|
| |
| |
| |
De vyfde en leste handel.
Terentivs. Simeon. Rey van Christenen. Gabriel.
WIE maeckt u stout zoo vroegh dees velden te bespieden?
Verspieders zijn wy niet, och neen, maer vrome lieden,
Genadigh Landvooght, wy zijn Christenen gedoopt
Een vreedzaem volck, dat steeds op Iesus Christus hoopt
Der zielen Heyland: dien de Goddeloze Ioden
Zoo schelms betichten, en zoo schandelijcken dooden:
Wy gangers in zijn spoor, om zynen naem versmaed,
Te strengh van haer vervolght, en tot in 't graf gehaet,
Voor 't iongste Paeschfeest hier noch aen ons heerdste zaten:
Maer door het spoocken van d'Ausonische Soldaten,
Die 't al afliepen, als vast d'een aen d'ander stad
Van haer beklommen de bebloede ne'erlaegh had,
En 't eyslijck moordgeschrey dat herwaerts inde toppen
Der hooge bergen klonck van Ascalon, van Ioppen,
Van Ptolemaïde, Iotapa, Taricheen,
Aphaca, Garizim, 't plat land der Idumeen,
En and're plecken: wy beducht voor Salems plagen,
Die Davids zoon voorzey, die vele komen zagen,
En druppen onverziens op dit halstarrigh zaed,
Dees muren vloden nae de Goddelijcke raed
Die ons Messias gaf, en bleven zoo verholen
Te Pella. nu de Stad light gants vergaen tot kolen
| |
| |
En assche komen wy, een ongewapent volck,
't Verwoest Ierusalem bezien: of noch de kolck,
Of eenigh teecken van ons heerdsté was te vinden,
Of koud gebeente van ons onbegraven vrinden:
Vermids wy hoorden 't heyr op zijn vertrecken stond.
Dit weynige Edel Heer ons arme Pelgrims iond.
Uw antwoord my vernoeght. gaet henen zonder vragen
Uw dorpels zoeckt, begraeft uwe onbegraven magen,
En zoo de Nood u druckt, keert van 't geberghte we'er,
En slaet u metter woon hier veylighlijcken ne'er,
Bezaeyt dit ackerland, plant wijngaerd, bouwter hutten,
En uwen Christus dient wy zullen u beschutten,
En al die 't Ioods geslacht niet godloos hangen aen
Ons zullen wilkom zijn, 't land zal haer open staen.
Helaes! wat mercken wy hier al veranderingen.
Helaes! Ierusalem, ons schynen alle dingen
Vergaen met uwen val. wat Scyth, wat wreede Parth
Die hier voorby gaet, moet met een medogend hart
Niet aenzien dat geweld vernielt met stael en vuyrwerck,
En geven een gehuyl op 't omgestorte muyrwerck,
Op 't puyn en d'assche, die d'uytheemschen houd bedeest,
En tuyght hoedanigh is haer heerlijckheyd geweest.
O God! wat ziedy niet al aen met alziende oogen.
Wie zal hier over recht uw oordeel vaten mogen.
Ghy Christen Pelgrims, die hier dut en vreest geen leet
Van d'Engel Gabriel die 's Hemels vloer betreed:
Die d'heyl'ge Moedermaeghd boodschapte van te voren
Hoe zy van God was tot een Moeder Gods verkoren:
Ick zal 't ontvouwen, en voor u ontsluyten al
't Geen aen te mercken staet in Isr'els droeven val,
Met aendacht daer op let, en u geensins verwondert
Dat ghy hier ziet vertre'en, verbrand, geblaeckt, geplondert
Den Priesterlijcken stoel korts vol van Majesteyt,
Den Koninghlijcken Throon, de pracht en heerlijckheyd
| |
| |
Des grooten Salomons: dat ghy met stael, met vlammen,
En honger ziet verdelght de welgeboren Stammen:
Die alle volck te spijt, en d'Engelen te trots,
Uyt bloncken in 't geberght gelijck een glori Gods:
Want daer in is vervult, 't geen voormaels u in Persen
Heeft Daniel voorzeyd met zijn droomkondige herssen,
Te weten: dat het volck eens Vorsts ghewapent sterck
Wtroeyen zou de Stad, het volck, en d'heyl'ghe Kerck,
En schorssen 't off'ren, en zijn valsche Godsdienst stichten
Daer boven d'Arcke 't goud des Cherubs plach te lichten:
Ghelijck Messias oock gespelt heeft zoo perfect,
Als hy de stralen van zijn Godheyd hield bedeckt,
En van d'Olijfbergh zagh het heyr de Stad verrassen,
Den Tempel branden, en 't verwoede Roome plassen,
En met d'hoefysers van haer henghsten staen in't bloed.
Wie niet halstarrigh blijft kan hier door in 't ghemoed
Zich oock verzek'ren, dat nae aller Heyl'gen wenschen
Verschenen is den Held en Heyland aller menschen,
De groote Siloa: vermits men ziet ontruckt
Den Ioden haren staf, en haren Staet verdruckt,
Iae tot den grond vernielt: ghelijck zulcx elck gegeven
Is tot een teecken van d'Oudvader zat van leven,
Die God zoo langh aen zijn beloften hield verschuld
Tot dat hy Iuda zagh ontsceptert, en onthult
Van zynen hoofdband, en ontkleed van zijn gewaden,
En 't volck Gods d'aerdsche weelde, en heerlijckheyd versmaden,
Zoo haest als het vernam, hoe Davids Godes zoon
Om leegh af breken liet den weereldlijcken throon,
Een ongeachte prael, indienze wierd gheleken
By 's Hemels glori, daer hy zit om uyt te steken
Verr'boven al de pracht der Koningen, die oyt
Hier lagen overhoop, en vochten haer beroyt.
Wat Christen isser, die nu vo'en zal zijn gedachten
Met zulcke verckens draf, en op een Heyland wachten
| |
| |
Die aerdsche kroonen stroyt? die throonen bout in 't slijck:
Die nauw bepaelt is met een engh verganghlijck rijck:
Die pronckt met staven die inwendigh vast verrotten:
Die purper draeght dat opgheknaeght word vande motten,
Dat zynen glans vergeet, en haest zijn luyster derft?
Ghy huysgenoten Gods, die hier beneden zwerft,
Gewisselijck, al waer uw erf het Rijck van Meden,
Schoon Persen waer u leen, en Nimrots groote steden
Uw loth, schoon of al 't oost voor u op 't aenzicht viel:
'T waer noch een krancke troost verworven voor de ziel:
Al blonck uw lichaem als een Zon, die zat van stralen
Op haren middagh bralt, eer zy gaet nederdalen:
Wat mochtet baten, als een langh gevreesde dood
Op't onverzienst' voor u deze aerdsche glori sloot.
Laet dan de dwazen gaen brageren en hoogh roemen
In dingen, die slechts zyn verwelckelijcke bloemen:
Vlieght ghy uyt d'ydelheyd nae boven van bene'en:
Klimt op daer Iesus word van d'Eng'len aengebe'en:
Daer 't heyrschaer nimmer moe, met juychen, en met springen
Droomt nergens anders af als van hem lof te zingen:
Daer d'Ouderlingen op haer herpen kunstigh slaen:
Daer alle tortzen, daer de sterren, Zon, en Maen,
Zijn enckel duysternis, ten opzien van den genen
Die 't end'loos Rond vervuld, en niets laet onbeschenen:
Daer 't nieuw Ierusalem heeft gants een ander schijn:
Daer al de straten goud, de poorten peerlen zijn:
Daer 's Dryheyds Majesteyt verstreckt aen alle kanten
Der Hemel-lieden Kerck: daer alle diamanten
Verliezen haren glans: daer God zich maeckt gemeen,
En duyzend jaren zyn als onzer dagen een.
Wie zal nu twijff'len dat de wet met al haer feesten,
'Twieroocken, 't slachten, en 't opofferen der beesten,
De reynigingen, en wat dienst daer meer aen kleeft:
Is donckerheyd, by 't geen dat schoonder luyster heeft?
| |
| |
Wie zal de schaduwen omhelzen voor de waerheyd?
Of kiezen Moses glans voor Christus gulde klaerheyd?
Die blonck op Thabor van zijn voorhoofd als een zon:
Wie Levi aenzien voor den tweeden Aäron?
Die in een schoonder Koor gaet storten zijn gebeden
Als oyt Hooghpriester, die hier wieroockte beneden
In 't heylighdom, dat nu gebroken en geschend
Elck raed dat hy 't gemoed nae 's Hemels kercken wend:
Van derwaerts Iesus 't mann' laet regenen by vlagen,
Veel zoeter als de broon die op de tafel lagen
Voor 't Priesterlijck geslacht: van derwaerts elck bereyt
Is spyze die de ziel toebrenght onsterflijckheyd.
O Bruyt van mynen Vorst, verkorene Gemeente,
Keert vry uw aengezicht van 't vlammigh borstgesteente,
Daer uwen Phenix me' gingh brallen eens om 't jaer,
Als of hy niet meer mensch, maer gants vergodet waer:
Die glanssen zijn gebluscht waerom ghy stond verwondert,
Die diensten hebben uyt: ziet Levi eens geplondert
Zoo naeckt staen zonder kleed, en treuren om den schat,
En 't goud, dat Israël zijn Kerck geheylight had.
Zoo ghy een Priester zoeckt versmaed dit driftigh Eyland,
Gaet nae de sterren toe, daer vindy uwen Heyland,
Niet opgesmuckt met zijde, of wormgespinsel, neen,
Zijn kleed is enckel licht van boven tot bene'en.
Ziet wat een ronde kringh van louter vlam, en stralen
Omzweeft zijn Majesteyt. ey ziet eens neder dalen
Die zoete Cherubijns, en Seraphynen om
't Schoon aenschijn door te zien van 's Hemels Bruydegom:
Zy loncken lodderlijck, en blyven op hem staren:
Volght haren voorgangh: laet de doode Priesters varen,
En rusten in het graf: leent niet meer Moses mond
Maer Christus lippen 't oor: omhelst het nieuw Verbond.
Vermengt geen goud met lood. waerdeert het beeld geringer
Als 't leven daer 't op heeft gewezen met de vinger.
| |
| |
Dit treurspel dat hier is gespeelt zoo bloedigh langh,
En nu besloten met der Ioden ondergang,
U Gods rechtveerdigheyd en strengheyd uyt gaet drucken,
Die wraecke neemt van 't quaed, en alle booze stucken,
En tot waerschouwingh van een ygelijck persoon
Stelt als een baecken dit verdelght geslacht ten toon:
Gelijck de Rechters op het galgeveld de boeven,
Die overgeven vaeck haer Ouwderen bedroeven,
Iae een geheele Stad: brandstichters, en verra'ers,
Straetschenders, dieven, en vervloeckte moordenaers,
Met knodze, vuyr, en stael, met koorden en met stroppen,
Raey braecken, worgen, slaen, ophangen, branden, koppen,
En wegen op de straf nae elcx begangen feyt:
De plaetze van 't gerecht geeft een afgryslijckheyd
Den reyzigers, wanneer zy palen, raden, galgen,
En kruyssen zien van verr', die haer het hert doen walgen
Van d'eysselijcke stanck, en 't aenzicht al verschrickt
Afwenden van 't geboeft', dat d'oogen uytgepickt
En halfgegeten, spijst den Kraeijen en den Raven,
En d'Arenden, die in haeringewand begraven
't Verschroockte menschenvleesch, verdort en zwert gebrae,
Een vette buyt waer op dees Dieren ledigh gaen.
De loon van misdaed in haer knagende geweten
Vaeck wierden overtuyght, wanneer zy Gods Propheten
Verpletterden met steen, en blixemden haer 't hoofd.
Maer och! hoe was dat volck van 't Hemels licht berooft,
Als zy ophoopten noch d'afgrijsselijcke zonden,
En 't onbesmette Lam zoo bits nae 't leven stonden:
Hoe was al 't helsche Spoock ontketent op die dagh,
Als God zijn liefste Zoon zoo bloedigh sterven zagh:
Die strengh ghebonden, en geslagen, en bespogen,
Geruckt wierd, en gepluckt, gesleept, en voortgetogen:
Die naeckt ten toon gestelt eens yeders gaepspel was:
Doen 't al, kruyst kruyst hem, riep, en lost ons Barrabas,
| |
| |
Zyn bloed zy op ons breyn: doen hy van schreyen moede
Zyn borst gemarmert, en gestreept zagh van de roede:
Doen hy in 't Richthuys droegh het purper tot zyn hoon:
Gesceptert met een riet, gemytert met een kroon
Van scherpe doornen, die het Kryghsvolck om zyn herssen
Gingh vlechten, en verwoed om zyn hoofdslapen perssen,
Dat een slaghregen van roo druppelen al meer
Droop langs zyn voorhoofd, en zyn heyligh aenschijn ne'er:
Aldus mismaeckt, most hy met pynelijcke gangen
'Thout dragen daermen hem gespalckt korts aen zou hangen:
O wreedheyd ongehoord! zoo wierd hy als een guyt
Gedoemt ten galgenbergh, en most ter poorten uyt.
Hem volgde een droeve Rey van Vrouwen, en van Maegden,
Die gaende sloegen voor haer borsten, en beklaeghden
Den heyligen Propheet, die door de gansche Stad
Veel krancken oon artzny van 't bed geholpen had.
Indien noch 't loos gebroed zijn straf had willen keeren,
Zy wierd hun klaer gespeld zelf van de mond des Heeren,
Die zich omwende, en riep: helaes! bedruckte Rey,
Wat weendy over my, maeckt eer een veldgeschrey,
En uwen val beklaeght: want ziet ick zie genaecken
De fackel die uw Stad verbranden zal en blaecken:
Dan zalmen roepen: o geluckigh is die geen,
Die noyt onnoozel vrucht zagh hangen aen haer speen:
O drymael zaligh die noyt blyde moeder waren,
Diens buycken nimmer zyn geslonckcn nae het baren.
Zoo sprekende, genaeckte hy 't Heydensche Gericht,
'T vervloeckte Golgotha dat wit van schedels licht.
Hier most hy naeckt aen 't hout gehecht, te schendigh lyden
Twee Moorders, die hy zagh gekruyst op beyde zyden:
Hier wierp de Krijghs-Knecht om zijn kleederen het loth:
Hier bad hy voor zijn beuls, en wierd van nieuws bespot:
Met galle en eeck gelaest. hier zagh hy 't handenwringen
Zijns Moeders, en een zweerd haer droeve ziel doordringen:
| |
| |
Hier schreyde hy! God waerom verlaet ghy uwen Zoon!
Dat zynen moordschreeuw klonck in 's Hemels hooghsten throon;
VVy zagen hem terstond den lesten doodsnack geven,
En droegen flucx zijn ziel in 't vrolijck eeuwigh leven,
In 't lieflijck Paradijs: van derwaerts zaghze ne'er,
En zagh 't verlaten vleesch doorsteken met een speer:
De Zonne gaen te rugh: de çierlijcke tapyten
Des Tempels scheuren, en van zelf aen stucken ryten:
Het aerdrijck zidd'ren, en de Dood haer ys'ren staf
Verworpen, als de doon opkeken uyt het graf.
O Christen Schare laet zijn droevigh lyden breken
Uw steenen hert, en denckt of God om zich te wreken
Van 't goddeloos geslacht niet dobbel oorzaeck heeft,
VVanneer 't zijn goedheyd zoo ondanckbaer wederstreeft:
Dus spiegelt u, en vreest, eer ghy me' word verstooten:
VVant heeft hy niet verschoont naturelijcke loten,
Veel minder ongequetst die van zijn blixems blijft,
Die tegen de natuyr den boom is ingelijft:
Of zydy Iacobs zaed, zoeckt geenen roem te halen
Voor God, om dat uw stam van Abram komt te dalen:
Om dat ghy zijt besne'en: noch steunt niet op de VVet:
Maer door 't geloove uw hope op Iesus Christus zet.
In dees verstooringe, en beschreijelijcke ellende,
Als in een tafereel, oock aller dingen ende
VVord levende afgemaelt, en naeckt gestelt ten toon,
Dat niets blinckt hier bene'en zoo heerlijck, noch zoo schoon,
Zoo sterck, zoo groot, zoo trotz, zoo prachtig, noch zoo heyligh,
Dat voor een snel verderf zich kan beschutten veyligh.
Ziet vry Ierusalem eens met opmercken aen:
Ghy ziet de weereld met haer vesten ondergaen,
En niets geschapen dat in eeuwigheyd zal duren.
Laet alle Steden prat, en stout zijn op haer muren,
VVachttoornen, poorten, en bolwercken Hemelhoogh,
Valbruggen, yzerwerck, en grachten nimmer droogh:
| |
| |
Wat magh het baten, als de ionghste dagh der dagen
Komt steuren 's weerelds Feest met alderhande plagen?
Als God zich rust ten strijd, en datmen 't Christendom
Als in slaghoorde vind tweespaltigh staen alom,
Rijck tegen Rijck gekant, en dat d'hoofdstoffen stuyten
Nature in haren loop, en gaen haer ampt te buyten?
Wanneer d'onzuyv're locht een snelle pest verweckt,
Het Kerckhof mest, en 't land alsins met dooden deckt?
Wanneer de Zee verlaet haer palen niet om temmen,
Te lande berst, en briescht, en op de baren zwemmen
De menschen doet, en 't vee? wanneer het aerdrijck beeft,
En uyt den afrond loyt, en een gehuyl opgeeft,
En hooge Klippen scheurt, en overstulpt met Rotzen
De Ste'en, die hangende aen 't gebergte elck wilden trotzen?
Wanneer den Hemel derft zijn blinckende gestalt,
Zijn Sterren stroyt, de Maen haer zilv're pruyck ontvalt,
De Zon zijn gouden huyve, en dat met groot vergrammen
Den AEther uytberst, en de weereld steld in vlammen?
Dan zal de Reye der Aertz Eng'len dalen af,
En met bazuyngeklangh verwecken uyt het graf,
En dagen voor 't gericht de dooden lange ontslapen,
En zamelen 't gebeent': de baren zullen gapen,
En braecken lyven uyt die schuurden haren grond,
En die verzwolgen zijn van visschen groot van mond.
Het aerdrijck zal zijn doon, de Zee haer lijcken geven,
En Adam al zijn zaed zien voor hem staen, en leven.
De Caesars zullen uyt haer tomben hemelwaert
Een grooter Caesar zien, en vluchten al vervaert
Voor zijn strengh aengezicht: de Vorsten eys lijck huylen:
Ach bergen valt op ons! versteeckt ons helsche kuylen!
Ons scepters hebben uyt, ons glori heeft gedaen:
Wat vyerschaer spantmen hier: wie kan voor hem bestaen.
't Geslacht der Ioden met verwonderingh zal spreken:
Dit 's hy wiens zy de met een yzer wierd doorsteken:
| |
| |
Dit is hy die betrad de dorpels van ons huys,
En hingh op Golgotha gedoemt, en storf aen 't Kruys:
Waer bergen wy ons ziele! het dun getal der vromen,
Dat Christus door 't geloove heeft vrolijck aengenomen,
En 's weerelds pracht versmaed, en had om zynen Naem
Noch schat, noch borgerschap, noch staet, noch lof, noch faẽ,
Maer ramp, en tegenspoed: ia wierd vaeck vander eerden
Verdelght van felle beuls met koorden, vuyr, en zweerden:
Dat Christen hoopken zal ter rechterhand vooraen
Geplaetst zijn lichten blyde op zynen Heyland slaen,
En vliegen Hemelwaert nae boven, als 't zal hooren
Die vreughdenrijcke Stem: Komt hier mijn uytverkoren:
En met een Feestgewaed omgord van enckel Zon
Verzellen gaen om hoogh den tweeden Salomon:
Die om elck nae verdienst zijn vonnis uyt te meten,
Is op geen Stoel van goud, en elpenbeen gezeten,
Maer inde wolcken bralt, met grooter Majesteyt
Als Esaias zagh voorheen Gods heerlijckheyd:
Bralt zegge ick op een Throon, die vande Seraphynen
Gedragen, niet en doet als blixemen en schynen,
En werpen strael op strael. ziet hoe verbaest voor hem
De Goddelooze vli'en dees donderende Stem:
Vervloeckte gaet van my! 't berouw komt hier te spade:
Geen aflaet geeftmen hier: hier schenckt God geen genade:
Ziet hoe al 't Helsche Spoock met zeldzaem gekrioel
Met zynen peckstock stouwt de Zielen inden Poel.
Ziet hoe Beëlsebub zijn kerckers en zijn holen
Met zwavel propt, en met onlesschelijcke kolen,
En pijnt de naeckten met een endelooze dood:
Terwijl de Christen Rey in Abrams zachte schoot
Gewenschte rust geniet, en inden Paradyze
't Verborgen Manna smaeckt, en nut der Eng'len spyze.
Ghy Bondgenooten Gods gaet in door d'enge poort
Nae deze Bruylofts Feest, en blyschap noyt gehoort,
| |
| |
En met uw voorbeeld, en oprechtigheyd wilt nooden
Tot uw gemeenschap steeds het overschot der Ioden:
Dat nae veel zwarighe'en, nae veel geleden smaed
Den Zoon zal kussen, en de Goddelijcke raed
Gehoorzaem zijn, nae dat 't getal vervult zal wezen
Der Heydenen, die God en 's weerelds Heyland vreezen.
Lof zy Iehova die ons wormkens vrund'lijck is,
En toont den rijcken schat van zijn geheymenis:
Die zynen Engel zend uyt 's Hemels hooge kercken,
Om ons t'ontsluyten wat wy hebben aen te mercken
In Iacobs droeven val, en iammerlijcke ellend.
Mijn Christenen, dit in uws herten tafel prent:
Aenmerckt Gods strengheyd aen de geen die hem verachten,
Zijn groote goedigheyd aen al die op hem wachten.
Door een is 't nu voldaen,
EYNDE.
|
|
Auteursrechtvrij