Tassoos Godefroy of Hierusalem verlost
(2013)–Joost van den Vondel–
Auteursrechtelijk beschermdSeventiende gesang.1. Gaza is eene stad in t eynde van Judea, op den wegh die na Pelusien loopt, gelegen op den zeekant, en heeft endeloose en woeste zanden tot nabuuren: de welcke, gelyck de zuydewind de zee pleegh, van dwarrelwinden gemengt worden; waer door de vreemdeling met groote moeyte vervarssing of troost vind, in 't onweer van t ongestadige veldt.
2. de stad is eene grens des konings van Egypten, die hy overlange den turcken ontnomen heeft; en overmits sy gelegen en bequaem was tot den hoogen aenslagh, die hy in den sin had, sette hy hier (Memfis twelck syn heerlyck hof is verlaetende) synen grooten stoel, en hier versamelde hy nu ontelbaere gasten Ga naar voetnoot1 wt verscheyde landen.
3. o sanggodin, verhaelme nu wat tyd, en hoedanigh de staet der saecken was: wat voor wapens, wat maght, wat dienaers, en wat volck tot geselschap de groote keyser hadde: doen hy in t zuyden de maghten en de rycken en d'wterste gewesten van t oosten in 't harnas bragt: ghy alleen kuntme nu de benden en d'oversten, en de halve weereld in t geweer vergadert, verhaelen.
4. na dat Egypten van geloof veranderde, en weerspannigh het juck der Griecksche heerschappye had afgeworpen; maeckt'er sich een kryghsman wt den bloede van Makon meester af, en vestighde daer synen setel. Calyfo was syn naem, en was met synen naem oock nasaet van den eersten die den scepter droegh. op die wyse sagh de Nyl in eene lange rye syne Faroos, en zedert syne Ptolemeusen.
5. met het verloop der jaeren, is het ryck bevestight, en soo aengegroeyt, dat hy van de Marmarische en Cirenische paelen quam Asien en Libyen beschaduwen tot aen den Syrischen oever: en liep binnewaert naer den endeloosen oirsprong des Nyls hoogh op boven Siene, en van hier naer d'onbewoonde velden van Sabbeen, en daer tot den grooten Eufraet.
6. ter rechte en slincke syde behelst hy de welrieckende zeekusten en de rycke zee, en buyten Eritreo reyckt naer de son toe die vroegh op is. maghtigh is het ryck van binnen, en de koning maeckt het noch maghtiger, en nu heerscht hy vermaert en doorluchtigh, om dat hy bloeds halven koning is, maer [meer] Ga naar voetnoot2 wt verdiensten, Ga naar voetnoot3 door ervarentheyd in koningklycke en oorloogsche wetenschappen.
7. dees heeft nu verscheydemael Turcken en Persiaenen beoorlooght: oorloogh verweckt en gebluscht. hy won en verloor, en was grooter in tegen als in voorspoed. na dat de bedaeghde ouderdom niet meer op moght tegens den last der wapenen, soo leyde hy endelyck den degen af. maer hy trock niet wt synen oorlooghslust nochte syne begeerte is ledigh van eer en staetsucht.
8. hy oorlooghde noch door syne oversten, en had sulck een kracht van verstand en rede, dat het swaere pack der monarchie synen jaeren niet overlaste: geheel Africa in mindre Ga naar voetnoot4 rycken gedeelt beefde voor synen naem: en t vergelegen Indien eerde hem, en andren stonden hem gaerne by met gewapent volck; en andren gaven goud tot schatting.
9. [...] Ga naar voetnoot5 Armida quam de leste: sy quam juyst te pas op d'uure die bestemt was om te vergaren. het heyr in slaghoorde monsterde hy in een ruym veld, buyten de vesten.
10. en hy sat trots op eenen hoogen stoel, daermen langs honderd yvoire trappen opklimt, en onder de schaduwe van eenen grooten silveren hemel, hy sette syne voeten op purper met goud doorweven, en men sagh hem ryck van Barbarische verciering in koninglycke pracht blincken, het witte linnen in duysend krollen gedraeyt maeckt eenen hoogen tulband op syn hayr. 
| |
[Folio 86vº]
| |
11. in syne rechte hand heeft hy den scepter, en de gryse baerd maeckt hem gestreng en eerwaerdigh, en wt syn gesicht, dat noch door ouderdom niet verandert was, sagh hy er stout wt, en in syne eerste jeughd. en de majesteyt der jaeren en der heerschappye word van een yegelycke myne wel gehandhaeft. Appelles of Fidias maelden Jupiter misschien in sulck een gestalte, maer Jupiter die donderde.
12. twee Ga naar voetnoot6 rycksvooghden, de grootsten, Ga naar voetnoot7 stonden, d'een ter rechter, d'ander ter slincke hand. de waerdighste, een dienaer der gestrengigheyd hief een swaerd op: d'ander houd den segel tot een teecken van syn ampt: d'een een bewaerder van skonings geheymenissen, arbeyd als een burgerlyck dienaer in groote ryckssaecken: maer d'ander is veldheer, en heeft volle maght om te straffen.
13. de gehellebaerde circassen bestuwen met getrouwe wacht den zetel in eenen ring, en hebben neffens hunne speeren kolders, en lange kromme sabels op hunne syde. aldus sat, aldus vertoonde sich de tyran van de hooge sitplaets voor het vergaderde volck. alle de benden int voorby trecken neyghden voor syne voeten, als of wapens en banieren hem aenbaden.
14. eerst monsterden d'Egyptenaers, en vier oversten synder, twee van thooge en twee van t laege land, twelck de gave en werck van den hemelschen Nyl [is] [...] Ga naar voetnoot8
15. in d'eerste rotte verschynt Ga naar voetnoot9 het volck, twelck de rycke dalen van Alexandrie bewoont, t welck bewoont den oever ten westen, die begint het Africaense strand te heeten. Araspe een maghtigh heer is hun overste, meer van verstandt als van armen. van loose laegen is hy een braef meester, en in oorlooge heeft hy den prys van alle Moorsche treken.
16. de tweede synse, die Oostwaert gelegen in Asiatische landen woonen: en Aronte geleytse, die door prys eer nochte deughd maer tittelen doorluchtigh is. de verwyfde sweet noch onder geenen helm: nochte geene uchtendtrompette weckt hem op: maer een ontydige eersucht noodight hem van de naelde Ga naar voetnoot10 en schaduwe tot een gestreng leven.
17. dese die de darde is schynt geene rotte te wesen, maer een maghtigh vyand Ga naar voetnoot11 die velden en oevers besit: wie sou seggen dat Egypten maeyt en ploeght onder soo veele? en hy komt wt syne stadt, een stad die gelyck een land is, datse benyd, duysend sloten heeftser binnen; ick spreeck van Kairo, daer van daen brengt hy het groote volck, een volck [...] Ga naar voetnoot12 ter wapenen; Ga naar voetnoot13 Kampson is 'er overste af.
18. onder Gazel komen dese, die de vruchten in 't vruchtbaere veld sullen maeyen, en hooger tot daer de vlieten wederom in hunne tweede diepte vallen. d'Egyptenaers hebben alleen bogen en swaerden, nochte sy draegen den last van helm of rusting, ryck synse gekleedt: waerdoor het gebeurt datse andre rooflustigh en niet doodvruchtigh maecken.
19. daerna sietmen onder Alarcon het volck van Barca als naeckt en wapenloos passeren: wien een noodruftigh leven, nochte [...] Ga naar voetnoot14 langen tyd met roof gevoed [...] Ga naar voetnoot15
20. achter dese verscheen[en] de boulieden van steenigh en geluckigh Arabien: die noyt overlast van vorst of hitte gevoelden, soo t waer is tgeen men seyt. daer wieroock en ander reuckwerck wast: daer d'onsterffelycke fenix herboren word: die van welrieckende bloemen, die hy leest tot syne wtvaert en geboorte, graf en wiege maeckt. 
| |
[Folio 87rº]
| |
21. de kleeding deser lieden is min verciert, maer de wapens syn die van Egypten gelyck: andre Arabiers volgen die geene Ga naar voetnoot16 blyvende inwoonders op eene sekere plaetse syn: geduurige vreemdelingen, synse gewoon wooningen en dwaelende steden na te sleypen: dese hebben eene wyfachtige stem en gedaente: lang en swart hayr en swarte en duystere aengesichten.
22. lange Indiaensche rieten wapenense met korte yseren punten: en met eenen klepper rennende, soudghe seggen datse van een stormwind weghgevoert worden, indien anders de winden soo geswind dwarlen konnen. d'eerste werden van Sifax geleydt Aldin heeft gesegh over de tweede volcken: Albiazar, die een fel moordadigh moordenaer en geen krygsman is, voert de darde aen.
23. daerna volght de schaere die van d'Arabische golven becingelt is: die vruchtbare en [van paerlen] Ga naar voetnoot17 swangere schulpen plagh te visschen. by hen syn de swarte gelegen op den slincken oever der zeesche Eritrea: Agrikalte bestiert dese, en Osmida die, de welcke wet-en-trouweloos syn.
24. daerop volgen d'Ethiopiers van Meroe, Meroe dat aen geene syde des Nyls een eyland maeckt, en hier Astrabora, t welck de groote boesem is van drie rycken en noch twee bevat. Kanario en Assimirio geleydese. beyde koningen: en die Macon volgen, en den Calife schatting betaelen; maer de darde houd syn woord heylighlyck, en hy koomt hier niet.
25. daer na komen twee onderkoningen met eene rotte gewapent met bogen en pylen: d'een is Soudaen van Ormus, een edel en kostelyck land dat van de groote Persische zee becingelt is: d'ander is van Boecan: dit is oock met haer een eyland in de groote volle zee: maer als de zee daer na afloopende ebt, soo gaeter de vreemdeling drooghs voets door.
26. nochte uwe beminde bruyd heeft, o Altamoro, u in t kuysche bedde konnen houden: sy schreyt, sy krabt haer blond hayr en boesem, om uwe rampsalige reyse te hinderen. ghy wreede dan, sprackse, sal het schrickelyck aensicht der zee u dan liever als het myn wesen? sullen de wapens aen uwen arm een waerder last wesen, als een kleen soontjen dat speelsieck is.
27. en dit is de koning van Samarcant: en tgebreck dat in hem gepresen word is de vrye sluyerkroon. dees is soo geleert op wapenen en soo vry eene stoutigheyd paert hy met d'opperste rustigheyd. het Fransche volck, ick spel het, sal t wel gewaer worden, en tis rede dat het dan voor hem vreese. syn soldaeten syn geharnast, en hebben t swaerd op hunne syde, en de knods aen den sadel.
28. daer na is de fiere Adrasto van Indien en het paleys des dageraeds gekomen, die eene groene en met swart gespickelde slangenhuyd voor eenen rusting aengetogen heeft, en druckt den ongemeten rugge eenes elefants soo styf Ga naar voetnoot18 alsmen een paerd pleegh te drucken: dees leyt het volck van dese syde van den Ganges, die sich in zee spoelt, en den Indus breeckt.
29. in den volgenden hoop is d'wtgelese bloem des koningklycken kryghsvolcks, en ghy hebtser alle, die met grooten danck, met behoorlycke eere ten tyde van vrede en oorloogh geleyt worden: om datse tot schrick en ruste gewapent gaen op starcke afgerechte rossen, en de hemel weerlicht van hunne purperen mantels goud en stael.
30. onder dese is de felle Alarco en Odemaer bestelmeester: en Hidraorte en Rimedone die om syne stoutigheyd vermaert is, een verachter van sterflycke menschen en van de doodt: en Tigraen en Rapoldo, de groote roover, nu een dwingeland van de zee: en de starcke Ormondo: en d'Arabische Marlabusto, die synen naem van Arabien ontleent, die de muytyns getemt heeft.
31. Enri Ga naar voetnoot19 Orindo: Arimon: Pirga: Brimarto de stedewinner: Sifante de roskammer, en ghy Aridamant meester int worstelen: en Tisifernes de blixem van Mars, by wien sich niemand gelycken dar: hy sy in den sadel of te voet, of in schermen met den degen of met de speer te rennen.
32. een Armenier geleyt de bende, die in syne jeughd van t waerachtige geloof tot het hey[den]dom vervallen is: en die Clemens hiet, word nu Emiren genoemt: getrou en lief by den Egyptischen koning, boven al wat oyt in den sadel sat; en overste en opperste soldaet te gelyck, in verstand in moed en in de vuysten. 
| |
[Folio 87vº]
| |
33. niemand wasser over, wanneer Armida schielyck verscheen, en hare bende vertoonde, sy quam verheven sittende in eenen grooten wagen. met eenen opgegorden keurs, en als eene gepylkokerde schutteres. en hare versche gramschap was in dit Ga naar voetnoot20 schoone aenschyn [...]; Ga naar voetnoot21 wat een kracht hadse en wreed en bitter scheense te dreygen en dreygende aen te locken.
34. de wagen, blinckende van barnsteen en Hiacinten, die den dagh aenvoert, was hier by een droom. d'afgerechte wagenvrou breydelde onder het cierlyck juck twee koppels eenhoornen, by paren gebonden. honderd jongkvrouwen met honderd pagien rondom met aengegorde pylkokers, drucken den rugge van witte kleppers, die snel wenden, en luchtigh rennen.
35. haer bende volghtse: en Aradin met dese, dien Hidraotto in Syrien besolding gaf. gelyck dan, wanneer d'eenige herboren vogel sich op wegh geeft om syne Etiopiers te besoecken, syne pennen schakeert en ciert, en ryck en heerlyck is van halsketen met eene goude natuurlycke kroone. de weereld staet verbaest, en deyst, en aen syne syden is een wonderlyck leger van gewieckte vliegers.
36. alsoo passeert dese wonderlyck van kleeding van seden en wesen. nu isser niet eene siele soo onbeleefdt of weerstribbigh tegens de liefde, die niet verlieft en wordt. en naulycx in hare statige gramschap beschout, kanse soo veele en verscheyde volcken ontvoncken: wat salt daer na syn, wanneerse met een vrolycker gesicht, met schoone oogen en eenen schoonen lach vleyt!
37. maer na datse voorby is, belast de koning der koningen, dat Emireen tot hem kome: dat hy hem sette over alle treffelycke oversten, en toon dat hy algemeen veldheer is. dees koomt nu tot den verdienden prys met een voorweetende aengesicht, 't welck dien staet wel waerdigh is. de wacht der Circassi klooft sich in twee en ruymt op naer den stoel, en hy styght 'er op.
38. en hy neyght syn hooft en knien, en steeckt de hand onder de borst, en de koning spreeckt tegens hem aldus: o Emireen, u beveel ick desen scepter, u beveel ick de volcken: en weest ghy myn stadhouder over hen, en den belegerden koning verlossende, treft den Vrancken met mynen wreeckenden tooren. ga, sie, en verwin. en laet geen overschot van den verwonnen, en neem de levenden gevangen.
39. aldus sprack de dwingelandt. en de ridder ontfing den scepter der opperste heerschappye. ick neem, seyt hy, heer, de roede wt uwe onverwinnelycke handt, en wil met uwen segen den dapperen toght aenvaerden; en ick hoop in uwe deughd, als synde uw hopman, de swaere schade van Asien te wreecken, nochte ick sal wederkeeren, ten sy als overwinner, en tverlies sal dooden hebben, geen verwyt.
40. wel bidde ick den hemel, dat indien hy verordent onheyl (twelck ick nu niet geloove) van boven dreyght, hy alle dit beschoren vergaderde onweer gelieve op mynen kop te storten; en het leger behouden weder keere, en dat de vorst legge meer in eene triomfeerende als in een doodlycke stacie. hy sweegh; en daer volghde een geklanck van barbarische speellieden Ga naar voetnoot22 vermengt met het gejuych des volcks.
41. en de koning scheyd sich van den koningen af onder het gekryt en tgekrioel midden in eene dicke edele schaere: en in de groote tente komende, versamelde hy de vorsten aen eene vrolycke tafel, en hy [sat] Ga naar voetnoot23 bysonder: daer hem deene spyse, d'ander woorden verschafte, nochte geene plaetse ongeeert liet. Armida vondter onder de blyschap en de genoeghte wel eene bequaeme plaets voor haere kunsten. 
| |
[Folio 88rº]
| |
42. de tafels nu opgenomen wesende, sy die aller oogen op haer geslagen sagh, en datse door wel bekende teeckens vernam, dat haer vergif door aller sinnen gespreyt is: soo reesse op, en keerde sich van haeren stoel tot den koning, met een gebaer te gelyck hooghmoedigh en eerbiedigh; en trachte soo veel sy vermoght in aensicht en stem groothartigh en fors te schynen.
43. o opperste koning, sprackse, ick koom oock om t geloof om t vaderland tot goddeloose [...]. Ga naar voetnoot24 eene vrou ben ick, maer eene koningklycke vrou: onwaerdigh alree voor eene koningin [...]. Ga naar voetnoot25 het ryck gebruycke alle koninglycke kunst, die het wil: geef de selve hand scepter en wapens. de myne sal konnen (nochte traegh nochte quynende met den swaerde) quetsen, en wt de quetsuuren bloed trecken.
44. nochte gelooven, dat dit d'eerste dagh is, dat eene hooge schoonheyd sich hier in wickelt, dat ick tot dienst van onse wet en van uwe heerschappye nu eerst gewoon ben te vechten: u behoorde wel indachtigh te syn of ick de waerheyd spreecke: dewyl ghe kennis kunt hebben van eenige onser wercken: en ghy weet dat ick veele van d'opperste hoplieden, die het kruysse swaeyen, heb gevangen geset.
45. sy werden door my overwonnen en van my eyste ghyse tot eene heerlycke gave: en sy souden noch in eenen duysteren put in eeuwige gevangenis van u bewaert worden: en ghy soud nu eenen veyliger wegh hebben om overwinnende uw groot geschil te beslechten; ten waere dat de felle Reynout, die myne soldaeten versloegh, die verlost hadde.
46. het is kennelyck wie Reynout sy: en men vertelt van hem noch eene lange geschiedenis. dit is de wreede, waer van ick zedert bitter mishandelt werd: nochte ick hebbe de schaemte gewroken: weshalven gramschap de rede prickelt, en maeckt me bequamer ten stryd. maer hier na sultghe verstaen in t lange hoe groot myn ongelyck sy. soo veel is nu genoegh. ick eysch wraecke.
47. en ick salse erlangen: indien de schichten niet gewoon syn alle in den wind te vliegen: en de rechte hand des hemels stiere dan t geweer van eene rechtvaerdige hand tegens den schuldigen. maer indien yemand te wege brengt dat den wreeden Barbaer het hooft afgesneden, en my geoffert werde, ick sal dese wraecke voor lief nemen: al hadde het een edeler als ick ben gedaen.
48. het salme soo waerd syn, dat ick hem sal toestaen, soo groot een loon als ick hem vermagh te geven; hy sal my als een rycke bruydschat tot eene gemaelinne hebben, indien hy me tot belooning eyscht. die vaste belofte doe ick hier. aldus sweer ick eene ongeschende trouwe. indien 'er nu yemand is, die onse prysen gevaer waerdigh acht, die spreecke, en bewyse het.
49. terwyl de jongkvrou aldus sprack, starooghde Adrasto op haer. de hemel, sprack hy, belette dat ghe ymmermeer eenen schicht naer den Barbarischen moordenaer toeschiet: om dat, o schoone schutteres, een snood hart niet waerdigh is van uwen scheut getroffen te worden. ick sal een vaerdigh dienaer uwer gramschap wesen; en u syn hoofd tot een geschenck leveren.
50. thart sal ick hem wtrucken: ksal syne gescheurde leden den gieren tot een aes geven. aldus sprack d'Indiaensche Adrasto: Tisaferno verdroegh syn stoffen niet. en wie syt ghy, sprack hy, die in skonings, in onse tegenwoordigheyd soo groot eene hovaerdye toont? misschien is hier sulck een, die al uw ydele stofferye met wercken sal overtreffen, al swyght hy schoon stil.
51. de felle Indiaen antwoorde: ick ben een van die gene, die by het doen, spaersaem en weynigh van woorden ben, maer soo ghy elders het hooge woord voerde, die hier soo ontydigh spreeckt, wy waren u gevolght; maer d'opperste koning, syne hand wtsteeckende, betoomdese beyde. daer na sprack hy tegens Armida: edele jongkvrou, ghy hebt wel een fier en mannelyck harte.
52. en wel sytghe waerdigh, dat d'een en d'ander syne gramschap aen u verblyve: om datghe kunt wtkiesen na uwen wille yemand tegens desen wreeden roover. daer sal het beter besteed wesen, en hunne stoutigheyd sal daer klaerst tegens malkandren blycken. dit gesproken hebbende sweegh hy; en dese booden van nieus aen haer om stryd te wreecken. 
| |
[Folio 88vº]
| |
53. nochte dese niet alleen, maer die meest in den oorloogh doorluchtigh, hunne rustighe tonge tot stoffen vaerdigh hebben, erboden sich alle, alle swoerense haer wraecke [te] doen over het gruwelycke hoofd. soo veele wapenden sich tegens den ridder, diense soo lief hadde, en de gramschap wecktese. maer Reynout na dat hy den oever verliet, nam geluckighlyck syne groote reyse.
54. het scheepken wende sich te rugge, door de selve wegen, waer langs het gekomen was, en het windeken dat de seylen dede vliegen, blies even voorspoedigh om weder te keeren. de jongeling sagh nu d'asse en den beer, en beschoude nu de blinckende starren, de paden des duysteren nachts; nu vlieten en bergen die hun ruyge toppen over de zee wtstaecken.
55. nu aenmerckte hy den staet des legers, nu ondersoeckende de gewoonten van verscheyde volcken, en sy loopen soo lang door het pekelschuym, tot dat de vierde dagh wt het oosten blonck, en als het licht daer na vertrocken is, soo land het schip endelyck. doen sprack de jongkvrou: hier syn de Palestynsche stranden; hier is het eynde van de reyse.
56. sy set 'er de drie ridders op den oever, en verdwynt eermen een woord soude kunnen spreecken. middelertyd rees de nacht, en een gesicht mengde verscheyde gesichten der dingen: en in dese sandige eensaemheyd, kunnen dese nochte muur nochte dack beschouwen: nochte sy vernemen voetstappen van menschen of paerden: of yet dat hun den wegh wyst.
57. na datse in twyffel stonden, en somwyl eenen voet voortsetten, en de zee den rugge toekeerden, verscheen hun van verre ick weet niet wat blickerigs: t welck met silvere straelen en gouden glans den nacht verlichte, en de schaduwen verdunde. sy gaen naer het licht toe: en sien nu wat het is, dat 'er schynt.
58. sy sien tegens de straelen der maene nieuwe wapens aen eenen dicken struijck hangen, en gesteente op den gulden helm en in de rusting blincken meer als de starren aen den hemel: en schoone beelden openbaerden sich by dit licht, in eene lange rye op desen schild wtgestreckt. hier by sat een oud man, als de wachter, die tegens hen aengaet, na dat hun docht.
59. en beyde de ridders herkenden wel het eerwaerdige aensicht des wysen vriends, maer na dat hy vriendelyck gegroet was, en hy hen beleefdelyck omhelsde, keerde hy syne rede tot den jongeling, die hem al stil en swygende besagh: heer, seyt hy, u alleen verwacht ick hier eensaem met verlangen op dese uur.
60. ick ben uw vriend, ofghe het niet en wist: en wat sorge ick over u drage mooghtghe dese vraegen: om dat dese loosselyck de toverye verwonnen, daer ghy uw leven ellendigh doorbrogt. hoor nu myne woorden, die het tegendeel syn van t gesang der sireenen; en ten sal u niet verdrieten: maer bewaerse in uw harte, tot eene wyser en heyliger tonge u de waerheyd beter onderscheyde.
61. myn heer, [niet] Ga naar voetnoot26 onder schaduwe in sachte plaetsen, by bronnen bloemen nymfen en Sireenen, maer op den steylen top, en moeyelycken bergh der deughd is ons heyl gelegen. die niet bevriest, niet sweet, en sich niet geeft van den wegh des wellusts, die geraeckt 'er niet. wilt ghy nu verre van den hoogen top leggen, als een verheven vogel in de dalen?
62. natuur heft uw hoofd ten hemel, en gaf u eenen moedigen en hoogen geest, waerom siet ghe naer beneden en [...] Ga naar voetnoot27 en sy maeckte u oock heftigh en oploopende in tooren niet om dat ghyse in burgerlycke stormen soud gebruycken, nocht met begeerlyckheden [...] Ga naar voetnoot28
63. maer op dat uwe dapperheyd hier mede gewapent, d'wtheemsche vyanden te feller soude bespringen, en om dat de begeerlyckheden, godloose inwendige vyanden, met meer gewelds daer door souden onderdruckt worden. daerom besteedse een wys vorst ten gebruycke en ter heerschappye daerse hem toe gegeven syn, en maecktse door syn verstand nu koel, nu vierigh, nu haestigh, nu traegh. 
| |
[Folio 89rº]
| |
64. aldus sprackse, en dander luysterde stil na de woorden van dien hoogen raed, en onderwerp sich de rede, en sloegh schaemsaem en sachtmoedigh syn gesicht ter aerde. wel sagh d'oude wyse syne geheymenis, en voeghder by: o soon hef uw hoofd op, en starooght op desen schild, om datghe daerin sult sien uwer voorouderen daden.
65. ghy sulter de befaemde glori der grootvaderen in sien, en eene lange reys in eensaeme en steyle plaetsen: blyft ghy als een traegh looper noch achter in desen stryd der doorluchtige eere. op op, weck u selven: tgeen ick u voorschilder sy roede en spore voor uwe deughd. aldus sprackse, en de ridder starooghder op, terwylse aldus tegens hem sprack.
66. de geleerde wapensmidt, had met eene subtyle meesterlyckheyd ontelbaere beelden in een nau veld wtgedruckt. men sagh er d'orden van t doorluchtige gloriose bloed van Attio nergens gebroken: ghy sietse 'r by d'oude Roomsche bron haeren oever suyver en onbevleckt geleyden. de vorsten staender geciert met laurier. d'oude toont hunne oorlogen, en hunnen prys.
67. sy toonde hem Caio die doen het alree overhellende ryck eerst tot eenen roof werd der wtheemsche heydenen, den toom van t willige volck mende, en sich den eersten vorst van Este maeckte: en de min maghtige nabuuren hadden hunnen toevlught tot hem, hy werd hun vooghd [...] Ga naar voetnoot29 daer na als de felle Got, in spyt van Honorius den bekenden wegh passeerden:
68. en doen heel Italien scheen te roocken en te brand[en] door de Barbarische fackel: en doen Rome gevange en slavinne vreest in den grond verdelght te worden; wees hy aen hoe dat Aurelius het volck, dat synen scepter onderdanigh was, in vryheyd beschermde: hy wees daer na Foresto, die sich sette tegens den Hun, de koning van t noorden.
69. de felle Attila was wel aen syn aensicht te kennen, die met draeckenoogen scheen lagen te leggen, en een hondskop heeft, en hem aensiende soudghe seggen dat hy janckt, en ghy waent hem te hooren baffen. de wreedaert daer na lyf om lyf vechtende overwonnen synde, schynt onder d'andre krygslieden te vlieden [...] Ga naar voetnoot30
70. elders is syn dood; en syn ramp is het ramp des vaderlands. daer is d'erfgenaem des grooten vaders, Akarino de groote soon: die als een kryghsman volght in d'eere van Italien. Altino weeck den noodlote, en niet den Hunnen; daer na sette hy sich in eenen veyliger stoel; daer na versamelde hy eene stad [...] Ga naar voetnoot31
71. tegens den grooten vliet over, die als een springvloed overliep, vestighde hy sich, en daer rees de stadt, die in toekomende eeuwen het hof der groothartige Estensers soude wesen: [...] Ga naar voetnoot32
72. Alforiso viel met hem: Azzo scheen in ballingschap te gaen, en syn broeder met hem: Ga naar voetnoot33 en namaels met raed en wapens weder te keeren tot dat de tyran Eurulo verdruckt was: d'Estensische Epaminond volghde daer na hebbende ’t aensicht Ga naar voetnoot34 met eenen schicht doorschoten; en schynt vrolyck te sterven, na dat de wreede Totila verwonnen is, en de waerde schild behouden.
73. ick spreeck van Bonifacius, en Valerian het kindeken gaet in syn vaders voetstappen: alree mannelyck van handen, mannelyck van gemoed, honderd benden van Gotten verletten hem niet [...] Ga naar voetnoot35
74. Henrick wasser, en Berengarius, en daer de groote Karel syne vaendelen liet vliegen [...] Ga naar voetnoot36 
| |
[Folio 89vº]
| |
75. Almerico wasser, en het scheen nu gedaen te wesen met de stad die Marckgravin en vrouwe van den Po is; de stichter van de kercken slaet aendachtelyck syne oogen ten hemel [...] Ga naar voetnoot37
76. Albert syn soon sietgher tusschen syne broeders gaen, en daer syne bekende vromigheyd toonen, dat hy de Deenen in steeckspel en oorloogh verwonnen hebbende, Otton hem [met] Ga naar voetnoot38 grooten bruydschat tot eenen schoonsoon koopt. Huygh sietgher van achteren, die met geweld door de Roomsche slaghordens breeckt, en die Marckgraef van Italien word genoemt, en geheel Tuscaenen in ontsagh houd.
77. daerna wasser Tedaldo en Bonifacio op de kant wtgebeelt [...] Ga naar voetnoot39 noyt saghmen eenen mannelycken erfgenaem van soo groot een erfdeel, nasaet syns vaders wesen. Matilda volghde, en vervulde den hoop al wasser man[gel] Ga naar voetnoot40 [...] Ga naar voetnoot41
78. het edele aensicht gaf eenen mannelycken moed wt, het gesicht toonde meer als eene mannelycke kracht. de Normandiers waerender wtgebeelt, en alree in de vlught gejaeght wesende, verheughde sich de onverwonnen Guiscardo. hier versloegh hy Henrick den vierden, en offerde de kercke den keyserlycken standert, dien hy hem gerooft hadde. hier sette hy het hooghe priesterdom in den grooten setel van sint Peters kerck in Vaticano.
79. daer na sietghe [...] Ga naar voetnoot42
80. […] Ga naar voetnoot43
|
|