|
| |
| |
| |
Hiervsalem Vermoest.
Trevrspel
Den Joden tot naedencken, den Christenen tot vvaerschoubbingh, als op het tooneel voorgesteld.
De eerste handel.
DE Wraecke Gods in 't eynde, alsze eens raeckt op de beenen,
Ziet vuyr, noch water aen, noch yzer, stael, noch steenen,
Maer wroet al voort, en vind ter weereld niet zo zoet
Als der Godloozen merch, en 't snoo verbasterd bloed:
Vergeefs hy zich beschanst die droomt haer uyt te sluyten,
Te spade bolwerckt hy die haer geweld wil stuyten,
Om zunst hy met een diepte haer af te snijden tracht
Die aerzelt noch om schans, om bolwerck, noch om gracht:
Scherprechtersse al te strengh! wie zou, jae moet niet vrezen
De stramen van uw roede, uw zweep, en taeye pezen,
Waer mee' ghy gaet te keer, en 't vel stroopt vande rugh
Des geens, die Goddeloos den zonden welfde een brugh.
Ghy hebt Ierusalem haer strengheyd mogen voelen,
Als ghy haers gramschaps gloed met 't purper most verkoelẽ
| |
| |
Dat van uw lenden droop, en langhs uw boezem zeep,
Als u van pijn en smerte een hertvangh 't hert beneep.
Ach lyden! lyden ach! ick moet afdwa'en en droogen
Myn aenzicht steeds aen vocht van myn bekreten oogen,
Wanneerme in 't weecke breyn een waessem dick opschiet,
Uyt mijn beklemt gemoed geperst van groot verdriet,
Verdriet, dat voor een dood my pijnt met duyzend dooden
Zoo vaeck ick my verbeelde het treurspel van de Ioden.
Verryst o Daniel! en roert uw kouwd gebeent',
Die in uw ziel voor lange hebt onzen val beweent,
Als ghy man Gods! zo diep ginght in d'afgronden vissen,
En waden inde zee van Gods geheymenissen:
Komt troost d'ontschaeckte maeghd van Sion afgetreurt,
Want zoo ghy 't hebt gespeld, zoo viel haer 't loth te beurt:
Komt wascht haer tranen af, want yslijck, en wanschapen
Gaept haer verwoestingh nu, en dreyght te blijven gapen.
Wy zynder eens geweest; met Iuda is 't gedaen,
En Sions grondvest grynst mismaeckt den Hemel aen:
Des Heeren heylighdom ach! ach! 't gaetme aen de zinnen,
Ter hellen neergezackt is met zyn hooge tinnen.
Helaes! Ierusalem, gedoemt ten zweerde, en vyer,
Uw hooghmoed is gedaelt, uw zonden staen u dier,
Uw zonden staen u dier, uw hooghmoed is gevallen,
En ghy light onder 't puyn begraven van uw wallen.
Had 't avontuyr van 't loth doch te Iotapata
Mijn leven niet verschoont, als ick zoo na, zoo na
Stond op 's doods oever, zoo gereed om te verdrencken,
En afgestre'en mijn ziel aen 't Vaderland te schencken;
Zoo had ick niet gehoort hoe hemel, aerde, en zee
Verzuchte, als Iacobs huys beweeght wierd van zyn stee:
Fy! dat ick voor's doods schicht zo angh was en verschrockẽ,
Doen in dat gapende hol, die zweerden uytgetrocken
My dreyghden, als ick d'een met smeken noch ophiel,
En d'ander aengreens dat hem 't hert en 't stael ontviel.
| |
| |
Waerom maecke ick myn graf niet in die afgronds kolcken,
En liet aen 't lemmer koud myn warme bloed niet stolcken.
Waerom volghde ick niet nae myn kryghslie voorgetre'en,
Doen van die moord ontsloop Iosephus, en noch een?
Iosephus, die noch most in der Romeynen handen
De ced'ren van ons kerck zien blaeck'ren en zien branden.
't Is waer, ick sleyp geen boey, noch quyn in slaverny,
Want daer toe 's Keyzers hert te zeer hanght over my:
Hy viert myn hoogh geslacht, en wil met lompe kluyst'ren
Noch 't Koningschap in my, noch 't Priesterdom ontluyst'rẽ:
Hy weet wat wijsheyd ick doorsnuffelde in myn jeughd:
Hoe Galilea kan getuygen van mijn deughd
En vroomheyd, die hy toetste in d'uyterste benoutheyd:
Hy ziet myn jaren aen, en eert myn statige ouwdheyd:
Dit ken ick, en 't is waer: maer zal my zulcx van druck
Ontslaen, als ick gedenck der stammen ongeluck?
Als ick een handvol zie van onze Abrahamyten
Gespaert tot leyder leet haer hert te bersten kryten?
Zoo ben ick wel ontaerd, en inden grond verzet
Van d'yver, die myn ziel verplichte aen Moses wet:
Maer neen, eer zy myn faem in Israel gelastert:
Eer hou my Iacob voor zyn speelkind en zyn basterd:
Eer lochen God 't verbond, bezegelt als ick heesch
Van schreyen, d'achtste dagh besneen wierd aen myn vleesch,
Eer ick een mate stelle, of voor myn dood laet enden
Den rouwe, die ick scheppe uyt Israels ellenden.
Light my dan noch aen 't hert zo na de droeve staet
Van 't lieve Vaderland, hoe is dan zulcken haet
Op myn onnoozelheyd gebraeckt, en uytgespogen,
En uyt myn zuyv're borst zoo veel vergifs gezogen?
O Zon! die zonne en mane en sterren schenckt haer licht,
Die d'helsche duysternisse ontdeckt met uw gezicht,
Die d'afgrond van het meyr met d'appels van uwe oogen
Verraed, en by den neck geveynstheyd grypt en logen:
| |
| |
Ick dage u heylighlijck, en bidde u dat ghy tuyght
Of ymands dreygement, of gunst mijn vroomheyd buyght:
En dat uw boosheyd, die om wraeck riep, ghy Tyrannen!
Die tegen 't vaderland de ketens hield gespannen,
My toon waer na 'swets eysch ick heb mijn recht verbreuckt,
Of waer 't eenvouwdigh kleed is van mijn trouw gekreuckt.
Hoe dickmael naderde ick uw veel bestormde veste
Om af te stuyten 't ramp van 't algemeene beste,
En bood uyt 's Keyzers naem u hulde, en vrundschap aen,
Helaes! maer al om zunst, het water lietmen staen,
Men keerde hem niet om 't vuyr des ondergangs te blusschẽ,
Men vloeckte, en quetste my al razende ondertusschen:
Mijn ouwd'ren levens zat, wat onderstaet de wrock,
Of schaemt den haet zich niet? die wierpmen inden stock.
Maer isser wel een stuck te schendigh aen te rechten
Voor die uyt Sions kerck als uyt een roofslot vechten?
Voor die, wiens dolheyd kan noch moord, noch roof verzaẽ?
Voor die haer ving'ren aen 't gewyde dorven slaen?
Voor die in 't heylighdom als tygerdieren brullen,
En 't hooge koor met bloed, en versche lycken vullen?
Wat helpet! wonder is 't, hoe God zo lange draeght
Een boosheyd opgehoopt, daer van den Hemel waeght:
't Is wonder noch dat God haer quaed niet vroeger strafte,
Als elck Kerckschender dol hem als een hond aenblafte.
Hebt van verdiende loon nu overvolle maet,
En zwaerder wege uw straffe als uw bedreven quaed,
Vervloeckte Simeon, Ioannes twists aenblazer,
Zeloters, Salems pest, heyloozen Eleazer,
Die ghy te gader zyt verraders van die stad
Dien d'Hemel als zyn bruyt zich uytgelezen had:
't Onschuldigh bloed, dat hier gestickt is in zyn wapen,
Hou steeds uw bleeck gebeente onrustigh zonder slapen,
En d'Echo, die in 't woeste hier is de nachtegael,
Tot wraeck uw schimmen weck des nachts wel zevenmael:
| |
| |
Of schepty noch de locht, en zieltooght als gevangen,
Zoo schroeymen u het hert met gloeyendige tangen,
Of bouwe een ander hel, die, ick weet naulycx hoe,
Gerabraeckt houde u ziel, en laet geen sterven toe.
't Bouwvalligh Isr'el, nu 't vernielt is met zyn stammen,
Door zweerd, pest, hongersnood, en aengesteken vlammen,
De ruyter rijck van roof zijn wonden zich getroost,
De schildwacht afgebraeckt, ontharnascht word verpoost,
De stormbock blutzens moe' verpaystert wat zijn hoornen,
En 't Roomsch veldteecken zwiert te dertel van de toornen
Die Titus heeft verschoont, op dat noch langh na hem
Elck weet waer Roome liet 't verwoest Ierusalem,
De tenten zijn vol vreughds, vol juychens, en bazuynen,
Men vlechter niet dan palm, en lauwer, om de kruynen
Der helden te beslaen met kranssen altyd frisch,
En rust zich ten triumph, die maer een voorspel is
Van deze zegefeest, die aenstaet, daer gaet schuren
De Tyber blanck van stroom de Keyzerlycke muren.
Maer ons twaelfstammig volck, eẽ hoopkẽ, dat noch 'tzwaerd
De pest, de dood, het vuyr, en d'honger heeft gespaert
Tot allerhande smaed, op haer triumphs geruchten
Te deerlijck wedergalmt, en antwoord met verzuchten,
Hoopt treurigh klacht, op klacht, en steent zyn hert in twee,
En is gelyck de geen die in de wilde zee
Na schipbreuck schrylings op den mast noch 't lyf wil bergẽ,
Dryft tusschen klippen heen, en ziet geen oevers nergen,
Dryft tusschẽ vreeze en hoop, zwemt tusschen hope en vrees,
Zoo zwerft Iudea nu, die vaderlooze wees:
O Vader! haers erbermt: slaet 't aengezicht eens neder,
Die ghy de baren temt, de blixems, en t'onweder,
Temt's vyands razernye, en koelt, en lescht den brand
Die van 't woestkryghsvolck heeft geschroockt het ingewand,
Dat Isacx overschot geen ramp meer op zich lade,
Dewijl ghy 't nu beveelt der Heydenen genade.
| |
| |
TITVS de Keyser. LIBRARIUS Rothmeester.
Het noodgeheym der Goon heeft uytgediend ten lesten:
Vermorseld zijn in puyn de steygerende vesteh,
En van 't vervloeckt geslacht, zijns levens zat en moe,
Is uytgeruckt de boom tot aen den wortel toe.
Zoo Griecken afgestre'en, met d'uytvaert der Troijanen
Zich ter onsterflijckheyd den wegh vermocht te banen,
Daer nae thien jaren strijds noch eerst een zwanger peerd
Den brand van 't oorloog dẽpt, en niet de deugd van 't zweerd,
Wat heeft dan d'hemel tot besoldinge behouden
Daer Titus vroomheyd mede is nae verdienst vergouden?
Door wien zoo diep gegronde, en hemelhooge stad,
Als met een oogenwenck, geblixemt is zoo plat,
Dat hy, die nae hem komt, heeft licht'lijck af te meten
Hoe eenen leegen val 't hoogh klimmen leerd vergeten:
Daer by, wat straffe hem dreygd die d'heyl'ge wetten breeckt,
De majesteyten quetst, en aen den prickel steeckt.
Lof Goden voor uw gunst, die in zoo groote allarmen
Als taeije zeen'wen waert aen 's Roomschen veldheers ermẽ,
Dat zijn ontscheede stael noyt keerde moede en mat,
Als droncken vanden bloede, en van 't doorkerven zat:
Dat zijn gespannen peze hy stout en onverschrocken,
Noyt heeft vergeefs gelost, noch ydel ingetrocken,
Voor dit verleyd gespuys in 't stof begraven lagh,
En 't overblijfzel droef dit droevigh schouwspel zagh.
My dunckt dat ick verneem de faem, die uytgelaten
Lact klincken haer trompet te Roome langhs de straten:
Daer, als de vader dut, voor 't weerdste pand bezurght,
Zy op de toornen daeld van 's Keyzers hoogen burght,
En streckt Vespasiaen, om Titus half verlegen,
Een bood van deze feeste en onverwachten zegen.
O Hercules! hy zwijmt, hy flaeuwt, de gryze man,
Om dat al t'effens niet zijn vreughd uytbersten kan:
Maer als d'ontschoten verwe hy weder heeft bekomen,
En opschiet als een die ontwaeckt uyt zoete droomen.
| |
| |
Zijn, zeght hy, dan de Ioon gesneuveld door de deughd
Van 't yzer en van 't stael van ons Romeynsche jeughd?
En mocht dat vast Kasteel met onbeklimb're muren,
En Krijghislie telleloos niet langer ons verduren?
Zoo mogen heden wy, met glori overla'en,
By Caesar sterrenwaerts nae 't huys der helden gaen:
Zoo zaghmen eer Iuppijn toerusten om te stryden,
En in d'ontstelde locht den Adeler beschryden,
Van waer hy ongedreyghd dien, die hem smaed aendeed,
Tot polver en tot gruys met zynen blixem smeet.
Recht zoo 't den reuzen ging, als zy haer krachten proefdẽ,
En met den schouwd'ren trotz de bergen opwaerts schroefdẽ
Nae 's hemels zolderingh, heel ijslijck aen te zien,
Om uyt vermetel breyn den Goden 't hooft te bi'en:
Zoo ginght dees muyters, die uyt dwaesheyd ingenomen,
Haer kanten tegen 't Rijck van 't wijd beroemde Roomen,
Dat steeds uytsteeckt een borst met roemzucht opgevuld:
Dat aengedane smaed noch muyterije duld:
Dat strijdb're Pallas, met haer speer eens te verzwicken,
Doet zidd'rẽ 's werelds kreyts, gedoodverwt door 't verschricken:
d'Ontzichb're en preutsche maegd, noyt wapendrẽs moe',
Ick zie zy lonckt op my, my dunckt zy knickt my toe,
Aen 't schuddẽ van 'thelmet, aen 'tzwaeijẽ van haer pluymen,
Uyt blyschap, dat ick doe haer heyl'ge troonen ruymen
Een wederspanningh aes, dat uyt vervloeckte nijd
Haer kroon, en zetel had ontluystert, en ontwijd:
Zy draeyd een hemelkloot, en overstaert haer helden
Die zy vergode, om datze haer lijf, en leven stelden
Voor 't schaecken van haer eere: haer hert bekommert, bernt
Uyt danckbaerheyd, om my te plaetzen in 't gesternt':
Wijdheerschende Godin! waer zuldy Titus zetten?
Die met uws vyands breyn, en bloed zijn harnasch smetten,
Doen met geheven erm hy 't ijzer knerssen de',
En kloof door stalen helm hem 't beckeneel in twee,
| |
| |
Dat hy gesneuveld, viel uyt stegelreep, en zadel,
Die ons braveren wou met zynen basterd adel?
Help Iupiter! hoe word mijn ziel van vreughd geperst,
Wanneer 't geheughnis van 't verle'en mijn geest ververscht,
Als mijn gedachten zijn met malen overladen
Van dezes rechterhands onvergeleken daden,
Waer door ick menighmael 's doods daggesteeck ontgingh,
Gedurende het tempeest van dees belegeringh.
Als weerloos ick, om stads gelegentheyd t'ontblooten,
Eer ick mijn leger sloegh, quam trots voor uytgestooten,
Gevolght van zestighmael thien ridders op den draf,
Ziet een verborgen lage, ontrent Helenen graf,
Haer schoonst ziende, onverwacht my heeft op 't lijf gesprongen,
En vanden schoonsten hoop Rijcxed'len afgedrongen:
De vyand dreyghtme aen d'een, de stad aen d'ander zy,
Wat gaet de Veldheer aen? de nood eyscht dat hy stry:
De sabel girst van le'er, als kolen d'oogen branden,
Al worstelende hy breeckt door 't midden der vyanden:
Recht als de leeuw [wanneer de jagers op haer luym
Opdond'ren als hy is omcingeld op het ruym]
Zich vindende benaeuwt, versmaed der winden snorcken,
Worpt voncken uyt 't gezicht, ziet knodzen aen, noch vorckẽ,
Laet d'achterkiezen zien, bruid met beschuymde muyl,
En stuyft door 't lompe tuygh met eysselijck gehuyl:
Zoo red zich Titus oock, of d'haet hem schoon terwylen
Groet met een hagelbuy van uytgelaten pylen:
Als of in 's afgronds poel hy met den Peleaen
Gedoopt was, om ter nood de wonden te versma'en:
Als of de schildknaep van Iuppijn, door dondervlagen,
Door hagel, wind, en storm, is wel gewoon te dragen
Den blixem, die vaeck scheurt de rotzen gul van 't schuym,
Terwijl hy schadeloos verzenght noch schacht, noch pluym.
Ben ick die Krijghsgod niet? die groeijende inde wapen,
Antonia den borght, terwijl de Ioden slapen,
| |
| |
Beklim, en drijfze in 't Koor van haer gewyde plaets?
En groet met veldgeschrey den koets des dageraeds?
Heeft niet dees rechterhand, den onderaerdschen rycken
Met twalef schichten, toegezonden zoo veel lycken?
Maer waer toe monster ick myn deughden altemael?
Laet tuygen van myn deughd die schaerden van mijn stael:
Laet tuygen van mijn deughd zoo veel gebroken lanssen:
Laet tuygen van myn deughd die neergestegen transsen:
Laet tuygen van myn deughd dat kerckhof bangh van doon:
Laet tuygen van myn deughd die naklangh droef van toon:
Laet tuygen van myn deughd die opgegraven straten:
Laet tuygen van myn deughd de roof van mijn soldaten:
Laet tuygen van myn deughd de smoock, het puyn, het vyer,
En d'Adeler, die zweeft in 't veld van ons banier:
Laet tuygen van myn deughd dees gapende quetzuren,
Eerteeckens, die ick kreegh in't stormen op de muren.
Aertzveldheer, wie ontkend, wie roept niet uyt, dat ghy,
Als 't klevende cement van deze Monarchy
Den grondvest t'zamen houd? die anders licht mocht zacken
En scheuren, overmids zy met te zware packen
Van Rijcken gaer gestouwt ondraegh'lijck is verla'en,
Wie ziet niet dat ghy aerd nae die Vespasiaen,
Die ons 't gezicht uytsteeckt met 'tweerlicht van zijn kroonẽ?
Zijn gulde scepters stroyt, en doolt in al de troonen
Die voor hem open staen, van 't helder dagende oost,
Tot daer de post van 't licht vermoeyt in schaeuw verpoost?
O spruyt! die antwoord dien, waer uyt ghy zijt gesproten,
Wat zyn zoo heerlijck hier wel treflijck opgeschoten
De telgen van uw deughd, in spyt van kryghs tempeest:
Wat is uw bloeyzel ons een zoete vreughd geweest,
Een zoete vreughd geweest uw bloeyzel, dat van boven
Gezegent, gaet het Rijck een Rycken oeghst beloven:
Gezalight is die 't ziet, maer zaliger die tyd
Wanneer na 't zwanger gaen de vrucht tot rijpheyd dyd.
| |
| |
Hoe dickmael hebben wy hoplieden met ons allen,
Als ghy in 't harnasch blonckt, gereed om op de wallen
Voor op te klimmen, u al smeeckende gebeen:
Hoe nu doorluchtigh Vorst? hoe nu, waer wildy heen?
U wagen op den muyr? voorbarigh in 't opsteyg'ren?
Dat dulden wy geensins, dat's tyd als wy 't u weyg'ren,
Wiens leven buyten scha kan slyten van 't gemeen,
't Gemeen, wiens troost en heyl hanght aen uw heyl alleen:
Vaeck een vervlogen punt kan d'aldervroomste oock letten:
Dus wilt uw ziel zoo licht niet inde waeghschael zetten,
Dat ghy d'ondanckbare aerd bebloed mocht sprenck'lẽ rood,
En dit boosaerdigh volck doen juychen in uw dood:
Als 't met d'hooftpylaer, en den Atlas neer te vellen
't Roomsch Capitolium verzincken zagh ter hellen:
Weert Hemel! weert dien val: en met wat reens beleed
Zou voor uws vaders troon onze onschuld zyn bekleed?
Verschoont ons dan in u, o Prince goedertieren,
Uw deughd bralt op den toutz ghy mooght met eerẽ vieren.
Cieraet myns Ridderschaps, uw zorge, uw wackerheyd
Voor 't heyr, voor 's Keyzers heyl, die zyn als ingeheyt
In 't middelpunt myns ziels: myn noodhulp, 't is zo verre
Dat ick 't sla inde wind, dat eer de morgensterre
Opduyckende uyt de zee, eer klaerder glans aenbreeck,
Haer vlechtsnoer weyg'ren zal haer tuyten zilverbleeck:
Eer zal de frissche dauw aflaten van te drupp'len
Op nucht're kruyden, die ververscht van blyschap hupp'len,
Eer 't onvergolden blijft, of eer ick 't loon ontruck
Hem, die lidteecken brenght van eenigh heldenstuck.
Een Maerschalck die te vreck, en traegh is in 't vergelden
Bluscht uyt de dapperheyd van d'onverschrocken Helden:
En wy Monarchen zelve, op hoop van rycken buyt,
Om purper fyn van draed en scepters trecken uyt,
Gaen ploegen woeste zeen, en ongebaende steenen:
Vermeest'ren 't uytheemsch volck, dat aerzelt voor ons henẽ:
| |
| |
Zoo prickelt ons een lust, om onbeheerscht alleen
Ghelijck Iuppyn om hoogh te dond'ren hier beneen.
Indien uws hoogheyds ziel schiep ergens haer genoegen
Uyt diensten, die misschien wy u verplicht opdroegen:
Of isser yet verschuld, hoewel een goed Soldaet
Met eeden aen zyn heer al naeu verbonden staet,
Duld, dat ick op uw deughd mijn bloodigheyd magh enten,
Waer ghy 't verhemelt gaet uytspannen van uw tenten:
Duld, dat de lommer my van uw laurieren deck,
Waer ghy den vyand veeght het lemmer door den neck:
Waer uwen stormbock dreyght met zyn metalen hoornen
Te mortelen den voet, en borstweer vande toornen:
Ick droom om geen soudy noch and'ren palm als dit,
Dat my het stof bekruyze als ghy te peerde zit.
De kryghslie zijn in een geluckige eeuw geschapen
Als haren hooftman bromt en uytsteeckt in zyn wapen,
Dat helpt haer bloed aen 't zi'en, en stoockt zijn krachten op,
Dat het zyn schuym opwerpt uyt eenen vollen krop,
En schielyck overzwalpt: laet zijn ontsteldheyd mercken
Hoe zeer men 't dwingen wil in zyn bestemde percken.
Dat 's d'oorzaeck eer van Mars! dat ons Romeynsche jeughd
d'Hooftslapen u omvlecht, en roemt dat door uw deughd
Deze Hydra light gedempt, geschroeyt, en omgekomen,
Die een Alcides eyschte, en Hercules van Roomen.
Dien Typhon is gekneust, die reutelt noch van spyt,
En zwavel, vuyr, en smoock uyt zijn neusgaten smyt.
Zo oyt ons Ridderschap had schoone buytekanssen
Doẽ Hannibal ontvlood: een hertvangh 't groot Numanssen,
En 't ouwd Carthago smeet ter aerden na veel twist',
Dat van ons Scipions elck een te spreken wist':
Zoo oyt ons kryghsvolck klom geluckigh over d'Alpen
Zoo wyd de Rhyn zijn strand gaet weerzyds overzwalpen:
Passeerde als in slaghoorde het Pyreneesch geberght':
Daer Vranckrijck Caesar bracht de sleutels ongeverght:
| |
| |
Bedwongh van wereld afgeschovene Brittoenen
Den Roomschen Tyber met haer manschap te verzoenen:
Of, om te lesschen uyt het smoocken vande brand,
Die van dees Monarchie ontstack het ingewand,
Pompeius ruymen de' de velden van Pharsalien:
En opdroegh Caesar de vooghdije van Italien:
Zoo, zegge ick, Ridder oyt opgeven dorst zoo breed,
Om dat hy onder zoo beroemden Veldheer streed:
Noch geven wy 't niet op: noch Titus derf niet wijcken
Zoo Caesar zijn tropheen met hem wil vergelijcken.
Dat Caesar Caesar is, die heyr op heyr verstroyt,
In 't lest dees Monarchie heeft tot den top voltoyt,
Voltoyt, dat by aldien mocht Romulus verryzen
Hy zijn vergode ziel zou met verwond'ren spyzen:
Daer waeght de weereld af, zoo wijd den Hemel blaeuwt,
En valt de Faem hierom d'aerdbodem te benaeuwt:
Maer 't is geen minder kunst 't gewelf van zoo veel Rijcken
Te houden in een knoop, en gaer te houwelijcken,
Als 't is te ryzen doen een glori, die zoo bromt,
Dat 't aerdrijck voor haer neyght, en zynen rugge kromt.
Dat bleeck wel hoe vergeefs de dappere Alexander
De Rijcken schaeckelde als een keten aen malkander,
Doen, als hy nauwlijcx dronck een slaepdranck aen 't vergift,
Zijn purperen gewaed in vieren wierd geschift:
Daer lagh de prael in d'asch. Monarchen gaet oorlogen,
Uw vyanden ontzeght, en ziet haer onder oogen,
Bestootze, en overwindze, en vatze by de kraegh,
Half levende, of heel dood, en vierd haer onderlaegh:
Ziet waer toe dienen zal uw grootsheyd opgeblazen,
Die al den ommeloop des weerelds kan verbazen,
Als uw nazaten slap, verwijft en achteloos,
Zoo dier verkregen pand verslenssen voor altoos.
Word Titus dan vergeefs gedanckt van zijn voorzaten,
Die hem vertrouwden, en 't Rijck hebben nagelaten,
| |
| |
Om dat hy 't hoofd ophoud van deze Monarchy,
Die onlanghs scheen geneyght ten val door muytery?
Ziet hoe verlegen zy 't hoofd in haer schelp ophalen
Die waenden ons den tol met muyten te betalen:
Ziet hoe als in uw schoot 't ontzagh word opgequeeckt,
Hoe 't al voor u verschrickt, en yligh 't mes op steeckt.
Dees wraeck by ons zoo versch geoeffend over 't muyten,
Ontwijflijck zal veel ramps van onze staet afstuyten,
En d'onverwelcklijcke eere, en prijs hier in behaeld
Werd door 's tijds nydigheyd, noch ouderdom bepaeld:
Die gloeyt ons om het hert, dat schijnt van vreugd te zwellẽ:
Maer als wy wederom ons helden overtellen,
En mijm'ren inde rol der gener welck zoo zuyr
Gedurende het belegh de' sneuv'len 't avonthuyr:
Dan loopt al mijn gewin vermids 't verlies verloren,
Om dat ick missen moet die Ridd'ren welgeboren.
Nicanor, and'ren erm uws Maerschalcx! waer zijt ghy
Die een gevedert hout de' slipp'ren aen mijn zy'?
Sabinus, Iuliaen, en meer ter dood gewonden
Wiens geest in 't stryden van 's lijfs korcker is ontbonden?
Wat is 't? of ten triumph uw Veldheer overschiet
Als uw gedachtenis hem 't hert roert met verdriet?
Wat is 't? of zynen roem den waessem breeckt der wolcken?
Als hy u vallen 't bloed ziet uyt uw lenden stolcken?
Wat is 't? of waer toe streckt.
zacht, zacht, doorluchtig Vorst,
Uw zelf genadigh zijt, en quetst uw edel borst
Niet met 't vergiftigh punt van zoo onnutten rouwe.
Zijn dan geen tranen weerd die Ridd'ren zoo getrouwe?
Doen zy gesneuvelt zijn, wie heefter niet getreurt?
Doch om dat vande Goon haer viel dit lothte beurt,
En 't avonthuyr des krijghs, 't welck zomtijds lust te schempẽ,
In 't sparen van de minste, en d'aldervroomst' te dempen,
Haer leven stelde een maet: zoo moeten wy nochtans
Daerom bezwalcken niet met rouw den schoonen glans
| |
| |
Van d'overwinningh, die den Hemel ons wou schencken:
Maer peynzen, zoo uw tonge ons vaecken de' gedencken,
Eer wy aen 't stormen kloeck gehert door uw vermaen
Als leeuwen haren roof den vyand randen aen:
Dat die gesternde tent die van Hyacinthen schimmert,
En als een speelhof is doorluchtigh opgetimmert,
Geherberght in haer schoot de zielen houd, der geen
Die voor het vaderland hier vielen afgestreen:
Terwyl op 't gulle bed de bloode, kleyn van waerde,
Gaet zenden zynen geest met 't vuyle lyck na d'aerde.
Dat matight mynen druck, en troost my, dat ick voel
Myn eerste blyschap weer bezitten 's herten stoel.
Als eenigh hooftman stort zyn bloed, en oock zyn leven,
Betaelt hy 't gene hy was zijn Veldheer schuldigh bleven,
Gebleven schuldigh aen zijn Veldheer, en 't gemeen,
Als hy haer lyf en ziel opdroegh met heylige e'en:
En wie rechtschapen, zoude eens weyg'ren uyt te recken
Zyn Zeen'wen, 't knaeckebeen, zyn gorgel, en zyn necken,
Al had de vyand 't mes geheven met 't gevest,
Als hy zich off'ren mocht aen 't algemeene best.
Van ouwds een goed Romeyn dat hield voor eenen zegen
Wanneer de vyand hem quam kitt'len met den degen.
Niet waer? o zoon van Mars! betuyght niet ons gemoed
d'Onsterflijcke eer te zyn het alderhooghste goed?
Was dit die schoone niet, daer al de geen om dansten,
Die met haer vleesch en been het Keyzerryck beschansten,
Sint dat ons grondvest eerst van Romulus geheyt
Wierd dierbaer in 't cement van menschen bloed geleyt?
Laet Mars bevolen dan zoo glorioze zielen,
Die hy vergodet heeft als haer gebeenten vielen,
Ick wil, ick wil voortaen
Bestieren wat zich rept, en tuymelt onder maen,
En latenze in haer feest die heldisch opgeklommen,
Beslaen de dorpels van der Goden heylighdommen.
| |
| |
Ghy Geesten, vaert dan wel, die boven op ons wacht,
En nu zo spytigh steeckt op 's Keyzers prael en pracht,
Om dat u Roome krimpt zoo kleyn in 't oogh van verre,
Zoo krimpt ons wederom uw aldergrootste sterre:
Dus lacht niet al te scheets op 't spits van uw gewelf:
Uw veerheyt mindert niet ons grootheyd in zich zelf.
En of ghy Caesar vond zoo wilt hem doch verklaren
Wat zweet het Titus kost zyn scepters te bewaren:
Op dat hy uytsteke eens zip blinckende aengezicht,
En groet zyn nazaet die zoo trotz te velde light,
En moedigh heeft gekneust d'halsterrigheyd der Ioden,
Die eer zyn tollen 't goud zoo ongeweygert boden:
Maer korts haer ouwde luym in 't breyn gestegen quam,
Als of met zyn vertreck 't gebied een eynde nam.
Maer ghy myn Ridd'ren, en myn afgestre'en soldaten,
Die 't avonthuyr des krijghs heeft ten triumph gelaten,
Na dat de daecken zijn gescheurt, gebrand, geblaeckt,
Die eer Pompeius zweerd ons chynsbaer had gemaeckt:
Die ghy noch 't versche bloed moet van uw wonden vegen,
Ick wil elcx daden mild, en danckbaer overwegen,
En stroyen onder 't heyr halsbanden styf van goud,
Muyrkroonen met gesteente, en peerlen opgebouwt:
De strydbaerste inden storm en d'uytgelezen, zullen
Opsteyg'ren na verdienste, en ledige ampten vullen.
Oock wil ick 't outaer op het statighste beslaen,
En met een danckb're ziel het offer steken aen,
En heyl'gen 't ingewand geroost, en opgezoden
Der heyligheden Reye, en Godheyd van de Goden
Die 't Capitolium bewaecken vande Stad
Die in triumphen graest, en al de weereld mat,
En word geliefkoost van het noodloth aller dingen:
En dreyght ten Hemel met opsteyg'ren in te dringen.
Die Godheyd, door wiens gunst ons jonge manschap rypt,
Die onze speeren smeert, ons stalen degens slypt,
| |
| |
Ons steeckvry kolders gespt, en vo'ert ons beuckelaren,
Knick gunstigh 't ongel toe, dat op gewyde altaren
Zal d'heyl'ge vlammen voen, juyst op die plaetze, daer
Dit volck zijn Godsdienst heeft gepleeght zoo menigh jaer.
Rey van Roomsche Soldaten.
Sta by Olymp'sche Worstelaers,
Die eertijds had zo veel gebaers
Om dat ghy 't stof beweeghden,
En 't zweet an 't aenzicht veeghden:
Wanneer, in 't afgetuynde rond,
In 't worst'len ghy geen weerga vond,
En voor dit lief bedryven
Droeght kranssen van Olyven.
En steeght op uw triumphkoets hoogh,
Daer al de Griecxsche jeughd voor boogh,
Komt monstert uw bekrozen vel,
Uw boerterye, en kinderspel
By 't leven dat wy voeren
In dolle kryghs rumoeren.
Komt leert van ons een leger slaen,
En trecken d'ys'ren handschoen aen.
Ziet hoe ons stael verbolgen
Het roode zweet doet volgen.
Ziet onze ooghappels als een vyer
Eens branden, om den lauwerier
Te plucken groen van bladen
Al sneuvelt menigh held terwyl,
Die was aen 's Keyzers hof een styl,
De vroomheyd van ons allen
Stut al wat dreyght te vallen.
| |
| |
In 't bed van eeren valt den doon
Onsterffelycke lof tot loon,
En Mars jond dat zyn schimmen
Van mond ten Hemel klimmen.
Dus is ons 't oorloogh geen verdriet:
Noch achten 't leven dierbaer niet
Wy proncken met ons wonden,
Wy vlien het troet'len van 't gemack.
Den blaeuwen hemel is ons dack.
Op 't vlacke veld wy slapen,
Schoon d'opgesteken moordtrompet
Zomtyds ons zoete rust belet,
Wy aers'len voor geen dreygen,
Want dit 's den Kryghsman eygen.
Als onzen Veldheer rept een woord,
Het slaet gelyck een blixem voort,
En 't helpt van bende aen bende
't Gantsch legher over ende.
Is 't vreemd dat ons tropheen ten toon
Dan inde Kercken vande Goon,
Afzwieren van haer stangen?
Is 't vreemd dat Titus houd in dwangh
Het oosten, en den ondergangh?
Dat hy uytzend zyn stralen
Aen 's werelds leste palen?
Is 't wonder dat oock 't Ioods geslacht
Van Roome gantsch is t'onderbracht?
Hoe vreughdryck groeyt nu Titus geest:
Hoe viert hy nu zyn zegefeest:
| |
| |
Hoe zacht na al dat slaven
Doen ons zyn milde gaven.
Hoe ruyterlijck deylt hy den buyt
En roof aen zyn soldaten uyt,
Wie zagh oyt van zyn dagen
Al 't kunstwerck dat oyt sleypen kon
't Prat Solyma van Babylon,
Al watze om preuts te pralen,
Van Tyrus merckt liet halen:
Schaerlaken, purper, fyn en c'el,
Arabisch wieroock, en kanneel,
Haer schatten allenthalven
Dat troost noch eens flucx krijgsmans hert,
En leert vergeten al zyn smert,
In 't stormen op de muren.
O Maerschalck voor ons veel te mild,
Nu scheept u legers waer ghy wilt,
Waer ymand opsteeckt d'ooren,
En weckt des Keyzers tooren.
Uwe henghsten, mat van 't hygen,
Of wildy daer de zon verbaest
't Gediert wyckt, dat van honger raest:
Of Westwaerts, daer het Hemelsch vuyr
Braed d'Iber, onze nagebuyr:
Of aen der Mooren grenzen:
Of d'oevers der Cretensen:
| |
| |
Of wildy daer geen Phoebus schynt,
Daer Pluto d'arme zieltjens pijnt
Afstygen gaen ter hellen:
|
|
Auteursrechtvrij