|
| |
De tweede handel.
De Dochter Sion. Rey van Staetjonff'ren. Rey van Ioodsche Vrouwen. Iosephvs.
HOE dwaes hy zich verleyd die zijn geluck vertrouwt,
Die op d'uytstekentheyd van zijn paleyzen bouwt,
En troet'len laet zijn ziel van zichtelijcke dingen,
Die, hoeze grooter zijn, hoe meer veranderingen
Haer hangen over 't hoofd, en jagen haer verderf:
Hoe ydel datmen klutst op 's weerelds timmerwerf,
En opboeyt 't handgebaer van menschelijcke zaecken:
Dat leerde my de val van Sions hooge daecken,
Van dees gebluschte zon: die met datze ondergaet
De weereld om doet zien, en als voor 't voorhoofd slaet.
Hierusalem! hoe is uw hovaerdy gesloncken:
Uw preutsheyt overliep, de Weelde maeckte u droncken
Met haren gouden kop, en haer fenynigh sap,
Zoo flucx 't rees in uw breyn maeckte u de beenen slap:
Hoe zoudy langer staen? ghy raeckte aen 't suyzebollen,
En quaemt van d'elpenstoel, en marb're trappen rollen,
Nasleypende uw perruyck, besprenckelt, peersch, en blaeuw:
Daer af ghy noch behielt dees wonden versch en raeuw.
| |
| |
Waer is uw schoonheyd nu, die met vergode stralen
Danste op d'oneffenheyd van heuvelen en dalen?
Die als een Cherub zweefde op 't dack van 't heyligh Koor?
En lodderlijck van verr' d'Araber, en den Moor
Ontstack met yver, om te vli'en haers afgods drempel,
En t'offeren haer goud, en wieroock 's Heeren Tempel?
Helaes z'is langh verwelckt, een onverwacht tempeest
Dees bloem den keurs uyttrock in 't midden van haer feest.
Hoe grimmigh van d'Euphraet, 't op my gebeten Babel
De voncken van haer toortze, en blixems van haer sabel
My klonck in 't aengezicht: hoe eys'lijck en verwoed
De stad aen vlammen vloogh, en zwom in enckel bloed:
Hoe schendigh 't Heylighdom zijn guldene geschieren
Most laten tot een roof Chaldeen en Assyrieren:
Al was 't, al was 't schoon dat haer handen Babylon
Aen Zedechias zaed, en Levys zonen schon:
Al sleypte ick 't yzer van dien Assur Godvergeten,
Noch heeft mijn borst meer ramps en onheyls nu gesleten.
Een onweerstand'lijck heyr mijn krachten heeft gemat,
En van gebouw ontkleed dees torenrijcke stad.
Het muyrwerck ondermijnt van ons drydobb'le wallen
Den stormbock wijcken most, en daeghlijcx is gevallen:
Het zacken drymael slaet de bergen krom gebult,
En 't puyn de locht met stof tot aende wolcken vult.
De vyand tracht de vest met bruggen, en met leeren,
Spijt d'afgebraeckte wacht, gewapent te passeren,
En dringht steeds stadwaert aen, en houd ons in alarm.
Onze ooren zijn gevuld met jammerlijck gekarm:
Onze oogen zijn vol slaeps: ons hert is mat van zuchten,
De mond is vol geklaghs: de voeten willen vluchten,
En d'ermen evenwel, dan ach! met luttel baets
De stormen noch we'erstaen des heydenschen soldaets,
En worst'len, maer helaes! zy worst'len met een stercker
Die reede ons vryheyd heeft verwisselt in een kercker.
| |
| |
Wat nood, wat nood waer 't noch in't midden van de brãd
Voelde ick geen burgerkrijgh in 't zwanger ingewand:
Al dronck ick zulcken kelck met grondsop, en met droesem,
Had ick die slangen niet gequeeckt in mynen boesem:
Waer 'sTempels vloer met 'tbloed der Priest'rẽ niet besprẽgt:
Zaegh ick die vuysten van mijn burgers niet vermenght,
En bieden 't scherpe spits elckanders heupe en lenden:
Wy hadden noch gekampt eerze ons ons vryheyd schenden.
Maer ach rampzaligh volck! om dat u God verlaet
d'Een aengewreven plaegh tot duyzend erger slaet:
Uw lijftocht oorlof neemt: dies met zijn dorre schinck'len,
Den Honger uytgevast dat zijn gebeenten rinck'len,
Spoockt straten op en ne'er, en stoockt een nieuw rumoer,
En raest, en smijt, en loopt de deuren op de vloer.
Het uytgemergelt lijf als 't hooger niet kan lijen
Misthoopen ommewroet, en boet zijn lust aen prijen,
En haeld zich op den hals zoo doodelijcken pest
Dat d'onbegraven doon men slingerd inde vest.
Wee! wee! den vyand zelf moet 't hert in 't lijf bezwijcken,
Zoo flucx de stanck opgaet van d'opgehoopte lijcken,
Hy heft zijn handen op nae 't sterrenrijck gewelf,
En zweerd zulcx is niet zijn maer 't werck der Goden zelf.
Broodhonger, 't scherpe zweerd, de braefste om weyr te biedẽ
Tot 's Keysers tenten gans mismoedig dwingt te vlieden:
Daer, als 't roofgierigh volck doorsnuffelende ontdeckt
Hoe't ingewand een schrijn den vluchtelingh verstreckt,
De goudzucht 't hert bekoord, dat zonder haers t'erbermen
Geen rijcker mynen wenscht als die goudrijcke darmen:
Den hongerigen buyck dien rijckdom word misgunt,
En krijght voor gerstenbrood eens stalen degens punt.
Noch overwoegh een quale alle andere quellagien,
Doen die verdufte smoock van 's Tempels timmeragien,
Doen d'hongerige vlam dat Priesterlijck gebouw:
O hertsteeck! o verdriet! o smert! o druck! o rouw!
| |
| |
Wat Is'ralyt voortaen verschovelingh der menschen
Zal eeuwigh niet dien dagh vervloecken en verwenschen.
Ick zagh een Roomsch soldaet met zyn gekamden helm
Op Kerckdiefte afgerecht, God Iacobs keert dien schelm!
Ons vliende schildwacht kort navolgen met de glensters
Eens gloeyendigen brands: daer hy de goude vensters
Van 't heylighdom me' blaeckte, en Godvergeten stout,
't Vervloeckte vuyr stack aen 't gewyde ced'renhout:
De Ceder reyckt' zijn hitt' d'olijf te vet om Iessen:
D' Olyf den Den ontvonckt: de Denne den Cypressen:
Dies eermen ommeziet dat schoon getimmer bernt,
En braeckt zijn voncken uyt nae 't flonck'rende gesternt.
Help God! de brand steeckt op, en een geschrey met eenen
Zwilt met d'opgaende vlamme en klatert door de steenen.
't Barbarisch volck komt aen op 't vuyr en op 't geluyd,
En vlamt op zoete wraeck, en ruyterlycken buyt.
De Keyzer in zyn droom, zo onverziens gedaghvaert,
Vliegt op, grypt schild en helm, en d'appel vã zijn slagzwaerd:
Verneemt hoe 't vuyr met asch 't gewijde marmer deckt,
En 't golven vande vlam de gulde daecken leckt:
Speurt hoe een roode gloed versmilt die goude schalien,
En 't hoogh verhemelt Koor worpt vonckẽ door zijn tralien:
Dies zweert hy by zijn staf, zijn purper, en zijn kroon
Dat elck om 't eerste lesch, en 't Ioodsch gebouw verschoon:
Maer ach! hy roept te spa: zijn krijten is verloren:
Hy buldert schoon om zunst, het oorloogh heeft geen ooren.
Daer mochtmen Moria ten Hemel reyzen zien,
En ons verbaest den brand in 's vyands stael ontvlien.
Daer zaghmen Salomons herborene paleyzen
In heete kolen staen, als gloeyende forneyzen.
d'Olijfbergh heet geroost aemachtigh zweet alree.
Het strand wenscht hooger vloed. d'eylanden inde zee,
Thabor en Hermon haer voor zulcken gloed ontzetten,
En Kedrons zilv'ren nat, en Gihon drooght van hetten.
| |
| |
Het kraeckende gedreun doet aers'len ons Iordaen,
En doodverwt 't aengezicht van d'onvoldragen maen.
Hier vluchten wy te spa, d'een braden moet, en hersten,
En d'ander half geschroeyt van boven springht te bersten.
D'een inde borst gequetst met een vervlogen hout,
Beklaeght dat hy zijn ziel heeft 't Heylighdom vertrouwt:
En d'ander, die getroost omhelfde 't heyligh Alter,
Word van het zweerd verrascht, en sneuvelter, en valter.
De Nood beveeld t'ontwij'n, en yder te betre'en
't Plaveysel afgekeurd voor 's Priesters zool alleen:
Maer wat kerckschender heeft hier 't heylige in hooghachtingh.
Genade o Davids God! wat 's dit een wreede slachtingh.
d'Ontbonden wraeck, die 't al wat uytmunt flucx verderft,
Wiens slippen zijn met bloed schaerlakenrood geverft,
Het Iodenvleesch goed koop aen riemen snijd en lappen.
Het slibberige rood stroomt langhs de marm're trappen,
Dat slipp'ren rugg'linghs ons verdervers licht te voet,
En zelf de vlamme wijckt voor 't uytgestorte bloed.
Op 't jamm'ren, en 't gekerm, der gener die hier sneuv'len
Geeft antwoord Davids stad, en d'omgelegen heuv'len.
De krijghsman afgebraeckt maeyt eenen gouden oeghst:
En doons, en moordens zat, eer 't alles is verwoest
Aen 't plond'ren valt, en ruyt, en rooft de gulde vaten,
En al wat half geblaeckt hem 't vuyr heeft nagelaten.
Helaes! als ick 't gedenck, het hayr te berge stijght:
Wat word my bange. ick zwijm. ick sterf. het herte ontzijght.
Staetdochters reycktme. amy!
Hoe is 't? hoe is 't mevrouwe?
Wee onzer, och zy valt, zy zwijmt, zy sterft van rouwe:
Brenght hier welrieckend kruyd, kanneel, en kruydery.
Wat droefheyd quetst uw herte?
Helaes! is 't vragens weerd die ghy gelijcke smerte
| |
| |
Met my deelachtigh zyt? Staetjonff'ren zonder staet
Nu steld uw droefheyd maet.
De rouwe heeft veel te diep haer wortelen geschoten:
Ons past dit treurgewaed: en ghy myn speelgenooten,
Terwyl ick wat bedaer, waerom en queeldy niet?
En spijst mijn droeve geest met eenigh klaeghlyck lied?
Myn ziel vermaecken schept in grouwelycke dingen
Die voorgevallen zyn in dees veranderingen.
Meld hoe door hongersnood een moeder afgetreurt
Uyt razernije moord, roost, en met tanden scheurt
Die zoete vrucht haers lyfs.
Wee onzer! zouden wy met nieuwe ellenden drucken
Onze afgepynde ziel, door 't wederroepen van
Een daed, die van de felste, en bloedighste Tyran
Hoe onverbiddelyck kan 't steenen hert verzachten.
Ons breyn te zeer ontsteld, en vliegende gedachten
Eer willen zyn gesmeeckt, en zoetelijck gestooft:
Ons wonden zyn te versch, dus slaet dat uyt uw hoofd.
Te schendigh luyd dat feyt, Princesse 't mocht u stooren.
Vermach ick yets by u te liever wil ick 't hooren.
Als 't anders niet magh zyn, als 't ymmers wezen moet:
Nature (die den band van 't moederlyck gemoed
Ontbond, doen uytgeput, en razende van zinne,
De moeder overtrof in wreedheyd een leeuwinne,
Die in 't Libaensche bosch van honger afgejaeghd,
Noch nucht'ren haren roof in haren leger draeght,
En aest zorghvuldigh eerst haer eerst geworpen leeuwen,
Die nu de vyfde dagh heesch om de voester schreeuwen)
Ontbind den band, die noch houd 't vrouwelyck geslacht
Aen deernis strengh verplicht, door een verborgen kracht,
Op dat wy heel en al ontaerd van mededogen
Dit treurspel ons Vorstin by beurt vernieuwen mogen.
Als de vloeck met duyzend benden
Van het westen donderde op
| |
| |
Van haer zolen tot de top,
Heeftze Sions gaelderijen
Met een muyr omlegert heel,
En dat zegenrijck Kasteel
Ons een Kercker doen gedijen.
Och ons voorraet slyt en mindert,
En 't Latynsche bolwerck hindert
Noch d'aenstaende nood t'ontvli'en:
Dies ons vleesch en been komt knagen
Deze worm die honger heet:
Dies elck flucx van smert vergeet
D'ander opgehoopte plagen.
Alsmen 't leder van de schoenen,
Katten, prijen, heeft geknauwt,
En de mage haer niet verzoenen
Laet, uyt hongersnood benauwt,
En hoe langer hoe verwoeder
Ons die beul in 't woeden styft:
Hoort waer toe zyn wreedheyd drijft
Herssenloos een droeve moeder.
Magh ick anders 't graf niet erven,
Zeghtze, nu my 't licht verdriet?
Moet ick dan van honger sterven?
Kentme nu mijn adel niet?
Troost my nu noch schat, noch have?
Was myn toevlucht d'heyl'ge bergh
Daerom dat ick 't vleesch en merch
Dien tyran tot voedzel gave?
Dat zy God geklaeght hier boven,
Die met duyzend oogen ziet
Hoe ellendigh en verschoven
My geweld en kracht geschied:
| |
| |
Hoe rampzaligh van benouwtheyd
Ick dien slincxen pad insla,
En een schendigh stuck besta:
Heer vergeeftme deze stoutheyd.
Kind wat hanghdy aen myn speenen
Aen myn borsten droogh, en slap:
Daer myn ad'ren dorr' verleenen
U noch melck, noch bloedigh sap.
Snackt uw keeltjen na myn leven?
Moeders ziel druckt uyt dees mam:
Als uw hertjen maer bequam,
Daer was weynigh aen bedreven.
Maer helaes! wie zou myns zoontjens.
Voester zijn na moeders dood?
En deze ingevallen koontjens
Stoven poes'ligh in haer schoot?
Ach myn schaep! ghy bleeft vergeten,
En myn asschen onverzaed:
Oock myn troost! een wreed soldaet
Mocht u aen zyn lanci speten.
Waer 't niet beter 't licht te myden
Door uws eygen Moeders hand?
En datze u een Kerckhof wyden
In haer duyster ingewand?
Als van Kraeyen opgezwolgen
Of een Leeuw die bruld, en raest,
Grimt, en slingersteert verbolgen?
Zwangert dan uws moeders lenden,
Daer uw geest ontfingh zyn geest:
Decktze een tafel der ellenden,
Datze viere haer leste feest.
Sus mijn schaepken word u banger?
Is u 't lieve leven leet?
| |
| |
Ick heb mijn gemoed ontkleed:
Wy zijn kind noch moeder langer.
't Woord drupt vande lippen nouwlijcx
Of ze keelt dat mager dier.
Vlied die schroomt voor yet wat grouwlijcx!
't Heyligh zieltje vlieght van hier.
't Versche vleesch op heete kolen
Half geroost, ten halven gaer
Vreetze, als of 't wat leckers waer,
En houd 't overschot gescholen.
Als de Wachters spyze roken,
Bonsden zy de deur in twee:
Vloeckten: hoer wat 's hier te koken:
Deyld ons van uw wildbraed mee':
Op schaf op uw bradelingen:
Op schaf op du looze tesch,
Eer wy elck 't getrocken mes
Driemael in uw borst omwringen.
Stilt uw gramschap, weest te vreden,
Hier is, zeghtze, 't overschot
Van mijns kinds gebrande leden:
Eet vry dat u zegent God.
Dat zijn d'ermkens, dit de voetjens,
Dat de spierkens van mijn zoon,
Dien my honger dwongh te doon:
't Vleesch dat smaeckte my zo zoetjens.
Zet u neder, weest mijn gasten,
Proeft mijn leste dischgerecht.
Waer op wildy langer vasten.
Schijnt mijn maeltijd u te slecht?
Waerom deynsdy? zal een vrouwe,
Zal een wijf geherter dan
Wezen als een oorlooghsman,
Die het harnasch gespt getrouwe?
| |
| |
Zijt slaphertiger, noch weecker
Als de moeder, die noch leeft,
En ter nood zoo bitt'ren beker
Vol vergifs gedroncken heeft.
Ghy zijt d'oorzaeck van mijn smerte,
Die my 't brood in tegenspoed
Roofde, en 't moederlijck gemoed
Wisselde in een wolvenherte.
't Was gezeyd. de roovers brulden,
Vloden het onmenschlijck dack.
Klachten Salems straten vulden,
Waermen van dit grouwel sprack:
Daer vangt zidd'ren aen en beven:
Daer wenscht elck met droef gehuyl
Dat hy in die leeuwenkuyl
Magh den lesten doodsnack geven.
Als de Keyzer leend zijn ooren
Zoo beschreijelijcken feyt,
Wenscht hy noyt te zijn geboren,
Donderd in zijn toornigheyd:
'k Wil uytspoelen deze vlecken,
En dit aerdrijck langh gedreyght,
Dat al meer tot boosheyd neyght,
Gants met gruys en steenen decken.
Ia deckt met gruys, met puyn, en met zyn leste steenen
Dit aerdryck veel te langh beregend, en beschenen:
Verwoest, verbrand, en blaeckt dees stad te lang verschoond,
Daer langer langer meer geen menschlyckheyd in woond,
Maer eenigh ongediert': dat, als 't geen roof kan vinden,
Ontziet zyn eygen nest, en vleesch niet te verslinden.
Hier is geen blyven niet. Staetdochters laet ons vli'en:
Maer helaes! helaes! tot wien,
Of waerwaerts roepty ons in ballinghschap te dolen,
Mevrouwe, die wy nu zyn 's Keyzers gunst bevolen?
| |
| |
Wy vlieden tijds genoegh, wanneer de bitt're Nood
Ons van Caesarien scheept, geboeyt, met Titus vloot
Langhs d'Africaensche kust, en toeschuyft den Latynen,
Daer and'ren Hemel dwaeld, en and're sterren schynen:
Daer Roome ondraeghlyck ons gevangen halzen perst,
En Memphis slavernye, en Babels iuck ververscht.
Maer wie of ginder ons komt nieuwe vreeze inprenten.
't Gelyckt een Roomsch Heraut, die uyt des vyands tenten
Zet herwaerts zynen tred. wat boodschap of hy brenght.
Heer met wat honighs doch dees bitterheyd vermenght.
Eens winters koude ontsteld de leden van verschricken.
't Valt al ten erghsten uyt wat wy ten besten schicken.
Geen onbesneden is 't maer ymand vande Ioon,
Zoo 't oogh my niet bedrieght.
Iosephus zydy 't zelf, of is uw schim verrezen,
Die ghy voorlangh by ons begraven waert voor dezen?
Iosephus zydy daer? wat komdy nu zoo spa
Den brand uytlesschen van 't woest Hierosolyma?
De daecken ne'ergezackt gekeerd zyn langh tot asschen:
Het Krygsvolck heeft in 't bloed zyn handen lang gewasschẽ,
En 't heyligh goud verklaerd voor Keyserlycken buyt:
't Is hier schoon uytgeveeght, gemoord, gerooft, geruyt:
De felheyd van zoo veel Hierosolymitanen
Dit mager hoopken liet het aengezicht vol tranen.
Onzaligh Sion, die uw zinnen overlaed,
En mymert om uw ramp, en omgevallen staet,
Ghy derft Iosephus niet uws herten grond uytputten,
Die alsins heeft gepooght uw dorpels te beschutten:
Die onlanghs daermen 't al de keel afstack, en sneed,
Daer hem de vlamme schoer de noppen van zyn kleed,
Daer 't bloed zyn lyfrock smette, en 't breyn hem sprong om d'ooren,
U uyt die slachtingh redde, en liet u niet verloren.
Vergevet my, genade, het is het is myn schuld.
Verbystert staet my 't hoofd van enckel ongeduld.
| |
| |
Ick ben my zelven noch gelijck, noch oock niet machtigh.
Een bladeken dat ruyscht mijn ziele maeckt vreesachtigh.
Maer zeght ons, watzer gaens in 't heyr van d'onbesne'en?
Wat juychen gaeter om? waer wilmen met ons heen?
Wat zwerven langer wy op dees geslagen toppen
En rotzen, die nu 's nachts, nu 's daeghs met heesche kroppen
Ons klachten volgen, als wy zien van verre opgaen
Den smoock, daer onlangs noch plagh d'heyl'ge Stad te staen?
Het heyrkracht nauwlijcx zat van wo'en op d'uytverkoornen,
Verschoont hadde alleen dry Herodiaensche toornen:
Op dat noch eeuwigh de nakomelingh onthield
Wat muyrwerck Roome eertyds heeft tot dẽ grond vernielt:
Als d'Overwinner laet een gaelderije oprechten,
Van waer hy zelf aldus toeredent zijn landsknechten.
Krijgshelden die dus verre uw rechterhand alom,
En yver hebt besteed tot nut van 't Keyzerdom:
Die 's vyands hooghmoed deed op dees steenrotzẽ krimpen,
Van waer halstarrigh hy ons legers dorst beschimpen:
'tIs recht dat 's Maerschalcx gunst uw deugd loop' te gemoet,
En 't zweet uws arbeyds met belooningen verzoet:
Zoo sprekende, met een glad voorhoofd hy der scharen
Verdiensten vrolijck gaet met giften evenaren,
En haer deelachtigh maeckt den buyt, en rycken roof,
Die 't Heydensch volck aenveerd nae haer soldaets geloof.
De vroomste van wiens huyt de sabelen afschampten
Hy met halsbanden troost, kleynoodgie, en hooger ampten:
Dies 't gansche leger juyght, en in zijn handen klapt,
En elck het bloed vergeet dat hem is afgetapt.
Die feest was voormaels ons, was Sions, en geen ander,
Als David, Iesse zoon, die rechte Salamander,
Die midden inde brand van 't Oorlogh 't leven vond,
't Hoovaerdigh Rabba brack, daer Ammons hert op stond:
Als Assur weeck verstroyt in velden, en woestynen,
Dien, die niet zoeters vond als 't bloed der Philistynen,
| |
| |
En overla'en met roof, met rey, en met tamboer,
Op 't Maeghdelijck Musijck ter poorten inne voer.
Den Overwinner om zich danckbaer te bewyzen,
En d'hong'rige Afgoon oock met offervuyr te spyzen,
Ten heuvel spoede, daer het woeden zoo goed koop
Wierp 't heyl'ge metselwerck der Kercken overhoop:
Omcingelt met een stoet schildknapen, en hartsieren,
En krijghslie, vrolyck om dees zegefeest te vieren.
De beesten afgekeurt ter slachtingh, klommen stout,
En zonder aers'len voor zyn aenzicht: doende 't goud
(Dat onlanghs was geschrabt met messen, en met bylen
Van 's Tempels balcken, en van d'halfverbrande stylen,
En om haer hoornen nu gegoten) blincken, als
Zy t'elcken staecken op vrypostigh haren hals.
De kranssen versch van kruyd gevlochten, men van verre
Zagh lieflijck groenen, en omschaduwen haer sterre,
En 't zoute veldgewas verzwolgen vande krans.
Twee Priest'ren glad gehelmt, met koper schoon van glans,
Geborstweerd met een plaet, die 't overkleed bedeckte,
Dat bont gespickeld zich ten halven lyve streckte,
Van waer de lyfrock zond zyn vouwen na bene'en,
Omgord met eenen riem vol schilden rond en kleen,
Nabootzende een schalmey met huppelen en springen,
En tromm'lende op haer borst, voor uyt als Leydslie gingen.
't Opsteyg'ren koste zweet. de wegh lagh ongebaent,
En 't steyl gesteente woest, wanschapen van gedaent'.
Het gladde Horenvee vermoeyt van bangheyd roockte
Om strijd met 't molm verduft, dat half gestikt noch smoockte,
En myde in 't klimmen noch 't gebeent', dat moeder naeckt
Des Heeren bergh tot een ellendigh Kerckhof maeckt.
De Kraeyen vloon 't gebulck, en d'Arenden verschriekten,
Die hier ter feest gebeen de Dood 't gezicht uytpickten.
Zwijght, zwyght Iosephus, zwijght vã Arenden, en Kraeye:
Onze ooren zijn te teer: ons hoofd bestaet te draeyen:
| |
| |
Dat schouwspel luyd te vremd: hy zielbraekt die 't aenhoort,
Wy zwijgen die 't beschout. maer neen, vertelt ons voort:
Daer is geen grouwzaemheyd ter weereld zo bezeten
Of wy zyn 't nu gewoon, en langh al doorgebeten.
Genaeckende daer 't nu van lijcken stonck benaeuwt:
Daer d'Arcke voormaels school met Cherub overscha'uwt:
Van waer men deerlyck de Ierusalemsche wallen,
En ons Stadpoorten zagh geraeybraeckt, en vervallen,
En d'uytgetrocken doon naeckt, zonder onderscheyd,
Den Luypaerden tot roof, de myrre, en 't graf ontzeyd:
Na de Wich'lers de verwoeste Kerck aenschouwen,
Zy van 't verstroyt gesteente een hoogh outaer doen bouwen:
De stylen half gevonckt, de bakken zwert beroockt
Tot brandhout stap'len op het plat, dat daedlyck smoockt,
En willigh 't vuyr ontfanght: terwijl haer d'ossen lieten
De basterd eerst gekoort recht tusschen d'hoornen gieten:
Den krans ontrucken, en die gaer gebonden bla'en
Den vlammen heyl'gen, en 't gezouten korengraen:
Den rugh opvlymen, en d'altaerknechts hun genaken:
Die met 't gewijde mes haer voort den strot afstaken.
Het bloed de leeghte koos, en zwalpende over al,
Bootste een verbolgen meyr, en rooden waterval.
De buycken opgeschrobt ontslaen haer d'ingewanden,
Die naeuw doorsnuffelt, 't vuyr ontfingh om te verbranden.
De Priest'ren stelden haer voor 't Altaer ongeknielt,
Dat Titus statigh met de slincker ving'ren hield:
Den rechter hy ontzey den zwaren Veldheers hamer,
Om Hemelwaerts zijn hand te heffen veel bequamer.
Te ruggezienden God! Godin! die noyt geschaeckt,
Om Roome, riepen zy, en onzen Tyber waeckt:
O Ianus grys van hayr! en Vesta! die te gader
Ons gunst draeght, met Iuppyn die grootste, en beste Vader:
O Vader Mars! en al ghy Goon gezamentlyck,
Die ons genadigh zijt, en om het Keyzerrijck
| |
| |
Met zo veel zegens, en triumphen te bevesten
't Huys van Vespasiaen hebt uytgekipt ten Iesten,
En Titus wack'ren erm met zulcken punt verzaeght,
't Welck aers'lingh over smyt al watter scepters draeght:
Die ghy hem gunstigh holpt vermeest'ren dit tyrannigh,
Dit boos verwaten volck, zijn Vorsten wederspannigh:
O Goon wy dancken u: wy loven u o Goon:
Knickt onzen offer toe, en opent uwen throon.
Straft ghy geen Heyd'nen meer, God Abrahams! en laetze
Afgodisch roocken op uw heyl'ge stede en plaetze?
Waer was uw solpherstrael die noyt dien smaet verdroegh?
Die Ptolomeus plat jeloers ter aerden sloegh?
Was God van God ontkleed? is hy zoo traegh in 't wreken?
Wat dood, wat straf, wat wraeck, wat volghde voor een teken
Onder des was 't altaer aengegaen.
Met weecken oogen wy dien grouwel zagen aen.
De rotz driemael verschud, van onder spleet tot boven,
En d'afgrond 't licht verzwolgh door 't gapen vande kloven.
Den Hemel wierd bekleed met een verbolgen zee,
En dreyghde met tempeest 't afgodisch vuyr alree:
Maer d'onverlichte, die van droomen haer geneerden,
Dit op een morgengroet, en heylzaem spoock waerdeerden:
D'omstaende kryghslie zulcx ten halven naeuw verstaen,
Iô Titus, Iô, Iô Vespasiaen,
Alschaterende zy de klippen weer doen galmen,
En kranssen 's Keyzers kruyn met schaduwende palmen:
De Veldheer weder hun een danckb're ziel toekeert,
En met 't geslagen vee den ruyterdisch stoffeert.
Nutreurt Staetdochters, treurt, en krenckt vry al uw zinnẽ:
Want met haer vleug'len nu de goude Cherubinnen
De grouw'len decken, die de jonghlingh ons toeriep
Die veyligh inde gracht, en 't hol der leeuwen sliep.
Waer toe is Aäron, en Levi nu gekomen?
Wee Tempel, Stad, en Volck. ghy Paradijs der vromen,
| |
| |
Ghy wellust Israels, hoe lighdy nu vertreen!
Helaes! Mevrouwe, helaes! geen godlooze onbesne'en
De drymael heylige aerde ontwy de, noch schoffeerde.
Maer 'tboevenschuym dat onzẽ staet ver heerde,
Lang eer de grãschap noch des Keyzers veel getergt
Zijn Henghsten briesschen dede, en draven in 't geberght:
Langh eer noch Titus quam aenbrallen op ons vesten,
En ons paleyzen den uytheemschen gaf ten besten:
Den volck'ren die de maen zien dobb'ren op d'Euphraet,
Wanneerze haer toortze ontsteeckt, en ons den dagh ontgaet:
Die Tigris golven zien uyt Taurus lenden dringen:
Die over Caucasus al hooger Noordwaert springen:
Die op Pactolus strand het goud in d'oogen raeyt:
Die in d'AEgeesche zee zijn hier en daer gezaeyt:
Van 't West daer Tagus laeft den half gebraden Iber:
Daer 't oever wederzyds geleckt word vande Tyber:
d'AEgypter die den Nyl ziet vloeyen over 't droogh:
d'Araber toegerust met pylen, tros en boogh:
Meer and'ren, die verhit op 't moorden, en op 't plond'ren,
Met 't weerlicht quamen van haer beuckelaers opdond'ren.
Maer zeght Iosephus hoe 't ons manschap is vergaen,
Die d'Overwinner hielt zo strengelijck geva'en
In 't leger, alsser niets verschoont bleef onbedorven.
Der boozen rotte heeft meest veeschulde straf verworven.
Dat was 't daer ick na haeckte. o Scheydsinã! die recht scheyd,
En inde weeghschael hanght van uw Rechtveerdigheyd
Der menschen zaecken, die omwent'len hier beneden:
Nu zien wy dat by u geen boosheyd word geleden,
Die luyd van d'aerde na den Hemel roept om wraeck.
Nu luystert dat ick u ontvouw de gantsche zaeck.
Zo flucx de krijghslie hoordẽ
't Geblazen koper hun ontzeggen 't vorder moorden:
(Behalven dat het was geoorlooft te verslaen
Al wat d'onstuytb're Nood in 't harnasch te weerstaen
| |
| |
Droomde uyt mismoedigheyd) zy haren Veldheer boden
Noch een ontelb're schaer van afgematte Ioden:
Die 's Keyzers omzicht liet door zyner Drossaerts een
Uytzond'ren, en de vrome, en schuldige ondersche'en:
Maer d'onderzoecker heeft 't verborgen goet te vissen:
In 's moorders voorhoofd leestme het knagende gewissen:
Dus streckt hy zoo terstond gedoemt met ziel, en lyf,
Den woedenden soldaet een zeldzaem tydverdryf.
Hier moeter een goed deel met. handen en met voeten
Genagelt aen het kruys bebloed haer bloedschuld boeten:
Daer, stuyrtmender een hoop van Moria te fel
Na Kedrons afgrond toe, als na de doncker hel,
En decktze in 't vallen met muyrstucken en met steenen,
Dies vinden zy haer eynde, en uytvaert al met eenen:
Hier, jagenze om van 't vuyr den heeten gloed t'ontgaen
Haer zelf aen palen dood geschroeyt, en half gebra'en:
Daer, sterven noch uyt nijd en afgunst vande wachters
Veel honderden van dees' Godlooze Godverachters:
Hier, breecktmenze de le'en met knodzen zwaer van wicht:
Daer quetstmen and'ren 't hert, de darmen, en 't gezicht:
En duyzenderley slagh van nieuwgevonden straffen
Haer boosheyd achterhaelt.
Dat leert dat leertze blaffen,
Die honden tegen God, die oprecht Rechter niet
Verschoont in zynen toorne, of door de ving'ren ziet
Ooghluyckende eenig quaed.
Die aen Ierusalems verderf onschuldigh waren?
Hoe anders als bewaert tot een veel strenger loth
Als die booswichten zelve, en menschen zonder God.
Van Iongelingen sterck van lijf zyn zevenhondert
Tot d'aenstaende triumph des Keyzers uytgezondert,
En die bereyckten noch geen zeven jaer en thien,
Als beesten omgeveylt, men heeft verwiss'len zien
Voor eenen penningh thien en tweemael zo veel zielen,
Welck zaligh loofden die door 'tzweerd in 't oorloogh vielẽ:
| |
| |
Als zy met 't yzer van haer ketens overla'en,
Den bolpees schroomden van een strengen Gardiaen.
Voorts, om in schouwplaets 't oogh te dienen der Tyrannen,
Zijn tot der Dieren aes geschickt veel strijdb're mannen:
Of om te schermen lyf om lyf, en hand voor hand:
Waer 's Princen wellust dan haer omvoert achter land.
Het most een steenen hert geborsten zich erbarmen,
Die hier voor 't lest de zoon den vader zagh omermen,
De vaders vallen we'er haer zonen om den hals,
Den stock haers ouderdoms, den troost haers ongevals:
Als elck zijns weeghs bedruckt most volgen die hem leyden,
En ziende thienmael om, in 't al te bitter scheyden
Gaf teeckenen genoegh, hoe strengh natuyr verbind
Door onderlinge trouw den vader aen het kind,
Het kind aen 's vaders ziel, de broeders aen haer broeders,
Die eertijds hangende aen de borst eens zelfde moeders,
Versloegen d'eerste dorst met d'ongevalschte melck
Die uyt een ader vloeyde: o welcken bitt'ren kelck
Most hier gedroncken zijn! en zoude ick ons vermanen
De klachten, het gebaer, 't verzuchten, en de tranen,
Ick most bezwijcken, en uwluyder droeve staet
Beschreyde vrouwen dit nu geensins toe en laet.
Daer is 't verhael in 't kort.
Nu wreeckt uw leet met schreeuwẽ,
En huylen overluyd, ghy onbestorven weeuwen,
Roept luyder als ghy pleeght eertijds in barens nood,
Doen d'eerstgeboren haeckte in uw benauwde schoot
Nae 't wenschelijcke licht des levens, dat ons langer
Verdrietelijcker valt, en gaet met plagen zwanger.
Onze echte mannen ach! gaen zonder den adieu
Het afgeworpen jock opnemen op een nieuw:
Onze ouwdstgeboorne helaes! gejuckt voor een Godloozer
Herboren Pharo vli'en, en Nabuchodonoser.
Ach Ionff'ren met ons treurd.
De geylheyd des soldaets, och moeders blyft ons by!
| |
| |
Brand na ons reynigheyd met trommelen en pypen.
Zy naderen om uyt uwe ermen ons te grypen.
Ons kuyscheyd lijd gevaer, die o wat leyder smet!
Ieloers de dorpels hield van 's vaders huys bezet:
Die heerlijck aen den Rey der Maeghden plagh te brommen,
En was geheylight voor zoo schoonen Bruydegommen,
Die 's vyands wreetheyd gaet verstroijen west, en oost.
Nu dochters zijt getroost.
Och Moeders blijft ons by.
God Iacobs ziet ons aen, en redze in zwarigheden,
En zalftze die ghy sloeght.
Ghy Ioodsche Vrouwen, die uw droefheyd meer verzwaert.
Ghy Maeghden schept wat moeds. wie weet noch van wat enden
U onverwachten troost kan Iosephs trooster zenden.
Matthias zoon die d'eer zijt van uw ouwd geslacht:
Die d'overwinners vaeck vermorwt hebt en verzacht,
En met uw lippen knede haer hert van Diamanten,
Van datze haer grof geschut eerst op deze hooghten planten:
Iosephus, of hem noch de Maerschalck zoo beried
Dat hy door u beweeght een maet stelde ons verdriet:
Zoud ghy tot Iacobs heyl, en troost gebruycken laten
Uw redenrijcke tongh gedopt in honighraten.
Wel duyzendmael zoo veel, mevrouwe, voor gewis
Houd dat Iosephus gunst tot uwen besten is.
's Wets heyl'ge bladen ick geeygent heb door 't bidden:
Mijn bloedverwanten oock behouden in het midden
Der slachtingh, daer verbaest elck zagh na 't vluchten om.
Des Keyzers mildheyd my den vrijen Edeldom
Vereerde, en heb gestuyt veel razende soldaten
In 't moorden, branden, als de weereld scheen gelaten
Te wezen zonder Gods bestieringh: dies ick veyl
Mijn ionste willigh noch tot uw en yders heyl:
| |
| |
Dan overmids ick nu met Titus meer te vergen
Zijn goedheyd schynen mocht te zarren, en te tergen:
Verzoeckt veel liever zelf noch met gebogen knien
Verzachtingh van uw quael: wie droomd, wie weet misschien
Wat ghy verbidden mocht van hem ter goeder uren.
Der vrouwen tranen doch zoodanigh van naturen
En aert zijn, datze vaeck beroeren noch die geen
Die onverbiddelijck in yders oogen scheen.
Gaet Vrouwen, Maeghden gaet dan d'Overwinner smeken,
Die morgen of in 't kort zijn leger op zal breken.
Vaert wel Mevrouwe, ick ga. hy wende uw ongeluck
Laet ghy ons dus in druck?
Iosephus magh ons meer voor ditmael niet gebeuren?
Staetjonffren volght my na, en houd wat op van treuren.
tZa gaenwe, laet ons gaen. ghy Vrouwen volght my na.
Wy moeten dwalen op der vyanden gena.
Laet ons beschreijen 't algemeen
Verderf, en 't licht dat ionghst bescheen
Die Hemelhoogh getoornde klippen
Van Davids veel bestormde Stad:
Als God haer val gezworen had
Met onbedriegelijcke lippen.
Of 's Tempels grondvest nacht en dagh
Nae 't Sterren welfsel open lagh,
Geverwt van 't bloed der welgeboornen,
En ofmen 's Keyzers Ad'ler mocht
Zien met zijn pennen slaen de locht,
En schitt'ren af van stompe toornen:
Noch even trotz, en onbezorght,
Op d'opperstad, en Davids borght
De muyters haer borstweeren manden:
En wie zijn doodverw had gezet
| |
| |
Uyt vreeze, 't vluchten wierd belet
Van boeven, die hier t'zamen spanden.
Maer als zijn opzet, en besluyt
God tegen ons wou voeren uyt,
Is schielijck 't Leeuwen hert ontvallen
Ons manschap: die beancxt uyt nood
Den vyand zonder slagh of stoot
Beklimmen liet de trotze wallen:
De vyand die zijn vaen alree
Van ons Rondeelen zwieren de'.
En blies triumph van vreughde droncken.
Doen quam die dagh en uyr dat God
Ons had bescheerd dat strenge loth
Zijns gramschaps, die bestond t'ontvoncken.
't Roomsch Krijghsvolck als 't geen wederstand
Noch tegenweyr van mannen vand,
Drongh't met geslepene rappieren
In d'enge straten bol en dick:
Daer 'twade in eenen oogenblick
Ten enck'len toe in bloedrievieren.
d'Een om t'ontvli'en de bleecke dood
In onderaerdsche kelders vlood,
Wiens toegangh wierd gestopt met blinden
En d'ander door mistroostigheyd,
En wanhoop in zijn ziel verleyd,
Gewapent gingh zijn Kerckhof vinden.
Hoe menigh held, die trotz van moed
Wou 't vaderland zijn heldisch bloed
Opoff'ren in 't gevaer der straten,
Van vrouwe en kind'ren om den hals
Gevallen wierd, met veel geschals:
Wat wildy vader ons verlaten.
't Kind dat noch eerst aen bancken gingh
Aen 's moeders achterslippen hingh.
| |
| |
De voester 't zuygelingh liet weenen,
En quam haer vrouw te hulp, zoo ras
De Meester greep nae 't courtelas.
't Riep deerlijck al: waer wildy henen.
Als d'Huysweerd ziet dat uyt noch in
Hem laet 't bestorven huysgezin:
Laet los, laet los, roept hy ten lesten,
Dat ick alleen van 't hooge dack
Mijn poorte vry van ongemack,
En ons ontslae deze helsche pesten.
't Is nauw gezeyd men vlieghter knap
Na boven, langhs den wenteltrap,
Met steenen toegerust, en blocken.
Daer ziet hy, hoe een blaeuwe wolck
En roth van 't fel Latynsche volck
Komt op zyn dorpels aengetrocken.
Maer als zy dreygen klop op klop
Te dryven met heyrhamers op
De poort bewaeckt van slot, en grendel:
Wreeckt hy dien euvel heel goed koop,
En kneust de voorste vanden hoop,
En hagelt onder 't moorders vendel.
De Ruyters 't bloed, verbittert heel,
Krimpt van de zool in 't beckeneel,
Zoo man en ros de beenen breken:
Dies zendenze met styve boogh
Wraeckgierigh haer geschut om hoogh,
En branden om dien smaed te wreken.
Wat groeyt hier een nieuw stads rumoer:
De deur gescheurt vlieght op de vloer,
Van toorn zy op haer tanden knersten:
De voester die betaelt 't gelagh:
De moeder sneuvelt in een dagg',
En 'tzuyg'lingh treenze 't hert te bersten.
| |
| |
Terwyl 't bene'en al uytgeleeft
Den lesten schreeuw, en doodsnack geeft,
D'Huysvader om haer voor 't verderven
Te ho'en, van boven rolt verbaest,
Die d'ongebonden moorders haest
Uyt toorne en wraeck aen hutspot scherven.
De Maeghden nauwlycx houwbaer noch,
Zy na veel dreygementen och!
Van hare jonghvrouwschap onthulden:
Die na veel zwymens riepen luyd:
Is 't Godlijck recht in Isr'el uyt
Dat God dien overmoed kan dulden?
Wie kan afmalen al d'ellend,
Die waerme 't aenzicht keerd of wend
Gebeurt? wrat blijfter onbedorven
Van 't roofgier spoock? op snood gewin
Verhit, dat menigh huysgezin
Van honger leegh vond uytgestorven.
De zon al vroeger dan zy plagh
Den draeyboom toesloot van den dagh,
En weeck dees grouw'len inde baren.
Die menschenslachters moordens zat,
Maer woedens niet, doen noch de Stad
Met vuyr ten Hemel deden varen.
Gelijck den dagh was doorgebracht
Met moorden, zy den duyst'ren nacht
Met blaeck'ren sleten, en met branden.
God waerom ledy dat uw Kerck
En Stad, der Eng'len timmerwerck,
Geschend wierd van zo snooden handen.
|
|
Auteursrechtvrij