De werken van Vondel. Deel 10. 1663-1674

[Uit Juvenael II.]^*

Dat hy besterft, gelijck een die verbaest en bangh,¹
Met sijne hielen treet op een verborge Slangh,²
Of als een Redenaer, die naer 's Lants bloedige orden,³
Voor 't Autaer te Lyons ter doot geleyt sal worden.⁴

* Bij de titel. In Poëzy II (1682), p. 598, staan twee vertaalde passages afgedrukt, waarvan de eerste tot bovenschrift heeft Uit Juvenael, de tweede Uit Den Zelven. Het eerste brokstuk, dat reeds in Poëzy van 1647 voorkomt, heeft in de chronologisch geordende uitgaven van Vondels werk dienovereenkomstig zijn plaats gekregen, in deze uitgave Deel V, p. 245; het tweede echter ontbreekt overal en is hier voor het eerst opgenomen. Mèt het Latijn is Vondels vertaling te vinden in Top. Gall. III, p. 24. De aldaar onjuist gerefereerde Suetonius (Calig. cap. 20) deelt mede, dat keizer Caligula te Lugdunum (Lyon) een wedstrijd in de welsprekendheid heeft ingesteld, waarbij de overwonnenen de prijzen voor de overwinnaars moesten bekostigen en een lofrede op hen moesten opstellen, terwijl degenen, die het er het slechtst hadden afgebracht, hun eigen schrifturen moesten uitsponsen of met de tong uitlikken, tenzij ze er de voorkeur aan gaven met een schoolmeestersroede gekastijd te worden of in de nabijzijnde rivier te worden ondergedompeld. Op deze bij het altaar van den vergoddelijkten Augustus (niet zoals T.G. het heeft van Minerva) ook later nog gehouden wedstrijden doelt Juvenalis (Sat. I, 1, vs. 44).
Tekst. Poëzy II (1682) heeft in vs. 1: bestierf.

1 besterft: verbleekt; verbaest (proleptisch): tot zijn schrik en ontsteltenis, vgl. voor deze betekenis K. Edipus vs. 198.

2 Juven. heeft ‘blote hielen’.

3 naer ... orden; zie voor deze toevoeging de volgende aant.; orden: vaste regeling, wet, vgl. K. Edip., vs. 893, Fenic., vs. 481.

4 In het onjuist referaat van Suetonius' mededeling in Top. Gall. wordt aan de zwakste nummers bij de wedstrijd de keus gelaten tussen ‘uytlicken’ of ‘omgebracht werden.’ Bovendien heeft het Lat. t.a.p. de drukfout ducturus (voor dicturus), hetgeen Vondel, met een vaker bij hem voorkomend verwarren van actief en passief in het Latijn, heeft verstaan als ducendus of qui ducetur. Juvenalis zegt: ‘Of als een redenaar, die het woord gaat nemen bij het altaar te Lyon.’ - Opmerking verdient, dat Weghw. '47 (p. 161) zowel de juiste Lat. lezing heeft als een (behoudens het minder passende praesens in vs. 2) correcte vertaling: Dat hy verbleeck als die den slangh barvoets beseert, | Of voor 't Lions Autaer als Reedner redeneert.