De werken van Vondel. Deel 10. 1663-1674

[p. 722]

Aanhangsel
resterende anonieme vertalingen uit Topographia Galliae.^*

Ons Rocken vuyl bekladt, men suyver op deedt proncken,
Dies ons aensichten oock te schoonder daer door bloncken.

Een yeder sich met 't sijn vernoegen sal:
En wien dit niet en doet, heeft niet met al.

Die in voortyden uw' twee Croonen heeft
Gegeven, u nu een driedobbele geeft.

Den onwinbaren Helt, versloegh soo veel vyande,
Als Vogelen zijn gevaen in dese sijn warande.

Een smalle vliet, die uyt de Bergen neder stort,
Leckt desen, en een Bron, die bijster zout is, wort
Verandert in een Brugh van steen, hoogh opgetogen.

O Meyne, de streeck van Angiers die verschrickt
En bangh is voor 't verwelcken,
Wordt van de Loire, die verbyvloeyt weer verquickt.

De lage Stadt Angiers, daer in kan men bemercken,
Hooge Toorens, rijcke Hoeren, en arme Klercken.

Dien grooten Hendrick die ons eeuwe komt beschencken
Met soo veel luck en heyl, diens hooft den Lauwer kroont,
Dies om dat eeuwighlyck sijn Naersaet souw gedencken,
Den ijver die hy Godt en Godes vrienden toont,
Hy onder dit Altaer den eersten bouw-steen metsten
En anckert hier met een sijn hoop en wil in Godt,
En of wel eer sijn handt in d'Oorlogh veele quetsten,
Bleef evenwel sijn hart ghehoorsaem Godts gebodt.

Douay is 't die doorloopt, al wat Melpomen speelt,
En uytbromt op 't Thooneel, vermaert in d'oude tijden,
Wat sy verhaelt, hoe Oost en Weste fel krackeelt,
Door Koningen in 't Velt slaghvaerdigh om te strijden.
Wie lust te hooren, hoe men triumpheert voorheen,
Die vint hier al 't beloop des werelts kort by een.

Geen kostelijcker Lant mach Vranckrijck immer geven,
Daer 't beter is voor Mensch en Beesten om te leven

* Opmerking: Enkele onmiskenbare drukfouten zijn stilzwijgend verbeterd.

[p. 723]

 

Als dit, want hier de hit, noch koude Noortsche vlagen,

 

De vruchten van het Lant noch d'Ackerluyden plagen.

 

De Hoven zyn seer schoon, soo dat men die mach noemen,

 

Een Lust-hof daer wel eer 't Griecken placht van te roemen.

 

Want Lucht, en Lant, en Volck haer alles is gelijck,

 

En dit heeft het noch meer, het is wel eens soo rijck.

Hier leyt Soon en Moeder,
De Dochter en de Vader,
De Suster en de Broeder,
De Vrouw ende de Man,
En daer en zijn tesamen
Niet meer dan drie Lichamen.

De Keur-stadt Ments ontfingh van 't water Maegh haer naem,
En langhs den Rijn gebouwt, bekent door sijne faem,
Breyt zy haer Palen uyt aen d'Oevers vande Moezel.

Ick hiet Joris van Amboise, die al
Verr' boven ses en dertig duysent weegh,
Maer die myn weeght wel te deegh,
Veertigh duysent ponden vinden sal.

De Kloecke Briton heeft den Armoric verslagen,
En hem met een nieuw jock sijn oude naem doen dragen.

d'Aquensen Landtvoogd van een heerelijcke Stadt,
Gaet jongh van Iaren, rijp van overlegh, sijn Padt.

Ick treck mijn afkomst van den oorspronck der Viviscen.

In Bourdelois ben ick ter Werelt voort ghebracht,
Het Lant veel vruchten heeft, de lucht die is daer sacht,
De dagh die is daer langh, maer veel tijds kort de nacht.

<Ghij,> o! Bordeaux, ontsien te Water en te Lant,
Berght duysent Schepen in uw Haven aen het Strant.

Sijn mueren zijn vierkant, met Toorens hoog verheven,
Tot aen de Wolcken die deselve over sweeven,
Schier raecken, yder straet leyt langh gestreckt en wijt,
Waer in elck huys om prijs met stoep en gevel strijt,
Soo dat dees Stadt wel licht van buyten en van binnen,
De prijs van al de Steên, in Vranckrijck kan gewinnen.

Door 't midden vande Stadt, de Stroom Garomne vloeyt,
Die wascht als d'Oceaen aen 't swellen raeckt en groeyt,
Dan siet men hier een Zee van Schepen binnen drijven.

[p. 724]

[Ausonius op de bron Divona] IV 133 ~ IV 312 ~ Bl. Ss.

 

ô! Water zijt gegroet, wiens levendige stromen,

 

Zijn klaer, soet ruysschent, diep, doch waer ghy hebt genomen

 

U oorspronck, weet men niet. De krancke op u roemt.

 

De Celt maeckt u een Godt, en Divona uw' noemt,

 

De Aponus in dranck, Nemausus klare beecken,

 

Noch de Timavus magh by u zijn vergeleecken.

En onder dese vlieten
Een Bergh die inde Lucht komt schieten,
Leght dichter aen den eenen Stroom.

De Tarbellijnsche Adour, ruyscht door de Rotsen heen,
Tot in de Roode Zee, als hij heeft aengebeen
De Godtheyt vande Stroom des Moezels en sijn Water.

Ghy hebt vertreckende met aengename zeden,
En rijck, uw' tijdt gerust inde Cahorsse Steden.

Hier rust Jupijn en Mars geweer, daer 't al voor beeft,
Alsoo Lod'wijck alleen haer beyder krachten heeft.

d'Ysre busch wert te recht, hier by de Pieck gestelt,
Die dondert wel van ver, en dees naer by sich velt.

Der Francken Lelijblom, de giften van den Koningh,
De overgebleve stam vant oudt Angiersche Huys,
Dees uytgesneden steen en rijcke Marbre wooningh
Verbergt hem in haer schoot en onderaertse Kluys.
Den Rijck-staf en de Kroon, door 't eeuwigh Albestieren
Hier liggen onder d'aerde: ach (die den adem mocht
Herhalen) Ierusalem, d'Arragonsche quartieren,
Ia Sicilien selfs my tot hun Vorst versocht.
Maer laes, het wanckel luck ondraeghlijck onser eeren,
My ruckten uytter tijdt en 's levens draet afsneedt.
Dus wie dees veersen leest, of tot de tomb' haer keeren,
Die wenst myn toe, en seght, rust Karel, rust in vreed'.

Maer hy verdelght den trots der vyanden in 't Velt,
En Arles vregezint vernielt dat fors gewelt.

Paus Pius de V. inden Iare 1570,
Dit Krijghs-huys stighte en greep den Oorloghsdegen aen,
Doen hy besloot de macht van Luther weer te staen.

Niets blijft, als maer de deught alleen,
Het andere wort de doodt gemeen.

Siet hier 't gebouwsel dat Renatus heeft voltooyt.

[p. 725]

 

En eerst by Karolus den Grooten is gerooyt.

 

Het Marber dat ghy siet, daer in kondt ghy aenschouwe,

 

Den harden Dood-kamp, die vol pijn en droeve rouwe,

 

Christus voor uw betrat. Gelovigers siet hoe,

 

Syn heylge schouder is belaen tot bloedens toe.

 

Hy lydt en draeght syn Kruys, beswaert met onse sonden;

 

De Ioden noch verwoet, onmenschelijck hem verwonden.

 

Leert Christen, en gedenckt met wat pijn en getraen,

 

Dat Christus tot den wegh van u heyl is gegaen.

Soo viel Casal door dwang van billick krijgsgeweer,
De Koninck won de Stadt, de vryheyt storten neer¹⁾.

Siet hier 't veelvoetigh Beest, den rouw geschobden Draeck,
Schouwt eens sijn Ooren aen, sijn scharp gevlijmde tanden,
Dit was der volckeren schrick, een Monster dat soo vaeck,
Met 't slaen van sijnen staert, het volck en vee vermanden.
Dees heeft bedwongen <eer>, en leyde hem aen banden,
Martha van Christo selfs alhier gebragt ter aerd,
Wiens heylige gebeent door 's Konincks milde handen,
In 't suyver Rijck Metael beslooten wert bewaert.

Ghy sult de Koningen verbinden door uw kunst:
Oock sonder om te sien naer gaven ofte gunst.

Dees oude en stercke Stadt van veel strijtbare Helden,
Den vromen Ascadaet teghens Savoye stelden.

Vertalingen, waarmede niets in Topographia Galliae correspondeert, vindt men in de Blaeu-atlas: D; Ddd; Xx en Z; - in Weghwijser: bl. 197; 209; 210 (sullen drukf. voor stellen); 246; 305; 314; 348; 397; 399; 405; 409.

1) Het Latijn heeft nl. de drukfout editur i.p.v. redditur.