van ons heyr, die uwen leger spreyd
Van drooge en dorre blaen: op op, 't is tyd te waecken.
Wel Diomedes vriend, segh op, wat zyn 't voor saecken?
Wat brengt ghy ons by nacht: is Hector op de been?
'k Heb een Trojaenschen spie den hals versch afgesneen,
Als ick de ronde dede. hy is belast met brieven.
Ick sleep den booswicht hier. het sal den Vorst believen
Te vorschen nae 't geheym.
Koom hou de toorts wat dicht,
Op dat ick desen gast beschou in 't aengesicht.
| |
| |
't Is waerlijck een Trojaen van kleeding en van wezen.
Dit 's Priams zegelring. ick moet het inhoud lesen.
Op mannen, 't is verraed. mijn' dienaers flucx gaet heen,
Behalven Palameed, roept al den raed by een.
AGAMEMNON. ULYSSES. DIOMEDES. NESTOR. AIAX.
GHy die voor kroonengoud, en vorstelijcke banden,
Nu voert den kopren helm, en met uw' dappere handen
Van 't Asiaensche stael de voncken stuyven doet,
En Simoïs vermengt, en verwt met breyn en bloed:
Ick zal u voorts de reên, en oorsaeck gaen verklaeren,
Waerom men t'ontyds dus den krijghsraed deê vergaren.
De Phrygiaen, die 't heyr verspiedende by nacht,
Van Diomedes hand zoo versch is omgebracht.
(Als hy de ronde doende hem quam verbaest ontmoeten,
En sleepte hem dood en warm voor uwer aller voeten:
Daer ghy hem liggen siet) was met een' brief belaen,
Dieme' uyt zyn boesem trock en yemand schijnt te raen
Tot grouwelijck verraed. ick zal u laten hooren
Het inhoud van dit blad, 't welck vremd klinct in mijn ooren.
Neptunus waerde zoon, die uw grootvaders stad
Begunstight waer ghy mooght: de letters van dit blad
Betuygen myne jonst, waer door ick ben genegen
Te strecken over u mijn' koninglijcken zegen,
Dat ghy ontfangen hebt 't jongst toegesonden goud
Ick uyt den spie verstond: wiens mond ghy toevertrout
't Geheymnis van u hart. ick heb alree genooten
De vruchten van 't bestand voor luttel tyds beslooten,
En wacht op 't uyterst vast. is ergens gunst te koop
Om goud, zoo spaer geen' munt. ick Priam leve op hoop'
| |
| |
Daer is 't geheym des briefs. wat dunckt u Griecxsche vorstẽ?
Verdelgse o luno doch! die naer ons leven dorsten.
Ontdeckse o Hecate! die naer den ondergang
Die schuylt in 't groene gras.
Saturnus breng de waerheyd
Ten lesten eens in 't licht.
Wie twijfelt aen de klaerheyd
Van 't goddeloos verraed?
Die alle trecken ken, en saussen van het hof.
Nu Ajax geef gehoor, en wees niet ongeregelt.
Is 't koning Priams merck?
Met 's konings eygen ring: doch 't wapen is misluckt
In 't zeeglen, en zyne hand in 't schrijven wat gedruckt.
Mistrout ghy aen mijn woord, geloof uwe eygene oogen.
Daer vader lees den brief.
Een' dochter van de logen,
Een vondeling van 't hof, een basterd van den nyd'
En overjaerden wrock, 't uytbraecxsel van de spyt.
't Schrift swijmt na Priams hand, zoo doet de druck van 't waepen.
So paeytme 't slechte volck: zoo leydmen kinders slapen,
't Sy hoemen 't stuk verschoon,
De koning Nauplius is God Neptunus zoon.
Ia Palamedes is 't ick houd 'et u ten besten.
Neptunus eyge stad zyn Trojens hooge vesten:
Die draeght d'Eubeër gunst, zoo doet zyn heyloos zaed.
Ia Palamedes is 't, die brout ons dit verraed,
Die booswicht moet van kan.
Dat ongeluck en zy ons nimmermeer bescheert.
Hier geld geen lochenen, 't zy hoemen 't wend of keert,
| |
| |
't Is Priams teeckening. wy twyfflen nu niet langer,
Of Palamedes gaet van dese boosheyd swanger.
Dat heeftmen lang gefocht, en onder 't volck gestroyt.
En nu met desen brief het schelmstuck opgetoyt.
Ghy heeren siet wel toe, 't sijn sorgelijcke saecken,
Hy vang wat wightigs aen, die tot een' schelm sal maecken,
Een' wel geboren vorst, een' man van groot bewint:
Dies wensch ick dat geen' wraeck uwe oogen en verblind'.
Het stuck met reden wickt, en velt geen onrijp oordeel.
Daer d'hoogheyd word gequetst, heeft niemand eenigh voordeel.
Of d'hoogheyd is gequetst dat hangt hier in geschil.
Hy merckt de misdaed licht, diese anders mercken wil.
Die yemand hatigh is seer licht een' brief kan dichten.
Nabootsen hant en merck, d'onnooselheyd betighten?
Alwaer het noyt geschied'
Soo derfmen 't nu bestaen.
Die 't leger heeft verspied,
Met brieven afgerecht, hier voor u leyd verslagen.
Indien hy levend waer men mocht hem ondervragen.
De doode meld de saeck, het is een Phrygiaen.
Een slaef, die korteling in 't oorloogh werd gevaen,
So soumen alles wel in twyffel konnen trecken.
Zo soumen altijd wel des vroomen naem bevlecken.
Die mensch was lang verdacht.
Om Agamemnons mond soo kort te heeten liegen.
Of lust' et u, zo wilt u selven niet bedrieghen:
Maer dat uw degen passe op 't koninglijcke stael,
Houd gemack ghy heeren. laet de schael
Van waere billickheyd beslechten d'ongelijcken.
Hoe kan uw hevigh swaert een wettigh vonnis strijcken.
| |
| |
Die 't recht heeft op zyn' sy vaeck sneuvelt door het spits.
Besadight breyn u schey': die rechter is te bits.
Het mes zy op Dardans meyneedigh zaed verbittert:
Dryf Hector op de vlucht, als 't blixemende schittert
In d'appel zijner oogh, veel eer dan 't God geheng'
Dat d'eene bondgenoot het bloed des anders pleng',
En 't Dorisch leger ryt zyns zellefs ingewanden,
Syn wapenen vermeng, verwarr' zyn rechterhanden.
Wat had de vyand stof te lachen in ons' dood.
Hoe zou hy vier en torts in ons gedeelde vloot
Dan slingeren met maght, en met bebloede sabels
't Gedraeyde kennep gaen doorhouwen van ons kabels,
En zenden brandende de kielen zeewaert in:
In 't aensien van de stad, en Priaems hofgesin.
't Geschil aen my verblijft. vertrout mijn' silverhayren,
En grauwen ouderdom. die veel is wedervaren.
Al waer 't mijn eygen bloed zoo wil ick datmen straf
De stichters van 't verraed.
Wy stemmen 't all' te saemen;
Maer waer de boosheyd schuylt schijnt doncker om te ramen.
De goddeloos die neemt de scheemring tot zyn wyck.
Men stell'dan 't oordeel uyt tot dat het yeder blijck.
Ontbeert dit schijn en blijck?
Het is te twyffelachtigh.
Wat eyscht ghy voor bewijs? hoe bondig? of hoe krachtig?
Dat klaer en helder licht gelijck de middagh doet.
Hy quetst 't gemeene best die booze feyten voed.
Ick voe niet quaeds, maer vrees ontschuldig bloed te storten
Ghy vreest niet eens den staet door slapheyd te verkorten.
De rechter handelt wijs, die veel quaeddoenders spaert,
Om eene onnoosle ziel te vryen van het swaerd.
| |
| |
So kan geen rijk bestaen.
So kan het eeuwigh duuren
Gerechtigheyd die bout de koninglijcke muuren;
Daer onrecht en geweld palaysen ommeruckt;
Van elcken druppel bloeds des geens dieme' onderdruckt,
En doemt door 't schendigh stael, ontspruytẽ duysend wrockẽ,
Die barsten uyt tot wraeck; wiens sweerd eens uytgetrocken
Keert langzaem in zyn' schee. die hayligh bloed vergiet
Terght Nemesis. sie toe, en roer deze Hydra niet.
't Is licht een hoofd gevelt in reuckeloozen tooren;
Maer konst is 't, let hier op, den wortel gants te smooren,
Wanneer den hals in plaets van een veele hoofden teelt.
Mijn oordeel van het uw hier inne niet verscheelt,
Ick kniel voor Themis throon, mijn' daeden dat betuygen.
't Waer dolligheyd het recht uyt haet en nyd te buygen.
Ick zal niet wetteloos bestaen door onbescheyd.
Wie tegens 't algemeen, en d'oppermajesteyt
Sich zelven schandelijck, nocht eerloos heeft vergrepen,
Die loopt geen lijfs gevaer.
Och waren noyt mijn schepen
Verzeylt van Salamin in d'haven Tenedos.
Gevaltet u zoo maeck uwe anckertouwen los.
Ten steeckt den Grajen niet op tien of twalef kielen.
Maer doen twee Ajaxen 't gants leger tegenhielen,
En redden uwe vloot: daer 't al scheen overmant,
Daer Hectors fackel ree de zeylen stack aen brand;
Doen stackter nau genoegh. hoe of dit uyt wil vallen?
Mijn vader Telamon was d'eerste die de wallen
Van Trojen eer beklom, en Hercles steef met kracht:
Een van de vyftigh oock, die om de gulde vacht,
Door 't klinckende gedruys der Cyaneesche rotzen,
Na Colchos togen, en den zeevooghd gingen trotzen;
Ick volgende den aerd van een' zoo braven held,
Heb Helles vloed gekruyst, en hier in 't vlacke veld
| |
| |
Gespannen myne tent, en nam het leet ter harten
Van Menelaus, en 't verongelijckte Sparten;
Dits mijn besolding nu, dits Ajax al uwe eer;
Wat drael ick, 'k heb verlof, men guntme dat ick keer.
Vw vader Telamon, de terger der Trojaenen;
Was oorzaeck van veel bloeds, en veeler Griecken traenen,
Was oorzaeck dat de vloot der Phrygen overwoey;
Dat Alexander in vergoeding zyner moey,
Mijn broeders bedgenoot, en dierbaer pand vervoerde,
En door zijn' roof Europe, en Asien beroerde.
Wat uwe reys belangt, ghy stoft al t'onbedocht,
Als of aen u alleen hing d'overzeesche toght.
Neen, Ajax, staeck dien roem, en wiltet my vergeven,
Om eenen Ajax waer de toght niet nagebleven.
Ghy Heeren waer toe dient dit onderling verwijt?
Het baert afkeerigheyd als d'een den andren bijt.
Ick bid den oppervorst hy wil zyn' gramschap sussen,
En niet den oorlooghsmoed van dezen kryghsheld' blussen:
Wiens braeve daeden volght onsterffelijcke naem.
De mond eens yegelijcx gaet swanger van zijn' faem.
Een veldheer die met hoon zyne hoplien loont na'et stryen,
Sijn eygen heyrkracht gaet de seenwen stucken snyen.
Daer leyd 't vervloeckt geweer, de Goden straffen my
Indien ick immer gord den degen op myn zy'.
Geen held behaelt hier lof, hoe dapper, hoe rechtschapen,
Hoe vroom hy sit te paert. dat sich een ander wapen.
Ick dien geen dwingeland, nocht geen vermetel hoofd:
Dat niets prijswaerdigh acht als 't geen sijne harssen looft.
Nu Ajax toom den moed, beweer uw' zaeck met reden.
Wy zyn dit lang gewent, 't zyn d'oude korselheden,
Best dat hy eerst bedaer.
't Is heftigh gekrackeelt,
Het drucktme de gemoên te zien aldus verdeelt,
| |
| |
En wenschte dat die twist beslecht waer en bevredight.
Ick wensch het desgelijcx.
Als elck het zyn verdedight,
En treckt zyn streng na maght, is 't wilt en ongesien.
Wat Agamemnon drijft dat moet voor al geschien.
't Betaemt den minderen voor meerdre macht te duycken.
Een Koning kan zeer licht d'ontfange maght misbruycken.
Dat oordeel staet aen hem.
En oock aen zyn' gemeent,
Van wie hy zyne maght, en heerlijckheyd ontleent.
De Koning is om 't volck wijs die sigh weet te voegen
Na 's tyds gelegentheyd, en yeder kan vernoegen?
Insonderheyd die zyn van zyn' geheymen raed,
En leden van het rijck, en pylers van den staet.
Vwe hooogheyd alle ramp, en ongeluck verhoede.
Ick spreker zoo veel in, men houd 'et my te goede:
Dat elck den vorst verschoone, en quaed vermoeden schort,
Soo lang na luyd des briefs geen goud gevonden word
Ontrent de legerplaets van Palamedes tenten.
Men ondersoecke het stuck, en staeck' dees dreygementen.
Oprechte munt de proef gewilligh lyden kan,
Soo sal 't navorschen oock geen eerlijck man beschaemen.
Wie neemt dien last op sigh?
Het waer ons aengenaemst, indien het andre deên,
Volbrengt ghy mijn bevel: Verricht dit met u tween.
| |
| |
ONsterffelijcke Goôn, wier overgroot vermogen
Uw' priesterschap beschermt, als d'appel uwer oogen:
Die uyt uw' stoelen daelt, beweven met een' wolck,
En handhaeft uw' gemeent, uw eer ophoudend volck,
En waerde speelgenoots: die over hunne waeyen
De soomen van hun kleed, en mantels laten sweyen:
Wier langgebaerde kin van hayren hangt vermast
Wier winckbrau en gebaer niet lochent, hoe hun past
Een wetteloose maght: die prat op vorstenbanden,
En keyfers kroonen treed: wier hoeden breed van randen,
Gebogen van ter sy', voor spits en achter spits,
Beschaduwen 't gelaet, daer 't lieffelijck, en bits
Sich in het staetigh menght, tot styving van geboden,
En sielentuchtiging: ontsterffelijcke Goden,
Die onse demoed hebt geheven uyt het stof
Op uwen tempeltroon: o Goden, u sy lof,
Dat ghy uwe eere wreeckt, en straftse dievermetel
Opdraegen 't kerckenrecht den weereldlijcken setel:
Die al te seker staen op 't slibberigh en steyl,
En schroeven 't heylighdom ten dienst van burgerheyl.
Dat Palamedes ons nu muylbande, en tot spot maeck
't Gesagh der tempeliers, de sekerheyd der Godspraeck:
Dat hy op 't outer nu sijn' nieuwe grouwelen set,
En wuft, en onbesuyst onse outerkleên besmet.
Nu sal hy leeren wat het in heeft dus t'ontyde
Sijn' vingeren te slaen aen 't priesterlijck gewyde.
Wy staen met Goden in ontbreeckelijck verbond.
Al wie ons wederspreeckt, die wederspreeckt Gods mond.
Wy sijn afdrucksels Gods, onsterflijckheyds gesanten.
Wy sijn gehult, gesalft tot Iupiters trawanten,
| |
| |
En voeren sijn' levrey, en maecken sijnen stoet,
En door onse hayligheyd men Godheyd spreecken moet.
Wat weereltlijcke macht ons stout derf tegenwroeten,
Diens setel sijght, en staet op waggelende voeten.
Ons' wencken blicxems sijn, en donders yeder woort.
Wy sijn een muur om 't rijck, de sleutels van stadspoort,
De fackels om een land in lichten brand te stellen.
Gezart wy geven aen d'uytbraecxselen der Hellen,
En vloecken vryen toom: en geen Monarch soo gaeu
Sijn heyr brengt op de been, als wy het woeste graeu.
Daer komt Eurypilus. wel soon, mijn' sinnen hangen
In twyfiel tusschen vrees, en hartelijck verlangen.
Hoe is het spel vergaen? is 't boschswijn eens gejaegt?
O eer des priesterdoms, men heeft te recht gedaeght,
Den vyand onses naems: na datmen opgegraven
Hadde in sijn' legertent d'ontfange Troische gaeven.
Mijn hart van blyschap swelt, en geeft den geest meer bots:
Mijn ingewand ontspringt nu eens die vyand Gods
Ten lesten is betrapt door d'Ithakoische stricken.
Het noodlot dit bestuurt, geen menschelijck beschicken.
Maer of die schalcke noch dit lijfsgevaer ontsprong,
Door sijn ervaeren breyn, en slibbergladde tong?
De saeck en lyd geen' last. wy sullen 't soo bestellen
Dat sijn dood vyanden, en haeters 't oordeel vellen:
Na datmen 't oude, en langvergeten uyt den hoeck
Gehaelt heeft, en doorsocht wel naeu sijns levens boeck.
Van dingen die hem sijn ontschoten door de jaeren:
En waer de logen geld, daer salmen waerheyd spaeren:
En geven 't valscheen schijn van oprecht, en een' verf
Van bloedbad, van verraed, van lien en landbederf.
Sijn vonnis boven aen sal in het voorhoofd voeren:
Hoe dat hy driest bestond het haylige aen te roeren,
| |
| |
En brack met eenen band 's rijcx banden altemael:
Het heyr verwarrende met een' gedeelde tael:
Beswangrende een gedroght, en Hydra van geschillen,
Van nood, gebeurlijckheyd, van moeten, en van willen:
En eyschte in dit geschrey, dat slechts sijn bovensang
Alleen sou sijn gehoort, door kerck, en priester dwang:
Ia wetten gevende, waer na dat d'outerknechten,
Een hemelsch Godvryvolck, sich souden moeten rechten:
En steef het onderscheyd van noodigh, en van nut:
En streckte door gesagh der nieuwigheden stut:
Afslaende een wettige versameling van Paepen:
En brengende om sijn' tent vreemd krijgsvolck in de wapen,
Self buyten 's veldheers last: en duysent dingen meer.
Maer gaenwe binnen, want de raed vergadert weêr.
O Nacht, wiens doncker kleed beschaduwt alle menschen,
Soo wel die heerlijck sijn, als die om noodruft wenschen:
Wat boosheyt decktghe doch met dicke duysternis,
Wiens laegen of bedrogh uw' naerheyd gunstigh is?
Men vordertme in den raed, hoe derf ick my vertrouwen.
Het is op my gemunt, daer is wat quaeds gebrouwen.
Men mompelt allerleyds: men stroyt een valsch gerucht.
Mijn' vrienden sijn besorght, men raedme dat ick vlught.
Hoe kan een vroom gemoed, ghy kentet Hemellieden,
Dat niets en is bewust, verstaen tot eerloos vlieden!
Hoe kan een edel hart verswelgen, datmen segg':
Die droop voor schellem door voor Trojen in 't belegh,
Noch' dorst gedaghvaert niet sijn' saeck voor recht bepleyten:
Vermits hy was berucht van schandelijcke feyten.
| |
| |
Neen Palamedes, blijf, en hou noch liever stal:
Al schietmen pylen uyt gedoopt in bittre gal,
Soo brandmerck door uw' vlucht, uyt ydele vervaernis,
De glori niet uws naems, u selven tot beswaernis,
Uw' magen tot verwijt, uw' vyanden tot vreughd':
Maer beur uw voorhoofd op, en toon dat waere deughd',
Als d'eedle pallemboom, geen' last te draegen weygert,
En tegens 't swaer gewight der lasteringen steygert.
Het onverbreeckelijck recht van 't oude Grieckenland,
d'Handvesten oyt geschat een dier en hayligh pand,
De gulde vryheyd, die vast treurt, en slaet aen 't quynen,
Ick reys aen reys dus lang, heb tegens 't ondermynen
Der boosen voorgestreên: ick blijf haer schutsheer noch,
En voorspraeck tegens list, en uytgemaeckt bedrogh,
So lang een' druppel bloeds sal uyt mijn' aders leecken:
Soo lang mijn' suyvre tong kan suyvere waerheyd spreecken.
De maght ontbreecktme niet om dit gevaer t'ontgaen.
Jupijns manhafte soon, sijn neef de Peleaen
Erbieden sigh om strijd, met hooge en haylige eeden,
Te keeren 's veldheers grim en ongerechtigheden.
En mijn' onnoselheyd, in spijt van logentael.
En siedendheete wraeck, door waepenen en stael
Te vrijen wettelijck: maer als ick 't overwege,
't Is beter dat ick lij, dan dat ick mijne sege
Met burgermoord bevleck, en om hun onverstand
Grieck tegens Grieck, en standaers tegen standaers kant:
't Is beter datme' een' siel verdelge van der Aerde,
Als 't euvel uytwasch met den schitterenden swaerde.
Van datmen my verkoor tot aller vorsten mond,
En als verdediger, aen ons gebied verbond,
Met diergesworen eên, verstond ick, so ick 't huyden
Hoognoodigh voor den staet [hoe schendigh sy 't misduyden]
| |
| |
En tot versekering der vorsten in 't gemeen,
Noch oordeel: dat 't gesag op 't hayligdom alleen
Den scepter toebehoort, en vorstelijcke banden:
En dat geen tempelier sijn' vingers en sijne handen
Sal schenden aen dien toom, en teugel: als een recht
En hoogheyd aen 's lands staet onscheydbaer vast gehecht.
Het is van aenvang oock by alle bontgenooten
Eenpaerigh soo verstaen, verdedight, en beslooten:
Soo drijf ick dan niet nieus, of seldsaems, soomen 't noemt:
Maer 't priesterdom, dat slincx het weereldlijck verdoemt.
Genomen ick waer stom, en liet dien teugel slippen:
Tot wroeging myner siele, en schennis myner lippen:
Sou niet te duchten staen gewetens scharpe dwang,
Waer aen gekoppelt is der steden ondergang?
Na 'et bannen van de deughd, na 'et grouwelijck bestormen
Van raedhuys, en van kerck: na 'et endeloos hervormen
Van tempel, tempeldienst, en wat aen 't outer kleeft.
Wat raedsheer is so jong die 't niet en heeft beleeft?
De kercke galmen noch. de kussens, en de saelen
Ontbloot van grysen raed: het roocken van de palen,
Beschreyen hun geweld, en 't swaert van bloed bespat.
Hunn dolligheyd die spoockt en roockt van Stad op stad.
Het hayligh parckement, met heerlijck was besegelt.
Betuyght hunn' rasery, te woest, en ongeregelt.
Vergevet my, indien mijn' vroomigheyd gezart,
Na soo getrou een' dienst, uw' seeren raeckt te hard.
De Goden sullen tot gerechtigheyd bewogen
De klaere waerheyd eens doen blincken, als de logen
Van d'Ithakois gesmeed, van Calches tong gevijlt,
Gelijck een damp verstuyft, en als een roock verijlt.
Men maeckt den veldheer diets, om ons als kaf te wannen,
Als waermen tegens hem met yver ingespannen:
| |
| |
Daer niemand het als ick sijne eere gevordert heeft:
Hoewel getrouwe dienst my quae' belooning geeft.
't Is waer ick dulde 't noyt, noch' sal het niet gehengen
Met mijn' bestemming, datm' onordentlijck ga mengen
't Bysonder en 't gemeen, 't welck groot geschil verweckt.
Het opperste gesagh, als hy te velde treckt,
Is met gemeenen raed sijn' scepter opgedragen:
Niet om 't besonder recht der vorsten te belaegen,
En dese maght soo wijd te strecken, datter een
't Bysonder eygendom sou smelten in 't gemeen,
En als een dwingeland sich inden setel setten,
En schenden de van ouds besworen Griecxsche wetten.
Hoe kan ick schaemteloos dat onrecht met hem staen,
En tegens eer en eed mijn vaderland verraen?
't Besetten myner tent, met meerder tal van wachten,
Geen wettigh voedsel geeft tot allerley' gedachten:
Vermits het is geschied door Ajax wijsen raed.
Ick was alree gebrogt in veeler hoplien haet:
Men sagh nocht hoorde niet als blixemen, en dondren:
Men mompelde van moord, bloedstortingen, en plondren.
Wat vorst vermagh dit niet? wat raeckt het yemands kroon,
Dat ick voorsichtighlijck verseker mijn persoon?
Dit maeckt geen' staet in staet, gelijck sy lastren darren,
Noch' streckt niet om het heyr door tweedragt te verwarren:
Maer wel tot eenigheyd, dewyl mijn lyfwachts eed
Noch' tegens 't algemeen, noch' 'skonings hoogheyd streed.
Dat wy de schatkist van 's lands middelen uytputten,
Waer door sich 't weerloos heyr niet langer kan beschutten,
Ia loopt geen kleyn gevaer van droeve nederlaegh,
Ten sy men met Priaem sich schandelijck verdraegh:
Is logen en versiert. 't sou waerheyd het gelijcken,
Waer dit gestroyt om hen die eerloos sich verrijcken.
| |
| |
Maer daer en deert het niet. 't is niet soo seer om my.
Men tracht den vryen staet te quetsen door mijn' sy.
Men roept tot slaefschen dienst het vrygevochten Griecken.
En treckt bedecktelijck slaghveeren uyt sijn' wiecken.
Men gaet de vroomste na, op datmen 't recht verstom.
De Godsdienst streckt een grijns, en 't schelmstuck gaet voor mom.
Wat kael is een beroyt tot Agamemnons voordeel
De saecken handhaeft, niet uyt wetenschap en oordeel:
Maer puur uyt eygebaet. 't geraes, 't gedrang, 't gewoel
Is om den Hayligh niet, maer om den hayligen stoel.
Ick sal gedaghvaert dan voor Agamemnon treden,
En tegenwoordigh self den loosen raed bekleeden,
En uytstaen met geduld, het sy oock wat het sy.
Koom lasters logentael, ick ken my selven vry.
Koom overjaerde wrock, koom lang gedreygde wraecke.
Ick steun op mijn gemoed, en op mijn goede saecke.
Ick stap mijn' dood te moet: sy streck' 't gemeen tot baet,
Als ick mijn bloed vergiet ten offer voor den staet.
| |
| |
PALAMEDES. AGAMEMNON. NESTOR DIOMEDES. ULYSSES.
ICk benop uw ontbod, beheerscher van Mycenen,
En overste van 't heyr, hier in den raed verscheenen.
Wat onraed drijft u op, en daghvaert ons by nacht?
Ghy Palamedes waert van overlangh verdacht,
En 't quaed vermoeden groeyt, als of ghy met de Phrygen
Was oyt geringe kunst, en sotte kinderklap:
Daer 't overtuygen is eene hoogre wetenschap.
Wy hebben niet gemeens met dat meyneedigh Trojen.
Hoe koomt ghy dan berucht?
Dat vraeght hen die dit stroyen.
Tot schennis mynes naems.
Gemeenlyck wilt soo gaen,
Waer yemand word belast, daer is een weynigh aen.
Soo maeckt de lastering dan vroome luyden schuldigh?
Dat volght niet: maer 't geroep is nu soo menighvuldigh
In aller krygslien mond, en selfs in Priams stad:
Soo datmen vast gelooft daer hapert dit of dat.
Onseker landgerucht moet logen syn of waerheyd.
Dat elck 't bedencken schorte, en wacht op meerdre klaerheyd,
De staet en lyd het niet, het leger loopt gevaer.
Wat eyscht dan d'oppervorst, dat ick de waerheyd spaer,
En logentael verdicht, en valsche stricken breyde,
Myne eyge siel verworg, en soo van hier verscheyde?
Spreeck waerheyd, meld ons flucx wat in dien boezem steeckt.
Een vroom en oprecht hart dat waere deughden queeckt,
| |
| |
Dat noyt en was gekrenckt door konincklijcke giften.
Ghy zoon van Nauplius men zal uw' woorden siften,
V selven niet bedriegh, nocht hael geen' swaerdre straf
Vw' misdaed op den hals: men heefter tyding af.
Heeft Paris met een g'lay u niet aen boord gelegen?
Siet daer, hy staet verstomt: hy heefter op geswegen:
Hy zet zijn' doodverw: hy besterft in 't aengesicht:
Het quaed geweten wroeght: het schellemstuck betight
Syn' eygen meester. zoo, zoo zal ick 't kluwen krijgen,
Wy hebben 't end alree: hy staetet toe met swijgen.
Niet schellems sta ick toe, noch ben in 't minst bewust
Van meyneed of verraet, nocht innerlijck ontrust.
Neen Agamemnon, neen: maer ben al heel verwondert
Om dees' beschuldigingh, die in mijn ooren dondert.
Ick merck uw' valscheyt dingt na mijn onnoozel bloed;
Dat mooghtge storten, maer 't vrysprekende gemoed
Vytblusschen nimmermeer, myne onschuld 't hoofd zal heffen
Ten golven uyt, of schoon haer lasterbuyen treffen.
Is 't om mijn' dood gedaen, zoo spaer deze ydle reên,
Koom koel uw' moed aen my, en leydme daetlijck heen.
Hy maeckt sich zelven 't soeck, ja derf den Koning tergen,
Ontkend 't bekende feyt, en waentet te verbergen.
Wy moeten strenger gaen, voorts brengt de pynbanck hier,
En parst de waerheyd uyt met water en met vier;
Het is hardneckigheyt. brengt herwaerts hayre koorden,
En reckt hem kruysgewys. hy past op niemands woorden.
Wy hebben dat wel eer halsterckere verleert.
Dats strydigh tegens recht.
Geen oorlooghsvorst sich keert
Aen yemands recht of wet. de Vorsten vol en droncken
D'Handvesten nu en dan de Griecxsche steden schoncken:
| |
| |
Hy neemtze dieze gaf den volcke in eygendom;
't Is heeren gift, een heer die eyschtze wederom.
Indienze ons dienstigh zyn, wy willen datze spreecken;
Maer swygen, zooze ons 't hooft met tegenstribben breecken.
Men heefter dan vergeefs vaeck oorloogh om gevoert;
Vergeefs 't aenpaelend rijck zyns nabuurs om beroert,
En ydel opgestoft. uw vader in zyn leven
Sprack dickwils: waer toe 't recht in parckement geschreven,
Met letters rood van goud, gestarckt met heerlijck wasch:
Wanneer geen burger oyt des sellefs vruchten las,
Nocht deel had aen 't genot. och overheerde Argiven!
Wy staen op 's vyands boôm, mijn willen, mijn believen,
Is aller Griecken wet. acht yemand mijne stem
Een' krachteloosen galm, mijn degen geeftse klem.
Nu antwoord op ons vraegh. hier geld geen tegenstreven.
Ick ben, heer Koning, u noyt antwoord schuldigh bleven.
Voorts rand den booswicht aen. gy pynigers koomt voort,
Wat voer ick woordenstrijd met desen schelm, hy hoort
Nocht luystert na mijn' reên, voorts legt hem 't vier wat nader,
Daer is niet aen verbeurt al sneuvelt de verrader.
Ghy heeren siet voor u, ick ben in uwe maght:
Gebeurtme leed of smart, dat is geweld en kraght.
Ghy mooght met luy gebaer de ruyme locht vervullen;
Maer denckt daer levender die 't van u eysschen sullen.
Belydenis door pijn uyt yemands mond geparst,
Word selden vast gelooft, en schoon ghy 't heelt, het barst
Ten dicken muuren uyt. hy overtreed de paelen
Van billijckheyd, die zoo waend yemand t'achterhaelen.
Indien het u gevalt, o veldheer, ga met my,
Op datwe ons onderlingh bespreecken aen d'een' sy'.
Ick sal grootmagtig koning
Van u niet bidden 't geen magh dienen tot verschooning
| |
| |
Van meyneed, of verraed: is hier de minste schuld,
Hy draegh verdiende straf, en peenen met geduld;
Maer dat ghy niet en tracht, door pynigen en recken,
Een' misdaed uyt den mond van dezen vorst te trecken,
Tot quetsingh van de grootste, en van 't bysonder recht
Des vorstelijcken naems, en zoo u zelf' bevecht.
Men heeft oock op dit stuck nu lang genoegh gedrongen.
Misschien is 't giftigh spogh van bitze lastertongen;
Maer isser anders yet, men legge hem dat te last,
En geef zyne onschuld plaets.
De booswicht die is vast,
O roem van Neleus stam, het schelmstuck zal ons scheyden.
Wy vonden 't goed hem zoo een weynigh om te leyden;
Maer of hy 't loochnen dorst, alwaerder blyck en schijn,
Sou dan de pynbanck niet ons' jongste toevlucht zyn?
't Geen blijckt dat spreeckt van zelf: wie vuyl is moet sich schamen.
Daer vele teeckenen een' zaeck bestemmẽ t'zamen.
Men neem zoo kort een' wegh alsme' immer nemen kan.
Sleept hier den dooden spie. wat dunckt u van dien man?
Het is een zielloos lijf.
Dat is 't niet datwe vraegen.
Is 't niet de spie die vaeck het leger quam belaegen?
't Is hy zelf, die dicwils was gewent
Te duycken in de schaeu van Palamedes tent.
Mijn aengesicht dien mensch met kennis noyt aenschoude.
Vwe oogen zagen hem, doen ghy hem toevertroude
't Geheym van brief aen brief: of als hy van Priaem
V schriften brachte, en groete in 's grijzen konings naem.
Mijn hayr moet als Megeer van swarte slangen krielen;
Mijn' schimme naemaels draege alleen, 't geen alle zielen,
In onderaerdschen poel van Dis is toegedoemt;
Mijn naem die zy een vloeck waer dat hy word genoemt;
Of als Prometheus moet ick 't leverpicken lyen;
Indien ick kennis heb aen dees verraderyen.
| |
| |
Spaer uw meyneedigheyd, o boos verraders hart!
Hoe dat ghy hooger sweert, hoe dieper ghy verwart.
Lees zelf den loosen brief van 's Konings ring gezegelt,
Geteeckent met zyne hand, en vloeck niet ongeregelt.
Het schryven is Priam noch Hector niet verboôn,
Noch streckt my tot geen' vleck. ghy kentet goede Goôn,
Die veer zijt van 't bedrogh in uwen troon gezeten,
Hoe zuyver dat ick ben, en hayligh van geweten.
Wat eyschtmen voor bescheed?
Tuyg wat u wedervoer als ghy de ronde deed.
't Was over middernacht, de bleecke starren vielen.
Eerst ging ick strandewaerts besichtigen ons' kielen;
Maer alles was in stilt: doen namen wy ons pad
Na Ida, tusschen 't heyr, en tusschen 's vyands stad:
Van derwaerts hoorden wy 't geruysch van yemands voeten,
En hielden stal, belust wat of ons zoude ontmoeten;
Of spoock, of dier, of mensch. 't gerucht quam nader aen.
Mijn oor begeerigh ving het ritselen der blaên,
Van 't lisch, en 't groene kruyd. by scheemerschaeu ten lesten
Soo worde ick hem gewaer, het dien den Grieck ten besten,
En roep: wie daer? hy swyght, en ruckt geswind voorby.
Ick volgh met blanck geweer, en quets hem in zyn' dy,
En vat hem na den kraegh; hy duyckt, en, of het God gaf,
In 't duycken ick den spie steeck botteling den strot af;
Met sneuvelt op het veld de schelm en loose dief.
Men ruckt zyn' boezem op, en vindter desen brief:
Waer uyt de boodschap blijckt, en wien hy was gesonden.
Tot meerdre sekerheyd, om alles te doorgronden,
Soo heeftmen nagevorscht wie deze laegen brout:
Wie schelms genoten heeft het vyandlijcke goud,
En 't loos geheym ontdeckt. Ulysses doe ons open,
En toon waerme' men tracht den Kryghsraed om te koopen.
| |
| |
Ick bidde ontschuldight my.
Voorts open ons den schat,
Op dat de zaecke blijcke, eer yemand ons beklad.
Daer sietge, o Vorsten, 't goud tot ons bederf beschoren;
Wiens glans het oogh verblinde, en schendigh kost bekoren
De vaeck beproefde trou, tot zoo vervloeckt een feyt,
Als oyt is in Euroop bejammert en beschreyd;
't Meyneedigh Troje voed met sulck een lockaes wolven,
En tygers in ons heyr. dit heeftmen opgedolven
Daer Palamedes korts zyn leger had gespreed.
Ach! dat een grootze ziel sich zelve dus vergeet.
Te hoogh hy 't goed waerdeert, die 't ydel weerelds goed schat
Als waerdigh om een heyr te stellen in een bloedbad.
Ick hoor, ick denck, ick sie. Iupijn ghy kent mijn wit,
Soo deedghe, o Themis, oyt, die voor zyn' voeten sit:
Wiens Godspraeck ick besweer in dese mijn verkleening,
Datse in Boeotien van myne oprechte meening
Getuygenisse geeft: zoo lang haer Godheyt spreeckt,
En langs haere heylge kerck Chephisus stroomt en leeckt.
Wy neemen 't voor bekend. 't verraed is ons gebleecken.
Ga voorts in hechtenis, tot datter word gestreecken
Een vonnis over 't feyt. legh af 't meyneedigh sweerd.
Ontwapent hem terstond, wat draelt ghy? ick begeer 't.
Scheyd desen van de vroomen
Door scharpe vangenis. laet niemant by hem koomen,
Tot dat hy 't rechte loon na zyn' verdienste ontfang.
Een die niet dencken derf is wonder bloode, en bang.
| |
| |
ALree het dun gesaeyt gestarnt
Verflaeut, en niet soo vyerigh barnt.
De schaduwe is aen 't overleenen.
De nacht het opgeeft. voor sich heenen
De morgenstar drijft 's hemels hayr.
De voerman van den grooten beyr,
Op dat hy zijne beurt verwissel,
Die vlught met omgekeerde dissel.
De goude Titan rijst alree
Met blaeuwe paerden uyt der zee,
En schittert over bosch en duynen,
En Idaes blaederrijcke kruynen.
O wellekoome morgenstond!
Ghy voert hem spelen in den mond
Die rustigh lustigh, wel te vrede.
Beschout wat ons nature geeft;
VVat schoonheyd in haer aenschijn sweeft;
VVat Godlijck word, door alle haer' leden,
Van 't diep verwondren aengebeden.
Die in een liefelijcke streeck,
By 't ruysschen van een' silverbeeck
Sijn landhuys sticht, en boersche wooning;
Wat is dat een gesegent Koning!
Die niet en vlamt op ydel lof,
En zijne lusten met zyn' hof
Vernoeght, en indrinckt met zyne ooren
Den vooglensang, die sich laet hooren,
Als d'uchtentdou langworpigh leyd
By druppels hier en daer gespreyd;
| |
| |
Op roozebladen versch ontloocken:
Wanneer sich opdoen duysend roocken,
En duyzend kleuren, voor het oogh,
Van bloemen: als een regenboogh,
Als Iris bruylofskleed geweven:
Een schildery die swijmt na 'et leven.
Hy plant, hy poot, of hy verset:
Belaegt de voglen met zyn net:
De spartelvisch treckt uyt den vyver,
Met zyn' gebogene hangelroe:
Of is hy zulcke spelen moe,
Hy spand zyn paerden in voor 't daegen,
En gaet met honden 't knyn belaegen:
Of rijd by klaeren zonneschijn
Door wegen die gestrengelt zyn
Als voormaels der Cretensen doolhof.
Hier bloeyt een afgetuynde koolhof;
Daer lacht een' beemd' een klaverwey,
Omcingelt met een boomenrey;
Men leeght de koeyen uyers wacker;
Hier swoeght en ploeghtmen op den acker,
En ginder hooptmen op 't gewas:
Daer saeytmen boeckweyt: ginder vlas;
Hier groeyt en bloeyt het weeldigh kooren,
Omheynt met steeckelige dooren;
Daer spoeyt een speeljaght over 't meer;
Hier roockt een dorrep: ginder veer
Een slot wil in 't verschiet verflaeuwen,
En hooger op 't geberghte blaeuwen.
Veer dwaelt hy van dit leven af,
Dien d'onrust nagaet, tot in 't graf;
| |
| |
Die tot den avond van den morgen
Geknaeght geplaeght word van de zorgen,
Van zorge, die niet rusten laet,
Die slaef word van een' vryen staet,
En tot gemeene best sal raemen,
En brengen zoo veele hoofden t'zaemen.
Hy word ghebeten van de nijd,
Hoe vroom en eerlijck hy sich quijt.
De tabberd, ick beken 't, is eerlijck,
En 't kussen deftigh en raedsheerlijck:
Maer och wat is 't een lastigh pack:
Wat moeyte nestelt onder 't dack,
Daer yeder vlamt na hoogre stoelen,
En allerley' gebreken woelen.
Die ramp vermijd mijn burgerboer.
Hy drinckt uyt goud noch parlemoer,
Geen Achonith, nocht spoch van draecken:
't Welck 't hart de ziel doet quynend braecken.
Oock schuylt hy voor de poegnerts vry,
Die, achter de tapissery,
Den man van staet het lijf ontseggen,
En zyne voorspoed laegen leggen.
Geen' vreeze maeckt hem 't leven suur.
De gunst des volcx dat wispeltuur,
En wuft nu stroockt, nu steeckt zyne Heeren,
Hy sonder hertzeer magh ontbeeren.
Van 't bedde hy niet wort opgeklopt
Half suyzebollend: nocht men stopt
Syne hand vroeghmorghens niet vol schriften,
Men zal zyn' ommegang niet sisten.
Mijne huysgoon niemands wrock bespied.
Men madt hem door veel aenspraecx niet;
| |
| |
Noch' sit beschanst in zijn' pampieren,
Die door de slaefsche zinnen swieren.
Hy ziddert niet voor 's Priesters stem,
Die al zijn' vuylnis veeght aen hem,
En scheld zijn' landsheer voor een' bengel,
En veynst zich Gods gesant en Engel.
Door soo veel' klippen en gevaers,
Door 't onweer, dat de wichelaers
Met lastertongen wecken stedes,
Drijft d'afgesloofde Palamedes.
Sijn' schipbreuck zietmen te gemoet:
Ten zy Neptuyn zijn wettigh bloed
Verschoone, en, aengebeên om bystand,
De zee besadigh met den drytand.
|
|
Auteursrechtvrij