De werken van Vondel. Deel 10. 1663-1674
(1937)–Joost van den Vondel–
Auteursrecht onbekendHet vyfde bedryf.
US. LYKUNGZUS. XAIANGA. REY.
Us:
Nu rept u in der yl, staffiers en hoftrouwanten,
En past op 't voorhof hier den gouden troon te planten.
1465[regelnummer]
De nieuwe keizer stapt door juichend hofgewoel,
Op trommel en trompet, naer 's voorzaets hoogen stoel.
O zegenrijkste vorst en veltheer, aengebeden
Van koningkrijken, en een ry verwonne steden,
Genaek ter goeder uure, en schut der volken scha.Ga naar voetnoot1469
1470[regelnummer]
Ontferm u over 't volk, en open uw gena
Voor allen, die in 't stof, aen 't outer van uw voeten,
Zich werpende, u verheught inhaelen en begroeten.
Lykungzus:
Rijs op, aertskantzelier. gy waert den voorzaet trou.
Dat een van allen nu den nazaet klaer ontvou'
1475[regelnummer]
Hoe deze treurrol van Zungchin is afgeloopen.
Us:
Trouwanten, zet de poort van hof en boomgaert open.Ga naar voetnoot1476
| |
[pagina 386]
| |
Genadighste, daer zien uwe oogen in 't verschietGa naar voetnoot1477
Den droeven uitgang van Taimingaes out gebiet.Ga naar voetnoot1478
Zy drijven beide stil op hunne koussebanden.Ga naar voetnoot1479
1480[regelnummer]
Flus dreef heel Sina noch en vijftien groote landenGa naar voetnoot1480
Alleen op 't erfgezagh van hunne majesteit.
Daer komt de rijxvorstin Xaiange, om u bescheitGa naar voetnoot1482
Te brengen, en het lot t'ontvouwen van dees beide:
Want, als staetjoffer, zy onze erfprinces geleide
1485[regelnummer]
In haer slaepkamer, en de dootsche keizerin
Naer 's keizers lusthof, op het bloetspoor van Zungchin.
Zy heeft de dootverf al gezet, van rou bezweeken.Ga naar voetnoot1487
Lykungzus:
Schep moedt, mevrou. bedaer: verhaest u niet in 't spreeken.
Xaianga:
Genadighste, och wat heb ik heden niet beleeft!Ga naar voetnoot1489-vlg.
1490[regelnummer]
De geest der dochter en haer moeder waert en zweeft,
Gelijk ook 's keizers geest, voor mijne scheemrende oogen:
En naulijx kan ik nu d'opgaende zon gedoogen,
Die levenden verquikt, en mijn gemoedt bedroeft.
De droefheit houdt mijn hart beknelt en toegeschroeft.
1495[regelnummer]
De dochter nam zoo dra geen oorlof van den vaderGa naar voetnoot1495
Op 't voorhof met een' kus, of zy en hy te gader
Met een' de moeder treên, gevolght van hofgezin
En my, verbaest en bleek en dootsch ter kamer in.
De dochter zet zich, met geen tranen op de wangen
1500[regelnummer]
Van dootschrik, nu getroost den hartesteek t'ontfangen,
Voor haer' heer vader schrap, die stijf staet en bedrukt:
Als zy den boezem met haer handen openrukt.
Wat was'er een geschrey! wat hoortmen al getrappels?
Hy zagh geen borsten, neen, maer een paer hangende appels,
1505[regelnummer]
Van koningshanden waert, uit gloet en bruiloftslust,Ga naar voetnoot1505
Eerbiedighlijk gestreelt, gekust en dan herkust.
Hy kent zijn eigen kroost aen aengezicht en oogen,
De spiegels van haer ziel, met 's vaders rou bewogen.
Hy ziet de versche roos van weêrzijde op de wang
| |
[pagina 387]
| |
1510[regelnummer]
Bestorven, ook den mont. wat staet de vader bang
Met eenen blooten dolk! hy smijt den ponjaert neder,
En stampte langs den vloer wel drywerf heene en weder.
Toen toegetreden keert het aenzicht van haer af,
Ontveinzende den steek, dien hy de dochter gaf,
1515[regelnummer]
Als door zijn eigen hart. de bloetbron, niet te schatten
Op 't fijnste kroonegout, aen 't springen stroomen spatten,
Besprengt het keizerlijk het vaderlijk gewaet.
Zoo zijghtze neêr. de doot misverft dat schoon gelaet.
De moeder staet stokstijf. de vader raest verbolgen,
1520[regelnummer]
En vatze by de hant, die naulijx hem kan volgen.
Ik ondervangze, en breng heur naer het lustprieel,Ga naar voetnoot1521
In 's pruimbooms schaduwe, een elendigh treurtooneel.
De keizer kustze, en spoet te scheiden uit dit leven,
Verhangt zich aen den boom, van wanhoop aengedreven,
1525[regelnummer]
Met zijnen koussebant. zy volght den keizer na,
Gejaeght van 't hofgeschal: vertoef niet: rep u, dra.Ga naar voetnoot1526
Lykungzus komt, gesterkt van duizent hofbesneênen.
Uw jongste dag is om: uw zon heeft uitgescheenen.
Lykungzus:
Ons jammert hunne elende, en 't hooren van dien toon.
Us:
1530[regelnummer]
Genadighste, beklee dien ingeruimden troon.
Geen vroom Sinees kan u deze erfnazaetschap weigeren.Ga naar voetnoot1531
Lykungzus:
Hoe dus? bezwijken nu de beenen, onder 't steigerenGa naar voetnoot1532-vlg.
Ten ingeruimden troon, tot drywerf achtereen.
Wat spelt dit voorspook heil of onheil? neen ô neen:Ga naar voetnoot1534
1535[regelnummer]
Wy willen onversuft ons in dien zetel zetten,
En 't rijk hanthaven by zijn recht en oude wetten.
Us:
Geluk, heer keizer: heil, lang leven, rust en spoet.Ga naar voetnoot1537
Ontfang dien gulden brief. Zungchin heeft met zijn bloet,
| |
[pagina 388]
| |
Als zijnen jongsten wil, dit bladt aen u geschreven,
1540[regelnummer]
En op den eedt belast den nazaet dien te geven.Ga naar voetnoot1540
Lykungzus:
Heer kantzler, lees den brief voor allen overluit.
Us:
Geluk, heer nazaet: ons regeering heeft nu uit.
Geene onderdaenen ons van deze kroon beroofden,
Maer hofbesneênen, krijghskornels, en opperhoofden.
1545[regelnummer]
Zy meldden godtloos ons het hofverraet te spa.
De hemel schenkt u 't rijk. acht schelmen uw gena
Onwaerdigh. strafze streng, ten spiegel van de boozen.
Neem wraek, in onzen naem, van schelmen en godtloozen.
Lykungzus:
Waer blijft Kolaüs?
Us:
hy verhing zich aen een' boom.
1550[regelnummer]
De wanhoop, los van bant, gaf eenen vryen toom
Aen hofbesneênen, trou by eer en eedt gebleven,Ga naar voetnoot1551
Om, op hun meesters spoor, te scheiden uit het leven.
Lykungzus:
Aertskantzelier, volhardt. uw trou blijve ongewraekt.
Schrijf Uzangueius, die den grooten muur bewaekt,Ga naar voetnoot1554
1555[regelnummer]
Tienhondertduizenden gebieden kan met wenken,
Dat hy ten hoof verschijn'. wy willen hem beschenken,
En hooger heffen op een' koningklijken troon.
Uit krachtvan 't recht, dat gy hebt over uwen zoon,Ga naar voetnoot1558
Beveel hem op den hals, dat hy zich in koom' stellen,Ga naar voetnoot1559
1560[regelnummer]
Met alle hoofden en manhafte krijghskornellen.
Men zalze altzamen van den ouden eedt ontslaen,
Om door den nieuwen eedt, getrou en onderdaen,
Lykungzus op den troon, hem toegekeurt, t'ontfangen.
Rey:
Wy kruisgenooten uit Europe om strijt verlangen,
1565[regelnummer]
Doorluchtste majesteit, te hooren uit uw' mont,
Of wy Peking en 't hof, dat voor ons open stont,
Verlaeten moeten, en terstont te lande uit trekken.
| |
[pagina 389]
| |
Lykungzus:
Volhardt: wy willen in ons schaduwe u bedekken
Voor oproer en gewelt. Lykungzus blijft uw vrient.
1570[regelnummer]
Gy hebt dees kroon getrou gehanthaeft en gedient.
Bewaert de hantvest van uw vryheit onbezweken.Ga naar voetnoot1571
REY. DE GEEST VAN XAVERIUS.
Rey:
Gelooft zy Godt. nu laet ons hem eendraghtigh smeeken
Dat hy een teken van genade ons openbaer'.
Hier daelt een heldre wolk. men ziet eene engleschaer
1575[regelnummer]
Aenheffen eenen dans, op hemelsche gezangen.
Men kniele om zulk een' groete, uit 's hemels schoot ontfangen,
Geluk en zegen, ons van boven toegeleit.Ga naar voetnoot1577
De wolk gaet open. welk een glans en heerlijkheit
Verschijnt hier in 't verschiet, uit 's hemels goude boogen!
1580[regelnummer]
Een heiligh, rijk van glans, verquikt de schreiende oogen,
En opent zijnen mont tot 's allerhooghstens eer.
Men luistre aendachtigh toe, en valle op 't aenzicht neêr.
Xaverius:
Altaergenooten, mijn gebroeders, wilt niet vreezenGa naar voetnoot1583
In dezen overgangk van 't rijxhof der Sinezen:
1585[regelnummer]
Lykungzus hangt te los aen 't wankele avontuur:
Want Uzangueius zelf, de wachter, wil den muurGa naar voetnoot1586
Ontsluiten voor het heir des Tarters. dees, aen 't bruizen,
Zal, als een waterval door opgezette sluizenGa naar voetnoot1588
Inberstende, al het lant zet in een bare zee,
1590[regelnummer]
Velt winnen; de tyran Lykungzus deze ste
Verbaest verlaeten, vliên met zijn geroofde schatten,
Omkomen, en Peking het nieu gezagh zien spatten,
Twee zoonen van Zungchin onthoofden voor de stadt,Ga naar voetnoot1593-vlg.
Den derden in een' poel, van wanhoop afgemat,
1595[regelnummer]
Gesprongen, over hals en hooft gedompelt, smooren,
En al 't Sineesche rijk, na slagh op slagh, verloren.
| |
[pagina 390]
| |
Dan wil de groote Cham, in dezen ommezwayGa naar voetnoot1597
Van staten, Tartarye, en Sina, en Kathay,Ga naar voetnoot1598
In eene heerschappy gesmolten, trots regeeren.
1600[regelnummer]
Hy zal uw vryheit niet besnoeien maer vermeeren,
Terwijlge 't Heidendom herbaert door Christus wet,
Tot dat zich d'afgront, dol van nijt, hier tegens zett',
De nazaet opgeroit, en zonder reên verbolgen,Ga naar voetnoot1603
Besta den godsdienst straf te dreigen en vervolgen,
1605[regelnummer]
Den Bonsien ter gunste, en hun vervloekt altaer.
Zoo ging het in Japon, geleden vijftigh jaer.
Het wettigh strijden gaet voor 't heerlijk triomfeeren.Ga naar voetnoot1607
Wie kan Godts oordeel en voorzienigheit grondeeren!
Want krachtigh treftze 't wit en oogmerk daerze op mikt,
1610[regelnummer]
Terwijlze lieflijk 't voorgeziene in orde schikt.
Rey:
Al zienwe boven 't hooft veel donkre wolken hangen;
Wy geven ons aen Godts voorzienigheit gevangen,
Met onvermoeit gedult, uit ootmoedt en ontzagh.
Het licht komt, na den nacht, veel schooner voor den dagh.
EYNDE. |
|