Logo DBNL
Lucifer. Adam in ballingschap, of Aller treurspelen treurspel. Noah, of Ondergang der eerste wereld (2004)

Lucifer. Adam in ballingschap, of Aller treurspelen treurspel. Noah, of Ondergang der eerste wereld

(2004)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende


illustratie

Noah,
of
Ondergang der eerste wereld
Treurspelaant.

tantaene animis coelestibus irae+

Den weledelen here Ioan de Wael, here van Ankeveen.+

1Indien een treurspel, naar de maat van zijnen nadruk groot geacht wordt,1 2zo zoude Lucifer d' eerste plaats, Adam in ballingschap de tweede, en 3Noah, of d'ondergang der eerste wereld, de derde plaats bekleden. Luci-4fer en zijne aanhangelingen vervielen, uit hunnen zaligen staat in eeuwige 5ongenade, zonder hope van verzoeninge; Adam en zijne nakomelingen in 6de verdoemenisse, met hope van herstellinge, door de belofte des toeko-7menden verlossers. De rechtvaardige Noë bleef behouden, toen de ganse 8wereld, hardnekkig in hare misdaad, kwam te smoren, uitgezonderd boet-89vaardigen, die van naberouw getroffen, hunne schuld bekenden en door 10de zuivering van smette in den kerker, op den troost en het verschijnen des10 11verlossers met groot verlangen hoopten. Sint Peter, de prins der apostelen11 12en Christus' stedehouder, stelt Gods rechtvaardigheid ten toon in den 13afval der wederspannige engelen; Sint Paulus in den val van Adam en13 14Adams nakomelingen. Sint Peter gedenkt in beide zijne brieven den14 15wereldvloed, in Noahs tijd; gelijk voor hem deszelfs leermeester, Jezus15 16Christus, zijne onverwachte toekomste, ten jongsten dage, gelijkt bij de 17bedorven eeuw van Noë, toen de mensen bruiloften en banketteerden tot-18dat, Noë in d'arke getreden, de wereldvloed hen altesamen verdelgde. 19Syrach hadde Noë voorhenen onder de naamhaftige voorvaders gesteld19 20om 's mans volkomenheid en rechtvaardigheid, waarom hij, van boven 21begenadigd, voor den watervloed beschermd bleef en de belofte ontving 22dat de mensen namaals niet door het water zouden uitgeroeid worden.22

23De schrijver aan de Hebreeën voert Noë, den bouwheer der arke, onder23 24de gelovigen in de triomfe des geloofs om. Moses' onfaalbare historie, al24 25den aardbodem door gespreid, bestelde den dichteren, en onder meer25 26anderen Ovidius, stof om den watervloed van Deucalion hier op te bou-2627wen. Josefus gewaagt hoe d' Armeners den berg, waarop d'ark kwam te27 28rusten, Apobaterion of uitgang noemen; daar de landzaten, te zijnen 29tijde, nog het overschot der arke toonden. Hij getuigt hoe Berosus, een29 30Chaldeeuws historieschrijver, omtrent driehonderd jaren voor het jaar 31der verlossinge levende, aantekent, gelijk meer andere ongriekse pennen, 32den wereldvloed, voor koning Ninus' tijd bekend. Philo meldt in Moses'32 33leven mede den wereldvloed, gelijk ook Nikolaus Damascenus. Plutar-3334chus verhaalt uit bekende fabelen hoe Deucalion - versta hier Noë bij - 35gedurende den watervloed een duif opschoot, die in d'arke wederkeerde35 36en weder uitgelaten achterbleef. De schrijver van de orakelen der Sibyllen36 37verhaalt den watervloed, en het rusten der arke op den berg Ararat, doch 38t' onrecht in Frygië gesteld. Een overoud verleider, Apelles genoemd, leer-3839ling van zijnen godlozen meester Marcion, en verwaand genoeg, pogende 40Moses' zuivere bladen hierin hunnen luister te benemen, gaf den oudva-41deren, inzonderheid Origenes, stof, onder andere punten, te handelen van 42het begrijp, en de maat der arke, kwalijk en averechts bij zulke dwaal-42

43geesten opgevat; maar het windig opgeven van zijne gezochte schijnrede-4344nen werd met pit van gezonde reden rustig gestuit en teruggegekaatst. De44 45heilige oudvader Cyrillus stopt den afvalligen Juliaan, het heidendom 46pogende in te voeren. Moses en Christus, als verleiders af te malen, den 47lastermond, met getuigenissen van Abydeen en Alexander Polyhistor, be-48vestigende hoe Xisuthrus - versta Noë - zich met dieren en vogelen in 49d'arke begaf en uit opgeschoten vogelen vernam dat de watervloed op-50hield. Epifanius zegt dat ze de vrouw van Noë Pyrrham noemden. Ook50 51melden Diodoor en Plinius niet duister van dezen watervloed. Inzonder-5152heid Luciaan, het hoofd der godslasteraren, die op den naam van Deuca-5253lion heel breed gaat weiden en alle omstandigheden, bij Moses gemeld,53 54waarneemt, gelijk hij ze zelf uit den mond der Grieken hoorde.54

55Onaangezien zulk ene overeenstemminge van onfaalbare en geloof-5556waardige getuigen, vrienden en vijanden, rustten d'ongodisten nooit (om 57het wroegen van hun overtuigd geweten te paaien en gelijk het redeloze57 58vee, zonder hoop op d'onsterflijkheid, heen te sterven) de heldere waar-59heid van profeet Moses' historie, als een verzierd fabelwerk te wederspre-5960ken en beschimpen.

61D' opperste wijsheid, kennende de bedorvenheid en krankheid der 62mensen, en de listen en lagen des satans, die, als een brullende leeuw, hen62 63omringt, en poogt te verslinden, zoekt doorgaans in de gewijde bladen63 64elk van het kwaad af te trekken en tot het goed te brengen, door voorbeel-65den van straffe en vergeldinge hechtende aan zijne geboden en verboden,65 66beloften en dreigementen. Zo kan het dan niet anders dan stichtzaam 67geschat worden voorbeelden van Gods rechtvaardige oordelen, ten nut-

68ten spiegel der aanschouweren, openbaar ten toon te stellen om 't een en 69't ander uit te werken. Op dit betrouwen voere ik dit werk, hoedanig het 70zij, ten treurtonele, onder de schaduwe van uwen naam en titel, hopende70 71dat het bij uwe heusheid ten goede zal geduid worden en ik blijven71

72Uw weled. ootmoedig dienaar

73j.v. vondel.


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

titels