De werken van Vondel. Deel 10. 1663-1674

[Op Bordeaux.]^*

Godtloose stomheyt, ick vervloeck u, nademael¹
ô! Vaderlant, ick niet gedacht heb int verhael²
Uw schoone Wijngaerden, en Stroomen en brave Helden,³

* Bij de titel. Het hier vertaalde stuk is de aanhef van Ausonius' lofdicht op Burdigala (Ord. urb. nob. XX); het wordt ná andere passages (zie Aanhangsel achter in dit Deel) aangehaald Top. Gall. IV, p. 122-vlg. Dat Ausonius zijn geboortestad kenschetst - implicite dan - als slechts klein (zoals t.a.p. wordt gezegd) is niet zeker, hoewel mogelijk; zie aant. bij vss. 5-6.
Tekst. Het door ons gegeven stomheyt in vs. 1 is correctie van de drukfout stoutheyt (vgl. Van Lennep). In vs. 3 heeft Poëzy II (1682) in afwijking van het Latijn (en metri causa) stroom; deze correctie is onjuist, omdat Vondel leest: brave 'elden.

1 Auson.: ‘Reeds lang verwijt ik mij ten scherpste mijn liefdeplicht-verzakend zwijgen (impia silentia) - dat ik U ...’.

2 vaderlant: vaderstad met bijbehorend ommeland. - in 't verhael is misplaatste toevoeging; doordat de verzen in Top. Gall. eerst nà andere passages uit hetzelfde gedicht worden aangehaald, ontgaat het Vondel, dat dit de aanhef van het geheel is; Auson. zegt dan ook (anders dan V.): ‘dat ik U, o Vaderstad ...’

3 brave helden is samenvatting voor: ‘uw mannen, en het karakter en de inborst der bevolking.’

[p. 715]

 

En Oversten, en Raet, wel waerdigh om te melden,⁴

5

Als ick die kleyne Stadt gedencke, of uw gebiet

 

Niet eens merckwaerdigh waer: en schamen wy 't ons niet, etc.^5-6

4 In en raet is en explicatief (Lat. ‘raad van voornaamsten’).

5-6 Geheel in de war (vgl. aant. 2); Auson.: ‘Alsof ik (pijnlijk) mij bewust, slechts een kleine (of: geringe, Lat.: exiguae) stad de mijne te mogen noemen, het niet goed aandorst, haar een lof te brengen boven verdienste. Maar daar is geen aanleiding tot schaamte van die zijde’ (de dichter laat volgen: ‘ik woon immers niet in het barbarenland aan de Rijn ..., neen, Burdigala is mijn geboortegrond, waar ....’); die .... stadt; Vondel bedoelt: wanneer ik van u, kleine stad, zó spreek, alsof ....; niet eens: ten enenmale niet; merckwaerdigh; in de oudere zin van: bizondere aandacht en vermelding verdienend; en schamen enz.; onbekend met wat volgt (zie daarvoor hierboven) zal Vondel gedacht hebben aan een uitroep van zelfverwijt, overeenkomstig vs. 1.