De werken van Vondel. Deel 10. 1663-1674
(1937)–Joost van den Vondel–
Auteursrecht onbekendHet vierde bedryf.
PAO. JASMIJN. ADAM.
Pao:
Hoe dus, vrou moeder? hoe? gy schreit uwe oogen uit,
Ziet root bekreeten. och verwek geen hofgeluit
Met handenwringen. staek dit ongeduldigh kermen.
Jasmijn:
Och dochter, och wat raet? wie zal dit rijk beschermen,
985[regelnummer]
En ons en u? hael Schal, mijn' allertrousten raet.
Pao:
Daer komt de vader aen.
Jasmijn:
in welk een' droeven staet
Vermaent de hooge noot noch troost by u te zoeken?
Getrouwe vader, och hoe dreigen duizent vloeken
Het hof te treffen! och waer blijft de prins, de zoon,
990[regelnummer]
Hanthaver en pylaer van zijn heer vaders troon?
Adam:
Genadighste mevrou, brogt iemant quaede maeren?
Jasmijn:
Geen maeren.
Adam:
waerom wiltge ontijdigh u bezwaeren?
Verwacht den blijden bode, en quel u niet te vroegh.
Jasmijn:
Geen tijding hooren geeft ons zekerheit genoegh
995[regelnummer]
Hoe 't staet geschoren. och, het is hier omgekomen.Ga naar voetnoot995
Van droefheit sluit mijn hart. wie kan zich zelve toomen!
Adam:
Geef reden plaets. waertoe deze ongelaetenheit?Ga naar voetnoot997
De dageraet breekt aen in 't oostgeweste, en scheit
| |
[pagina 369]
| |
De duisternis en 't licht. ay laet u niet verlangen:Ga naar voetnoot999
1000[regelnummer]
De moeder zal den zoon eerlang ten hove ontfangen,
Behouden en gezont. betroume by mijn woort.
Hy stelt vast orden aen de veste en aen de poort.
Jasmijn:
Dat voeghde een' minderen, den wachter van de benden.
De vader zijnen zoon alleen by nacht te zendenGa naar voetnoot1004
1005[regelnummer]
Van 't hof ter stede in, met een merkelijk gevaer
Van 't leven: och wat valt ons dees verbeelding zwaer!
De vader zal te spa die dwaesheit zich beklaegen.
Noch onlangs droomde ik hoe hy op een baer gedraegen
Zijne oudren t'huis quam, 't hart met eenen pijl gewont.
1010[regelnummer]
Wy vielen beide op 't lijk, en kusten 's jonglings mont,
Die bleek geene antwoort gaf op nokken traenen klaghten;Ga naar voetnoot1011
Een voorspook van den rouwe en steek, dien wy verwachten.Ga naar voetnoot1012
Adam:
Mevrou, ik leerde u hoe de wijzen in Euroop
Geen droefheit scheppen uit een nachtgezicht, noch hoop
1015[regelnummer]
Op droomen bouwen, schuw van zulke valsche snaeren,Ga naar voetnoot1015
Die d'ooren streelen, om 't genot der wichelaeren.
O waerdste dochter van den hemel, leer uw lot
Verwachten uit den schoot van dien alzienden Godt,
En Godts voorzienigheit, beleitster van de zaeken
1020[regelnummer]
Der weerelt, allermeest die heerschappyen raeken.
Jasmijn:
Natuur houdt ouders aen hun kinders vast verplicht
Met eenen taeien bant. het hart der moeder zwicht
Uit teêre liefde voor den aenstoot, in haer vruchtenGa naar voetnoot1023
Te lijden. kanze dit uitharden zonder zuchten?
Adam:
1025[regelnummer]
Dat is natuurlijk, en een moeders aert gelijk.
Doch alle uw wijzen zelfs bekennen dat geen rijk,
Met alle omstandigheên aen 't rijxbewint gehangen,Ga naar voetnoot1027
By wilt geval, maer uit den hemel wort ontfangen,Ga naar voetnoot1028
Gelijk een wettigh leen: en op dien vasten voet
| |
[pagina 370]
| |
1030[regelnummer]
Is 't billijk dat gy me den leenheer kennen moet,Ga naar voetnoot1030
En danken voor 't genot van uwe weereltkroonen,
Uw schoone dochter, en dry keizerlijke zoonen.
De leenheer, dieze u schonk, is maghtigh hen te hoên.
Laet af dan t' ontijde uw zwaermoedigheit te voên
1035[regelnummer]
Met bystre droomen, en onstuimige gedachten.Ga naar voetnoot1035
Het past groothartigen geene uitkomst hier te wachten
Dan van de hoogste hant des hemels, hoeze ook zy.
De keizer wandelt in de lange galery,
Beslommert met den staet en edele gepeinzen.
1040[regelnummer]
Het is geraeden uwe inbeeldingen t'ontveinzen
Met een gerust gelaet, en ingetoomt ontzagh.
'k Wil hoopen dat uw zoon, voor 't opgaen van den dagh,
En lentezonneschijn, u vrolijk zal gemoeten,
En offren zijnen dienst eerbiedigh aen uw voeten.
1045[regelnummer]
Een oogenblik gedult, mevrou: 'k vertrekke alleen
Met uw verlof, en wil met vierige gebeên
Den hertret van den prins, uw' zoon, naer 't hof geleiden.Ga naar voetnoot1047
Jasmijn:
Wy mogen d'uitkomst dan van 's hemels hant verbeiden.
Adam:
Daer hoort men Fungiang, die komt den vader t'huis
1050[regelnummer]
Behouden, en gevolght van eenigh hofgedruisch.
Hy leeft, ter goeder uure, en wil den vader spreeken.Ga naar voetnoot1051
't Is noodigh eene poos aen eene zy geweeken,
Te hooren wat hy brengt, wat lot hem herwaert jaeght.
Wat roep magh 't wezen, daer al 't voorhof van gewaeght?
1055[regelnummer]
Het hof raekt overent, de kleenen en de grooten.
Al wat'er is komt hier verbaest naer toe geschoten.
ZUNGCHIN. FUNGIANG.
Zungchin:
Ter goeder uure, zoon. wat tijding van beneên?Ga naar voetnoot1057
Fungiang:
Het ziet'er deerlijk uit. dit laghme al op de leên.
Wy zijn verraên, verkocht. het is hier omgekomen.
1060[regelnummer]
De vyant heeft zijn' slagh erghlistigh wis genomen.Ga naar voetnoot1060
Het schort aen 't leveren. hier is geen redden aen.Ga naar voetnoot1061
| |
[pagina 371]
| |
Zungchin:
Laet hooren: melt ons kort hoe alle zaeken staen.
Fungiang:
Ik vloogh ter stede in, hoorde omtrent het merktvelt mompelen
Hoe 's vyants opzet was de westpoort t'overrompelen,
1065[regelnummer]
En ondervraeghde eens, om te polssen dezen gront,
Waer zulk een mompeling en fluistring uit ontstont.
Een burger zey: hier is een groot verraet besteeken,Ga naar voetnoot1067
En naulix staet het vry zijn hart recht uit te spreeken.
Likungzus, eer hy quam aensluipen met zijn maght
1070[regelnummer]
Naer deze stadt, besloot de loosheit en de kracht
Te paeren om zijn wit te treffen door die beide.
Gemakkelijker raekt men door een voorbereide
Dan onbereide mijne aen een' gewenschten schat.Ga naar voetnoot1073
Hy zendt dan heimelijk soldaeten naer dees stadt,
1075[regelnummer]
Verkleet en stil voorheen, voorzien van gelt tot teering,Ga naar voetnoot1075
Om daer in kelderen en kroegen zich ter neeringGa naar voetnoot1076
Te stellen, tegens dat zijn heirkracht derwaert quaem
Aenrukken, sneller dan de tijdingzieke Faem
Gewisse tijding van zijn komste in 't hof kon brengen.
1080[regelnummer]
Dan zoudenze onbekent zich in het oproer mengen,
By hen te stooken, ter bestemde tijt en uur.
Zungchin:
De krijghsbezetting heeft nochtans met kracht den muur
Verdaedight tegens al die roofgezinde knechten.
Fungiang:
Heer vader, dat gevecht was slechts een spiegelvechten.
1085[regelnummer]
De roover won den mont des krijghsraets op zijn hant:Ga naar voetnoot1085
Die vleit het avontuur, door 't voên van misverstant.
Ter plaetse, daer 't geschut vervaerlijk op afuiten
Geladen stont, om vier op al 't gewelt van buiten
Te geven, schoot op schoot, wert allerminst gestreên.
Zungchin:
1090[regelnummer]
Wy hoorden evenwel by vlaegen achtereen
Het dondren balderen en buldren der kortouwen.Ga naar voetnoot1091
Fungiang:
Alleen een valsche loze, om rijxverraet te brouwen:Ga naar voetnoot1092
| |
[pagina 372]
| |
Want onder eenen schijn van weêrstant, aen die poort
Ten weste, voer het hooft des krijghsraets immer voort.
1095[regelnummer]
De bussen, zwanger van los kruit, op hunne raeden,Ga naar voetnoot1095
Met donderklooten tang noch ketenen geladen,Ga naar voetnoot1096
Gelieten zich gewelt te baeren recht en scheef,Ga naar voetnoot1097
Daer niemant midlerwijl getroffen leggen bleef.
Zungchin:
Het hooft des krijghsraets is zoo niet berooft van zinnen.Ga naar voetnoot1099
1100[regelnummer]
Wat voordeel kan men by zijn vyants zege winnen?
Fungiang:
Hy zagh van langer hant uw' voorspoet onder gaen,Ga naar voetnoot1101
Den valschen keizer met dien titel boven staen,
Dies was het raetzaemst, eer de noot begon te knijpen,
Het avontuur van voor gezwint by 't haer te grijpen,Ga naar voetnoot1104
1105[regelnummer]
Met 's keizers ongeluk te trouwen zijn geluk.
Zungchin:
Wy geven naeu geloof aen dit verwaten stuk.Ga naar voetnoot1106
Met krijghsliên, licht van aert, een wijl vooruitgezonden,Ga naar voetnoot1107-vlg.
Die handel aen te gaen; een volk, dat ongebonden
En toomeloos van tong niet zwijgen kan, en eer
1110[regelnummer]
't Gewis voor 't onwis kiest: hoe zou een wettigh heer
Die schelmen straffen kan, aenbrengers rijk vergelden,
Dit niet verneemen, d'een den andren schelm niet melden?
En slaenwe dit voorby, hoe zou des krijghsraets mont,Ga naar voetnoot1113-vlg.
Aen wien het wachtbewint van muur en poorten stont,
1115[regelnummer]
Van spraek verbasterende, een' rijxverraeder achten,
By wien hy nimmermeer besolding kan verwachten,
Die zwaerder weeght dan dees, hem reede toegeleit,Ga naar voetnoot1117
Behalve dat zijn ampt verbetering verbeit?
Maer spoe uw rede, hoe gy hier ten hove keerde,
1120[regelnummer]
En melt wat tuimelgeest de menighte regeerde.Ga naar voetnoot1120
| |
[pagina 373]
| |
Fungiang:
'k Verstont dit breeder, toen ik aen de westpoort quam,
Door alle straeten heen. daer zagh men en vernam
Hoe trouwe burgers en soldaeten mosten zwichten
Voor trouweloozen, die behendigh oproer stichten,
1125[regelnummer]
En mompelden al stil, gestroit van troep in troep.Ga naar voetnoot1125
Men dreighdeze wie zich verstoutten met geroep
De rust en stilte by den maeneschijn te steuren.
De buurten luisterden met toegeslote deuren
En vensteren. ik sloop in schaduwe onbekent,
1130[regelnummer]
Ontzaghme t' uiteren door wenk of dreigement.Ga naar voetnoot1130
'K heb zeven wijken op mijn' hals ter sluik doorwandelt.
Kan vader rieken, daer wort heimelijk gehandeltGa naar voetnoot1132
Om ons te leveren. bera bedenk u kort,
Eer 't nachtverraet voor dagh ter westpoorte innestort.
1135[regelnummer]
De zon genaekt de kimme, en steigert op ten oosten.
Ik ga vrou moeder met mijn weêrkomst binnen troosten.
US. ZUNGCHIN. KOLAUS.
Us:
Wie durf vermoeden dat het dus geschapen staet?
Zungchin:
Hier gelt geen veinzen meer. dit eischt een kort beraet.
Kolaüs:
Laet elk zijn inzicht op dees tijding vry ontdekken.
Zungchin:
1140[regelnummer]
Het allerraetzaemste is dat wy terstont vertrekkenGa naar voetnoot1140-vlg.
Met onze gemaelinne en erfgenaemen. voort
Kolaüs: baen den wegh ten oosten naer de poort.
Us:
De keizer is te vast verplicht aen d'onderzaeten.
De kinders kunnen zoo den vader niet verlaeten.Ga naar voetnoot1144
Kolaüs:
1145[regelnummer]
De tegenwoordigheit des keizers gelt hier meer
Dan hondertduizenden, gestelt tot tegenweer.
| |
[pagina 374]
| |
Zungchin:
Wy vinden ongeraên te duiken in dees hoven.Ga naar voetnoot1147
Waer 't hooft geborgen wort, staen alle leden boven.Ga naar voetnoot1148
Us:
Gy kunt niet vlughten dan door 't uiterste gevaer.
Kolaüs:
1150[regelnummer]
De dubble muur van 't hof verweldigen valt zwaerGa naar voetnoot1150
Voor dit inheemsch gewelt. al waer de stadt gewonnen,
Zoo 't hof volhardt is 't werk gerokkent, niet gesponnen.Ga naar voetnoot1152
Us:
Indien omstemmen gelt, men reekne het getal.Ga naar voetnoot1153
Gy vint in duizenden niet een' die stemmen zal
1155[regelnummer]
Tot uw vertrek. och, zijt u zelven eerst genadigh.
Zungchin:
Dit hof, vol huichelaers, is wuft en ongestadigh.
Kolaüs:
Waer vlughtge zeker, in zoo groot een dwarreling?
Zungchin:
Het zekerste is Peking te ruimen om Nanking,
Den outsten stoel, waer op een ry van keisren zaten;
1160[regelnummer]
Een' vryburgh, op wiens trou de keizers zich verlaeten.
Daer stroomt Kiang voorby. in dien rijxboezem zalGa naar voetnoot1161
Een onverwinbre maght van vlooten, zonder tal,
Verzaemen, om 't gewelt des roovers 't hooft te bieden.
Kolaüs:
Indien dees roofgriffoen den vlughtling, onder 't vlieden,
1165[regelnummer]
Inhaelende met kracht, een' klaeu van achter gaf,Ga naar voetnoot1165
Nanking verstrekte u dan geen vryburgh, maer een graf.
Us:
Met 's keizers ondergangk lagh 't gansche rijk begraeven,
En uw verlaeten volk aen 's roovers knien, als slaven,
Geketent om den hals, ter aerde in bloedigh stof.
Zungchin:
1170[regelnummer]
Wie van u allen schrijft ons wetten voor in 't hof?
| |
[pagina 375]
| |
Us:
Het voeght den dienaer voor zijn meesters heil te zorgen.
Kolaüs:
Men rekent hof en stadt in u alleen geborgen.
Zungchin:
Om ons te bergen schijnt het wijken eerst geraên.
Us:
De krijghskans, trecktge heen, zal daetlijk ommeslaen.
Zungchin:
1175[regelnummer]
Gy kunt ten minste een maent de stadt en 't hof beschutten.
Us:
De stadt, bezwijktge ons, steunt op al te kranke stutten.
Al wat noch weifelt koos terstont de sterkste zy.
Kolaüs:
Dan stortenwe overhoop: dan lagenwe alle in ly.Ga naar voetnoot1178
Zungchin:
Gy zijt met 's keizers val niet veiligh noch gehulpen.
Us:
1180[regelnummer]
Neen zeker: storte 't hof 't zou duizenden bestulpen,
Begraven onder puin van gevel muur en dak,
Het gansche Sine alom gevoelen zulk een' smak,
En davren dreunen met zijn praeltriomfgewelven.
Gy kunt veel duizenden verschoonen in u zelven.
Zungchin:
1185[regelnummer]
Wat wederstaetge ons dan in 't wijken van dit erf?
Kolaüs:
Gy kunt niet wijken dan met algemeen bederf.
Zungchin:
Het schijnt heel Sina brant beneden onze zoolen.
Kolaüs:
De hemel heeft u 't heil des onderdaens bevolen.Ga naar voetnoot1188
Zungchin:
Wy wouden op dien voet verlaeten dezen gront.Ga naar voetnoot1189
Kolaüs:
1190[regelnummer]
Waer woudtge vliên? gy vlooght dien vyant in den mont.
| |
[pagina 376]
| |
Us:
Hoe stillen wy de stadt, en hof en hovelingen?
Zy hingen aen den tak der hemelsche Taimingen,Ga naar voetnoot1192
Gelijk een dichte zwarm van byen vast en hecht,
Dryhondert jaeren lang gehanthaeft, en berecht
1195[regelnummer]
Van hunnen koning, daerze om hengelen en zwarmen.Ga naar voetnoot1195
Zy kunnen zonder hem zich redden noch beschermen:
Want missenze het hooft, zoo dwaelenze van een.
Een lichaem zonder hooft, wat's 't lichaem dan? alleen
Een hoofdelooze romp, berooft van brein en zinnen.
1200[regelnummer]
Volhardt dan in het hof, en stel een wijs hier binnen.Ga naar voetnoot1200
Wy zetten 't leven by u op. wat eischtge meer?Ga naar voetnoot1201
Zungchin:
Staffiers, naer binnen toe. brengt wapens brengt geweer,Ga naar voetnoot1202-vlg.Ga naar voetnoot1202
En paerden: het is tijt, hoogh tijt te paert te stijgen.
Hier staen een deel verstomt. de hofbesneênen zwijgen,Ga naar voetnoot1204
1205[regelnummer]
Of momplen binnen 's monts, uit een geveinst gemoedt.
Hoe aengegaen met dit veraert dit snoot gebroet?Ga naar voetnoot1206
Het is geen suffens tijt, 't is noodigh zich te reppen.
Men steeke een bloetvaen uit. men moet de hofklok kleppen.
Te wapen, mannen: voort te wapen: mannen voort.
1210[regelnummer]
Ontgrendel flux het hof, en volghme door de poort
Ter stede in, eer het zeil van 't rijk begin' te gijpen.Ga naar voetnoot1211
't Is tijt te sabelen, en by den hals te grijpen.
Al lang genoegh gemart. men ruk 't momaenzicht af:
Men sable hooft voor hooft, een welverdiende straf.
JASMIJN. FUNGIANG. ZUNGCHIN.
Jasmijn:
1215[regelnummer]
Getrouwe bedtgenoot, gy mooght ons niet begevenGa naar voetnoot1215
In dees gelegenheit. verschoon verschoon uw leven.
Bewaer het hof: of wilt gy enkel heene in stê,Ga naar voetnoot1217
Zoo neem uw keizerin en lieve dochter me,
En zoons. och vader, zie uw dootsche dochter schreien.
| |
[pagina 377]
| |
Fungiang:
1220[regelnummer]
Heer vader, geef gehoor.
Zungchin:
de tijt verbiet te beien.
Wat baet dit jammeren? de noot eischt spoet, en kracht.
Waer blijven lijfstaffiers, hofschutten, binnewacht?
Waer blijven oversten, de ridders, en de knaepen?
Men moet zich uiteren: het is geen tijt te slaepen.Ga naar voetnoot1224
Fungiang:
1225[regelnummer]
Heer vader, geef gehoor.
Zungchin:
waertoe dit ongeluit?
Men recht met jammeren en kermen hier niet uit.
Wy moeten door den drang, door vrient en vyant streven,
Een eerelijke doot voor een oneerlijk levenGa naar voetnoot1228
Verkiezen. laet ons los. wie houdt onze armen vast?
Jasmijn:
1230[regelnummer]
Getrouwe bedtgenoot, wiltge ongeharrenast
U mengen in gevaer van sabelen, en bijlen,
Heirhamer, en musket, en kogelen, en pijlen,
Zoo neem ons t'zamen mede, en gunme aen uwe zy
Te sterven? ik bezweere u by de kroon, en by
1235[regelnummer]
Den gouden rijxstaf, en dees geele rijxgewaeden,Ga naar voetnoot1235
Bewaer den stoel, het rijk ten beste. laet u raeden.
Alle oogen zien op u.
Zungchin:
laet los: wy moeten voort.
Wy troosten ons dien storm te schutten in de poort,Ga naar voetnoot1238
In 't midden van 't gedruisch en brieschen van de paerden,
1240[regelnummer]
Of vroom te sterven, daer getrouwen en veraerden
Zich kanten tegens een, en strijden hant aen hant.
Jasmijn:
Och allerliefste, hou ten minste een luttel stant,
Tot dat uw bedtgenoote, uwe eenige getrouwe,
U haer gemoedt voor 't leste, in 't uiterste, eerst ontvouwe,
1245[regelnummer]
Dan ruk vry heene, dat de hemel u geley.
Zungchin:
Welaen dan: maek het kort. waertoe dit hofgeschrey?
Het is verweerens tijt: de vyanden genaeken.
Wat eischtge?
| |
[pagina 378]
| |
Jasmijn:
stel een wijs en orde op uwe zaeken.Ga naar voetnoot1248
Zungchin:
Vertrekt, gy heeren: flux vertrekt: laet ons alleen.
Jasmijn:
1250[regelnummer]
Vermagh ik iet op u met traenen en gebeên,
Zoo bergh, eer gy vertrekt, de hoop van onze kroonen,
De panden van ons trou, dit drytal, uwe zoonen.
Zoo lang van deze dry een rijxoir overschiet,Ga naar voetnoot1253
Berooft geen vyant my, uw weduw, vol verdriet,
1255[regelnummer]
Dien nagelaeten troost, indienge komt te sneven.
Zungchin:
Waer met uw dochter en haer moeder dan gebleven,
Indien de nachtstorm ons in deze barreningGa naar voetnoot1257
Bestulpende, de hulk van 't oude rijk verging,
En eeuwigh schipbreuk leedt? wat winst vergoet die schade?
1260[regelnummer]
Dan stont gy beide bloot, de wraeke ter genade.
Jasmijn:
Dat ga zoo't wil, zoo 't kan, 't gedy tot schande of lof:
Wy scheiden nimmermeer vrywilligh van dit hof.
Zungchin:
Hoort toe, mijn zoonen. past u daetelijk te bergen.Ga naar voetnoot1263
Den oudren weerstaen, heet in 't rijk den hemel tergen.Ga naar voetnoot1264
1265[regelnummer]
Konfutius heeft elk dees hooftles ingescherpt.Ga naar voetnoot1265
Godt zelf verwerpt hem, die zijn ouders raet verwerpt.
Wy kunnen, Fungiang, van uwen aert getuigen,
Grootmoedigh als een leeu, te breeken noch te buigen.
Nu buigh u onder ons gehoorzaemheit al stil.
Fungiang:
1270[regelnummer]
Heer vader, spreek een woort: wy volgen vaders wil.
Zungchin:
Gy zult ter stroompoorte uit met eene gondel ylenGa naar voetnoot1271
Naer vader Changus, den Konfutiaen, vijf mijlenGa naar voetnoot1272
Van stadt, in 't eensaem bosch: daer duikt dees woestijnier.
Versteek u daer verkleet en stil een dagh of vier,Ga naar voetnoot1272-1274
| |
[pagina 379]
| |
1275[regelnummer]
En zie den uitgang van Peking aen by dien heiligh.Ga naar voetnoot1275
Gy kunt, mislukt het hier, dan vlugten snel en veiligh
Te water naer Nanking, het outste keizershof,Ga naar voetnoot1277
Met deze uw broedren. voort.
Fungiang:
wy neemen dan verlof.
Heer vader, zegen ons.
Zungchin:
de hemel zy uw hoeder.
Fungiang:
1280[regelnummer]
Het ga u beter dan wy duchten. och vrou moeder,
Och lieve zuster, och, wy kussen u voor 't lest.
Misschien kan 't beter gaen.
Zungchin:
voort voort, de nootweer prest.
Wy willen zelf tot aen den hofstroom u geleiden.
Wie 't huis wil bergen moet de zoons en vader scheiden.Ga naar voetnoot1284
Jasmijn:
1285[regelnummer]
Och bitter scheiden! och wy zienze nu niet meer,
Of hachelijk. wat neemt het weereltsdom een' keer!Ga naar voetnoot1286
Met hoe veel juichens, met hoe groote zegeningen
Onthaelde ons 't hof! geluk, ô voester der Taimingen!
Toen d'oude sluierkroon, naer d'ingewijde wet,
1290[regelnummer]
Ons in de hofkerk, vol triomf, wiert opgezet,
Waerna wy door den drang der vorsten gingen brommenGa naar voetnoot1291
Met vier erfkinderen, vier vaste rijxkolommen
Om op te steunen. och hoe wankelt nu de staet!
Tre binnen, dochter: 'k hoor een stadtgerucht op straet.
KALAUS. US. ZUNGCHIN.
Kolaüs:
1295[regelnummer]
Wat raet? wy staen ten doel der opperste ongenade.
Wy waerschuwen, helaes, de majesteit te spadeGa naar voetnoot1296
t'Ontvlughten; aengezien het onheil met den daghGa naar voetnoot1297
Haer plotsling overvalt, en waerschuwt met den slagh.Ga naar voetnoot1298
Us:
Hoe staet het dan? men moet niet zonder reden schroomen.
| |
[pagina 380]
| |
Kolaüs:
1300[regelnummer]
Hy borst ter westpoorte in. het krijgsheir bruischt, als stroomen,
Ter stede in naer het hof.
Us:
wie openden de poort?
Kolaüs:
De krijghsraet, schelmen, rijxverraders. dat de moortGa naar voetnoot1302
Hen sla, de donder schende. ô heilooze onverlaeten!
De trou heeft teffens uit by burgers en soldaeten,Ga naar voetnoot1304
1305[regelnummer]
En oversten. wy zijn gelevert en verraên.
Wat raet? wat raet? geen raet. daar stapt de keizer aen.
Zungchin:
Onze afkomste is geberght, behouden buiten zorgen.Ga naar voetnoot1307
Kolaüs:
Genadighste, wat raet? och waertge zelf geborgen.
Zungchin:
Wat's dat te zeggen? drijft het hof op avontuur?Ga naar voetnoot1309
Kolaüs:
1310[regelnummer]
Lykungzus is in stadt. hy heeft den dubblen muurGa naar voetnoot1310
Van 't hof verweldight.
Zungchin:
hoe?
Kolaüs:
alle elefanten dronken,Ga naar voetnoot1312
In hunnen slaep gesmoort, in ste van waeken, ronken
Op hunnen breeden rugh. dat heet op schiltwacht staen.
Noit keizer wert zoo schalk van hof en stadt verraên.Ga naar voetnoot1314
Zungchin:
1315[regelnummer]
Het is dan vlughtens tijt met alle onze eedtgenooten.
Kolaüs:
Te spa, helaes, te spa: de toegang is gesloten,
Aen alle kanten. och, de jongste dagh verscheen.
Zungchin:
Meineedigen, is dat voor 's keizers recht gestreên?
Heeft u de keizer, in den top der heerschappye,
1320[regelnummer]
Vergeefs miltdaedigh, met verheffing van soldye
| |
[pagina 381]
| |
En eere en ampten, aen de glori van zijn kroon
Verbonden, om hem dus te bonzen uit den troon?
Lykungzus niet, maer gy zijt schuldigh, zijt hantdaedigh
Aen dit verwaeten stuk. wie valt ons nu genadigh?Ga naar voetnoot1324
1325[regelnummer]
Kolaüs, toon uw trou aen uwen trousten vorst.
Tre herwaert. stoot dien dolk in onze oprechte borst.
Tre herwaert. deinstge nu, en is uw trou te zoeken?
Lijfschutten, hofstaffiers, gy hofbesneênen, vloeken
En pesten van het rijk, genaekt op 't ongezienst.Ga naar voetnoot1329
1330[regelnummer]
Treet rustigh toe: stoot toe, en boet met dezen dienst
Uw' vadermoort. 't is tijt dit edel bloet vergooten.
Nu redt ons door den doot: gy hebt ons doot beslooten.
Valt teffens aen: stoot toe: wij staen u schoon en bloot.Ga naar voetnoot1333
Daer leght uw keizers hart: dat zoektge. snijt, of stoot,
1335[regelnummer]
Dat geen Lykungzus ons aen duizent stukken scherve.
Ontfangt den lesten snik, terwijl ik tijdigh sterve.
Dan och zy weigren ons dien jongsten dienst. welaen,
Men moet zich redden. 'k zal een poos naer binnen gaen.
Us:
Waer streeft de keizer? och hoe barnen die gedachten!Ga naar voetnoot1339
Kolaüs:
1340[regelnummer]
Daer steekt een hofgalm op van rouwe en jammerklaghten.
De hofklok klept vast brant, en moort, en slaet geluit.
De torenwachter blaest verraet ten toren uit,
Van zeven transsen. welk een blixem! welk een donder!
De hooftstadt en 't palais, al 't bovenste raekt onder.
1345[regelnummer]
Het gansche Sina smilt in eenen mengelklomp.
Peking verlaeten, schijnt een hoofdelooze romp,
Een lichaem zonder hooft. maer treênwe spoedigh binnen.
Hier valt met jammeren en klaegen niet te winnen.
Us:
Ik volge u flux. helaes, men heeft dit lang gespelt.
1350[regelnummer]
Het laghme al op de leên. geen reden, och ik smelt!Ga naar voetnoot1350
Kon dien inheemschen brant van snoode hofgebreken,
Allengs aen 't smeulen, en gelijk een pest ontsteeken,
Uitblusschen. hemel, help uwe ondermajesteit.Ga naar voetnoot1353
Hier koomen keizerin en dochter, root beschreit.
| |
[pagina 382]
| |
PAO. ZUNGCHIN. US.
Pao:
1355[regelnummer]
Vrou moeder, 't is gedaen. wy scheiden uit dit leven.
Wie traenen stort kan noch dien rou te kennen geven
Door traenen, tekens van verzetbren rou en druk:
Maer geene traenzee kan ons uiterste ongeluk
Uitbeelden, neen, och neen, noch zulk een bloetvlak wassen
1360[regelnummer]
Uit vaders stamboek. och wat ramp komt ons verrassen!Ga naar voetnoot1360
Zungchin:
Aertskantsler Us, hoor toe. aenvaert dit leste pant,
Dien brief, geschreven met ons eigen bloet en hant,Ga naar voetnoot1362
En zweerme by uw hooft, na'et korten van ons leven,
Lykungzus dezen brief met uwe hant te geven.
Us:
1365[regelnummer]
Ik zweere by mijn hooft: de hemel hoor' het aen.
Zungchin:
Volhardt, mijn dochter: blijf heer vader onderdaen.
Lykungzus nadert vast om u en ons t'onterven.Ga naar voetnoot1367
Gy moet van vyants of van vaders handen sterven.
Die schender zal u, na uw vaders rype doot,Ga naar voetnoot1369
1370[regelnummer]
Den scherreprechter eerst toedoemen, die u bloot
En naekt voor 't hofgezin durf schenden en schoffeeren,Ga naar voetnoot1371
Dan u de blanke borst met gloênde tang en scheerenGa naar voetnoot1372
Afrukken, scheuren, en, in 't barnen van 't geraes,Ga naar voetnoot1373
Zijn dolle hondejaght, gelijk een lekker aes,Ga naar voetnoot1374
1375[regelnummer]
Toesmakken op den vloer, van vaders bloet noch dronken,
En laeu en rookende, om met zulk een daet te pronken.
Wy gunnen u den keur van beide: kies en deel.
Ons rol heeft uitgedient op 't bloedigh hoftooneel.
Pao:
Heer vader, 'k geef aen u mijn lichaem zuiver over.
1380[regelnummer]
Beschutme voor gewelt van dien verwaten roover.
Ik kusse u voor het leste. ô vader, 'k neem verlof.Ga naar voetnoot1381
Zungchin:
Nu dochter, volghme naer uw kamer in het hof.
| |
[pagina 383]
| |
Us:
O heerlijke aengename en hemelsche uitgekoren!
O eenige erfprinces, wat ende is u beschoren!
1385[regelnummer]
Gy schoonste fenixbloem in 't heiligh kroonendal,
Helaes, my schrikt alree, voor 't opgaen van 't geschal,
Dat uit de tralien van uw bebloede kamer,Ga naar voetnoot1387
Door hof en hofgewelf, noch luider dan de hamer
Der hofklok klinkt, als zy de daken overbromt.
1390[regelnummer]
Ik zie hoe stroom en stadt en heel Peking verstomt,
Verbaest van schrik en angst, en zelf uit mededoogen
De wraek der vyanden verzet staen en bewogen.Ga naar voetnoot1392
O bloem van veertien jaer! ô vreught van moeders trou!
Wat was'er een gejuich, toen d'eerste morgendou,
1395[regelnummer]
Uw' levens dageraet besproeiende, op zagh luiken!
Al 't joffrentimmer riep: wie zal dees maybloem pluiken!Ga naar voetnoot1396
Wat koning waerdigh zijn den ring, den diamant,
Het puik van Indien, aen haer gewijde hant
Te steeken! och zy stort. daer leght, daer leghtze neder.
1400[regelnummer]
Hoe schudden hof en stadt: gelijk wanneer een ceder
Ten berge af rolt. ay hoor dat schriklijk hofgedruisch,
Dat huilen, dat geschrey, gebalk door 't keizershuis.Ga naar voetnoot1402
Het schijnt de hemel giet, afgrijsselijk verbolgen,
Zijn' viergloet teffens uit. nu wil het zwaerste volgen.
1405[regelnummer]
De zwaerste droefheit is op 't uiterste gespaert.
Hoe dreunt dees hofkolom! De stroom schiet achterwaert,
Die met zijn watervat den boomgaert quam besproeien.
De dolle donder wil dien stamboom, onder 't bloeien,Ga naar voetnoot1408
Na drywerf hondert jaer, neêrploffen slagh op slagh.
1410[regelnummer]
Hoor toe. hy ploft. hij stort. ô wee, ô wee, ô wach!Ga naar voetnoot1410
Al wat'er vast hangt aen den diep geschoten wortel
Valt met hem, en verplet het al aen gruis en mortel.
Nu valt dit ruime hof mijn' ouderdom te naeu,
Gy dienaers, stutme. ik ga: ik zwijm: mijn hart wort flaeu.
I. Zang:
1415[regelnummer]
Helaes, waer schuilen wy voortaen?
't Is met den keizer omgekomen,
De majesteit met hem vergaen.
| |
[pagina 384]
| |
O lustpriëel! o pruimeboomen!
Getuigen van zijnen weeligen stant.
1420[regelnummer]
O koussebant!Ga naar voetnoot1418-1420
Hy drijft'er by de keizerin,Ga naar voetnoot1421
Met hem gestikt in eenen aessem.
De trouwe min en wedermin
Verdweenen, als een rook en waessem.
1425[regelnummer]
Zoo zinkt de zonneschijn onder de kim.
Dan rijst de schim.Ga naar voetnoot1426
I. Tegenzang:
Nu dreight een helsche en blinde nacht
Van dwaelinge en afgoderyen
Het licht van 't kruisaltaer met kracht,
1430[regelnummer]
Door 't ommeslaen der heerschappyen,
Te blusschen, den heidendommen ten spot.
O bitter lot!
Nu staen de kruisgezanten bloot,
Ten doele der godtslasteraeren.
1435[regelnummer]
De kerkgewelven lijden noot,
En onbebloede Christaltaeren.Ga naar voetnoot1436
Het zielverhuizen gaet sneller zijn' gang.Ga naar voetnoot1437
Wie smoort dees slang!
II. Zang:
Men vreesde lang, van tijt tot tijt,
1440[regelnummer]
Den inbreuk uit des Tarters landen:Ga naar voetnoot1440
Maer Uzangueius, die zich quijt,Ga naar voetnoot1441
Bewaekt den rijxmuur, breekt de tanden
Der gruwzaeme tygren, en houdtze in tucht.
Wy scheppen lucht.
1445[regelnummer]
Ontsloot hy 't rijk voor 's Tarters stam,Ga naar voetnoot1445
Wie zou dan eerst de bloetvlagh strijken,
Lykungzus, of de groote Cham?
Wie zou een' voet den andren wijken?
Wy zaten hier tusschen beide beknelt.Ga naar voetnoot1449
| |
[pagina 385]
| |
1450[regelnummer]
Hoe waer 't gestelt!
II. Tegenzang:
Zoo lang d'aertskantzler Us den zoonGa naar voetnoot1451
Gebiet, en blijft in staet en eere,
Strekt hy een waerborgh voor dees kroon,
En nieuwen aengenomen heere.Ga naar voetnoot1453-1454
1455[regelnummer]
De liefde van vader en zoon verwint.
De bloetbant bint.
Laet ons in 't hof ten outer treên,
In zulk een' ommezwaey van staeten,
Den hemel offren met gebeên,Ga naar voetnoot1459
1460[regelnummer]
Den wil des oppersten gelaeten.Ga naar voetnoot1460
't Is Godt die den rijken hun paelen zet.
Dit's d'opperwet.
|
|