Logo DBNL
Tassoos Godefroy of Hierusalem verlost (2013)

Tassoos Godefroy of Hierusalem verlost

(2013)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Negende gesang

1. Maer het groote helsche gedroght, twelck dese beroerde gemoeden besadight sagh, en de gramschap gebluscht, en dat het niet en kon stooten tegens het noodlot en d’onveranderlycke wysheyd van t groote raedslot niet kon verbidden; soo scheyde het, en verdorde de vrolycke velden waer het over vloogh en slap besterft de son, en wesende een bode van nieuwe aenslagen doetse oock de vleugels van andre raseryen en rampen haesten.

 

2. sy die door vernuft haerer speelnooten wiste [dat] de Bartels soon Tancredi en andre ontsaghelyxste en dapperste verre van het Christen leger was; seyde: wat toeftmen langer? nu Soliman onverwacht aentreckt en oorlogh mede brengt? seker, wat heb ick er hope af, wy sullen eene treffelycke overwinning behaelen over het leger dat oneens en ten deel vermindert is.

 

3. dit geseyt hebbende vlooghse daer onder de dwaelende rotten de veldoverste Soliman sich hadde gelegert, dees Soliman, boven wien doen geen forsser mensch was onder soo veele alsser gode weerspannigh syn, nocht daer sou geen forsser wesen soo de aerde om een nieu ongelyck haere reusen weder te voorschyn liet komen. dees was der Turcquen koning, en hy plagh synen ryxsetel te Nicea te hebben.

 

4. en hy streckte syne paelen wt na de Griexsche oorden van Sangario tot Meander, daer nu die van Mysien Phrygien en Lydien woonden en het volck van Pontus en Bithynien: maer zedert dat d’wtheemsche wapenen tegens de Turcquen en d’andre ongeloovige optrocken, werd syn land verovert, en hy verjaeght synde werd wel tweemael tot overste gemaeckt.

 

5. maer hebbende vergeefs syn fortuyn weder beproeft, en met kracht verdreven synde wt het land syner geboorte, word hy in het hof des konings van Egypten ontfangen, die hem een edelmoedigh en beleefd waerd verstreckte: en genoot die eere, dat soo starck een oorlogsman hem aenbood ten macker hem op den treffelycken toght mede te nemen, doen hy alreede had besloten den Christen ridderen het veroveren van Palestynen te beletten.

 

6. maer eer hy hun den bestemden oorlogh opentlyck aenseyde, wilde hy dat Soliman, wien hy tot dat gebruyck veel gouds gaf, d’Arabiers in syne soldye aennam. terwyl dees nu syn volck versamelde wt Asien en Moorenland, quam Soliman, en trock haestelyck tot sich de gierige Arabiers, die altyd roovers of slaeven syn.

 

7. aldus hun veldoverste geworden, liep hy door heel Judea en ruyte en roofde, soo dat d’aenkomste vant Fransche leger en het wederkeeren na de zee besloten is. en hy staegh overwrockende den ouden spyt, en het jammerlyck bederf syns ryx, overleyde hy een gewightiger stuck in syn vergramt gemoed; maer hy acht het niets te veyligh of besluyt yet.

 

8. Alecto quam tot desen, en nam de gedaente eens ouden mans aen, syn aensicht is ledigh van bloed en vol rimpelen syn gebaerde lip hangt en wryft de kin, syn hoofd is bewonden met lange doecken, syn kleed hangt over de knien op de voeten, de degen op syde en syne schouders syn beladen met den pylkoker, en hy houd den boogh in syne handen

 

9. wy loopen, seytse, over ledige duynen en woeste en onvruchtbare sanden, daer nimmermeer roof te haelen is, nochte overwinning die eere waerdigh sy: middelertyd beuck[t] godefroy de stad, en heeft alree bressen in vesten en toorens gemaeckt, en wy sullen haest, soo we noch een luttel tot hier toe wachten, den brand en den ondergang hier van sien.



illustratieuitvergroten

10. sullen dan hutten vee en ossen Solimans treffelycke trofeen wesen? hebtghe soo tryck verkregen? en waentghe aldus uw ongelyck en leet te wreecken? dar dar eens binnen den legerwal aenvallen, bespring den woesten dwingeland by nacht, vertrou de saeck Araspe uwen ouden raedsman, wiens raed ghy in uw ryck en in uwe ballinschap hebt getoetst.

 

11. hy verwacht nocht vreest u hier en veracht d’Arabiers die in der waerheyd naeckt en tsaechachtigh syn, nocht hy kon noyt gelooven dat een volck afgerecht op loopen en stroopen, nu soo veel souden darren; maer uwe fierheyd salse fier maecken tegens een leger dat ongewapent en ledigh leyt. soo sprackse tegens hem, en blaest haere vierige raseryen in synen boesem, en sy mengelt sich in de winden.

 

12. de krygsman syne handen ten hemel opheffende kreet: o ghy wat terghtghe soo groot eene raserye in myn gemoed, nocht ghy en syt geen mensch, schoonghe eene menschelycke gedaente vertoont; sie ick volge u, derwaert ghyme noodight, ick sal sien 1 en maecken dese bergen tot daelen: bergen van dooden en gequetsten menschen: ick sal beecken van bloed maecken; nu ghy dan verselme, en bestier myne wapenen in de duystere lucht.

 

13. hy sweegh, en vergaderde sonder vertreck de schaeren, en moedighde suffers en traege met syne rede, en ontstack met synen eygen blaeckenden wille het leger om hem 2 ernstigh te volgen. Alecto gaf met de trompette een teycken, en ontvoude met eygene hand den grooten standaerd in de winden. het leger treckt geswind aen, en het loopt soo dat het de vlught van de faem achter sich laet.

 

14. Alecto treckt met hem [...] 3 en ter uure dat de weereld tusschen nacht en dagh twyffelachtigh en gedeylt schynt te wesen, koomtse binnen Jerusalem en gaende door de gemengelde 4 schaeren na den koning toe geeft hem den gewightigen raed van t genaeckende leger en vant voornemen en het teecken en de stonde vant ontset by nacht.

 

15. maer de schaduwen spannen alree het naere kleed dat met eenen rooden damp bespreyt en geverwt is, een bloedige en laeuwe dau bevochtigen het aerdryck als een ryp die by nacht valt. de lucht word vervult met gedroghten en wonderspoock, men hoorde leelycke mombackesen al warende briesschen. Pluto ontledigde 5 den afgrond en storte alle syne nachten wt d’onderaerdsche speloncken.

 

16. door sulcke eene dicke duysternis stapte de fiere soldaen na de tenten syner vyanden, maer doen de nacht op het midden van synen pad steegh, daer die geswind nederboogh, was hy op eene myle na genaeckt daer de fransman veyligh ruste, hier liet hy syn volck eten, en daer na hen van eene hooghte aenspreeckende moedigdese tot den fellen storm.

 

17. ghy soud hier hebben mogen sien een leger vol dieven, bet berucht dan starck, het welck als een zee alle de ryckdommen van Asien in synen vratigen boesem verslonden hadde: een genadigh lot verleent u dese uure (nochte het kont nu met geen min gevaer doen) het harnas de kleppers gestoffeert met goud en purper sullen uwen roof syn, en hun niet verdedigen.



illustratieuitvergroten

18. nochte dit is nu dees vyand niet daer het Persische en Niceesche volck van verwonnen werd, vermits die in soo verre en verscheyde oorlogen gebleven en meestendeel verslaegen is, en of dit volck noch in syn geheel waer, soo is het doch nu al heel in eene diepe rust gedompelt en wapenloos. verdelgtse haestigh die met slaep beladen syn, om dat van den slaep ten dood een kleene doorgang is.

 

19. op op treckt aen: ick wil d eerste den wegh in den legerwal baenen over de quynende lichaemen, en een yegelyck met mynen degen treffen, en besigen de treken van eene ongelycke wreedheyd, huyden sal Christus ryck vallen, huyden sal Asien gevryt worden. huyden ghy waerde. aldus dede hyse blaecken om d aenstaende proef te doen, daerna treed hy heymelyck voor wt.

 

20. de schildwachten sagen hem op den wegh in de schaduwe die met een twyffelachtigh licht gemengt was, nocht de voorsichtige veldheer kon onversiens niet vernemen [...] 6 dese al roepende deynsden listigh, om dat soo groot eene schaere hem geleyde, soo dat deerste wacht van hen werd opgeweckt, en toereede om tegen te staen soose best moght.

 

21. d Arabiers staecken doen d’onchriste trompetten, vermits sy seker waeren datse ontdeckt waren. ysselyck gekryt styghter ten hemel, vermengt met getrappel en gebriesch van paerden. de hooge bergen loeyden de daelen loeyden, en d afgronden rusten op 7 hun loeyingen, en Alecto beurde haere helsche fackel op, en gaf een teecken op het teecken des bergs.

 

22. de Soldaen liep voor wt, en quam by dese wacht, die noch ordenloos en verbaest was, soo geswind dat de beroerde buy trager ten hollen berge wtbortelt; vlieten die boomen en huysen te saemen vellen, blixems die toorens sloopen en branden, aerdbevingen die de weereld met schrick proppen, syn luttel by syne raserye te gelycken.

 

23. het yser word nimmermeer gevelt of het raeckt ten vollen, nocht het en raeckt ten vollen sonder noch te quetsen, nocht ten quetst niet of ten beneemt yemand het leven, en ghy soud meer seggen, maer de waerheyd schynt logen te wesen, en hy schynt het te veynsen of ten smart hem niet, of hy voelt het quetsen van eens anderen arm niet, al klinckt syn getroffen helm als een belle, en ysselyck vier en voncken spreyt.

 

24. wen hy nu alleen bykans desen eersten troep Vrancken eenighsins in de vlught heeft gejaeght, komen dArabiers aen als een zendvloed van duysende bruysende vlieten: doen vloden de Vrancken met lossen toom, en d overwinner rent vermengt onder de vliedende en raeckt met hun binnen den wal, en vervult het alles met bederf schrick en droefheyd.

 

25. de soldaen voert op synen helm eenen ysselycken en grooten draeck, die sich wtstreckt en den hals on[t]wind, 8 hy ryst overende en spant syne vleugels wt, en buygt syn vorckachtigen staert booghswys, het schynt dat hy met drie tongen drilt, en dat hy blaeu schuym 9 ten beck wt giet, en datmen hem hoort biesen, en dat hy nu in de hitte des gevechts vierigh word, en roock en vlam wtspuwt.

 

26. en de godloose Soldaen vertoont sich den aenschouweren in dit licht als een vreesselyck ding, gelyk als de schippers by nacht onder duysend starren den beroerden Oceaen sien, andre vlughten met bevende beenen, andre on[ver]vaert grypen het swaerd in de vuyst, en de nacht vermengt het gerucht meer en meer, en het gevaer verbergende doet het gevaer aengroeyen.



illustratieuitvergroten

27. onder dese die sich vrymoediger toonden, rees doen op een Latyn geboren op den Tiber, wiens last de moede leden, nocht wiens vermogen de jaeren noch niet hadden getemt. vyf van syne sonen waeren byna gelyckelyck altyd aen syne syde, waer hy ten oorloge trock [...] 10

 

28. en opgeweckt door het vaderlycke voorbeeld, wettense den degen en de gramschap in den bloede. hy sprack doen: gaenwe daerwe dees godloose sien onder de vlughtige braveren, nochte de bloedige smarte die hy andren aendoet verlette in u nu niet de gewoone stoutigheyd, vermits o sonen dit eene snoode eere is, die niet verciert is met eenigen doorgestaenen schrick.

 

29. eene forsse leeuwinne aldus haere jongen (wier hayr noch niet van den hals afhangt, wier felle nagelen noch met den jaeren niet syn aengewassen en wier mane noch niet over den muyl hangt) mede op buyt en op gevaer wt leyd, en ontsteecktse met haeren voorgang tot felheyd tegens den jaeger, die de bosschen haerer geboorte beroert, en de onstarcke beesten jaeght.

 

30. de goede vader volght den reuckeloosen troep der vyve, en bespringt en omcingelt Soliman, en in eenen oogenblick dryft hy als een lange speere voort, eenen raed en eenen geest, maer syn oudste soon verlaet de 11 speer al te stout, en rant desen wreeden aen, en wil hem te vergeefs treffen met het snyende swaerd, dat hem onder syn dood paerd ontvalt.

 

31. maer gelyck een bergh die tegens de stormen geset is, die van de baeren aengevochten, boven de zee wtsteeckt, en vast in sich selven wederstaet den winden en den trots des versteurden hemels en donders en woeste baeren; alsoo bood de felle Soudaen bestendigh het forsse hoofd tegens het swaerd, en tegens den genen die syn ros sloegh [...] 12

 

32. Aramante reyckte synen broeder die alree sneuvelde, de medoogende hand, en hiel hem vast: ydele en sotte medoogenheyd die syn eygen bederf met eens anders paerde: tot dat de heyden op desen arm met syn degen hieu, en velde hem ter aerde met den genen daer hy sich aen vast hiel. beyde eene oorsaeck en deene tonge mengelde met d’andere den wtersten adem en het bloed

 

33. hier sloegh hy in stucken het swaerd 13 van Sabyn, waerme[e] het kind hem van verre beschadighde, hy dreef het paerd te rugge en greep hem soo aen, dat hy den alree bevende sloegh, 14 daer na noopte hy hem. de siele scheyde met swaeren stryd wt het jeughdighe lichaem, en verliet bedruckt de soete lucht des levens, en de vrolycke en genoeghelycke dagen der teere oude.

 

34. Pico en Laurens bleven noch te lyve, wiens gelycke geboorte den vader hadden verryckt: een seer gelyck paer, en die menighmael alleen oorsaeck waeren van eene soete doolinge: maer al hadse de natuur gemaeckt soo datse niet t onderscheyden waeren, de gramschap des vyands hadse verscheyden gemaeckt: o hard onderscheyd, dat deen het hoofd van de schoudren sloegh, en d’ander in de borst stack.



illustratieuitvergroten

35. de vader (ah niet langer vader: o wreed lot, die hem in eenen oogenblick verstack van soo veele kinders) beschoude nu in vyf dooden, syne dood, en de dood van syne afkoomst die al heel te neder ley. nochte ick versta niet hoe d’ouderdom sich kloeckmoedigh en hartelyck draeght in de bittere ellende: dat hy noch leeft en vecht: maer mogelyck en siet hy niet het gebaer en het gesicht van syn verslage soonen.

 

36. en de duysternis die hem gunstigh was, verborgh ten deele soo bitteren rouwe voor synen oogen. [...] 15 mild in t plengen van syn eygen bloed, is [hy] begeerigh en gierich na eens anders bloed: nochte men kan licht onderkennen of syn begeerte het sterven of het dooden dierst betaelt.

 

37. maer hy roept synen vyand toe: [...] 16

 

38. de wreede ongrieck wend op desen kreet swaerd en gramschap tegens hem. doorsnyt hem den pantser, en doorklieft den schild voor eerst, die sevenvoudigh 17 met taey leder gevoedert was: en dompelt het swaerd in syn ingewand. d’ellendige Latyn steende en versuchte, en braeckte by beurte het bloed nu ten monde nu ter wonde wt.

 

39. gelyck een dicke struyck in den Appenyn, die buyen van Oosten en westewind versmaed, sich boven gewoonte draeyt, in t ende brekende, met synen val de boomen rondom ter aerde velt; alsoo stort hy oock, en syn vaert is soo geweldigh dat hy er meer als eenen met sich ruckt, daer hy aen vast is [...] 18

 

40. de Soudaen ondertusschen wtsmoockende eenen inwendigen haet, spysde het lange vasten in de menschelycke lichaemen; de moedighe Arabiers dreven met desen een wreede heerschappye over de Christe ridders [...] 19

 

41. Albazar velde Ernesto met syne knodse, Otto viel onder het swaerd van Argasel. maer wie kan verhaelen dese of die wyse van sterven, en [hoe] 20 veelen van de gemeente vielen? tot dat Godefroy van desen eersten kreet werd opgeweckt, en daerom niet bleef vertoeven. alree is hy al heel gewapent, en heeft al een heele 21 bende met sich vergadert, en alree treckt hy met hun aen.



illustratieuitvergroten

42. en hy die na tgekryt het gerucht hoorde, twelck scheen altyd ysselycker te luyden; werd wel gewaer datter een haestigh aenval van Arabische roovers behoorde te wesen: het welck den hopman nu niet verborgen was, dat dese in t ronde de landschappen afliepen; hoewel hy niet achtte dat soo een vlughtigh gepeupel ymmermeer soo stout soude wesen dat het hem soude bespringen.

 

43. middelerwyle nu dat hy ’er toequam, hoorde hy haestigh van dandre syde: wapen wapen roepen: en op eenen tyd de hemel schrickelyck donderen van een barbarisch geschrey. dese is Clorinde, die het volck des konings ten stryde aenvoert, en Argante aen hare syde heeft, doen keerde sich de hopman tot den edelen Guelfo, die syn stadhouder was, en sprack:

 

44. hoor eens wat een nieu 22 oorlooghsgerucht ryster op van den heuvel en de stadt: waerom het noodigh sal wesen, dat uwe dapperheyd en kloeckheyd den eersten aenval der vyanden breydele: ghy dan ga heenen en versieter in; en ick wil datgher een deel van myn volck mede leydt: met den andren sal ick ondertusschen gaen aen den anderen hoeck, om den aenloop des vyands te schutten.

 

45. dit aldus onder sich besloten wesende, voertse eene gelycke fortuyn beyde door verscheyde wegen: Guelfo naer den heuvel toe, en de hopman gaet derwaert de Arabiers nu geene bescherminge hebben. maer dese voortgaenden krygen hulpe, en van stap tot stap vergadert elcke oogenblick nieu volck by hun: alsoo datse nu starck en maghtigh geworden, komen daer de felle Turcq het bloed vergiet.

 

46. de kleene Po, afstygende van den bergh syns oirsprongs, en vervult alsoo synen naeuwen oever niet; maer altyd grooter hoe hy verder van syne springader is, word hy door overvloed hoovaerdigh door nieuwen toewas, en hy beurt syn hoofd op over de grenserotsen van Taurus, en overwinner bevochtight het alles in t ronde, en hy schept adem met grootere hoornen, en het schynt dat hy de zee geen schatting maer oorloogh toebrengt.

 

47. waer Godefroy syn bevreest volck siet vlieden, derwaert loopt hy naer toe, en dreyght het: wat vrees is dit? roept hy, waer vlughtghe? ten minsten let eens wie het is, die u jaeght. een snoode hoop jaeght u, die geene quetsuuren weet te geven nochte tontfangen, nochte het hoofd te bieden: en soo ghyse daertegens aensiet, sy sullen van u afgekeert alleen de wapenen van u aensien vreesen.

 

48. aldus gesproken hebbende noopt hy syn ros, en hy keert sich derwaert hy den brand van Soliman beschimpt: 23 hy gaet midden door bloed en stof en swaerden en gevaer en dood. met synen degen en met synen aenval opent en ontsluyt hy dallerbesetste wegen en de starckste slaghordens, en werpt 24 overhoop van beyde syden ridders en paerden wapens en gewapenden.

 

49. met sprong op sprong overstapt hy de vermengde bergen der hooge slaghtinge. d’onvertsaeghde Soudaen, die den fellen aenval voelt genaecken, vliet hem, nochte wyckt hem niet, maer hy setter sich tegens, en het swaerd opheffende genaeckt om hem te quetsen. o welcke twee ridders heeft de fortuyn van dwterste gewesten der weereld nu tot een proef te samen gebragt.



illustratieuitvergroten

50. hier worstelt nu de groote heerschappye van Asien in een kleen perck, de raserye tegens de deughd. wie kan wtspreken hoe geswind en heftigh de swaerden syn? hoe gestreng hier lyf om lyf gevochten word? de schrickelycke saecken die hier gebeuren loop ick voorby: maer een swarte lucht bedeckt dese dingen, die waerdigh syn van d’allerdoorluchtighste son bescheenen te worden, en dat alle sterffelycke menschen by een gebragt werden om die te beschouwen.

 

51. het Christen volck achter sulck eenen leytsman nu stout geworden, geeft sich voorwaert, en de moordadige Soudaen velt om hun ter neer een dicken troep vande best gewapenden. nochte het geloovig volck meer als tongeloovigh, nocht dees verwt het veld meer als die. maer beyde synse verwinners en verwonne, gelyckelyck boetense het met de dood en blyven verslagen

 

52. gel[y]ck het Zuyden van desen, het Noorden van geenen kant, met een gelyck bestaen, met een gelyck geweld, in oorlogh treden [...] 25 de hemel nochte de zee geven hun yets toe, maer setten wolck tegens wolck, bare tegens baere. alsoo sietmen hier het bitter krackeel wycken 26 nochte buygen. schrickelyck malkandren ontmoetende horten tegens een schild tegens schild, helm tegens helm en swaerd tegens swaerd.

 

53. ondertusschen is dit gevecht niet sachter, en de krygslie dringen van beyde syden bol en dick. en alle dongemete velden der lucht syn vervult met duysend wolcken en noch meer helsche geesten; en sy geven den heydenen kracht, waerom er geen en is die denckt syne vo[e]tstappen te rugge te setten, en Argante ontsteecken van syn eygen gramschap, word noch verhit door de helsche fackel.

 

54. noch dreef hy aen syn syde de wachters op de vlught, en raeckte met eenen sprong binnen de beschanssing; hy vervulde de grachten met gescheurde leden, slechtte de heuvels 27 en verlichte den stryd; alsoo dat dander hem volghden en maeckten daer na de voorste tenten rood van bloedigh smalto [...] 28

 

55. en alree vloden de Vrancken doen, wanneer Guelfo daer wel te passe quam met syn vaendel, en dede de vlughtigen weder keeren, en hiel de gramschap van t felle volck staen. aldus stredense, en aen dese en gene syde vlooten de beecken gelyckelyck van bloed. ondertusschen keerde de koning des hemels syne oogen van synen hoogen troon na den stryd toe

 

56. hier sat hy, van waer hy goed en rechtvaerdigh alles wetten voorschryft en alles verciert en voortbrengt, boven de laeghste deelen der naeuwe weereld, daer sinnen nochte rede noyt toe opsteegen, en hy blonck er van eeuwigheyd tegens tlicht in een licht op synen hoogen stoel. onder syne voeten heeft hy t nootlot en natuur tot ootmoedige dienaers, en de beweging is diese meet.

 

57. en dese is de plaets, die de glorie van dit benedenste en tgoud ende de rycken, na syn behagen als roock en stof daer boven verstroyt en verstuyven doet. eene godinne, die hy daer aldus in synen glans wentelt, 29 isser besorghtster over onse menschelycke swaerigheden, dat de treffelyckste hunne oogen voor haer nederslaen. rondom sich heeft hy ontallycke onsterffelycke sielen, ongelyck van staet in eene gelycke blyschap.



illustratieuitvergroten

58. het hemelsche hof weergalmt vrolyck op de groote tsaemenstemming der salige vaersen. Hy 30 riep tot sich Michael, die in ’t harnas van doorluchtigh diamant blinckt en schittert, en sprack tot hem: sietghe niet hoe sich de godloose schaere der helle sich nu wapent tegens myne wtverkore geloovige kudde, en van wt den bodem des doods op ryst om de weereld te beroeren.

 

59. ga segh hem aen, dat hy voortaen verlaete de sorge van den oorloogh den ridders 31 dien dit past: nochte dat hy t ryck der levenden nochte de suyvere deelen des hemels versteure en vergiftighe: dat hy na den duysteren poel syne bestemde woonplaets, na syne rechtvaerdighe pynbanck werderkeere: dat hy daer sich selven en de sielen des afgronds kruycige; aldus beveel ick t en aldus heb ickt bestemt.

 

60. hier sweegh hy; en de vorst der gevleugelde helden neyght sich eerbiedigh voor de goddelycke voeten. daerna ontvout hy syne goude wiecken ter groote vlught hy spoeyt sich alsoo, dat hy noch de gedachten voorby swiert. hy vlieght door het vier en het licht waerin de saligen hunnen onbeweeghlycken heerlycken stoel hebben; daerna beschout hy het suyver kristalyn en den kringk, die doorluchtigh van starren daer tegens draeyt.

 

61. hier siet hy ter slincker hand Saturnus en Jupiter met een verscheyde werckinge en gelyckenisse draeyen, en d’andre die niet dwaelen konnen ten syse eene engelsche kracht beweeght en vormt. daerna koomt hy van de blyde en heldere velden des eeuwigen gods, daer het van neder dondert en regent; daer de weereld sich selven bout en voed, en in syne tweedraght sterft en herboren word.

 

62. hy sloegh met syne eeuwighe pennen de dicke nevels, en de diepe duysternissen: de nacht werd verguld door het goddelycke licht, twelck ten schitterenden aengesicht wtstraelde: de son is gewoon aldus schoonen verwen in den regen te spreyen; aldus pleegh eene starre, de gesmolten helderheyd klovende, in den schoot der groote moeder te vallen.

 

63. maer genaeckende daer de godloose helsche schaere de raserye der heydenen dee blaecken en prickelde; soo hiel hy stand in de lucht op de kracht syner wiecken, en drilde de speer, en sprack hen aldus aen: ghy behoorde ymmers wel te verstaen met wat eenen schrickelycken blixem de koning der weereld dondert, of verhoovaerdight ghy u noch in de versmaedheyd en in de bittere pyne der wterste ellende.

 

64. in den hemel is t bestemt dat de muuren sullen buygen en Sion de poorten sal openen voor het eerwaerdighe 32 teecken. waerom strydghe tegens het noodlot? waerom terghtghe dan de gramschap der hemelsche hoven? ghy vervloeckte, gaet heenen na uw ryck, het ryck der straffe en des eeuwigen doods; en oorlooght en triomfeert in deese kerckers die u eygen syn.

 

65. woed daer in wreedheyd, besight daer alle uwe maght over d’onnooselen, 33 onder het eeuwigh gekarm en het knarstanden, en t geklangk van yser en de rammelende ketens. hy had volseyt; en noopte en stackse met syne doodlycke speere, die hy traegh sagh scheyden: sy verlieten al suchtende de schoone deelen der lucht en de goude starren.

 

66. en sy ontvouwen hunne vlught na den afgrond toe, om de gewoone smarte in den verdoemden te verswaeren: soo groot een hoop vogels vlieght over de zee niet, wanse sich versamelen in een warmer lucht; nochte de herbst sagh oyt in deerste koude soo veele dorre bladen ter aerde vallen. de weereld van hun ontslagen leyde dese swarte gedaente af en verfroyde sich.



illustratieuitvergroten

67. maer hierom verslapte de stoutigheyd en dolligheyd niet in het verstoorde gemoed van Argante; hoewel Alecto haer vier in hem niet en stoockte, of de 34 helsche sweep syne lenden niet trof; hy swaeyde het felle rappier daer het fransche volck allerdickst en gedrongenste was. hy maeyde de snoodste en maghtighste en de grootste, en de trotsten gevangen maeckte hy den kleensten gelyck.

 

68. Klorinde is niet verre, en ten scheen datse nu niet min het veld bespreyde met afg[e]houwen 35 leden. sy verberghde het swaerd 36 in den boesem van Berlingier midden door t harte, daer de siele herberght: en die steeck raeckte hem soo diep, dat het punt al bebloed ten rugge wtquam [...] 37

 

69. de rechterhand van Gernier, daer se eerst van gequetst was, oock vant swaerd geraeckt, 38 bleef ’er ter plaetse afg[e]houwen, en speelde op d aerde halflevende met bevende vingeren; soodanigh is de slangestaert, die afgehackt, sich daerna vergeefs pooght te vereenigen met haer beginssel: aldus qualyck onthaelt verlaet hem de heldin, daerna wend se sich naer Achilles toe, en houwt hem den arm af.

 

70. en sy [...] 39 het lichaem tusschen hals en neck en houwt de zenuwen af en de keele vlieght afgesneden [...] 40

 

71. terwyle d’ongetemde heldin aldus de slaghoordens van t westen sloopte en velde, maeckt een andere 41 Gildippe niet min eene felle slaghting van haere Sarazynen; eene selve sexe, en gelycken moede en dapperheyd was in dese en in gene. maer ten is haer niet vergunt een proef onder sich te doen, vermits het noodlot haer spaerde voor eenen grooteren vyand.

 

72. d’eene dringt en stuwt aen dese, d’andere aen die syde, nochte sy kunnen de geprickelde en dicke schaere niet doorbooren: maer doen stroopte de moedige Guelfo het swaerd tegens Klorinde, en genaecktese en een hou afdaelende verwde het felle swaerd wat in de schoone syde: en sy antwoord hem met het raeuwe punt, datse hem doorsteeckt van deene sy 42 tot dander

 

73. doen verdubbelde Guelfo den slagh, en sy ontfingse niet, om dat hy by geval doorreegh den Palestynschen Osmida, en die nam op sich 43 de quetsuur die hem niet toequam, waerom het gebeurde dat hy hem het hoofd afsloegh. maer om Guelfo vergaderden veele van dit volck die hy geleyde en bestierde: en aen den anderen kant groeyde de schaere noch, soo dat het gevecht vermengde en verwarde

 

74. middelerwyle stack Auroor alree haer schoon purperen aenschyn ter hooge venster wt, en onder dit geraes was de forsse Argillan alree van syne gevangenis onbonden [...] 44



illustratieuitvergroten

75. gelyck een klepper wt den koninglycken stal, daer het sich onthoud van wapenoeffening, vlught, en vry wesende endelyck door breede wegen onder het vee loopt of naer gewoone beeck of weyde; de mane speelt op hals en schouders, hy schud synen hoogen en fieren neck: de voeten klappen int draeven, en de velden met klinckenden niter 45 vervullende schynt hy te branden

 

76. aldus quam Argillan voort; het forsse gesicht barnt, hy houd den breydel trots en onbeteutert; hy maeckt luchtige sprongen, en geswind is hy te voet, alsoo dat hy naulycks het stof met syn voetstappen druckt; en onder syn vyanden komende verheft hy syne stemme. gelyck een man die alles dar en op niemand past: o logge Arabiers, snood hef des volcks. waer her ist dat soo stouten bestaen u verlockt?

 

77. [...] 46 maer al naeckt en verbaest beveelt [ghy] de slagen den wind en u behoudenis de vlught; uwe wercken en uwe heerlycke oeffening is nachtwerck; de duysternis helpt u. nu die aen t wycken is, wat sal u beschutsel wesen? wapenen en een meerder dapperheyd is hier van noode.

 

78. soo spreeckende gaf hy Algazel sulck eenen fellen slagh in den neck dat hy hem den hals en de woorden af hackte, die alree tot antwoord dienden; door welck ongeval een schichtige naerheyd syne oogen bespreyde, en een strenge kilheyd door syne gebeenten liep; hy viel, en op syn wterste beet hy vol van spyt de gehaete aerde met synen tanden.

 

79. ginder doode hy door verscheyden gevallen Saladin Agricalt en Muleas, en hy scheyde met eenen slagh Aldiazel die van deene en dandere syde hun allernaest was. Ariadino van boven de borst doorsteecken velde hy ter aerde, en beloegh hem met strenge woorden; en dees op syn sterven syne swaere ooghscheelen opslaende, antwoorde aldus op syne trotse reden.

 

80. ghy, wieghe syt, sult niet lang als een vrolyck overwinner over desen dooden stoffen. een selve noodlot staet u te verwachten, en van eene stercker rechterhand sultghe neffens my gestreckt worden. hy loegh hierom seer: en seyde, de hemel bekreunt sich met myn lot, ghy die nu ondertusschen sterft syt een aes der vogelen en honden. daer na trapte hy hem met voeten en trocker trappier en de siel te gelyck wt.

 

81. een pagie des Soudaens was verwart onder dese schare van lanciers en schutters, wien de nieuwe lente de schoone kin noch met geene eerste bloessem hadde bespreyt: een paer perlen en daudroppels het laeuwe sweet de schoone wangen besprengende [...] 47 het stof gaf den ongetoyden hayre eene bevalligheyd en eene fiere strengigheyd staet dit aensicht soet.

 

82. hy sit op eenen klepper, die in wittigheyd het blancke sneeu des Apenyns gelyckt. vlam nochte dwarrelwind springt nochte rolt soo snel als dees vaerdigh en luchtigh is. hy drilt eene speer die hy int midden gevat heeft. het kromme en korte swaerd heeft hy op syn syde: en blinckt met onchristen pracht als een werck van goud en purper onder een geweven.

 

83. [...] 48



illustratieuitvergroten

84. en rechte wreedelyck syne onverbiddelycke 49 hand, naer het biddende aengesicht en quetste het allerschoonste werck der natuure dat sich te vergeefs met de wapenen der medoogenheyd beschermde. het swaerd scheen beroert en was beleefder als de man, en keerde sich om jen trof met het platte. maer wat baete het? soo hy den fellen slagh verdubbelende, met de punt raeckte, ter stede daer hy eerst dwaelde.

 

85. Soliman die niet 50 verre van daer, in den stryd door Godefroy werck bestelt werd; verliet den [...] 51 en wende 52 syn paerd en noopte het soo ras hy het gevaer van den jongen vernam: en hy opende met den swaerde de beslote wegen, en quam soo ter wraecke, niet tot bystand vermits hy sagh, oh smarte synen Lesbin dood leggen, als eene afgemaeyde bloem.

 

86. en hy aenschoude hem, met bevende oogen in soo edelen mynen en het hoofd op den rugge leggen, alsoo wuft is de bleeckheyd, en hy blies eene soo soete medoogenheyd door de gelyckenisse des doods van sich, dat hy een hard onbesielt marmoren harte vermorwen soude, en traenen borsten midden wt syne gramschap. o Soliman schreytghe die met uwe magere 53 winckbrauwen hebt u ryck verwoest gesien?

 

87. maer doen hy sagh het vyandlycke yser, twelck sacht noch schuymde van t jeughdighe bloed; weeck de barmhartigheyd, en de toorne ontstack en sood, en de traenen stremden in synen boesem. hy liep na Argillan toe, en ruckte het swaerd wt, ten deel sette hy synen schild voor sich daer na den helm, daerna hoofd en keel 54 [...] 55

 

88. nochte hier mede wel vernoeght na het doode lichaem toestygende beoorlooght [hy] het noch met syn paerd, als een dogh, die al rasende den steen byt, daer hy hard van getroffen was. o ydelen troost van ongemete rouwe, sich te verbitteren tegens zieleloose aerde. maer de hopman onder soo veele 56 Vrancken spilde syne gramschap niet of sloegh hem te vergeefs.

 

89. hy hadde ’r duysend Turcken, met pantsers en helmen en schilden bedeckt, ongetemt van lichaem tot den arbeyd, stouthartigh, en ervaeren in allerley geval, en sy waeren nu van Solimans oude ridderschap en met hem in de woestynen van Arabien syne ongeluckige dwalinge vergeselschappende, 57 noch syne vriende in ramp en tegenspoed.

 

90. dese te saemen gehoopt in eene dicke orden weecken luttel of geensins de Fransche dapperheyd. op desen rende Godefroy aen en quetste het hoofd van den fieren Corcute, en de lenden van Rosteno. Selin houwt hy den kop van den schouderen af, Rossano sloegh hy rechte en slincke arm af. en desen niet alleen, maer op andere wyse quetste en doode hy ’er veelen van den hunnen.

 

91. terwyl hy aldus schermt onder de Sarazynen, en hunne slagh afstuyte, en dat de hoop en fortuyne der onchristenen aen geene syde ten valle helde. sie van na by isser een nieuwe stofwolck, die in haren schoot oorlooghs blixems vatte. sie daer oprysen een glans van onverwachte wapens, die het heyr der ongeloovigen bespotten. 58

 

92. vyftigh ridders syn t, die in suyver silver het triomfeerende purperen kruys ontvouwen: al had ick honderd monden, en honderd tongen, en eenen yseren adem, en yseren stem; soo soude ick niet konnen verhaelen dit getal, die in den eersten aenval desen forssen troep hebben verdelght. de weerloose Arabier sneeft, en d onverwonnen Turcq weerstand biedende is oock vechtende overwonnen.



illustratieuitvergroten

93. schrick wreedheyd vreese en gekerm loopen rondom in verscheyde gedaenten, ghy soud d’overwinnende dood allesins sien omdwaelen, en een leck van bloed stroomen. nu sal de koning met een deel van den synen buyten d’eene poorte geleyd worden, als een voorspel van de geluckige wtkomste, en daer aenschout hy van de hooghte het nederliggende dal, en den twyffelachtigen stryd.

 

94. maer soo haest hy het groote leger siet wycken, blaest hy den aftoght en met bode op bode aenhoudende bid hy Argante en Clorinde te vlieden. de felle schaere, droncken van bloed en stout en blind van gramschap, weygert dit te gehoorsaemen. doch sy wyckt in t ende, en ten minsten vereenight looptse te rugge en [...] 59 en breydelt hare stappen.

 

95. maer wie kan het graeuw wetten voorschryven, en meesteren de snoodheyd en de vreese? men tyt aen t vlughten, deen worpt synen schild wegh, d’ander tgeweer wt de hand. het yser streckt tot last en niet tot bescherming. een dal isser tusschen de laeghte en de stad, dat van den westen ten zuyden woestynachtigh is: hier vlughtense, en een duystere stofnevel wentelt sich vestewaert.

 

96. terwylse snellyck beneden afloopen maecken de Christenen van dese eene gruwelycke slaghting. maer na datse nederstygende bystand genieten van den ongeloovigen tiran; wil Guelfo tot soo grooten nadeel van den synen sich niet in t gevaer stellen van soo eenen opgaenden padt. hy doet het volck stand houden, en de koning [...] 60 de syne, geene kleene winst van den ongeluckigen stryd.

 

97. ondertusschen heeft de Soudaen dit gedaen, tgeen eene sterffelycke maght vermagh te doen, meer kan hy nu niet: hy is enckel sweet en bloed, en een bekommerlyck en dickwils hygen benaeut hem de borst, en schud syne lenden. de vermoeyde arm quynt onder den schild. de rechterhand schermt met het swaert traegh om en weerom; menighmael maer ten snyd niet, en [het] swaerd stomp geworden, heeft hy t gebruyck van t swaerd verloren.

 

98. doen hy dat merckte, bleef hy staen op die wyse als een mensch die tusschen beyden twyffelt, en overweeght by sich selven of hy behoort te sterven, en door soo eene doorluchtige daed met syne handen eenen anderen de glori tontrucken [...] 61 ten lesten spreeckt hy: het noodlot heb doverhand, en dese myne vlught sy een overwinningteecken syner overwinninge

 

99. de vyand sagh myne schouders, 62 en beloegh van nieus onse schendige vlught, doch doen hy my van nieus hier gewapent sagh synen vrede steuren, en syn nimmermeer bestendigh ryck. neen ick wyck niet; myne gramschap worde onsterflyck door deeuwige gedachtenis myner [...] 63 een gestrenger vyand verryse [...] 64 de geest is bloot hoewel d’assche begraven sy.



illustratieuitvergroten


Vorige Volgende