Logo DBNL
Tassoos Godefroy of Hierusalem verlost (2013)

Tassoos Godefroy of Hierusalem verlost

(2013)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Seste sang.

1. Maer aen d’andre syde verstarckte en vertrooste eene betere hope de belegerde volcken, om dat boven de versamelde voorraed, hun ander voedsel binnen toegebrogt is, by duyster nacht, en versorght van wapenen en krygsgereedschap, hebben by duyster alreede die van buyten oorloge aengedaen, en sy groeyden van moedigheyd en hardvochtigh en ruw betoonden noch voor wtvallen noch treffen te vreesen.

 

2. en de koning de[e] 1 hun staegh de syden van desen en van genen kant verhoogen en starcken, het sy dat de gulde son blonck of de starren of dat de bruyne hemel verlicht werd by maeneschyn, en de moede en matte smeden lieten sich hooren door t gedurigh toerusten van nieuwe wapenen. ondertusschen verscheen voor hem d’onverdraeghelycke Argante en sprack tot hem:

 

3. hoe lange vreestge de gevangenissen binnen dese muuren door eene trage en snoode belegeringe [...] 2 ick hoor wel anbeelden klincken en verneem geklanck van helmen en schilden en rustingen: maer ick en sie niet ten welcken gebruycke: en dese roovers bestellen velden en burghten hulpe na hun believen, nocht daer is niemand van ons wiens voeten ghy ymmermeer hindert, nocht hebt trompet laeten hooren als alleen met den klanck

 

4. nocht nimmermeer syn hunne maeltyden gesteurt en beroert nochte hunne blyde bancketten gehindert, maer wy brengen de lange dagen en nachten gelyckelyck met ruste en veyligheyd over: ghy onervaeren in gebreck en honger sult het door t lange trecken opgeven, of hier sterven als bloodaerds, 3 indienghe de hulpe van Egypten vertraeght.

 

5. ick wil niet dat eene onedele dood myn leven bestelpe met eene duystere vergetelheyd, nocht ’kwil dat het koesterende sonnelicht my binnen dese poorten gesloten vinde, ’t lot sal van myn leven maecken dit, ’t wel[ck] alreede daer boven bestemt is, het en maecke nu niet dat ick onvermaert en ongewroken sneuvele sonder myn rappier te werck te stellen.

 

6. maer of schoon al het saed uwer gewoone manhaftigheyd in u noch soo niet waer wtgebluscht, datghe noch hope had niet van vechtende en eerlyck te sterven maer oock om t leven te behouden en eer in te leggen: gaenwe dan bedachtelyck te saemen onsen vyanden en noodlot te gemoet, t gebeurt dickmael dat in het meeste gevaer de stoutste raeden de beste syn.



illustratieuitvergroten

7. maer indienghe in ’t al te veel bestaen geene hope stelt, nocht weet van wtvallen met allen den stouten troepen, soo vordert dat ten minsten desen uwen grooten twist nu door twee krygslie ge-endight werde, en om dat der Vrancken veldheer nocht allerliefst onse wtdaginge aenneemt hy hebbe den keur der wapenen en het voordeel en maeck de voorwaerde na syn believen.

 

8. dat indien de vyand twee handen heeft en alleen eene siel, hoewelse stout en fier is, soo behoort hy niet te vreesen door eenige [...] 4 dat de rede myner verdadiging verga: myne rechter hand kan in stede van noodlot en fortuyn de heele overwinning te wege brengen, en sy geeft sich selve u nu tot een pand, dat sooghe in haer betrout, soo is uw ryck behouden

 

9. hy sweegh, en de koning antwoorde: o vierigh jongeling, ofghe my wel in eenen hoogen en grysen ouderdom siet, soo en syn dese handen soo traegh niet in t swaerd te handelen, nocht dese siel is soo logh en snoode of ick soude eer willen oneerlyck sterven als eene manhaftige en eerlycke dood, indien ick vreese of eenigh twyffel hadde aen het gebreck en den honger, dienghe ons verkondight.

 

10. o god keer sulcke schande af [...] 5 die eensdeels wenscht ‘t ontfangen leet 6 te wreecken, hy heeft tot het Lybische land toe de dwaelende en verstroyde schaeren der Arabiers versamelt hy hoopt syne vyanden by doncker te bespringen en de stad hulp en voorraet te verschaffen.

 

11. [...] 7 matigh ghy een luttel dese hitte en vermetelheyd die in 8 u by god al te seer blaeckt, en verwacht t’uwer eere en te myner wraecke bequaeme gelegentheyd.

 

12. [...] 9

 

14. de koning antwoorde weder; hoewelghe den toorn en het swaerd behoorde beter te besteden, nochtans soo u dit gevalt eenigen vyandlycken krygsman te tarten, ick weyger u dat niet: soo sprack hy, en vertoefde niet eenen oogenblick, ga, sprack hy tot eenen heyraut, den vyand gehoor gevende, leyt desen derwaert, en doe dese myne kleyne boodschap aen de Fransche oversten.

 

15. dat een ridder, die sich seer belght verborgen te syn binnen den ring der veste, met wapenen wil doen blycken, hoe veel verder syn vermogen streckt, en dat hy bereyd is in het dal, ’t welck tusschen den muur en de bergen leyt, lyf om lyf 10 te vechten, om syne manhaftigheyd te toonen, en dat hy tart dien die onder de Vrancken meest syne vroomigheyd vertrout.

 

16. en dat hy niet alleen toegerust is om tegens eenen of twee van ’t vyandlyke leger te vechten, maer dat hy boven den darden en vierden oock den vyfden aenvaerd, hy sy dan van den gemeenen slagh of van edelen stamme, hy segge 11 of hy vryheyd begeert, en den verwonnen voor den verwinner bewaert. dus beval hyt hem en d’ander bekleede de purpere wapenen met eenen gouden tabberd.



illustratieuitvergroten

17. en na dat hy gekomen was voor de koningklycke tegenwoordigheyd van den veldoversten Godefroy en de vryheeren, 12 myn heer seyde hy daer word oorlof gesocht voor eenen bode, word het spreecken onder u toegestaen? [...] 13 het word u toegestaen, seyde de hoofdman, en doe u voorstel sonder eenige vreese. d’ander seyde wederom: nu sal blycken of myne wightige boodschap aengenaem of schrickelyck sy.

 

18. en hy vervolghde voorts syne rede, en verkondigde de wttartinge met hooge moedige woorden. dese forsse schaeren hoordemen knarssetanden en belghden sich over dese rede, en de godvruchtige Buljon antwoorde sonder vertreck: de ridder heeft een gestreng voornemen [...] 14

 

19. maer hy koome om eene proef te doen, dewyl ick hem aenbiede een veld dat vry en veyligh is van allen overlast, en ick sweer het dat een van mynen kampers sonder voordeel met hem vechten sal. de koning 15 des oorloogs sweegh, en ging synen wegh, en hiel de geswinde voet niet tegen, voor dat hy geene ruste gaf aen den fieren Circasso.

 

20. Wapen u, sprack de groote heer, wat toeftghe? de Christenen hebben de wtdaeginge aengenomen, en die den minsten moed hebben toonen genegen te syn tegens u aen te gaen [...] 16 en ick sagher duysend dreygende oogen en duysend handen bereyd met den degen. 17 de vorst staet u eene veylige plaetse toe; soo sprack hy, en aenvaerde self het harnas

 

21. en omgorde het en haeste sich ongeduldigh af te stygen na het veld, de koning sprack tegens Clorinde die ’r tegenwoordigh was, het is niet billyck dat hy gaet ende ghy blyft, neem duysend van onsen volcke met u tot syne versekering en vergeselschap hem, maer hy alleen ga voor heenen na den rechtvaerdigen kamp, hou ghy den troep een weynigh verre achter hem.

 

22. dit geseyd hebbende sweeghse, 18 en na dat dese gewapent waeren quaemense wt de beslote plaetsen op het ruym, en Argante ging voor en was op syn ros met de gewoone wapenen bedeckt. eene plaetse was ’er tusschen de vesten en het staecketsel, die nocht oneffen nochte bultigh was, die wyd en ruym scheen na de kunst gemaeckt, om datse eertyds het veld van Mars was.

 

23. daer steegh hy alleen na toe, daer hiel Argante alleen stal in ’t gesicht van synen fieren vyand, trots en met een dreygende aengesicht om syn groot harte om syn groot lichaem, en om syne groote kracht: hoedanigh Enceladus in Phlegra sich vertoonde en de Philistynsche reus in het laege dal: maer daerom syn veele voor hem niet bevreest, om datse noch niet ten vollen weeten hoe starck hy sy.

 

24. daerom koos de godvruchtige Godefroy yemant wt, als die onder veele noch de beste niet was, wel saghmen aller oogen met eene yverige begeerte na Tankredi toegekeert, en de openbaere gunste der aengesichten oordeelden hem volmaeckt te wesen onder de treffelycxste, en men hoorde oock een bescheyde mompeling, en [de] hoofdman kende dat voor goed met toeknicken.

 

25. een yeder maeckte plaets, en de wil van den godvruchtigen Buljon werd nu bekend, ga heenen sprack hy tot hem, ick verbiede u niet wt te treden, en onderdruck de raserye van desen tiran, en de fiere jongeling rustigh en vrolyck van aengesicht om soo hoogen lof, eyschte van den schildknaep helm en paerd, en daer na quam hy van veelen gevolgt synde ten dale wt.



illustratieuitvergroten

26. en hy was noch niet gekomen op de ruyme vlackte daer by gemaeckt, daer Argante hem verbeyde, wanneer de braeve heldinne licht en wtheems toegemaeckt voor syne oogen verscheen, haer opperkleed was veel witter als sneeu op d’Alpische bergen, en haer visier stond wyd open, en op eenen heuvel, werdse soo groot als sy was ontdeckt

 

27. nu en sagh Tancredi niet waer Circasso ’t vervaerlyck voo[r]hoofd ten hemel opbeurde, maer hy mende syn ros met langsaemen gang, d’oogen wendende derwaert daerse op den heuvel was, daerna hiel hy stockstyf stal, en geleeck wtwendigh al heel eene kille rotse, maer inwendigh eene bel; 19 hy vernoeghde sich alleen met kycken, en maeckt gebaer van te vechten, ’t welck sy sich luttel bekreunde.

 

28. Argante noch niemand siende die een daedlyck teecken gaf om ten steeckspele te komen, riep, wt strydlust: ick ben die hier beroepen werd, wie koomter nu voor my om met my te vechten? d’ander als verbaest en verstomt bleef al heel stal houden, en toonde dat hy niet en hoorde; doen dreef Otto syn paerd voor wt, en trad d’eerste in den gewenschten 20 kamp

 

29. dees was een van den geenen, wien een groote begeerte ontstack tegens den heyden aen te gaen, doch stond hy ’t Tankredi toe, en steegh in den sadel met den anderen, die hem volghden, en met hem wt quamen, nu siende dat de sinnen elders gespannen waeren en hem als ten kamp over gebleven, 21 soo nam hy als een stout en oploopend jongeling de aengebode gelegentheyd 22 waer.

 

30. tiger of pardel spoeyt soo geswind door t woud niet, als hy loopt om den moedigen Sarazyn te treffen, die van syner syde de groote speere velde, doen repte sich Tankredi, en verrees endelyck wt syne traege gedachten als wt den slaep, en riep, hou stil, tkomt my toe te vechten: maer Otto was alree te verre voor wt geloopen.

 

31. waerom hy stal hiel en inwendigh van spyt en gramschap roockte, en wtwendigh gloeyde als vier, vermits hy sich tot schande en verachting rekende, dat d’ander sich den eersten betoonde in den stryd, maer ondertusschen word de Sarazyn midden in het perck van den jongeling op den helm getroffen, maer hy wederom brack des anders beuckelaer en doorhieu synen pantser.

 

32. de Christen sneuvelt en de val is wel hard, vermits het gebeurt dat hy hem ten sadel wt velt, maer de heyden stercker van kracht en senuwen sneuvelt noch niet, nocht keert sich in den sadel, daerna spreeckt hy met smadelycke en trotse manieren over den gevallen ridder: geef u gevangen, om dat uwe eere vernedert 23 is, op datghe moght navertellen datghe tegens my gestreden hebt.

 

33. neen antwoorde Otto, by ons ist geen gebruyck soo ras den moed ende het harnas af te leggen, een ander sal mynen val verdadigen, ick wil ’r wraeck af neemen of hier sterven. Circasso was met knarstanden Alecto of Meduse gelyck, en scheen vier en vlam te blasen; kent 24 seyde hy dan wat myne kracht vermagh, dewyl het u lust myne beleeftheyd te versmaeden.



illustratieuitvergroten

34. hy joegh syn paerd op desen aen, en vergat al heel wat de ridderlycke dapperheyd vermagh, 25 de Vranck daer tegens 26 vlughte, en weeck van den wegh, en trof hem in ’t voorby rennen in de rechte syde, en de slagh is soo swaer en diep, dat het swaerd al bebloed ’er wt quam: doch wat baet het, soo de wonde den overwinner geene kracht beneemt, maer hem vertoornt en vergramt.

 

35. Argante breydelde den loop des kleppers, en wend en keert het soo ras te rugge, dat het syn vyand naulyx gewaer werd, en vat hem onversiens met eenen geweldigen smack, door de harde smeet beefden de beenen, de krachten verminderden, de siel besweeck, het aensicht bestorf, en flaeu en mat sloegh hy voor de borst op de harde aerde.

 

36. de gramschap van Argante worde wreeder, en maeckte met synen klepper eenen wegh van des overwonnens borst, en riep aldus, het 27 ga allen hooghmoedigen als dees die onder myne voeten leyt: maer d’onverwonnen Tankredi, dien het wreede feyt mishaeghde, toefde doen niet langer, en wilde dat syne deughd met eene diere boete haer misdaed bedeckte, en hy blonck als eene son. 28

 

37. snoode siel, kreet hy, sie voor u, hoewelghe schandelyck overwonnen hebt, wat hoogen en edelen eertitel verwachtghe van soo onmenschelycke en schelmsche seden? ghy behoort te verkeeren onder de Arabische roovers of onder diergelycke onchriste schaere. vlie het licht en ga en brult met den anderen beesten in bergen en bosschen.

 

38. hy sweegh, en de heyden, luttel gewent yet te lyden, beet op syne tanden, 29 en kropte syne gramschap op. hy wilde antwoorden, maer de klanck quam ’er ten halven wt, gelyck een brieschend dier geluyd slaet, of gelyck eene wolcke barst, daer de heftige blixem in besloten is, en die synen gang gaet, soo scheenen alle syne woorden wt syne ontsteken borst donderen[d] 30 voort te komen.

 

39. maer na dat beyder forsse dreygementen de hoovaert en gramschap tergen om t’overwinnen, soo wendense beyde geswint en snel den klepper om eenen grooten sprong te maecken. nu, o sangheldin, wie verstarckt myne stemme, en ademtme in eene kracht die dese kracht gelyck sy, soo dat myne vaersen t gevecht gelycken mogen, en myn gesang den wapenklanck wtdrucke.

 

40. beyde de krygslie leyden de quastige speeren in de reste en rechtense in de hooghte, noyt saghmen geswinderen loop of sprong of wiecken, nocht geene heftigheyd was dese gelyck, waermede Tankredi hier, Argante ginder aenquam. de schachten braecken op de helmen, en vlogen in duysend stucken, spaenders, en blinckende voncken.

 

41. d’onbeweeghelycke aerde dreunde int ronde alleen van den slagh, en de bergen galmden. maer de heftigheyd en dolligheyd der getroffenen boogen de harde hoofden niet. beyde de rossen renden op malkanderen, datse na het sneuvelen niet vaerdigh waeren om op te sitten. de groote bevelhebbers ruckten de degens wt, sy verwerpten de speeren, 31 en hielden stal op d’aerde

 

42. elck repte omsichtigh syne rechterhand ten slaege, d’oogen na het aensicht, de voeten na de stappen, sy maeckten verscheyde bedryven en nieuwe toesichten, nu draeydense rondom, nu staptense voor wt, nu wekense. nu waerense gebeten aen dese syde, nu aen gene syde te treffen, te raecken daerse niet schenen te dreygen; nu trachtense eenigh deel bloot te setten, en kunst met kunst te begoochelen. 32



illustratieuitvergroten

43. Tankredi [gaf] 33 den heyden ten besten syne syde die van schild en rappier ontbloot was: d’ander liep toe om hem te slaen en liet ondertusschen syne breede lenden onbeschermt: Tankreed schutte met eenen slagh het felle swaerd van synen vyand, en sloegh voort op hem; nocht dit gedaen hebbende vertoefde te aerselen; maer sette sich schrap en kort op syne hoede

 

44. de felle Argante, die sich selven weeck 34 en bevleckt sagh van syn eygen bloed, versuchte en schuymbeckte met eene ongewoone ysselyckheyd, beroert en ontsinnigh van smart of wraeck, en van hevigheyd of gramschap gedreven wesende, verheft hy syne stemme te gelyck met den swaerde, en wend sich om te slaen, en word juyst doen gewond daer de schouder aen den arm vast is

 

45. gelyck als in het Alpische geberghte eene beerinne, die den scharpen swynspriet in de lenden voelt, tot dolheyd gedreven word, en tegens het geweer aenloopt, en stoutelyck het gevaer en de dood wttart: soodanigh word d’ongetemde Circasso, en wonde op wonde ontfangende en schande op schande, heeft soo groot eene begeerte sich te wreecken, dat hy tgevaer niet en acht, en vergeet sich te verdadigen.

 

46. en voegende ’t wterste vermogen en onvermoeyelycke kracht by syn vermetel bestaen, swaeyt het stael soo heftigh, datter het aerdryck van ziddert, en de hemel van schittert. waerom d’ander geen tyd heeft om eens te treffen, om sich te bedecken, om den adem ten vollen 35 te herhaelen, nocht hy heeft beschutsel om sich te mogen bevryen, om de raddigheyd en het vermogen van Argante.

 

47. Tancredi schrap staende verwacht vergeefs dat het onweder der groote slaegen overwaeye, nu verset hy ’er sich tegens, en nu gaet hy verre al draeyende en met snellen treden: maer overmits de heyden niet en rust, soo word [hy] ter nood ten lesten tot woeden gedreven, en verpynigt sich soo veel hy kan met groot geweld den degen te swaeyen.

 

48. de rede en de schermkunst syn van de gramschap overheert, en de raserye groeyt en geeft hem kracht, soo dat het yser stadigh een gat houwt, of een’ lap of een’ plaet of eene malie, en geen slagh raeckt 36 te vergeefs, d’aerde is bestroyt van wapenen, en de wapenen syn bestroyt van bloed, en het bloed vermengt sich met sweet, een lamp brandter in t blickeren, het dondert in het geruchte, het blixemt in het slaen, en het swaerd dat klinckt.

 

49. het volck hangt allesins in twyffel om soo nieu en schendigh een schouspel; en verbeyd het ende tusschen hoop en vreese, nu aensiende ’tgeen vorderlyck nu ’tgeen schadelyck is, en onder soo veelen sietmen nocht hoortmen het geringste teecken of eene lage stemme, maer elck by sich swyght en staet stil, ten sy voor soo veele het bevende harte ontroert word.

 

50. alree waerense beyde gemat, en hadden misschien vechtende de saeck tot een vruchteloos eynde gebrogt, maer de donckere nacht rees ondertusschen, de welck verborg de saecken die noch naby waeren, toen hier een heraut en daer een ander toeschoot, omse te scheyden, en sy scheydense endelyck. d’een is de Fransche Arideo, d’ander Pindarus die de handschoen eerst bood [e]en wys en vernuftigh man.

 

51. dese darren de vreedsaeme staeven tusschen de rappieren der vechters steecken, met dese veyligheyd die d’oude wet des volx hun toestond; o krygslieden, begon Pindarus, legt even groote glorie in, en syt even dapper, dat dan ‘t gevecht opschorte, en rede en de nachtrust niet gebroken werde.



illustratieuitvergroten

52. soo lang de son schynt is het arbeydens tyd, maer ’s nachts rusten alle dieren. en een manhaftigh hart is niet seer begaen om nachtprys, die onvermaert en bedeckt is; Argante antwoorde: ’t en behaeghtme niet ’t gevecht by nacht te staecken, de getuygenis van den dagh is me wel lief; maer datme dees sweere weder te komen.

 

53. doen voeghde ‘r d’ander by: en ghy belooft uwen gevangen medebrengende weder te keeren, om dat anders tgeenghe hoopt niet kan te weege gebragt worden, een ander tyd voor ons gevecht, dus swoer hy, en de herauten daer na verkoren synde om hun den tyd des kamps voor te schryven, bestemden den uchtend des sesten daeghs, om hunne eerlycke wonden tyd te geven.

 

54. het vervaerlyck gevecht liet eene groote verwondering en eenen schrick gedruckt in de harten der Sarazynen en geloovigen, die in eene lange wyle niet wt hunne sinnen ging, men sprack alleen van de stoutigheyd en dapperheyd die dees en die krygsman in desen hadde betoont; maer de gemeente was int seggen verschillende en verscheyden, wien van beyden sich best gequeten had.

 

55. en sy hangt in twyffel, verwachtende hoedanigh eenen wtgang het felle gevecht hebben sal, en of d’yver de deughd overtreft, of dat de stoutigheyd voor haer 37 wycken moet, maer boven allen anderen die ’r sich mede bekreunt, neemt de schoone Erminia dit ter harten de welcke siet, dat het beste deel der oordeelen van t twyffelachtig gevecht, van haer hangt.

 

56. deese, eene dochter van den koning Cassano, alree 38 besitter van ’t ryck van Antiochien, het ryck van den Christelycken verwinner benomen synde, werd oock onder den anderen roof gegrepen; 39 maer Tancredi was doen soo beleeft dat hy geen ongelyck onder syn gesegh handhaefde, en sy werd in ’t bederf haers vaderland als eene koninginne ge-eert.

 

57. de braeve ridder eerdese en diendese en beschonckse met vryheyd, en hy lietse goud en gesteenten en alle kleynoodien; sy merckende eene koningklycke siel in jeughdige oude en in een luchtigh wesen, bleef bevangen van minne, die noyt vasteren strick leyde als daer hyse mede bond.

 

58. aldus bleef de siel stadigh verknocht aen dienstbaerheyd, ofse schoon de vryheyd des lichaems verworven hadde. het verdroot haer wel dapper haeren waerden heer, en d’aengenaeme gevangenis te verlaeten; maer de koningklycke eerbaerheyd die noyt groothartige jongkvrou verwaerloosde, dwong haer te vertrecken en met haere oude moeder sich in een land dat haer toegedaen was ter neder te slaen.

 

59. sy quam te Jerusalem, en werd daer gewelkomt van den tiran des Hebreeuschen lands, maer haest beschreydese in roukleedren het droevigh overlyden haerer moeder; doch kon de druck, datse haer door de dood ontnomen was, haer den minnelust niet wt het harte rucken, nocht een eenigh vonxken van soo groot eenen brand wtblusschen.

 

60. d’ellendige minde en blaeckte, ende haere hope vorderde soo luttel in desen staet, datse het heymelyck vier in den boesem, veel meer door geheugenis dan door hope voede: en hoe de brand in heymelyckere plaetse besloten is, hoe hy meer krachts heeft; Tancredi endelyck om syne 40 hope te verwecken, quam te Jerusalem na synen vyand toe.



illustratieuitvergroten

61. d’anderen verflaeuden door d’aenkoomste van soo veele forsse en ongetemde volcken: sy helderde het droesigh aengesicht, en belonckte vrolyck de trotse troepen, en nu haeren lieven vryer met begeerlycken oogen soeckende onder dese geharnaste schaeren, sochtse hem menighmael te vergeefs, en sprack oock d[ick]wils: 41 daer is hy, en kende hem wtdruckelyck.

 

62. in t konings hof ryst een oude toren opwaert dicht genoegh by de vesten, van wiens trans men het gantse Christen leger en bergen en dalen siet, aldaer sitse, van dat de son haer licht ontsteeckt, soo lang tot dat na den nacht de weereld duyster word, en sy draeyt haere oogen veldewaert, en versucht en spreeckt met haere gedachten.

 

63. hier saghse den stryd aen, en sy gevoelde dat haer hart op desen oogenblick soo seer zidderde, datse scheen te seggen: uw lief is ’t die daer in doods gevaer is? alsoo aenschoudese vol benautheyd en bedenckens den wtgang des twyffelachtigen lots, en soo dickwils de heyden den degen swaeyde, gevoeldese het stael in de siele en de wonden slagen.

 

64. maer na datse tyding bekomen heeft, en oock verstaen dat het streng gevecht van nieus sal aengaen; soo bevangt haer soo ongewoon eenen schrick, datse voelde haer bloed tot ys bevriesen; mèt stortse verborge traenen, en loost heymelycke suchjes; vervaertheyd en smarte verrucktse bleeck flaeu en doods.

 

65. haere gedachten verschrickense en verbaesense van oogenblick tot oogenblick met ysselycke inbeeldingen, en de slaep valt haer harder als de dood, soo seldsaeme momaensichten 42 vertoont haer de dood. 43 het schynt dat de beminde ridder voor haer koomt al verscheurt en bebloed; en haer dunckt hy haer om hulpe aenroept: en middelertyd bevindse d’oogen en den boesem weeck van traenen.

 

66. nocht alleen bevreest voor aenstaende swaerigheyd, gevoeltse eene bekommerde hartklopping, maer de quetsuuren diese heeft en de benautheyd is oorsaeck dat de siel niet rusten kan, en de valsche geruchten die alom gestroyt worden, doen d’onbekende en verre gelege saecken groeyen, soo datse al quynende te kennen geeft dat de starcke held ter dood toe verdruckt leyt.

 

67. ende overmits sy van haere moeder geleert heeft, hoedanigh d’allergeheymste kracht der kruyden sy, en met wat belesingen men alle quetsuuren der gewonde ledemaeten genese en van pyne verlichte; eene kunst die in desen lande schynt by konings kinders bewaert te worden; soo wilse sien met haere eygene hand de quetsuur van haeren waerden heere te genesen.

 

68. begeerte hadse haeren vryer te heelen, en ’t betaemde haer den vyand te genesen; dan dachtse hem te bespatten met boos en schadelyck kruyd, dat hem vergiftighde; maer dan schrickte de maeghdelycke en godvruchtige hand quade kunsten te hanteeren, en onthielt sich daer van; ten minsten begeerdese dat haer wensch van alle kennis en alle kracht des kruyds moght in t werck gestelt worden.

 

69. nocht sy vreesde nu niet onder de vyanden te wandelen, die soo wtheemsch was, en daerse dickmael oorloogh en neerlagen en eenen twyffelachtigen wtval en lastigh leven hadde gesien. soo dat het vrouwelyck gemoed door gewoonte boven mate stout word, en sich aen een kleentjen niet en steurt, en min vertsaeght voor elck schrickelyck beeld 44

 

70. maer de vermetele minne verjoeg 45 boven andere dingen alle schrick wt den weecken boesem, en men sou gelooven datse veyligh soude wandelen tusschen de klaeuwen en het vergif der Africaensche ondieren, doch soose geene vreese nochte sorge voor haer leven heeft, ten minsten behoordese die voor haeren naem te hebben, en inwendigh int harte maecken eer en minne, twee maghtige vyanden, eenen dobbelen 46 stryd.



illustratieuitvergroten

71. d’een redeneert aldus: o maeghdeken die dus lange myne wetten hebt onderhouden, ick, terwylghe der vyanden dienstmaeghd waert, heb uw gemoed en kuysche leden behoed, en wiltghe, nu ghe vry syt, den schoonen maeghdom verliesen, dieghe in der gevangenisse bewaerde? ah wie kan dese gedachten in het teere harte opwecken? oh wat hooptghe?

 

72. achtghe dan soo luttel den titel datghe kuysch syt, en den prys der eerbaerheyd, datghe wilt heenen gaen als een vryster by nacht onder het vyandlycke volck om versmaetheyd te haelen, waerom de trotse overwinner tegens u seggen sal; ghy hebt het ryck en met eenen het koninglyck gemoed verloren: ghy syt myner niet waerdigh, en lever u den andren over als eene die gemeen en een qualyck gewaerdeerde roof syt.

 

73. aen d’andre syde bekoort haer de bedrieghelycke raedsman na synen wille met soodanige vleyery, o maeghdeken ghy syt ymmers van geene verslindende beerinne of scharpe en koude klippe geboren, datghe rede hebt om boogh en fackel der minne te versmaeden, en staegh dit te vlughten tgeenge bemint, 47 nocht uwe borst is van stael of diamant, datghe vryen acht schande te wesen.

 

74. wat! 48 gaet voortaen derwaert lust u leyd. maer wat schatghe den overwinner wreed te wesen, weetghe niet hoe uwe smarte hem smart, hoe hy uw steenen en klagen besteende; ghy syt wel wreed, datghe 49 soo traegh van wille syt om uwen getrouwen te heelen. de godvruchtige en onbeloonde Tancredi lyd en quynt, en ghy in ruste bekreunt u een ander leven niet.

 

75. genees doch Tancredi, 50 op dat de dood uwen verlosser niet en dempe: aldus sultghe los syn van uwen plicht, en hy sal ’er soo schoon eenen loon af brengen [...] 51

 

76. het was wel strydigh met den beleefden plicht, en ghy soud ’er wel blyschap en vermaeck in hebben, indien uwe medoogende heelsaeme hand de manhaftighe borst genaeckte, datghe verquickte het bedruckte gemoed van den heer die uwent halven quynt; en syne schoonheyd die nu wtgedooft is, in hem als uwe gaeve aenschoude.

 

77. oock sultghe deel hebben aen synen lof en dappere en trotse daeden, waerdoor hy u sal verblyden met eerlycke omhelsingen en geluckige bruyloften, daerna sultghe ten toon en geeert treden onder de Latynsche moeders en bruyden, gins in het schoone Italien, de setel der waerachtige manhaftigheyd en des waeren geloofs.

 

78. geleyt met sulck eene hoope, soo beeldse sich (ah dwaese) d’opperste gelucksaligheyd in; doch vindse sich daer na in duysend twyffelingen verwart, hoese veyligh sal konnen vertrecken; om dat het de wachters sien, 52 en datse staegh voor het hof en op de vesten heenen en weder gaen, nocht in soo groot een oorlogsgevaer sonder wightige oorsaeck nimmer poorte ontsloten word.

 

79. Erminia plagh meenighmael lange te blyven in het geselschap der krygsheldinne, de son van westen saghse by haer, de frissche dageraed saghse by haer, en een selfde bedde ontfangtse wen het licht van den dagh geblust is, en geene andere als de gedachte van minne soude d’eene maeghd voor d’andre verholen hebben gehouden.



illustratieuitvergroten

80. dese gedachtenisse hiel Erminia alleen by sich verborgen, en indiense dan hoort datse over hem steent, soo geeftse de droeve hartstoghten van een onvrolyck harte eenen anderen naem, nu maghse in soo groot eene vriendschap niet sonder verbod by hare medegesellinne komen [...] 53

 

81. tgebeurde op sekeren tyd, datse elders was, en soo vast bleef in gepeynsen, by sich selve overleggende de wyse en de kunst van haere begeerige en verholen reyse, terwylse de twyffelachtige sinnen, die noch niet geset syn, in verscheyde gedachten deelt, soo aensaghse de wapens en het opperkleed van Clorinde opgehangen, en doen versuchtese.

 

82. en versuchtende spreecktse by sich selve, o hoe geluckigh is de starcke jongkvrou: hoe benyde ick, en hoe benyde ickse niet den lof of de vrouwelycke eere der schoonheyd. de lange mantel houd haere treden niet draelende, nochte het nijdige kamerken ontsluytse voor haere dapperheyd; maer sy treckt de wapenen aen, en sy bevlytight sich wt te gaen [...] 54 en vreese nocht schaemte houdse tegen.

 

83. ah waerom of natuur myne leden en borst niet soo hoogh ten hemel beurt? waerdoor ick oock den keurs en den sluyer in Pantser en helmet moghte veranderen, dat indien brand of vorst of regen myne ontsteken borst niet te rugge hiel niet steurde, dat ick by sonne of maeneschyn niet vergeselschapt waere of alleen gewapent in het veld:

 

84. ghy, o wreede Argante, soud alree niet d’eerste met mynen heere gekampt hebben, om dat ick voorwt hem soude tegengeloopen hebben, en misschien soude dees nu myn gevangen syn, en het soete en lichte juck van dienstbaerheyd syner vyandlycke vryster draegen, en ick soude alreede door syne banden de myne soet en troostelyck maecken.

 

85. of myne borst soude van syne rechterhand getroffen en myn hart geopent, of ten minsten op die wyse geheelt worden, de quetsuur van t yser soude eene wonde van minne syn, en het gemoed en moede lichaem soude nu in vrede rusten, en d overwinner soude misschien myne assche en gebeenten eenige eere van traenen en begraevenisse waerdigh achten.

 

86. maer helaes ick begeere onmogelycke dingen, en wentelme vergeefs in 55 dwaese gedachten, ick sta vreesachtigh en bedruckt als een vrouwe van den gemeenen hoop, ah blyf niet staen, myn gemoed dar en vertrou, waerom aenvaerde ick oock niet eenmael de wapens? waerom soude ickse, schoon ick weeck en teer ben, niet voor eene korte wyle kunnen draegen?

 

87. ick sal ick sal ymmers, [om] dat de liefde een tyrannin my kracht geve om het pack te draegen, die oock dickmael weerloose harten stout maeckt en doet oorloogen, nu oorloge ick niet, ick wil alleenelyck met dese wapens een geestigh bedrogh toestellen. kwilme voor Clorinde wtgeven en heb voorgenomen bedeckt met haere draght, na buyten te ryden.

 

88. de wachters der hooge poorte sullen t hart niet hebben haer eenigen tegenstand te doen, ick overleg het doch wel, nocht sie geene andere wtkomst, en geloove dat dese wegh alleen open is. nu o minne begunstig ghy en de Fortuijn het onnoosel bedrogh tgeenghe my inblaest, en terwyl Clorinde noch by den koning toeft is d’uur van myn vertreck gelegen.



illustratieuitvergroten

89. dat setse op, en genoopt en aengeprickelt door de raseryen van minne soo beydse niet langer, maer sy spoed sich met deese die haer in t samelen geselschap houd om de gestole wapenen te draegen [...] 56 en oock bedeckte de nacht haere di[e]verye, die der dieven vriend is, en voor de vryers opryst.

 

90. sy selve siende alree den hemel met eenige starren besaeyt bruynder worden, roept heymelyck sonder vertreck haeren getrouwen schildknaep, en getrouwe beminde dienstmaeghd, en openbaert hun ten deel het voornemen haerer vlught, en veynst dat eene andre oorsaeck haer verbind te vertrecken.

 

91. de getrouwe schildknaep bereyd terstond tgeen hy tot haren nooddruft noodsaeckelyck acht, Ermin[i]a treckt ondertusschen het prachtige kleed wt, t welck ten voeten neder vloeyt [...] 57

 

92. sy druckt en prangt den teeren neck en het gulden hayr met het harde stael, en met haere tangere hand gryptse den beuckelaer al te swaer en ondraeghelyck een last. aldus blonckse al heel van yser, en sette sich als een soldaet. de Minne daer tegenwoordigh lacht vrolyck by sich selve, gelyck hy doen dede doen hy Alcides in den keurs stack.

 

93. o met wat eene moeyelyckheyd droegse het ongelyck gewight, en versette hare traege treden, en hiel sich aen haere getrouwe gesellinne die omse te stutten voorwtging. maer hope en minne moedighde haeren geest en setten de moede leden kracht by, soo datse quamen ter stede daerse de schildknaep verbeyde, en sy haestigh in den sadel stegen.

 

94. overkleed tyense heenen, en sy nemen listigh de achterwaertste gelegen en verborgen wegh: doch s’ontmoetender veele, en sien de duystere lucht alsins van yser blickeren; maer niemand dar haere reyse beletten, en den wegh schuwende wyckense ter syde af, op 58 dat dees witte mantel en het gevreesde veldteycken by duyster niet 59 bekend werde. 60

 

95. hoewel Erminia hier een luttel haer twyffel siet verminderen nochtans gaetse daerom niet veyligh, sy vreest 61 endelyck ontdeckt te worden, en sy word nu vervaert van haer al te stout bestaen: doch aende poorte komende, onderdrucktse hare vreese, en bedri[e]ght hem, diense bevolen is: ick ben Clorinde seydse doe open, dat de koning my noodige, derwaert [...] 62

 

96. de vrouwelycke stem de wufte heldinne gelyckende bedrieght hem, wie sou gelooven dat eene andere die geene wapenen kan handelen in den sadel sit? soo dat de poortier terstond gehoorsaemt, en sy treckt geswind wt en de twee die met haer gaen; en om hunne versekertheyd tusschen de dalen rydende houdense lange slimme paden.

 

97. maer na dat Erminia in eensaeme en laege plaetsen gekomen is, soo vertraeghtse eenigsins haeren draf, nocht sy vreest nu niet belet te worden die deerste gevaren door geraeckt is, nu dachtse aen tgeene daerse eerst niet wel aen gedacht hadde, en nu quam het haer veel swaerder te voren, als de haestige begeerte haer den ingang te voren hadde gewesen.



illustratieuitvergroten

98. sy siet nu dat het groote dwaesheyd is in oorlogsgedaente onder de vyanden te gaen, nocht aen d’andre syde wilse voor niemand bekend komen als voor haeren heere, sy begeert als eene heymelycke en onverwachte vryster met eene veylige eerbaerheyd voor hem te komen, waerom sy stal hiel, en door een beter bedencken omsichtiger geworden, spreeckt haeren schildknaep aen.

 

99. u past het myn getrouwe dienaer en voorbode te wesen, maer weest vaerdigh en voorsichtigh, ga na het leger, en breng te wege dat yemand u leyde daer Tancredi leyt, wienghe sult aenseggen, datter eene vrou tot hem komt die hem heyl toebrengt, en vrede versoeckt, vrede (dewyl minne my oorloge aendoet) waerdoor ick heyl en gesondheyd bekome.

 

100. en dat dese soo levend en vast een betrouwen op hem heeft, datse onder syn gebied smaet nochte schande vreest. seg dit alleen aen hem alleen, en soo een ander vraeght seg datghe niet en weet, en haest u om weder te keeren. ick sal (om dat ickme hier veyligst achte) hier ontrent verblyven. soo sprack de vrouwe, en dees haer getrou dienaer was alree soo snel als of hy wiecken hadde.

 

101. hy wist er soo te leven 63 dat hy vriendelyck werd ontfangen binnen de beslote wallen, en daer na werd hy geleyd by den leggenden ridder, die met een vrolyck aengesicht, syne gesantschap aenhoorde, en hy hem nu verlaetende, die duysenderley gedachten hadde, nocht 64 hy brogt haer geene soete antwoorde, die soo verborgen kon komen [...] 65

 

102. maer sy ondertusschen, aen wie alle sammeling moeyelyck en swaer viel, telde by sich selve syne treden, en dacht nu is hy [e]r nu treed hy binnen 66 nu behoort hy weder te keeren en alree docht het haer, en sy beklaeght sich dat hy boven syne gewoonte min vaerdigh en ras is. ten lesten rydse voort en sy komt ter stede daerse begint de tenten te ontdecken.

 

103. het was nacht en hy ontvoude syn klaer gestarrent kleed sonder eenige wolcke, en de rysende maene verspreyde nu lichte straelen en ryp van levende paerlen, de verliefde jonckvrou ging meer en meer haere vlammen wtgieten en maeckte het stomme veld en dese gunstige stilswygentheyd tot geheymschryvers van haere oude liefde.

 

104. daerna over het veld heenen siende sprackse: o ghy Latynsche tenten die schoon voor myne oogen syt, ademt een luchjen van u datme verquicke en vermaecke dewylghe my genaeckt, en de hemel verleene alsoo eenige eerlycke antwoord 67 aen myn aengevochten en verwesen leven, gelyck ick dat alleen in u soecke, en dat ick alleen vrede vinde midden onder de wapenen.

 

105. ontfangme dan, en in u sy te vinden dese medoogentheyd, die de liefde my beloofde, en die [ick] alrede elders gevangen synde gesien hebbe in mynen soeten heere, ick soeck nu niet door uwe gunste myne koninglycke eere te erlangen, indien dit niet voorgevallen waer, ick soume geluckigh genoegh achten soo t me geoorlooft ware u te dienen.

 

106. soo sprack dese niet voorsiende wat droef een ongeluck haer werd toebereyd, sy was ter plaetse daer haere blinckende wapenen recht doorsneden de schoone hemelsche straelen, soo datmen doen van verre eene lampe sagh schoon van glans, diese omringde en bekleede, en den grooten tiger in silver geprent schitterde, soo dat een van hun seyde en sprack:



illustratieuitvergroten

107. veele krygslie belagense soo ras sy hun geluck na by genoegh sien, en daer waeren de hertogen Alexander en Poliferno twee Latynsche gebroeders [...] 68

 

108. [...] 69

 

109. gelyck eene dorstige hinde haere stappen set om doorluchtigh en levende water te soecken, daer eene suyvere bron van eene rotze afdruypt: of eene beecke tusschen den bladigen oever gewaer word; indien sy dan (die het vermoeyde lichaem meent in de baeren in de somerschaduwe te verfrisschen) den honden ontmoet; soo deynstse al vliedende en van schrick vergeetse vermoeytheyd en hette.

 

110. even alsoo dese, die vrolyck waent en hoopt door eerbare omhelsing den brand der minne (daer t krancke harte staegh van ontsteeken is) te lesschen, en de vermoeyde borst te rusten, nu haer ontmoet tgeense hindert, en sy den ysren klanck en de dreygementen verneemt, soo vergeetse sich selve en de vorige begeerte, en noopt al bedeest den snellen klepper met sporen.

 

111. d’ongeluckige Erminia vlied en haer paerd draeft over het veld met luchtigen hoef: d’andere jonckvrou vlied oock, en dees forsse hiel niet op van haer na te volgen met veelen gewapenden mannen: wen ondertusschen de goede schildknaep van de tenten aenkoomt met de goede tydinge, en oock twyffelachtigh dandere vliende vergeselde en de vreese spreydese langs het veld.

 

112. maer de wyste broeder, die oock self de geveynsde Clorinde hadde gesien, wildese niet navolgen, om dat hy niet soo dicht by was; maer hiel sich in syne laegen, en sond met raed [...] 70

 

113. [...] 71

 

114. 72 Tancredi, wiens gemoed te voren in twyffel hing, wat deerste tyding soude wesen, dit nu hoorende; dacht ah sy is beleefdelyck na my toegekomen en is mynent halven in gevaer; nocht hy denckt om het overige, en neemt alleen een deel van t swaere harnas, styght te paerde, en reede en stillekens ryd heymelyck wt, en volgende de merckteeckens en de nieuwe voetstappen, loopt geswind [...] 73



illustratieuitvergroten


Vorige Volgende