|
| |
Het derde bedryf.
Badeloch. Gys breght van Aemstel. Heer Peter. Bontgenoten. Arend van Aemstel.
ICk trock zoo dra niet aen mijn beste en hooghtijts kleêren,
Om in de kerck met al de stadt te triomfeeren
Voor Godt, die 't leger dreef van d'aengevochte wal,
En zich verneêren quam in Bethlems armen stal,
Of raeckte in eenen stoel aen 't sluimeren en droomen,
En ben benauwt en bang uit mijnen slaep gekomen;
Gelijck de dauw getuight, die op mijn kaecken leit.
Mijn halve ziel, wat's dit? hoe zietge zoo beschreit?
Wat nevel van verdriet bezwalckt uw blinckende oogen,
En heeft den hemel van uw aenschijn dus betogen?
Nu zijt gerust, en zegh, wat is het dat u smert?
My leght, helaes, my leght een zwarigheit op 't hart.
Ick heb in mijnen slaep yet schrickelijx vernomen.
Een droom bezwaert mijn hart: gezichten doenme schromen.
De droomen zijn bedroch: gy vreest uit misverstant.
Nicht Machtelt, dochtme, stont voor mijne ledekant
Bedruckt, en in dien schijn, waer in zy by haer leven
My dick haer hartewee te kennen plagh te geven,
Toenze in haer traenen smolt, en, van gedult berooft,
De handen deerlijck wrong, het hair trock uit heur hooft,
De blancke borsten krabde, en scheurde 't kleet aen flarden,
En zagh begruist van stof, zoo dat ick 't nau kon harden,
Noch hooren al 't gekerm, en jammerlijck misbaer,
Noch 't schelden op den graef, voor schelm, geweldenaer,
| |
| |
Verkrachter van een vrouw, zoo kuisch, zoo welgeboren.
Helaes! zy quam my niet in die gestalt te vooren,
Gelijck haer zuivre ziel, van droefheit afgepijnt
In 't leven, nu voor Godt en d'engelen verschijnt,
Met eenen pallemtack in haer sneeuwitte handen,
En in het sneeuwit kleet, en oogen, die nu branden
In 't hemelsch paradijs, als starren aen de lucht.
Ick sprackze al schreiende aen, na eenen diepen zucht:
O adelijcke spruit van 't hooge huis te Woerden,
Om welcker ongelijck de helden oorlogh voerden,
Dat oorlogh, 't welck, na dat gy in den heemel trockt,
Zoo onverzoenelijck tot noch toe smoockt, en wrockt;
Wat oirzaeck drijft u hier op ongeruste paden?
Of komtge om onzent wil, met zwarigheit beladen?
Om d'uwen by te staen, in 't kommerlijck belegh?
Nicht Machtelt, 't is vergeefs: de vyanden zijn wegh.
Wat treurtge? wy zijn vry van laegen, van bespringen:
Dus help ons nu om hoogh by Godt triomfe zingen.
Omring uw hooft met licht, in steê van lauwerkrans,
En ley der englen rey met vrolijckheit ten dans.
Zy schudde 't hooft, en scheen van gramschap te veranderen
In 't aengezicht, en sloegh de handen van elkanderen,
En steende, en zuchte zwaer, en borst in 't endt dus uit,
Maer met een heesche keel en dof en schor geluit:
Onnoosle, zijtge nu van vyanden ontslaegen?
En slaeptge zoo gerust? en vreestge niemants laegen?
Daer gy, om mijnent wil, op 't alleruiterst zijt,
En naest aen uwen val? op op, het is geen tijt
Van slaepen: het is tijt naer andere gewesten
Te vlieden van dit huis. de vyant heeft de vesten.
De zeestadt staet in brant: het is met haer gedaen.
Oom Gijsbreght heeft vergeefs zijn burgers voorgestaen.
Geen tegenworstelen noch strijden magh u baeten.
Godts Heilgen hebben kerck en outers lang verlaten.
Op op, bergh Gozewijn, voor al mijn eenigh pant,
Klaris, mijn eigen hart, eer 't heiligh klooster brand',
| |
| |
Eer eenigh booswicht haer mishandele en misbruicke,
Naer zijn' vervloeckten lust, en zy haer oogen luicke.
Al zjjn de straeten dicht bezet, en naeu bewaert;
'k Zal Gijsbreght, ongequetst van spiets of eenigh zwaert,
En, zonder eene nop van 't kleet door 't vier te zengen,
Geleiden, en gezont op dezen drempel brengen.
Verlaet dan flux dit slot: steeck af, op Godts gena,
En geef u zeewaert in. voort, voort, eer 't wort te spa.
Al d' englen zullen u voor stormen en voor stranden
Behoeden, dat de vloot behouden magh belanden.
Gedenck eens welck een schrick mijn slaeprigh hart beving.
Mijn hair dat rees te bergh, en aen een yder hing
Een droppel nats: het zweet begost my uit te breecken.
Mijn lijf wert kil, als ys: ick wou, en kost niet spreecken,
En schoot uit mijnen droom, al bevende en bevreest,
Greep toe, en zocht vergeefs t'omhelzen haeren geest,
Die door mijn armen droop, en wechstoof uit mijn oogen,
En lietme heel verbaest, en van het spoock bedrogen.
Dit is het datme steurt, en in de zinnen speelt.
't Is loutere ydelheit, die zich het brein verbeelt.
Och of het ydel waer! ick heb mijn uur verslaepen,
Om naar de kerck te gaen. 't is spade.
Bescherm ons, goede Godt: behoe ons voor gevaer.
'k Hoor onraet. och ick zorgh mijn droom is al te waer:
Heer Peter, wel hoe dus? wat port u zoo te roepen?
Wat jaeght u hier by nacht?
Godt lof, dat ick de troepen
Des vyands ben ontvloôn, ter doot toe afgemat.
Wat vyant? hoe? ghy raest.
Het is met Amsterdam en met zijn hooge wallen
Gedaen: zy is de wraeck in 't endt te buit gevallen.
De gruwelijcke Reus heeft eene poort vermant.
Het zeepaert lost zijn vracht, en Vosmeer sticht den brant,
In 't barnen van 't gevecht, met schimpen en braveeren.
De wachters vechten flaeu, en zien hen niet te keeren.
Het leger treckt vast in met duizenden, een maght
Zoo groot als Waterlant noch oit te velde braght,
| |
| |
En Kennemer, en Vries, en Zeeu en Hollant t' zaemen,
Met allen die, op ons gebeeten, herwaert quamen.
De Kersnacht heeft gedient tot dit verraeders werck,
Bestaen voor maeneschijn, toen 't volleck in de kerck
Met offren bezigh was, en zingen in de kooren;
Terwijl de stadt, volvreught, als Christus scheen herboren,
Wy weder uit de muil der bleecke doot verlost.
Vergeefs heeft dit belegh u zoo veel zweet gekost,
En bloet en arrebeyt, nu alles loopt verlooren.
Ick zal terstont om hoogh gaen zien van Schreiers toren.
Gy dienaers, brengt mijn' helm en harnas by der hant.
Helaes wat gaet my aen, in dezen droeven stant!
Is dat triomf? heet dat zijn vyanden verjaegen?
Nu kent men Haerlem eerst: nu blijcken Egmonts laegen.
Nu lachenze om mijn stadt, zoo lang van hun benijt.
Mijn goede vrome man gaet quijnen, en verbijt
Zijn leet des daeghs, en brengt de nachten door met waecken.
Ick vind hem menighmael met traenen op de kaecken:
En vraegh ick wat hem deert: hy zucht, en antwoort niet,
En kropt zijn hartewee, verdubbelt mijn verdriet.
Hoe veel geluckiger zijn arme en slechte dorpen,
En hutten laegh gebouwt, min stormen onderworpen
Dan eenigh heerenhuis, dat door 't geboomte steeckt,
En daer het bulderen des wints zijn kracht op breeckt.
Weet hier van eenigh mensch, ick weet'er van te spreecken:
Als ick den ganschen tijt mijns levens overreken,
Van mijne bruiloft af, van dat ick zat verlooft:
Wat stormen waeiden my niet sedert over 't hooft?
Wat toren is zoo hoogh, van waer mijn oogh de baren,
De zee kan overzien van al mijn wedervaeren?
En wie ziet noch het endt van dien begonnen strijt?
Hier meê ga ick mijn'man, naest Godt mijn toevlught, quijt.
Gedult mevrouw, gedult; Godt proeft zijn uitverkoren.
Ick kan bescheielijck en klaer 't geklicklack hooren
En rammelen van 't stael: 't geluit koomt dichter by.
De schepen branden al, en schitteren in 't Y,
| |
| |
En in de Diemermeer en alle burreghwallen.
Ick zagh het groot gebou, Jan Witten gevels, vallen:
Het naeste huis daer aen staet rede in lichten brant.
De klocken kleppen vast. de heele waterkant
Is al in rep en roer. het bloedigh zwaert gaet weien.
Men steeckt'er de trompet: men hoort de menschen schreien.
Brengt hier mijn harrenas. voort dienaers, schaft geweer.
Al wie in 't harnas sterft, die sterft met krijghsmans eer.
Waer vrienden in den noot? waer zijn ons bondgenooten?
Voor 't huis vergaderen de treflycksten, de grooten;
Heer Heemskerck, die vol viers om uwe zuster quam,
Oudshoren, en Polaen, hoe grijs hy is en stram,
Heer Zwieten, Teilingen, en Waermont, en uw broeder,
En Kuick, en Kraienhorst. geen leeuwen zijn verwoeder,
Men roep' hen voor den dagh.
Mijn heer, 't is vechtens tijt, zoo vechten helpen magh.
Wy zijn getroost met u te leven en te sterven.
Gy zult in eeuwigheit by Godt uw loon verwerven,
Voor dezen trouwen dienst, in mijnen lesten noot.
Gy ziet hier anders niet voor oogen dan de doot:
Doch zooge zijt gezint den vyant te verletten,
Zoo veel ons mooghlijck zy, en 't leven op te zetten
By stadt en burgery, zoo volghtme: dat 's u voor.
Wy volgen algelijck, en houden 't zelve spoor.
Beschermt mijn' lieve man, dat bid ick, vroome heeren.
Mevrouw, betroume vry, 'k zal zonder hem niet keeren.
OKersnacht, schooner dan de dagen,
Hoe kan Herodes 't licht verdragen,
Dat in uw duisternisse blinckt,
En wort geviert, en aengebeden.
Zijn hooghmoedt luistert naer geen reden,
Hoe schel die in zijne ooren klinckt.
Hy pooght onnooslen te vernielen,
Door 't moorden van onnoosle zielen,
| |
| |
En weckt een stadt- en lantgeschrey,
In Bethlehem, eu op den acker,
En maeckt den geest van Rachel wacker,
Die waeren gaet door beemt en wey:
Dan naer het westen, dan naer 't oosten.
Wie zal die droeve moeder troosten,
Nu zy haer lieve kinders derf?
Nu zy hun ziet in 't bloet versmooren,
Vergaen, die naulijx zijn geboren,
En zoo veel zwaerden root geverft?
Zy ziet de melleck op de tippen
Van die bestorve en bleecke lippen,
Geruckt noch versch van moeders borst.
Zy ziet de teêre traentjes hangen,
Als dau, aen druppels op de wangen:
Zy zietze vuil van bloet bemorst.
De winckbraeu deckt nu met zijn booghjes
Gelokene en geen lachende ooghjes,
Die straelden tot in 's moeders hart,
Als starren, die met haer gewemel
Het aenschijn schiepen tot een' hemel,
Eer 't met een mist betrocken wert.
Wie kan d'elende en jammer noemen,
En tellen zoo veel jonge bloemen,
Die vroegh verwelckten, eerze noch
Haer frissche bladeren ontloken,
En lieffelijck voor yder roken,
En 's morgens droncken 't eerste zogh?
Zoo velt de zicht de korenairen.
Zoo schud een buy de groene blaeren,
Wanneer het stormt in 't wilde wout.
Wat kan de blinde staetzucht brouwen,
Wanneerze raest uit misvertrouwen!
Wat luit zoo schendigh dat haer rout!
Bedruckte Rachel, staeck dit waeren:
Uw kinders sterven martelaeren,
| |
| |
En eerstelingen van het zaet,
Dat uit uw bloet begint te groeien,
En heerlijck tot Godts eer zal bloeien,
En door geen tiranny vergaet
|
|
Auteursrechtvrij