Logo DBNL
Tassoos Godefroy of Hierusalem verlost (2013)

Tassoos Godefroy of Hierusalem verlost

(2013)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Achtiende gesang.

1. Reynout komende, daer Godefroy wtgegaen 1 was, om hem te gemoeten, begon aldus: myn heer, sorge van nayverige glori heeftme geport, om my te wreecken over den verslagen ridder, en hebbe ick 'er u in misdaen, ick ben zedert daerover wel bedroeft geweest, en theeftme in thart wee gedaen. wedergeroepen koome ick tot u, en [ben] bereyd boete te doen, waer door ick u sal aengenaem wesen.

 

2. Godefroy omhelsde hem, die ootmoedigh voor hem neegh, en antwoorde. men sal geene droeve gedachtenis ophaelen, en tgeen voorby is sal men vergeeten. tot boete eysch ick alleen, datghe doorluchtige daeden bedryft gelyck de gewoonte medebrengt: datghe tot schade des vyands en tot onsen voordeel de boschgedroghten overwint, sal u passen.

 

3. het overoude bosch, waerwt te voren de stoffe onser stormtuygen gehaelt is, is nu (d'oorsaeck sy soodanigh alsse is) door toverye eene stille rustplaets, en schrickelyck geworden: nochte niemand isser die sich vermeten dar hout daer wt te haelen: nochte de rede lyd niet, datmen de stad bestorme sonder sulcke gevaerten; nu kuntghe uwe dapperheyd toonen, daer d'andren voor vreesen.

 

4. aldus sprack hy, en de ridder erbood sich met korte woorden 2 tgevaer en dien last te aenvaerden [...] 3 en hy keert daer na vrolyck syne rechte hand en aensicht na de anderen toe om hen vriendelyck tomhelsen: hier Guelfo, daer Tankredi, en hier waren nu alle d'oversten van t leger vergadert.

 

5. na dat hy desen oppersten verscheydemael syne eerlycke en waerde vertoogen hadde gedaen, en dandre mindre en gemeene aengenaem en gespraecksaem hadde ontfangen. nu en sal 'er na desen geen vrolycker kryghsgerucht wesen, of meer schaeren om hem gestuwt, voor dat Oosten en Zuyden overwonnen, hy in eenen vercierden triomfwagen ryd.

 

6. alsoo gaet hy endelyck naer syne tente, en sit er op deene syde in den ring van syne lieve vrienden, en hy antwoordse veel, en vraeghtse veel, nu van den oorloogh nu van de boschtoverye. maer doen hy een yegelycken vertreckende oorlof hadde gegeven, sprack de heylige heremyt tot hem aldus: myn heer, ghy hebt als een wonderlyck wandelgast dwalende wel groote dingen en eene verre reyse doorloopen

 

7. wat sytghe wel schuldigh den grooten koning, die de weereld regeert, hy heeft u de betoverde landouwe ontruckt: en voert u verdoo[l]dt schaepken weder by syne kudden, en versamelt u in syne schaepskoy; en verkiest u door de stem van Buljon tot tweeden wtvoerder van synen wille. maer ten past u noch niet, datghe noch ongewyt wesende, u wapent tot synen grooten dienst.

 

8. om datghe van de nevels der weereld en van uw vleesch in sulcker voegen besprengt syt, dat de Nyl de Ganges nochte de diepe Oceaen u niet blanck nochte suyver kan maecken. alleen de genade des hemels, kan u reynigen van soo veel onsuyverheyds als aen u kleeft: u dan ten hemel keerende versoeck eerbiedighlyck vergevinge, en ontvou uwe heymelycke misdaden en schrey en bid.

 

9. aldus sprack hy; en hy beschreyde eerst in sich selven syne trotse gramschap en sotte minne: daer na geroepen wesende, biechte hy druckigh en verslagen voor syne voeten de dwalingen syner jongkheyd. de dienstknecht des hemels na dat het hem toegestaen was, seyde hem vergiffenis toe: met den nieuwen dageraed sultghe gaen bidden op dien bergh, die met [het] aensicht naer het oosten siet.

 

10. daer van daen sultge naet bosch gaen, daer soo veele spoocken, bedriegeryen en guycheleryen syn: ghy sult (dit weet ick) gedroghten en reusen overwinnen, indien u geene andere sotte doolinge verlette. ah dat nochte stem die soet is of schreyt of singt, nochte schoonheyd die lieflyck is of lacht of u toelonckt met soete vleyerye uw gemoed bekoore, maer versmaed de versierde gesichten en versierde gebeden.



illustratieuitvergroten

11. aldus raed hy hem: ende de ridder bereyd sich, verlangende en hopende naer den grooten aenslagh. al peynsende brogt hy den dagh, al peynsende en bedroeft den nacht over: en eer de dageraed aen den hemel blaeckt, omgord hy de schoone wapens, en treckter nieuwe kleederen over en die vreemd van verwe syn [...] 4 en heel alleen en stillekens en te voet verlaet hy t geselschap en de tente.

 

12. het was ontrent die tydt dat de scheemering van den nacht noch niet geheel den dagh geweken was, maer men sagh het Oosten blosen, en de hemel is noch met eenige starre geciert: wanneer hy synen voet naer den olyfbergh sette, aenschouwende met opgeslagen oogen rondom hier des nachts en daer des daghs onverwelcklycke en goddelycke schoonheyd.

 

13. hy stond en peynsde in sich selven, o hoe schoone lichten vergadert de hemelsche kerck. de dagh heeft synen gouden wagen, de nacht ontvout 5 goude starren, en de silvere maen: maer niet isser dat [...]: 6 en wy verwonderen ons over een droesigh en doncker licht: twelck een oogenblick, een lachende aenblick bedeckt 7 binnen de engte van een broos gesicht

 

14. aldus peynsende steegh hy den hooghsten top op, en daer knielde hy, en hief eerbiedigh syne gedachten boven alle hooge hemelen, en starooghde in het oosten: o heer en vader, sprack hy, aenschou myn vorige leven ende myne eerste misdaeden genadigh met een barmhertigh ooge, en bestortme met uwe genade, soo datghe mynen ouden Adam suyvert en vernieut.

 

15. aldus bad hy, ende de roode Auroor met goude geciert rees voor syne oogen op, die de groene toppen des berghs rondom hem en helm en harnas vergulde: en hy voelde den adem van een aengenaem luchjen in syn aensicht en op syne borst waeyen, dat wt den schoot des schoonen uchtends een dauwolck over syn hoofd wtgoot.

 

16. de dau des hemels viel op syn kleed, die aschverw gelyck scheen, en het spreyde sich soo, dat [het] de bleeckheyd niet benam, en eene blinckende wittigheyd daer in mengde. [...] 8 alsoo keert de slange wederom met eene schoone jeughd, en ciert sich met nieu goud.

 

17. en sy 9 self verwondert sich beschouwende over de schoone blanckheyd van t verwisselde kleed, daer na draeytse haeren gang met eene veylige rustigheyd naet hooge oude bosch. hy was nu ter stede gekomen, daer de schrick alleen, diese wt haere oogen blaest verlette die min stout waeren. doen docht hem het bosch niet onaengenaem nochte schrickelyck, maer vrolyck van schaduwe.

 

18. verder ging hy, en hoorde ondertusschen eenen galm die sich lieffelyck verspreyde, het scheen te wesen het heesch gemor van een beecksken, en t versuchten van een koeltjen tusschen de bladen: en het kla[e]ghlyck gekerm van eene sangerige swaen, en de nachtegael, die treurt, en haer antwoord: orgels en cyters en menschelycke stemmen op rym, soo veele gemaeckte galmen drucken eenen galm wt.

 

19. de ridder (gelyck het den andren gebeurde) verwachte eenen grooten donder van diepe vreese, en hoorde een soet gesang van Nymfen en Sirenen, luchjes, wateren en vogelen. waerom hy van verwonderen stil stond, en daer na gaet hy traech en twyffelachtigh: en vind op den wegh geen ander beletsel, als eenen stillen en doorluchtigen vliet.

 

20. beyde de kanten des schoonen vercierden vliets loegen en roken van schoonheyd en reucken: en hy reyckte met synen krommen hooren soo verre, dat het groote bosch binnen synen swaey begrepen werd, nochte vlocht alleen geenen soeten krans om hem, maer een gootken quammer [in], 10 en scheyde het, dat bespoelde het bosch, en het bosch beschaduwde den vliet [...] 11



illustratieuitvergroten

21. terwyl de ridder sagh waer hy soude mogen doorgaen, soo verscheen 'er eene wonderlycke zee; 12 een zee 13 ryck van goud, die hem aenbood eene breede straete op vaste bogen. hy gaet over den gouden wegh, en die valt neder, soo haest als hy met synen voet den andren oever geraeckt heeft; [...] 14

 

22. en die draeyt en verwydt sich, en swelt genoegh, als gesmolten sneeu, met duysenderleye geswinde boghten. doch nieusgierigheyd die trock hem om 15 door d oude bestuwde boomen heenen te sien, en altyd trock hem in dese bosschige eensaemheydt een nieu wonder tot sich

 

23. waer hy heenen gaende synen voet sette, daer scheen yet t'ontspringen of te spruyten: daer ontluyckt de lelie, en daer bot de roose. hier ryst eene bron, daer vloeyt een beecksken, en het jaerige bosch scheen boven ende rondom hem syne bladen te verjongen, de schorsse word weeck, en tgroen word groener in alle boomen.

 

24. yeder blad was bedaut met manna, en honigh droop wt de schorssen. en men hoorde van nieus dese liefelycke en vreemde tsaemenstemming van sang en klaghten. maer het menschelyck gemoed 16 dat de maet sloegh voor swaenen windekens en wateren, wist niet waer het sich bergen soude: het en kan niet vernemen wie die menschelycke toonen vormt, nochte waer die sangerige snaeren en pypen syn.

 

25. terwyl hy toesagh, en de gedachten wantrouden tgeen de sinnen voor de waerheyd oordeelden: soo sagh hy ter syden eenen Myrt, en die boogh sich daer een pad eyndighde in eene groote ruymte: d'wtheemsche myrt breyde syne groote tacken wt, hooger als palm en cipres, en ontvoude de bladen over alle de boomen, en daer scheen het hof van t bosch te wesen.

 

26. de ridder stond stil in de groote ruymte staroogende op eene grootere nieuwigheyd; een eyck verscheen hem, die van sich selve geklooft den hollen buyck opende en baerde, en eene nymfe quammer wt vreemd gekleed van volwassen oude, o wonder: en met eenen sagh hy daer na honderd andere boomen honderd nymfen wt hunnen swangeren schoot baeren.

 

27. gelyckmense op een tooneel siet: of gelyckmen boschgodinnen geschildert siet, d'armen naeckt, en de kleederen opgeschort, met schoone klickers, en ongesnoerde vlechten: in sulck eene gelyckenisse saghmen de versierde dochters van de boomschorssen: behalven datse in stede van bogen of pylkokers, luyten violen en cyters hadden.

 

28. en dese maeckten danssen en sprongen, en weefden eene kroon van sich selven: en omcingelden den ridder, gelyck een middelpunt binnen syne ronde begrepen word. t geklagh 17 omringde hem oock, en hy hoorde in hunnen soeten sang dese woorden: ter goeder uure sytghe in dese genoeghelycke percken gekomen, o ghy hoop en liefde van onse vrouwe.

 

29. ghy syt niet onverwacht gekomen om haer te troosten, die kranck is, sy blaeckt en is gequetst door gedachten van minne. ghy siet dit bosch dat te voren soo swart was (als een vertreckplaets het treurige leven gelyck, die al heel door uwe koomste vermaeckt is) met eene luchtiger gedaente aengedaen. dusdanigh was de sang, en daer na hoordemen wt den myrt een soeten klanck voortkomen, en dit quam er wt: 18

 

30. d'oude eeuwe heeft alree 19 wat wonders gesien door t ontsluyten van eenen boerschen Sileen: maer dees groote myrt, toont schooner en radder beelden wt synen geopenden schoot: sy vertoont eene engelsche schoonheyd, die het valsche gesicht ten vollen gelyck is. Reynout siet toe, en hem dunckt dat hy de gestalte en het schoone gesicht van Armida siet.

 

31. hy saghse te gelyck vrolyck en droevigh: duysend hartstoghten verscheenen in een gesicht gemengt. daer na sprack sy: endelyck sie ick u weder gekeert tot haer daerghe van gevloden syt. waerom koomtghe hier? om met uwe tegenwoordigheyd myne weduwlycke nachten en dagen te troosten? of koomtghe om oorloogh te verwecken? om my te verjaegen? wat verberghtghe my uw schoon aengesicht, en toontme de wapens?



illustratieuitvergroten

32. koomtghe als vriend of als vyandt: ick heb de rycke zee 20 voor geenen vyand gemaeckt: nochte beecken bloemen en bronnen voor hem ontsloten: de heggen wegh nemende, en dit tgeen uwe gangen verwarde. legh nu desen helm af: en ontdeck uw hoofdt, en uwe oogen voor myne oogen, indienge als een vriendt koomt: druck lippen aen lippen, borst aen borst: geefme ten minsten uwe rechter hand.

 

33. al spreeckende volghdese, en draeyde hare oogen met schoone medoogende swaeyen: veynsende liefelycke suchtjes, en soete nocken, en schoone traenen. soodanige onverhoedse barmhartigheyd kon harde diamanten in dese martelaers vermorwen. maer de ridder soo loos, [...] 21 wacht niet langer, en stroopt den blancken degen.

 

34. hy stapt naer den myrt, doen omhelsde sy dien om den lieven struyck, en sette sich tusschen beyde en riep: ah nimmermeer gebeur het datghe mij sulck een geweld doet, datghe mynen boom afhouwt. o onbarmhartige legh af den degen, of jaegh dien eerst door d'aders der ongeluckige Armida. door desen boesem door dit hart kan dit swaerd alleen door den myrt houwen.

 

35. hy heft het lemmer op, en bekreunt sich haers biddens niet; maer sy word verandert: (o nieuwe vertooningen) 22 gelyck het gebeurt dat onse droom sich haestigh in eene andere gestaltenisse verwisselt. soo vergroven haere leden, en sy draeyt haer duyster aensicht, en het yvoir en het purper verdwynt 'er. sy groeyt tot eenen seer grooten reus, en werd een Briareus met honderd armen gewapent.

 

36. sy grypt vyftigh swaerden, en rammelt met vyftigh schilden, en brult al dreyghende. al d'andre nymfen worden gewapent en gruwelycke Ciclopen: en vreesen hem niet: maer verdubbelen de slagen voor den verdadigden boom: die om de slaegen steende. de lucht scheen het veld van Styx: soo veele gedroghten en spoocken verscheenen 'er in.

 

37. d'onstelde hemel om hoogh, en d'aerde om laegh donderde, en dees blixemde en die zidderde: buyen en stormwinden raeckten in oorloogh en bliesen hem een hard onweer in syn aengesicht. maer den ridder miste noyt slagh, nochte ruste een stipken om sulck eene raserye. hy doorhackte den noteboom; en tscheen een noteboom, en een myrt. de toverye ten ende wesende, verdwenen de momaensichten.

 

38. de lucht bedaerde en de hemel helderde: het bosch keerde weder in synen natuurlycken staet: niet vervaerlyck en onvrolyck van toverye, vol naerheyd, maer van ingeboren naerheyd. d'overwinner beproefde of yet anders meer belette het bosch af te houwen. daerna loech hy, en sprack in sich selven: o ydele en sotte gelyckenis, die van self verdwynt.

 

39. hy ging van hier naer de tenten; en middelertyd 23 riep 'er d'eensaeme Peter: de felle toverye van t bosch is alree overmeestert. d'overwinnende 24 kryghsman keert nu wederom. ick sie hem; en hy verscheen van verre heerlyck en eerwaerdigh met eenen witten mantel, en de silvere pluymen van synen arend bloncken in de son met eenen ongewoonen glans.

 

40. hy word van t vrolycke leger met een luyd geschrey gegroet: en daerna word hy met eenen blyden groet van den godvruchtigen Buljon ontfangen, en niemand isser die hem benyd. de ridder sprack tegens den veldheer: ick ben volgens uw gebod naer dit vervaerlyck bosch gegaen, en heb 't besichtight: ick heb t gesien en de toverye overwonnen: dat het volck nu derwaert ga; want de wegen syn veyligh.

 

41. het ga 25 naer het oude bosch, en neem 'er sulcken stof, als een goed oordeel wtkiest. en dewylghe weet dat d'onbekende 26 boumeester aen t eerste gevaerte kleene weetenschap te passe brogt soo sal voor dese reys het een doorluchtigh kunstenaer wesen die [...] 27 inde balcken weeft: Willem de vorst van Ligurien, die eerst als een heer vande zee pleegh te rooven.



illustratieuitvergroten

42. daer na gedwongen te vertrecken, soo weeck hy de rycken voor de groote zeylagie van den Sarazyn der zee, en nu geleyde hy [...] 28 en dees was een man sonder weerga onder de geestighste vernuften in geweve 29 stormgevaerten, en hadde honderd timmerluyden onder hem, over dit daer hy beleyder van gemaeckt was.

 

43. dees begon niet alleen bogen, ballisten en rammen te maecken, waermede hy beschermde vesttoorens en dicke hooge muuren kon breken; maer wrocht grooter wercken: wonderlycke torens, die van binnen met pynhout en abeelen gevlochten waeren, en de buytenste syn in leder gewonden, om die te beschutten tegens de heftigheyd van t schieten.

 

44. men sloopt het gevaerte, en ryght het weer met behendige voegen te samen. en de balck die een ramskop heeft [...] 30 midden over worpt hy eene brugge [...] 31

 

45. vaerdigh en glyende door gemackelycke wegen op wel honderd vlugge wielen swanger van wapenen, en swanger van volck, kan het sonder groote moeyte voortgaen. de schaeren staen verwondert, aensiende de raddigheyd der timmerlieden en onbekende kunsten, en op dit voorste worden noch twee toorens gemaeckt na het fatsoen van d'eerste.

 

46. ondertusschen waeren de wercken die gemaeckt worden, den Sarazynen niet heel verborgen: waerom op de naeste plaetsen der hooge muuren wachters tot spions worden geset. dese sagen groote [...] 32 van olmen en pynboomen wt den bosch int leger voeren; en sy sagen de stormkatten; maer sy konden van daer niet volkomentlyck hun maecksel bekennen.

 

47. sy maeckten oock hunne gevaerten, en versterckten vesten en toorens met groote kunst; en verhooghdense aen die syde, daerse minst bequaem waren om den storm te stuyten; soo datse niet gelooven konden, dat ymmermeer oorlooghsmaght vermoght die t'overweldigen. maer boven alle schermtuygh bereyde Ismen hoopwerck van ongebruyckelyck en ongesien vierwerck.

 

48. de tovenaer mengder pick en swavel in, die hy in het leck van Sodoma gevist hadde, en ick geloof dat hy in de hel geweest was: en hadder noch genomen [wt] 33 den grooten stroom die seven 34 mael om loopt. hy maeckte het soo dat dit vier stonck en roockte, en dat het al brandende in d'oogen waeyde: en beried sich noch hoe hy wraeck sou nemen over het omhouwen van syn bosch.

 

49. terwyl stad en leger sich aldus tot weerstand en storm bereyde; saghmen eene duyve langs den gouden wegh over de Fransche troepen vliegen: die niettegenstaende de vaerdige en geswinde pylen dese gesmolte wegen met haere wiecken spande; en alree neyghde de vreemde bodinne sich wt de wolcken naer de stad toe.

 

50. wanneer ick weet niet waer her, een valck met krommen beck en groote klaeuwen gewapent, te voorschyn quam, die tusschen leger en vesten sich tegens haer sette: sy verwachte den stryd des fellen niet, die wt de hooghte vliegende, haer in de grootste tente joegh; en hy schynt er nu by te wesen, en heeft syne voeten boven haer teer hoofd; sy verbergt sich in den schoot des godvruchtigen Buljons.

 

51. Godefroy ontfangt en beschermtse, daer na haer beschouwende siet hy vreemde saecken: dat een besloten briefken van den hals aen eenen draed hangt en verborgen onder eenen vlogel. hy opent en ontvout het, en verstond wel de korte prose, die 'r in begrepen was: de hopman van Egypten (seyde het schrift) ontbied den heer van Judea synen groet.



illustratieuitvergroten

52. weest niet vertsaeght, myn heer, bie weerstand, en hard het ten minsten tot den vierden of vyfden dagh, om dat ick koome dese vesten verlossen, en ghy sult uwen vyand haest verslaegen sien. dit was het geheymenis, tgeen het schrift met barbarische letters aenwees, en den vliegenden bode te bewaeren gegeven was, om dat het oosten in desen tyd dusdanige boden gebruyckte.

 

53. de vorst verloste de duyve, die ondeckster was vande verborgentheyd: d'ongeluckige bodin, als ofse haeren heere wederspannigh was, socht niet weder te keeren. maer de veldoverste riep de mindre oversten, en toonde hun het briefken en sprack: siet hoe de voorsienigheyd gods alles aen ons ontdeckt.

 

54. my dunckt tis geen tyd nu langer te toeven, men sal nu mogen eene nieuwe effenheyd slechten, en sweet nochte arbeyd spaeren, om in t suyden over de klippen te raecken. hard sal [het] vallen met tgeweer daer eene baen te maecken, doch het is doenelyck: ick [heb] de plaets en de lengde gemerckt; en dees muur, die van gelegentheyd sterck is, behoorde wel min met wapenen en wercken gesterckt te wesen.

 

55. ick wil dat ghy, Raymond, 35 met uwe stormkat den muur beschadight. ick wil dat de maghtige toerusting myner wapenen de noordpoorte aengrype: soo dat het de vyand sie, en bedrogen wesende, van daer ons meeste geweld verwachte: daer na sal myn groote tooren, die licht te vervoeren is, elders heenen loopen, en elders stormen.

 

56. ghy Camillo sult niet niet verre van my op den selven tyd den darden tooren aenvoeren. hy sweegh: Raymond die by hem sat, en in sich selven mompelde, sprack: niet versette sich tegens den wtgedruckten raed van Godefroy, alleen prys ick hier boven dit, dat yemand in t leger des vyands ga, die syne verborgentheden bespie.

 

57. en boodschap ons het getal, en hun voornemen soo veel als hy seker en waerachtig kan verstaen: Tancredi voeghder by: ick heb eenen schildknaep, dien ick goed vind dit ampt te beveelen: een vaerdigh en wacker man, en licht te voet, oock stout, maer listigh stout: die verscheyde taelen spreeckt, en syne stemme kan veranderen, en syn gebaer en syne mynen.

 

58. geroepen wesende, quam dees, en verstaen hebbende wat Godefroys begeeren was, soo hief hy al lachende syn hoofd op, en nam de sorge op sich en sprack: daedtlyck ga ick heenen: haest sal ick als een onbekende spie wesen daer dit leger syne tenten spant, ick sal gaen midden in de begraving, en sal alle menschen en paerden tellen.

 

59. ick beloof aen te seggen hoe maghtigh en wie dees vyand is, en wat hun overste in den sin heeft. ick vermeetme syne binnenste gedachten te weten, en syne geheymenissen wt synen boesem te haelen. aldus sprack Vafrino en vertoefde niet: en veranderde syn harnas in eenen langen mantel: en toonde synen naeckten hals, en bewond syn hoofd met eene huyve.

 

60. eenen Sirischen boogh en pylkoker nam hy, en scheen een onchristen aen alle syn gebaer: sy stonden verbaest die hem hoorden spreecken, en soo vaerdigh wesen in verscheyde taelen, datghe hem soud voor eenen Egyptenaer van Memfis of eenen Punicer van Tyrus aengesien hebben, ja van beyde volcken, en [hy] sit op een klepper, die naulycx een voetstap in het weecke sand druckte.

 

61. maer de Vrancken slechten de gebroke en oneffe wegen eer de darde dagh verscheen: en bestelden noch tgeweer, soo dat geen arbeyd ymmermeer verlet werd: maer de ruste steurende paerdense noch den nacht by hun dachwerck; nochte niets isser dat hun kan verletten hun wterste beste te doen.

 

62. Godefroy besteede een groot deel van den dagh, die voor den storm ging, tot het gebed, en belaste eenen yegelycken syne sonden te biechten, en nuttighde het brood der siele voor de groote tafel. daer na toonde hy dickwils stormgevaerten en wapens, daer hy minst mede dacht te wercken: en de heyden bedrogen wesende trooste sich, dat hyse sette voor de poorte die opgemaeckt was.



illustratieuitvergroten

63. met de duysterheyd des nachts en daer na sette hy ras syne woeste gevaert derwaert aen, daer de vest minst boghtigh, en minst tegens over sagh: die minst hoeckigh en krom was: en Raymond sette sich met syne gewapende tooren op den heuvel die boven de stadt wt stack: Camillo aen dese syde, die van t noorden naer het weste boogh.

 

64. maer doen int oosten de uchten[d]bode der sonne verscheen, bemerckten de heydenen en sy waren wel verbaest, dat de toren niet en stond daer hy plagh, en sagen aen weersyden sich noch andre noyt gesiene swaerten verheffen: en daer vernam men noch een onendelyck getal van bogen, stormbocken, ballisten en katten.

 

65. de Syrische schaer was doen niet traegh om derwaert veel geweer te brengen, daer Buljon de stormgevaerten vertoonde aen die syde daer syse eerst verwacht hadden. maer de hopman denckende dat hy van achteren het Egyptische heyr verwachte hadde dese wegen alree ingenomen, en riep Guelfo, en beyde de Robberts by sich, sprack al staende te paerde in synen gewapenden sadel.

 

66. draeght ghylieden sorge op te steygeren daer de vest minst starck is: geene schaere isser die haestigh van achteren komende, en den vechtenden oorloogh aen doe. hy sweegh; en nu vingen de drie [soo dappere leydslieden] 36 van dry syden den ysselycken storm aen. en de koning heeft er van drie syden syn volck tegens geset, die [...] 37

 

67. en hy self swaer door syn eygen gewight, en bevende van ouderdom, treckt de wapens aen, die hy lange te voren ontwent heeft, en gaet tegens Raimond aen. Soliman tegens Godefroy, en de fiere Argante set sich tegens den goeden Camillo, die den neef van Beaumond by sich heeft, en de fortuyn bestierde hem nu, om dat syn vyand van hem gedoodt werd.

 

68. de schutters begonnen pylen te schieten, en doodlyck geweer in vergif gedoopt, en verduysterden de lucht, die scheen bruyn te worden onder eene ongemete wolcke van schichten. maer met een geweldiger kracht troffen de felle scheuten van 't geschut tegens de vesten, waerwt groote gemarmorde en sware paelen vlogen, en balcken met staele punten.

 

69. elcke steen scheen een blixem, en soo verplettense harnas en leden des genen diense troffen: een blixem [die] niet alleen siel en leven wegh nam, maer oock gestalte van lichaem ende aengesicht. de schicht bleef niet in de wonde gehecht, daerse met eenen harden scheut in trof, hy ging deene syde in en d'ander weder wt al vlughtende, en liet in de vlught het lyck achter.

 

70. maer het Sarazynsche volck en liet daerom niet na sich te verdadigen. tegens dese slagen haddense booghsaeme webben gespannen, en andre toegevende dingen. tgeweld dat hier op aenquam vond geen tege[n]stand; en de slagh bracker en vertraeghde 'r op. sy lieden bieden harde tegenweer, daerse de schaeren dickst sien.

 

71. de bestormer en hiel daerom niet op hiermede voort te vaeren, op dry plaetsen. en gaet onder de stormbrugge, daer vergeefs een dicke hagel pylen op storte, en genaeckte met den toren de hooge vesten, die dien na haer vermogen keerden; elcke toren trachte de brugge over te werpen, de stormbock beuckte de wallen met syn yseren kop.

 

72. Reynout noch niet vechtens gesint sagh vast toe, om [dat] hy dit gevaer niet de pyne waerdigh achte, en rekende het slechte eere, wanneer hy door gemeene wegen met eenen troep volcks ging: en keerde d'oogen om en wederom, en tlust hem die baen in te slaen daer andre van wanhopen. daer de vest aldersterckst is, en hoogh opgetrocken rust heeft, 38 hier wil hy op aen setten.

 

73. en sich keerende tot dese vermaerde kryghslie die van Dudone aengevoert werden: o schande, sprack hy, dat die vest daer onder soo veel gevechts ruste heeft. altyd is alle gevaer veyligh voor de dapperheyd. alle wegen syn geslecht voor den groothartigen. laet ons oorlogen, en laet ons eene dicke schildpad van beuckelaers tegens de raeuwe slagen maecken.

 

74. op dit seggen voeghdense sich alle by hem: sy hieven alle de schilden boven hun hoofdt, en schicktense soo te samen datse een ysere dack maeckten tegens het ysselyck onweer. onder het decksel gaet de felle troep geprangt snel voort, en niemand belet het hen: om dat op de vaste schildpad afstuyte, al watter schadelyks boven op viel.



illustratieuitvergroten

75. alree synse onder de vesten: doen rechte Reynout eene ladder van honderd en honderd sporten, en hy settese vast met eenen [...] 39 arm, dat een rietjen min lichter in de wind is: nu quammer een lans nu een balck nu een groote styl nu een [...] 40 van boven; hy styghter niet te traeger om op, maer onbeteutert en onverwonnen tegens elcken stoot verachte het, al had oock Olimp en Ossa gevallen.

 

76. een bosch van pylen en stucken schut hy op synen rugge, en eenen bergh op synen schild. syne eene hand schudde de naeste muur, dander wtgestreckt is tot bewaring van syn hoofd: syne medegesellen dryft hy aen als een spiegel van een stout en vreemd bestaen: hy is het alleen niet die opklimt: om datter veele met hem hooge ladders 41 aensetten: maer t lot en de dapperheyd syn ongelyck.

 

77. d'een sterft, d'ander valt: hy steygert hoogh, en moedight desen, en dreyght dien. nu is hy soo hoogh, dat hy de gepende toppen kan vatten met synen reyckenden arm. en hy sleepter een groot volck na toe, dat dryft en perst hem, en soeckt hem af te stooten, ende en verjaeghtse niet. o wonderlyck gesicht, hy alleen in de lucht hangende kan eenen grooten en dicken troep tegenstaen.

 

78. en hy houdse op, en raeckt verder, en grypt moed, en alleen als een palm wien tgewight beswaert, meer krachts gevoelt door den last, en in de verdruckinge sich meer verheft, en overwint endelyck alle syne vyanden. en steeckt met syne pieck, en beschadightse die hy tegens heeft, en beklimt den muur, en vermeestertse en veeghtse, en bevrytse die achter hem opklimmen.

 

79. en hy self reyckte den jongsten broeder van den godvruchtigen Godefroy doen hy in vallens nood was, syne behulpsaeme verwinnende hand. middelertyd had de hopman elders verscheyde avonturen, en gevaerlycke bejegeningen: om datmen 42 daer niet alleen onder menschen vocht, maer de stormgevaerten oorlogen self.

 

80. de Siriers hadden op den wal eenen stronck geset die een spriet van een schip pleegh te wesen, en een groote balck met een scharp ysren hoofdt hangter over, en die achterwaert met een tou getrocken [...] 43

 

81. het ongemeten dwarshout beuckt, en verdubbelt het stooten op den tooren soo hard, dat het de wel gevoeghde en met yser beslagen voegen allengskens ontlascht, en schud en van een dryft: de tooren had reedschap vaerdigh tot dit werck, en brogt twee groote seyssens aen, die met kunst tegens het dwarshout aengevoert het tou afsneden daer de balck aen vast was.

 

82. gelyck de groote steen eens bergs, dien d'ouderdom des tyds los maeckt, en door de gramschap der winden gevelt wordt, een groote barst maeckt en poorten en bosschen en vee met de stallen verplet; alsoo sleepte de gruwelycke balck van de groote hooghte pinnen wapens en menschen beneden. door dien slagh kraeckte de toren eens of twemael: de vesten beefden, en de heuvels galmden.

 

83. Buljon ging al voort als een overwinner, en geloofde dat hy de vesten al in hadde: maer terstond sagh hy stinckende en roockende vlammen tegens hem worpen. nochte de holle Bergh AEtna spuwt soo veel viers niet wt synen swavelboesem: nochte d'Indiaensche lucht stort soo veele heete dampen niet in de somersche hette.

 

84. hier syn vaten hoepen, en vierige schichten als swarte vlammen, en blincken bloedigh; de reuck stinckt, t geraes en de donder verdooft, de roock verblind, het vier brand en vat; in t ende soude het vochtige leder qualyck den toren beschermen, naulyck is die nu vry: alree sweet hy, en krult, en geeft god geen hulp, soo moet hy branden.



illustratieuitvergroten

85. de groothartige veldtheer staet voor wt, en verandert verwe nochte plaetse, en t vertroost hem datmen het dunne leder begiet met water dat gereed is tegens den brand. sy waren in desen staet gebragt, en luttel waters wasser over, wanneer onversiens een wind waeyde, en de brand keert sich tegens de stokebranden.

 

86. de dwarrelwind blies in t vier, en wentelde tvier achterwaert daer de heydenen pylen op schoten: dese weecke stof vat terstond den brand, en al het stormgeweer brande. o doorluchtighe hopman, o die van god nau beschermt word, den grooten gode lief syt. de hemel vecht voor u: en de winden met uwe trompet geroepen komen en syn u onderdanigh.

 

87. maer de godloose Ismen, die de swavelfackels van t noorden tegens sich gekeert siet, wil syne bedriegelycke kunsten in t werck stellen, om de natuur en de schadelycke winden toverweldigen: en geeft sich tusschen twee tovenaers die hem volgen op den muur, Charon en Pluto verscheenen tusschen twee raseryen voor der anderen oogen doncker swart morssigh en gebaert.

 

88. alree hoordemen het mompelen der woorden daer Cocyt en Flegeton voor beven: alree saghmen de lucht ontstellen, en de son met duystere nevels het voorhoofdt verdonckeren: wanneer een groote steen wt de hooge stormkat geschoten werd, die een stuck bergs was, en soo onder hen trefte, dat een slagh bloed en beenen [van allen] 44 te gelyck van een spreyde.

 

89. in kleene en bloedige stuckskens verspreyden dese aldus hunne onrechtvaerdige hoofden, als het graen van onder sware harde molensteenen kleen gewreven pleegh weer te komen. de drie heyloose geesten verlieten al steenende de helle lucht en de schoone hemelsche klaerheyd: en vloden na de godloose helsche schimmen o ghy sterflycke menschen leert hier godvruchtigheyd.

 

90. midden onder dit genaeckte de toren, dien de dwarrelwind van den brand bevryde, soo dicht by de stadt, dat hy wel de brug kon overwerpen en den muur bereycken: maer Soliman lieper onvertsaeght naer toe, en trachte die trotse 45 gang af te snyden, en verdubbelde de slagen, en sou hem wel afgesneden hebben, maer onversiens verscheender een andre tooren.

 

91. een groot gevaert over de opperste kanten groeyende was hooger in de lucht als de hoogste gebouwen: de Sarasynen door dit gesicht verbaest staen bleven, siende dat de stad veel lager was. maer de felle turck, of een steenen regen op hem stort, verlaet syne plaetse niet: nochte wanhoopt de brugge te mogen afhouwen, en hy roept en moedight andren die verbaest syn.

 

92. d'Engel Michael voor andren onsichtbaer openbaerde sich doen aen Godefroij, met hemelsche wapens aengegort, en omwonden van buyten met de son, die van geene wolcke bedeckt is. Godefroy, sprack hy, sie nu is d'uure gekomen, dat Sion wt de wreede slavernye sal geraecken. sla sla uwe flauwe oogen niet neder. sie met wat eene kracht de hemel u helpt.

 

93. sla uwe oogen eens op om taenschouwen het ontelbare onsterflycke heyr, t welck in de lucht vergadert: want ick sal u tegenwoordigh den dicken nevel uwer menschelyckheyd ontrucken, die met schaduwen bewimpelt uwe sterflycke sinnen bewolckt: soo datghe de naeckte geesten sult in t aensicht sien, en voor eene wyl de straelen der engelsche lichaemen sult kunnen verdraegen.

 

94. aenschou de sielen van desen, die Criste ridders waeren, en nu burgers des hemels gemaeckt syn, die met u stryden, en sich met u versellen in [het] heerlyck eynde van soo hoogh eene overwinninge. daer sietghe het stof en den vermengden roock vliegen en groot[e] breucken van geweldige gevaerten; Huygh vecht in dien dicken nevel, en de toornen sloopen de grondvesten.

 

95. daer na sietghe Dudon, die [de] hooge noordpoorte met yser en vier bestormt, bestelt den krygslien wapens, vermaent andren tot klimmen en recht en houd de ladder. dees die op den heuvel en de heylige poorte woont, en de kroon op het priesterlycke hoofd voert, dat is de herder Adamaro, de geluckige siele, sie dat hy noch vormt en segent.



illustratieuitvergroten

96. hef uwe stoute oogen hooger op, en sla ga het heele groote heyr des hemels vergadert. en hy hief syn aengesicht op, en sagh ontelbare gewieckte oorloogsbenden versamelt. drie dicke rotten, en elcke rotte toegerust swaeyde en breyde sich wt in drie ordens; maer sy breyt sich meer wt, hoe de hoepen meer wtwaert syn, soo veel te kleyner syn de binnenste.

 

97. hier sloegh hy syne overwonne oogen neder, en beurdese daer na wederom op, nochte hy sagh het groote gesicht niet meer; maer aen alle syden de syne oversiende, sagh hy dat d'overwinning eenen yegelycken toeloegh. veele doorluchtige helden sprongen achter Reynout, en opgesprongen wesende doodense de Syriers. de hopman die verstoorde datmen langer wachte, nam het vaendel wt de hand des getrouwen Alsters.

 

98. en stapte d'eerste over de brugge, en de wegh word hem te middewege van den Soudaen belet: een kleene wegh is het leger 46 van d'oneyndige deughd, die daer [...] 47 verscheen. de felle Soliman kreet: ick geef een andren het leven, en offer hier het myne. o vrienden houwt dese brugge achter mynen rugge af: [...] 48 die

 

99. maer hy sagh Reynout met een schrickelyck aengesicht komen en een yegelyck van verre vlieden, wat doet hy nu? indien ick sprack hy, hier het leven quiste, soo verquist ick het te vergeefs, en by sich overleggende om sich op nieus te verdadigen, weeck hy den hopman vrywilligh die hem al dreygende volghde; en het vaendel des heyligen kruysses op de vesten plante.

 

100. hy swaeyde het triomfeerende vaendel duysend mael trots rondom, en het windeken scheen hem eerbiedigh toe te waeyen, en de dagh klaerder over hem te blincken; soo dat alle schicht, yeder pyl die op hem geschoten worden, of afwyckt of van daer wederom stuyt: het schynt dat Sion, het schynt dat de bergh die tegenover leyt hem vrolyck aenbid, en hem het aensicht toekeert.

 

101. alle de benden hieven doen op een geschrey der hooge en feestelycke overwinninge: en de bergen galmden, en verdubbelden de leste klancken: en Tankredi bykans op desen oogenblick brack door en overwon alle beletsel, dat Argante tegens hem hadde geset: en de brugge overschietende, passeerde oock geswind de vest, en hief 'er het kruys op.

 

102. maer in het Zuyden, daer de gryse Raimond vecht, en de Palestynsche tyran, heeft de Gascoensche ridder den toren noch niet aen de veste konnen kruyen, om dat de koning de zenuwen des volcks te hulpe heeft, en sy hardneckigh stand houd om sich te verweeren, en of de vest daer wel onstercker was, soo wasser meer met geschut verdadight.

 

103. terwyl men aen desen oord den wegh min veyligh vond voor het groote gevaerte nochte de kunst soo veel niet vermoght, of de gelegentheyd van natuur hiel het tegen: soo werd het groote teecken der overwinninge van de verweerders en Guascons gehoort: en de tyran en tholosaner vernam dat de stad in de laeghte verovert was.

 

104. waerom Raymond van d'andre syde den synen toeriep: o gesellen is de stad alree gewonnen? staetse noch tegen nu se verwonnen is? sullen wy alleen geen deel aen soo heerlycken aenslagh hebben? maer de koning wyckende scheyde endelyck van daer, om dat hy 'r aen de behoudenis wanhoopt. en neemt de wyck op eene hooge en starcke plaets, daer hy hoopt den storm te stuyten.

 

105. doen trock het overwinnende leger binnen niet alleen langs de vesten maer oock door de poorten: om dat nu geopent, gehouwen, gebrand en verwoest is, t geen starck en besloten hun tegenstond. de gramschap des lemmers ging weyen: en dood gaet vergeselschapt met schrick en rouwe. het bloed bleef in de goten staen, en vloeyde tot beken, vervult met dood[e] en half levende lichamen.



illustratieuitvergroten


Vorige Volgende