Logo DBNL
De werken van Vondel. Deel 6. Vondels Vergilius-vertalingen (1932)

De werken van Vondel. Deel 6. Vondels Vergilius-vertalingen

(1932)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Het negende boeck.aant.aant.

Inhoudt.

1 Terwijl Eneas van der hant, en in Tuskanen, met hulptroepen te werven bezigh is, voertr. 1 2 Turnus, van Iuno door Iris opgeweckt, om zoo schoon een gelegentheit niet te verzuimen,2 3 zijn volck naer de vyanden, en pooght, om hun alle hoop van ontvlieden te benemen, de 4 vloot te verbranden, dewijlze zich binnen de wallen hielden, en weigerden, op 't vlacke 5 velt, voor den dagh, te komen. Het hout, waer van deze vloot gebouwt wert, was op Ide, 6 in 't woudt van vrouw Cybele, gehouwen, dies Iupiter door de gebeden dezer Godinne6 7 bewogen, alle de schepen uit den brant berghde, en in Zeejoffers veranderde. Tegens het7 8 vallen van den avont zet Turnus, om door 's vyants uitval geen schade te lijden, voor 9 elcke poort, wacht uit, waer over Messapus gebodt hadde. De Troische Oversten onder- 10 tusschen te rade, en verlegen wienze best naer Eneas zouden zenden, om hem 't gevaer10 11 der zijnen te verwittigen, zoo aenvaerden Nisus en Euryalus, getrouwe mackers, juist van 12 pas dien last van zelf, en buiten komende, vinden 's vyants wacht in haren slaep en1212-13 13 dronckenschap versmoort, vermoorden Rhamnetes en eenen hoop Rutulen, en gaen met 14 den roof strijcken: doch vermits de dagh aenbrack wort Volscens met zijn ruiterye hen14 15 gewaer, waerom zy boschwaert vlieden, daer Euryalus van den buit overladen, en op zijn15 16 padt verdwaelt, in 's vyants handen vervalt, en van Volscens, schoon Nisus hem pooghde 17 te verbidden, doorsteken wert. Nisus, zich aen Volscens en zijne vyanden, over Euryalus 18 doot, strengelijck wrekende, ploft, met zijn lichaem vol wonden, op zijnen verslagen vrient18 19 neder, en geeft den geest. Hunne hoofden op spietsen gesteken, worden in 't leger19 20 gebroght, en van de Trojanen, die den wal manden, gekent, dat geweldigen rouw baert.20 21 Middelerwijl bestormt Turnus met alle maght zijnen vyant, en van weerzijde komt 'er 22 menigh te sneuvelen. Daer doorschiet Askaen Numaen, dien baldadigen stoffer, met eenen22
23 pijl. Pandarus en Bitias door 't geluck aengemoedight, zetten de poort open, en keeren 24 den inval der vyanden met afgrijsselijcken moort. Turnus hier van verkuntschapt, berst24 25 ter geopende poorte in, en drijft de Trojanen op de vlught, tot dat hy endelijck, van 26 vyanden omcingelt, allengs naer den waterkant wijckt, en al gewapent in den stroom 27 springende, by zijn volck over zwemt.27
 
Terwijl een ieder vast dus woelt, in zijnen oort,28
 
Ruit Iris Turnus op, die der Trojanen kielen
30
In brant zet: Cybele, die overlang haer woort
 
Daer boven hielt, bevrijt de schepen voor 't vernielen;30-31
 
Verandert ieder schip in eene Zeegodin.
 
Euryalus geraeckt met Nisus om zijn leven.
 
De Rutuler bespringt den Teucer, binnen in
35
Zijn vesting; maer vermoeit en mat van tegenstreven,35
 
Begeeft zich, over wal en diepe waterkolck,36
 
Na zoo veel moorts te rugh, gewelkomt by zijn volck.

Het negende boeck.

38 En terwijl deze dingen, verre van der hant, zich ter wederzijde+38 39 aldus toedroegen, wert Iris van Juno, Saturnus dochter, uit den39 40 hemel aen den stouten Turnus gezonden. Turnus zat toen by geval 41 in 't gewijde dal en wout van Pilumnus, zijnen voorvader; en Thau-41 42 mas dochter sprack hem met haren roosverwigen mont aldus aen: 43 o Turnus, zie de gelegenheit des tijts biedt u van zelf aen, het+43 44 geen niemant van de Goden u zou durven beloven, al wenschte44-45 45 ghy het schoon. Eneas is, verre van zijne stadt en mackers en vloot, 46 naer den Palatijnschen bergh en Koningk Evanders hof toegereist: 47 dat 's hem noch niet genoegh; hy is doorgeboort tot in d'uiterste47 48 steden van Korytus, en wapent het volck van Lydie en de ge-48 49 worve huislieden. Wat twijfelt ghy? nu is het tijt om paerden en49 50 wagens op t'ontbieden. Sammel niet langer: rant het leger aen,5050-51 51 terwijl het in roer is. Zoo sprackze, voer snel ten hemel, en sneet51-52 52 in hare vlught eenen geweldigen regenboogh in de lucht. De jonge- 53 lingk kende haer, hief beide zijn handen naer den hemel, en riep53 54 de vlugge Godin aldus toe: o Iris, eere des hemels, wie dreef u54 55 uit de wolcken op d'aerde neder? Hoe komt dit klare weder zoo 56 haestigh op? Ick zie den hemel in het midden opgaen, en starren56 57 aen de lucht schijnen. Wie ghy zijt, die my in 't harnas verdagh-57 58 vaert; ick zal zoo groot en geluckigh een voorteken volgen: en dit+ 59 zeggende, gingk hy naer den vliet toe, schepte water uit den59-60 60 stroom, riep vierigh de Goden aen, en zocht den hemel met vele

Het negenste boeck.

 
En midlerwijl zich dit dus toedraeght op die gronden,
 
Heel verre van der hant, wort Iris heengezonden
 
Aen stouten Turnus, uit den hemel naer beneên,
 
Van Juno. Turnus zat juist by geval alleen,
5
In 't godtgewijde woudt en dal van zijnen vader,
 
Pilumnus. Thaumas spruit en dochter komt hem nader,
 
En spreeckt den jongling aen met haeren roozenmont:
 
O Turnus, 't geen gy door geen' wensch verwerven kont,
 
Al waer het u belooft by iemant van de Goden,vs. 9
10
Dat wort u door den tijt van zelf nu aengeboden.
 
Eneas, verre van zijn stadt, en volck, en vloot,
 
Is naer Evanders hof, en Palatijn uit noot12
 
Getrocken: dat 's hem niet genoegh: hy is op heden
 
Alreede doorgeboort in d'uiterste der steden
15
Van Korytus, en rust, het woelen nimmer moe,15
 
't Geworven lantvolck, en de Lydiaenen toe.
 
Wat twijfelt gy? het is nu tijt om paert, en wagen,
 
En kryghsvolck op t'ontbiên, en in het velt te daegen.
 
Nu toef niet langer: grijp 't verbaesde leger aen.19
20
Zoo sprackze, en voer om hoogh, en spande op haere baen
 
Een' grooten regenboogh met even snelle pennen21
 
In 't vliegen. Turnus, die haer voort begint te kennen,22
 
Heft bey zijn handen naer den hemel in de lucht,
 
En roept de luchtgodin dus toe, in haere vlught:
25
O Iris, 's hemels eer, wat Godtheit dreef u neder
 
Op d'aerde? waerom komt dit klaere en heldre weder
 
Dus haestigh op? ick zie den hemel opengaen27
 
In 't midden, en gestarnte aen 't glyden uit zijn baen.28
 
Wie gy oock zijt, die my in 't harnas komt verdaegen,
30
Ick volgh dat voorspoock, en getroostme een kans te waegen.30
 
Zoo spreeckende genaeckt hy voort den zuivren vloet,
 
Schept water uit den stroom, en roept, vol brant en gloet,
 
De Goden aen, en pooght het hemelsch hof, daer boven,
 
Te zetten naer zijn hant met bidden, en beloven.34
tekstkritische noten

61 beloften te bewegen: en nu trock het gansche heir, heerlijck te61 62 paerde gezeten, heerlijck met gout en geborduurde kleederen62 63 uitgestreken, over het vlacke velt. Messapus voerde den voor-63 64 toght, de Tyrrheensche jongelingen den hindertoght aen: de64 65 Veltheer Turnus reedt gewapent in den middeltoght, en stack+65 66 met hals en hooft boven alle anderen uit: gelijck de diepe Ganges66-69 67 met zeven bedaerde vlieten, zonder geruisch noch hooger wast; 68 of de Nijl met zijnen vetten stroom weder uit het lant afloopt, 69 om in zijn kil te duicken. De Teukren zien een zwarte stofwolck69 70 haestigh voor hen opstuiven, en duisternis uit het velt opstijgen.70 71 Kaykus roept eerst van den wachttoren, die recht daer tegens71 72 over stont: o burgers, wat rolt daer voor eenen kloot zoo bruin72 73 en donker herwaert aen? op mannen op: haest u: brengt zwaerden, 74 brengt schichten, mant de muren: de vyant komt. Op dit vreesselijck+7474-75 75 geroep bezetten de Trojanen alle poorten, en mannen de vesten: 76 want Eneas, een ervaren krijgsman, had voor zijn vertreck hun dit 77 zoo geboden: datze (indien men gedurende zijn vertreck ergens77 78 onraet vernam) niet zouden bestaen uit te vallen, nochte zich in78 79 het velt waegen, maer slechts veiligh van binnen hun wallen en 80 vesten beschermen. Weshalve zylieden, of wel schaemte en spijt80 81 hen aenporren om hantgemeen te worden, evenwel den vyant 82 de poorten voor het hooft sluiten, hunnen last nakomen, en uit 83 de wachttorens in 't harnas den vyant verwachten. Turnus,83

35
En nu trock 't gansche heir, in 't harrenas te paert
 
Gezeten, 't heir, daer kunst noch gout aen is gespaert,
 
Noch rijck borduurssel, braef en heerlijck uitgestreecken,37
 
In 't vlack en open velt, op 't geven van het teken.
 
Hier voert Messapus eerst den voortoght aen met vreught.
40
En d'achtertoght is aen Tyrreene en zijne jeught
 
Bevolen: Turnus zal den middeltoght bewaeren.41
 
Hy rijdt, als veltheer, trots in 't midden van de schaeren,
 
En steeckt met hals en hooft, gelijck een oorloghshelt,
 
In zijn slaghorden uit: gelijck de Ganges zwelt,
45
En uit zijn diepte rijst, met zeven zachte vlieten,
 
En geen geruisch: of als de Nyl komt nederschieten
 
Met zijnen verschen stroom uit d'ackeren, om stil47
 
Beneên den waterkant te duicken in zijn kil.
 
De Teukren zien terstont een zwarte stofwolck boven
50
Naer 't zwerck in d'ope lucht, ten velde uit, opgestoven,
 
En naere duisternis opstijgen van den gront.51
 
Kaïkus, op den trans, die hier recht over stont,
 
Daer hy de schiltwacht hielt, begon luids keels te roepen:53
 
Wat rolt 'er voor een kloot, ô burgerlijcke troepen,
55
Zoo zwart en doncker naer dees vesten herwaert aen?
 
Op mannen, haest u: brengt geweer om schrap te staen:
 
Brengt schichten: mant den muur: de vyant is voor handen.57
 
De Troischen op dien kreet de vesten daetlijck manden,
 
Bezetten poort by poort: want vorst Eneas had,
60
Als een ervaren helt, voor zijn vertreck de stadt
 
Hun dus bevolen, en belast datze al te zamen,60-61
 
Zoo dra zy onraet, na zijn heenereis, vernamen,
 
Zich wachten zouden uit te vallen, daer het gelt,63
 
Noch zich en hunne maght betrouwen in het velt,
65
Maer veiligh veste en wal beschermen, en bewaeren:
 
Waerom zy, [schoon de spijt en schaemte den ervaeren
 
Bezetter uitdaeght om te vechten, hant voor hant,]66-67
 
Den vyant houden staen, en sluiten, in dien stant,68
 
De poorten hem voor 't hooft, hun meesters last betrachten,69
70
En uit den torentrans den vyant vast verwachten.70

84 met den gulden helm op het hooft, daer een roode pluimaedje+ 85 op stack, op een bont Thracisch paert gezeten, vloogh snel voor-85 86 uit de voetknechten voorby, en quam met twintigh uitgeleze86-87 87 ruiteren vergezelschapt, onvoorziens de stadt op, en sprack: o 88 jongelingen, wie zal eerst met my op den vyant toezetten? en88 89 schiet eenen schicht in de lucht, tot eenen aanvangk des strijts, 90 en geeft zich trots veldewaert in. Zijne spitsbroeders volgen hem90 91 op dat woort met afgrijsselijck veltgeschrey achter aen. Zy ver-91 92 wonderen zich over de suffery der Frygianen, die in hun beschans-92 93 sing blijven nestelen, en zich niet eens in het vlacke velt zien93 94 laten, om hun gewapent het hooft te bieden. Hy te paerde, be-+94 95 zichtight verdrietigh de muren herwaert en derwaert, en zoeckt95 96 langs onwegen vast naer eenigen toegangk: en gelijck de wolf een96 97 volle schaepskoy beloerende, om den stal, in wint en regen, 98 's midnachts huilt; terwijl de lammers veiligh onder de oyen blaten; 99 en hy buiten gesloten, en fel en boos van ongedult vast raest;99 100 naerdien de dolle hongersnoot, door lang vasten gescherpt, en 101 zijn drooge keel naer bloet snackende, hem afmatten: niet anders101 102 ontvonckt de gramschap des Rutulers; en de spijt grizelt hem,102102-103 103 onder het bespieden van wal en bezetting, door het lijf. Hy leit103-104 104 het vast over, om eenigen toegangk te vinden, en door wat middel 105 men de bezette Frygianen best zal buiten hun beschanssinge, op105 106 het vlacke velt, uitlocken. Hy rant de vloot aen, die ter zijde aen106106-107 107 de beschanssinge vast, met den wal beschut, en van den stroom107

 
De veltheer Turnus, met den gulden helm op 't haer,
 
Die met een roode pluim het uiterste gevaer
 
Durf tarten, op een bont en Thracisch paert gezeten,
 
Vloogh d'eerste op kuntschap uit, en rende, op roof gebeeten,74
75
Den voetknecht snel voorby, en quam met een gespan75
 
Van twintigh ruiteren, de beste riddren van76
 
Zijn paerdevolck, bestuwt, de stadt en wal bespringen,
 
Heel brusk en onvoorziens, en sprack: ô jongelingen,78
 
Wie zet nu eerst met my op onzen vyant aen?
80
Hy schiet een' schicht, en vangt het oorloghsvoorspel aen,
 
Begeeft zich trots in 't velt, en terght den torenwachter.81
 
De spitsbroêrs volgen hem op deze leus van achter
 
Met vreeslijck veltgeschrey. het geeft den Rutuler
 
Groot wonder dat de Frygh dus suffen blijft van verr',83-84
85
En nestlen in zijn schansse, en datze, als oorloghslieden,
 
Zich in het vlacke velt, om hun het hooft te bieden,
 
Niet moedigh laeten zien. prins Turnus, dus te paert,
 
Bezichtight met verdriet de muuren herrewaert
 
En derwaert heene, en zoeckt, langs ongebaende wegen,89
90
Een kans, en toegangk: en gelijck de wolf, verlegen90
 
Van bittren honger, om de volle schaepskoy loert,
 
En om den stal, in wint en regen, heel ontroert,92
 
By midnacht tiert en huilt; terwijl d'onnoosle lammers,
 
Nu veiligh onder d'oy, haer moeder, met veel jammers
95
Noch blaeten, als hy beeft en uitgesloten blijft,95
 
En fel en overboos van ongedult, verstijft
 
Van koude, raest, naerdien de honger, aen het hollen,97
 
Gescherpt door 't vasten, en de drooge keel den dollen,
 
Terwijlze snackt naer bloet, afmatten: anders niet99
100
Ontvonckt den Rutuler, daer hy de wal bespiet,100
 
En haer bezettingen, het bloet van toornicheden.101
 
Hy voelt van groote spijt een grisling door zijn leden.
 
Hy overleght vast waer een toegangk openstaet,103
 
En door wat middel men den Frygischen soldaet,
105
Die nu bezet is, uit zijn sterckte op 't velt zal locken.
 
Hy rant de scheepsvloot aen, daer, wallen opgetrocken,
 
Zy aen de sterckte vast gemaert leght, van de wal106-07
 
Beschut, en van den stroom omheint wort overal.
tekstkritische noten

108 omheint leit: en hy eischt zijn braveerende mackers vierwerck en108 109 brandtuigh, en grijpt al verhit eenen brandenden pijnstock in de109 110 vuist. Toen vielenze 'r op aen: de tegenwoordigheit van Turnus+ 111 moedightze: en al de jeught verziet zich van barnende fackelen: 112 zy ruckenze van den haert: de roockende torts geeft een pickige112 113 vlam, en vier en voncken vliegen onder een gemengt naer de 114 starren toe.

115 O Zanggodinnen, zeght my, wat Godt de Teukren voor dien+115 116 schrickelijcken brant beschermde? Wie hunne schepen voor zulck 117 een vlam beschutte? want men hielt van outs voor de waerheit,117 118 gelijck noch, dat Cybele zelf, der Goden moeder, Jupijn aldus118 119 aensprack, toen Eneas eerst zijne vloot in Frygie, op den bergh 120 Ida, bouwde, en toeruste, om zee te nemen: o zoon, vergun u 121 moeders bede het geen zy, die u berghde en op den troon zette,121-22 122 op u verzoeckt. Boven op het slot stont een pijnbosch, een woudt+ 123 wel zwart en doncker van harsboomen en ahornen, dat my lange 124 jaren waert was, en daer men offerde: dit schonck ick rustigh den124 125 Dardaenschen jongelingk, toen hy een vloot behoefde. Nu steeck 126 ick vol vrees en bekommering. Bevry my van die vreeze, en laet126-127 127 uw moeders gebedt dit hout behouden, op dat het door geen 128 vaeren bederve, nochte door wint of water verga: laet het dit 129 voordeel genieten, dewijl 't op ons geberghte gewassen is. De zoon, 130 die den loop der starren aen den hemel bestiert, antwoorde haer: 131 o moeder, waer wilt ghy het nootlot toe brengen? Wat verzoeck131 132 is dit? Dat kielen, van sterflijcke handen gebouwt, een onsterflijck132-33 133 Recht hebben? en Eneas veiligh 't onveilige water bevare? Wat

 
Hy eischt van zijne maets, die door het velt braveeren,
110
Het vierwerck, brandttuigh, en wat branden kan en deeren,110
 
Grijpt zelf, verhit van toorne, een brandend pijnhout aen.
 
Toen vielenze op de vloot. prins Turnus stout bestaen
 
En tegenwoordigheit geeft moedt, en sterckt alle anderen.
 
De fiere jeught verziet zich voort van stoockebranderen,114
115
En gloênde fackelen. men rucktze van den haert.
 
De fackel roockt en smoockt. de vette peckstock baert
 
Een zwarte vlam, en smoock: en vier en voncken waeien
 
En vliegen in de lucht, en daer de starren draeien.118
 
O Zanggodinnen, zeght my nu wat Godt, wiens hant
120
De Troischen hoedde voor dien schrickelijcken brant:
 
Wie hunne vloot voor zulck een vlamme en vier beschutte:
 
Want elck van outs geloofde, en waerheit onderstutte122
 
Dat moeder Cybele, de moeder van de Goôn,
 
Jupijn, der Goden vooght, dus aensprack voor zijn' troon;
125
Toen vorst Eneas eerst zijn vloot op Ida boude,
 
En reedde in Frygië, eer hy zich ter zee betroude:126
 
Vergun uw moeders bede, ô zoon, het geene zy,
 
Die u geborgen heeft voor wreede tiranny,128
 
En op den troon gezet, verzoeckt aen uw vermogen.129
130
Een pijnbosch stont in top van Ida opgetogen,130
 
Een woudt, heel zwart en dicht en doncker om zijn loof131
 
Van harsboom en ahorn, en daer het out geloof
 
En offerhanden my behaeghden veele jaeren:132-33
 
Dit schonck ick den Trojaen, toen hy ter zee zou vaeren,
135
Een vloot van noode had: nu houdt de vrees my vast135
 
Bekommert, en beducht. ontlastme van dien last,
 
En laet uw moeders bê dit heiligh hout behoeden,
 
Op dat geen vaeren het bederve in zoute vloeden,
 
En water nochte wint dit krencke. dat genot139
140
Geniet' de stam, die op ons bergen bloeit en bot.140
 
De zoon, die 's hemels loop bestuurt door zijn vermogen,
 
Zeght: moeder, waer toe wilt gy 't nootlot uit den hoogen
 
Nu brengen? wat verzoeck is dit, dat pijnboomhout,
 
En houte kielen, van een sterflijck mensch gebout,
145
Een onversterflijck recht genieten op de bare?145
 
Eneas veiligh het onveiligh vlack bevaere?
tekstkritische noten

134 Godt vermagh dit? doch ick wil liever, wanneerze hare reis afge-+ 135 leit hebben, en in de havens van Ausonie leggen, al die te vore135 136 de golven ontquamen, en den Dardaenschen Vorst aen het 137 Laurentijnsche lant voerden, hare vergangbaerheit benemen, en137 138 haer in Zeegodinnen veranderen: hoedanigh Dotho, Nereus+138 139 dochter, en Galathea het zeeschuim met hare borst doorsnijden. 140 Zoo sprack hy, en bezwoer dit by de stroomen zijnes helschen140-41 141 broeders, en by d'oevers en zwarte poelen, die van peck en zwavel 142 branden; en de gansche Olymp daverde, toen hy haer met zijn142 143 hooft toeknickte. De beloofde dagh en tijt van de Schickgodinnen143-44 144 bestemt, was nu voorhanden, wanneer Turnus gewelt der Goden 145 moeder aendreef om zijn tortsen van de geheilighde schepen af 146 te keeren. Toen flickerde eerst een nieuw licht in hunne oogen,+146 147 een groote wolck scheen uit den oosten door de lucht te drijven,147 148 men hoorde de reien van Ida, en uit de lucht borst een ysselijcke148 149 stem, van Rutulische en Trojaensche scharen gehoort: o Trojanen, 150 bekommert u zoo byster niet om mijne schepen te beschermen:150 151 nochte stelt u te weer: want Turnus zal eer de zee dan dit gewijde 152 pijnhout verbranden. Ghy Zeegodinnen, gaet los hene, gaet hene,152 153 de Moeder gebiet het: en alle schepen rucken terstont elck hun+ 154 touwen los van den oever, en vaeren en dompelen hunne snuiten154 155 diep in zee, gelijck dolfljns. Hier veranderenze (een wonderlijck155-56 156 stuck) in zoo vele maeghden, en worden door zee gevoert, zoo156-57 157 sterck in getale, als 'er eerst kielen aen de kust lagen. De Rutulers 158 staen verbaest van zinnen, Messapus zelf verschrickt, en zijne158 159 paerden verbystert. De stroomgodt des Tybers slaet een heesch159

 
Wat Godt vermagh dit? doch veel liever wil ick wat,
 
[Wanneerze haere reis afleggende, afgemat
 
En moegevaeren, in d'Ausoonsche havens rusten,]
150
De zee ontquam, en aen de Laurentijnsche kusten
 
Den Troischen krijghshelt voerde uit zoo veel angst en noot,
 
Ontlasten van bederf, en dan de gansche vloot152
 
In Zeegodinnen door mijn maght om hoogh verkeeren,153
 
Op datze als Galatee en Dotho heenlaveeren,
155
En klooven met haer borst de wateren der zeen.155
 
Zoo sprack hy, en bezwoer dit by d'afgrijslijckheên156
 
Van 's helschen broeders stroom, by d'oevers, om zijn' navel
 
Bevloeit van poelen, zwart als peck, en root van zwavel.157-58
 
De hemel davert fel, en dreunt, als hy 't belooft,
160
En haer dit sterckt met eede, en toeknickt met zijn hooft.160
 
De lang beloofde dagh, de tijt, van Schickgodessen
 
Bestemt, is voor de hant, wanneer om brant te lessen,
 
De torts te keeren van het godtgewijde hout,
 
't Gewelt van Turnus, in zijn' aenslagh brusk en stout,
165
Der Goden moeder weckt. toen flickerde uit den hoogen162-65
 
Een nieu en hemelsch licht met straelen in hunne oogen:
 
Een groote wolck scheen uit den oosten door de lucht
 
Te drijven, en men hoorde een' zangrey in der vlught168
 
Van Ida, en een stem borst yslijck uit de wolcken,
170
Gehoort by Rutulers, en by Trojaensche volcken:
 
O Troischen, weest gerust, en arbeit niet zoo zeer,
 
Tot voorstant van mijn vloot, met bystre tegenweer:171-72
 
Want Turnus zal de zee eer branden, en verwinnen
 
Dan 't heiligh pijnboomhout. gaet heen, gy Zeegodinnen,
175
Gaet los en vry in zee, op 's moeders hoogen last.
 
De schepen rucken tou, en wat aen d'oevers vast
 
Gemaert leght, daetlijck los, en dompelen in 't vaeren
 
Hun snuiten, als dolfijns, in zee en zoute baren,
 
Veranderen van vorm [het is een wonderwerck,]
180
In zoo veel maeghden, en zy worden even sterck
 
Van tal, als schepen, die hier aen de zeekust laegen,
 
Voor wint in zee gevoert. de vyant staet verslagen
 
Van zin, Messapus en het paerdevolck ontstelt.183
 
De Godt des Tybers slaet een heesch geluit op 't velt,

160 geluit, en treckt zijnen voet naer de diepte te rugge. Maer de+160 161 stoute Turnus zwicht niet: hy toont zijn moedicheit noch met161-62 162 forsse woorden, en stoft aldus: deze zeegedroghten dreigen de 163 Trojanen: Jupiter zelf berooft hun van zijn gewoone hulp: de 164 Trojanen hoeven niet naer het geweer nochte het vier der Rutulen164-65 165 te wachten. De zee is nu voor de Trojanen onbevaerbaer, en geene 166 hoop van t'ontvlughten schiet voor hun over: het water, 't ander166-67 167 deel der weerelt, is hun benomen: wy zijn meester te lande: 168 zoo menigh duizent Italianen wapenen zich tegens hen. Ick schrick 169 voor geen nootlot; al stoffen de Frygen, dat d'antwoorden der 170 Goden hun mede zijn. Hun nootlot en Venus wert genoegh toe-170 171 gestaen; overmits de Trojanen hunnen voet op den bodem van 172 het vruchtbare Ausonie zetten. Ick heb 'er oock mijn nootlot172 173 tegen, namelijck, het schelmachtige volck die bruit weder t'ont-173 174 weldigen, en hen te verdelgen: want dit smart Atreus zonen niet174 175 alleen, nochte het staet Mycenen alleen niet vry de wapens t'aen-175 176 vaerden. Doch iemant moght zeggen: het behoorde genoegh te176 177 zijn, datze eens vergingen: was het dan niet genoegh, datze te177 178 vore eens een schelmstuk begingen? en waer het dan niet beter178 179 geweest zich van alle vrouwen ganschelijck af te houden? Zagen 180 zy (die zoo moedigh zulck een zekerheit op deze wallen en graften,180 181 een kort uitstel en klein onderscheit des doots, stellen) niet de181 182 vesten van Troje, door Neptuins handen gesticht, in den brant182 183 vergaen? Maer, o mijn uitgeleze gasten, wie rust zich toe, om met183

185
En treckt zijn' voet te rug naer zijne kil en bronnen:185
 
Maer stoute Turnus geeft het hierom niet gewonnen:
 
Hy toont zijn moedigheit met woorden, en braveert,
 
En stoft van forsheit dus: dit zeegedroght onteert188
 
En dreight den Troischen. Godt Jupijn komt zelf van boven,
190
Van zijn gewoone hulpe en bystant hun berooven.
 
Geen Troische wachte zich voor wapens, en geweer,191
 
En 't vier des Rutulers: de zee en ieder meer
 
Is onbevaerbaer voor Trojaenen, die nu zuchten,
 
En geene hoop zien om hun vyanden t'ontvlughten.
195
Zy missen 't ander deel der weerelt aen het strant.
 
De zee wort hun berooft en wy zijn heer op 't lant.
 
Zoo veele duizenden van dappere Italjaenen
 
In 't harnas komen hun op 't lijf met standertvaenen.198
 
Ick schrick voor 't nootlot niet, al stoft de Frygiaen
200
Dat Godts orakels klaer op zijne zijde staen.
 
Hun nootlot heeft zijn deel nu ruim genoegh genoten,
 
En Venus desgelijx, terwijl de vracht der vlooten202
 
Van Troje haeren voet op deze Ausoonsche kust
 
Gezet heeft. ick heb zelf oock naer mijn' wensch en lust
205
Mijn nootlot op de hant, om schelmen, die 't zich belgen,205
 
Dees bruit t'ontweldigen, en Troje te verdelgen:206
 
Want Atreus bloet gevoelt het schaecken niet alleen,
 
En zich te wapenen past niet alleen Myceen.
 
Doch zoo men zeght: 't behoort de wraeckzucht te genoegen209
210
Datze eenmael zijn gestraft, die zich al t'eerloos droegen:210
 
Hoe nu? was 't niet genoegh datze eens een lasterstuck211
 
Begingen? waer 't niet best van 't jofferlijcke juck
 
Zich gansch t'onthouden? en dit volck, dat nu dus moedigh211-13
 
Zich zelf op wal en graft [een kort en wederspoedigh214
215
En een klein uitstel van een wisse doot,] verlaet,
 
Zagh dit Neptunus bou, de stadt en al den staet
 
Van Troje, niet in gloet en kool en asch begraven?
 
Maer ô mijn gasten, ô mijn uitgeleze braven,218
 
Wie rust zich toe om met houweel en schuppe en spa
tekstkritische noten

184 houweelen en schuppen dien wal te vernielen? en met my op het+184 185 verbaesde leger aen te vallen? Ick behoef nochte Vulkaens wapens,185 186 nochte duizent schepen om de Teukren te vermeesteren: laetze186 187 vry geheel Hetrurie te hulp nemen: zy behoeven voor geenen187-88 188 duisteren nacht te vreezen, nochte dat wy uit bloodicheit by nacht, 189 na het ombrengen der schiltwacht op het hooge slot, hun het189 190 Palladium zullen ontstelen; of ons heimelijck in den paerdebuick190 191 verschuilen. Men heeft besloten den muur by lichten dage met191 192 vierwerck aen te tasten. Ick zal hun toonen datze met geene 193 Griecken, of jonge Pelasgianen te schaffen hebben, die Hektor193 194 tien jaren buiten hielt. Dewijl o mannen het beste deel van den194 195 dagh al verloopen is, zoo laet het werck hier by berusten, en past195195-96 196 voort het lijf wel te bezorgen, om hun morgen met den dagh 197 moedigh op te komen. Ondertusschen beveelt men Messapus de+197197-98 198 zorge van schiltwacht tegens de poorten uit te zetten, en rontom198-99 199 de vesten licht op te steken. Men kiest zeven paer Rutulers uit, 200 om met soldaten tegens het uitvallen van de stadt te waecken:200 201 elck worden hondert jongelingen by gezet, die van gout schitteren,201 202 purpere pluimaedjen voeren, ronde doen, schiltwacht by beurt202202-03 203 veranderen, en in het gras leggende, elckanderen den wijn toe- 204 schencken, en verzilverde kroezen uitvegen. Men boet wacker204 205 vier, en de wacht brengt den nacht zonder slaepen met tuisschen205 206 over. De Trojanen zien dit van den wal vast aen, houden de hooge+206206-7

220
Die wal te sloopen, en met my, op Godts gena,
 
't Verbaesde leger in zijn wallen te vernielen.221
 
'k Behoef Vulkaens geweer, noch geene duizent kielen222
 
Om dit Trojaensch gewelt te dempen: laetze vry
 
Geheel Hetrurie te hulpe neemen: zy
225
Behoeven geenen nacht noch duisternis te schroomen,
 
Noch datwe bloo by nacht, en, na het ommekomen226
 
Der schiltwacht op het slot om hoogh, het heilighdom
 
Hun steelen zullen: of van schrick ons wederom228
 
Verschuilen in den buick van 't paert: maer wy belasten229
230
By lichten dage hen met vierwerck aen te tasten.
 
Ick zal hun toonen dat geen wulpsch Pelasgiaen,231
 
Noch Grieck, dien Hektor voor de poorte en wal hiel staen,
 
Tien jaeren achter een, hun vesten aen komt rannen.233
 
Dewijl het beste deel van dezen dagh, ô mannen,
235
Nu al verlopen is, zoo ruste 't werck hier by.
 
Bezorght het lijf, en past om vroegh op uw gety236
 
Hen morgen met den dagh kloeckmoedigh op te wecken.
 
Messapus wort terwijl bevolen alle plecken
 
En wegen naer de poort met schiltwacht te voorzien,
240
En licht rondom de vest t'ontsteecken voor 't bespiên.
 
Men kiest'er zeven paer Rutulische en getrouwen,
 
Om voor den uitval van de muuren wacht te houwen242
 
Met krijghsliên. ieder wort voorzien met een kornet
 
Van hondert borsten, die in gout en pracht heel net
245
Uitmunten, purpere pluimaedjen laeten zwaeien,244-45;
 
Hun ronde gaslaen, met de leus de schiltwacht paeien,246
 
En die veranderen by beurten, en in 't velt
 
Ter aerde leggende, hun mackren, daer het gelt,248
 
Den wijn toeschencken, en de zilvre kroezen veegen.249
250
Zy boeten wacker vier. de wacht brengt, niet verlegen
 
Met vaeck, den ganschen nacht met spel en tuischen door.250-51
 
De Troischen zien dit van de wal aen, houden voor
 
Den vyant vast de wacht gewapent op den toren,
tekstkritische noten

207 torens met hun geweer bezet, slaen van vreeze de poorten wacker207-8 208 gade, maken bruggen en torens vaerdigh, en brengen geweer by208 209 der hant: Mnestheus en de gestrenge Serestus drijven het werck+209 210 aen: want vader Eneas stelde hen, indien de noot het vereischte, 211 tot hoofden over de jongelingen, en tot bewintsmannen in voor-211 212 vallende zaken. De geheele keurbende, om de gevaerlijckheit212212-13 213 der plaetse lotende, waeckt, en een ieder past op zijn beurt, die213-14 214 hem staet te bewaren.

215 Nisus, Hyrtakus zoon (een dapper krijghsman, afgerecht op215-16 216 schichten en vlugge pijlen, ontrent en op den jaghtrijcken Ida, 217 die hem Eneas ten medegezelle toezondt) hielt de wacht aen de217 218 poort, met Euryalus, zijnen macker, de schoonste onder alle Enea-218-19 219 dijnen, en Trojanen, die het harnas aenschoten: een aenkomende 220 knaep, wiens baert, noch noit geschoren, effen aen de kin begost220 221 uit te loopen. Deze beide droegen evengroote liefde tot elckan-221 222 dere, en trocken te zamen ten oorlogh. Toen stondenze oock te+222 223 zamen op schiltwacht aen de poort. Nisus zeide: o Euryalus, 224 zouden de Goden wel mijn hart met zulck eenen yver ontvoncken?224 225 Of is een ieders eige onverzaetzame begeerlijckheit zijn Godt?225 226 Mijn geest wert al over een poos gedreven om te vechten, of226 227 wat treffelijcks aen te rechten, en kan niet duren dus stil te leggen.227 228 Ghy ziet met wat een zorgeloosheit de Rutulen ingenomen zijn:228 229 hier en daer ziet men licht branden: zy leggen in hunnen slaep229-30 230 en dronckenschap versmoort: men hoort nergens geen gewagh: 231 weshalve vat mijn overlegh, en het geen my in den zin schiet.231

 
En slaen de poorten ga, en maecken van te voren
255
De brug en torens klaer, en brengen hun geweer
 
Met yver by der hant. de forsse en strenge heer256
 
Sergestus, Mnestheus mê het werck te zamen spoeden:257
 
Want vorst Eneas, om alle onheil te verhoeden,
 
Indien 't de noot vereischt, hen over d'oorloghsjeught
260
Tot hoofden in 't bewint gestelt heeft, om met deught260
 
En raet en daet in al wat voorvalt haer te stijven.261
 
De keurbende, om 't gevaer der wachtplaets te verblijven
 
Aen 't lot, bewaert zijn beurt, by lot elck toegeleit,262-63
 
En past op zijne wacht, gewilligh en bereit.
265
De zoon van Hyrtakus, heer Nysus, op de plichten
 
Des oorloghs afgerecht, en fix op pijl en schichten,265-66
 
Omtrent en op den bergh van Ida, rijck van jaght,
 
Die hem naer Troje zont, hiel aen de poort de wacht
 
Met Euryael, zijn spits, den schoonsten der genooten269
270
Van Troje, die getroost het harrenas aenschoten;270
 
Een jongen knaep, die noch den baert noit scheeren liet,
 
Dewijl men aen de kin het haer uitbreecken ziet.272
 
Dees blaeckten beide in trouwe en onderlinge minne,
 
En volghden dezen toght. toen stondenze, eens van zinne,
275
Oock bey hun schiltwacht by de poort uit, zonder smert:274-75
 
En Nisus zeght: zou Godt, ô Euryael, mijn hart
 
Nu wel met zulck een' brant en yver hier ontvoncken?
 
Of is een ieders lust, noit zadt, en noit volschoncken,278
 
Zijn Godtheit, die hem drijft? mijn geest wert al een poos
280
Gedreven naer den strijt, om eenmael voor altoos280
 
Wat treflijcks uit te staen, en kan dus stil niet rusten.281
 
Gy ziet hoe zorgeloos de Rutulers dees kusten282
 
Bewaeren. hier en daer brant licht voor onze poort.283
 
Zy leggen in hunn' slaep en dronckenschap gesmoort.
285
Wy hooren geen gewagh; dies vat mijn overleggen,
 
En 't geen my leght op 't hart, om u alleen te zeggen.
tekstkritische noten

232 Het volck en de Raet al te zamen willen, dat men Eneas herwaert 233 ontbiede, en mannen uitzende, om hem iet zekers te verkunt-233-34 234 schappen. Indienze u willen beloven het gene ick eisch [want234 235 d'eere van de daet is my genoegh] zoo dunckt my, dat men onder235 236 dien heuvel een padt naer Pallas stadt en vesten zou kunnen236 237 vinden. Euryalus van groote liefde tot lof getroffen, stont stom,+237 238 en sprack zijnen blakenden vrient met een aldus aen: o Nisus,238 239 schroomt ghy my tot eenen macker van zoo een treffelijck stuck 240 mede te nemen? Zou ick u alleen in zulck een gevaer sturen? Mijn 241 vader Ofeltes, een ervaren soldaet, heeft my, in 't belegh en gevaer 242 en de zwarigheden van Troje, zoo niet opgetogen en onderwezen;242 243 nochte ick den groothartigen Eneas en zijne fortuin ten uiterste243243-44 244 toe navolgende, heb my neffens u zoodanigh gedragen. Hier is+ 245 oock een hart, dat op geen leven past, en ick houde dat die eere,245 246 waer naer ghy streeft, niet te dier met den hals betaelt wort. 247 Nisus antwoorde hier op: waerachtigh dat 's de meening niet,+247 248 nochte redelijck: zoo waerlijck laet de groote Jupiter, of wie dezen248 249 aenslagh met genadige oogen aenschouwe, my u nimmermeer249 250 behouden weder zien: doch indien eenigh ongeval (gelijck ghy250-51 251 weet dat zulcke aenslagen vol gevaers steken) my door Godts251-52 252 gehengenis overquame, zoo woude ick wel dat ghy, die om uwe 253 bevalligheit waerdiger zijt te leven, na my noch overbleeft, op253 254 dat 'er iemant ware, die mijn lichaem onder de dooden zocht,254-56 255 voor gelt loste, en naer de gewoonte ter aerde bestelde: of indien255

 
De raet en 't volck begeert dat men hierin voorzie,287
 
En mannen uitzende, en Eneas opontbiê,
 
En hem ons onheil voort verkundige naer boven.289
290
Indien men 't geen ick eische u willigh wil beloven:
 
Want d'eer van deze daet vernoeghtme meer dan schat;291
 
Zoo duncktme dat men langs dien heuvel wel een padt
 
Naer Pallas veste en stê van hier zou kunnen vinden.
 
Euryalus, van lust tot zulck een onderwinden294
295
En lof geprickelt, bleef hier stom en stil voor staen,
 
En sprack zijn' lieven vrient met deze woorden aen:296
 
O Nisus, schroomtge my, in eene daedt, zoo wacker
 
En treffelijck, met u te neemen, als een' macker?
 
Gedooge ick datge alleen dus heentreckt in dien noot?
300
Ofelt, mijn vader, een soldaet, zoo trots en groot,
 
Heeft my, in 't zwaer belegh van Troje vijf paer jaeren,
 
Zoo zacht niet opgequeeckt. ick heb, den krijghservaeren
 
Eneas en zijn lot naerstrevende overal,303
 
My neffens u zoo niet, in allerley geval,304
305
Gedraegen. hier is oock een hart, dat lijf noch leven
 
Ontziet. ick hou deze eer, waernaer gy wenscht te streven,
 
Noch niet te dier betaelt met storten van mijn bloet.307
 
Hier antwoort Nisus op: ick houde in mijn gemoedt308
 
U niet zoo bloode, noch 't waer billijck, neen waerachtigh.
310
Zoo waerlijck laet Jupijn, die groot is en almaghtigh,
 
Of wie genadighlijck dien aenslagh aenziet, my
 
U nimmer wederom, behouden 's lijfs, en vry312
 
Van leedt, aenschouwen: doch quaem onheil my te drucken,
 
[Gelijck d'aenslagen meest met ramp en ongelucken
315
Verzelschapt gaen,] door Godts gehengen van om hoogh,
 
Zoo woude ick wel dat gy, die aengenaem in 't oogh,
 
En 't leven waerder zijt, my zelf moght overleven,317
 
Op dat'er iemant waer, die, daer ick quam te sneven,
 
Mijn lichaem onder doôn noch zocht, en loste om gelt;
320
Opdat het, naer 't gebruick, ter aerde wier bestelt,
tekstkritische noten

256 eenige fortuin dit belette, mijn uitvaert in mijn afwezen hielt, en256-57 257 my met een begrafenisse vereerde. Ick zou, o jonge knaep, geene 258 stof van zoo groot eenen rouwe willen geven aen uwe bedroefde 259 moeder, die alleen onder zoo vele moeders het hart heeft u te259-61 260 volgen, en zich met de muren van den grooten Acestes niet eens 261 bekreunt. Maer d'ander zeit: te vergeefs en ydel zoeckt ghy my+ 262 dit uit den hoofde te slaen: ick blijf onveranderlijck by mijn opzet: 263 laet ons spoeden: met een weckt hy de wacht op, die treet in 264 in hunne plaets, en bewaert haer beurt. Hy gaet hene, vergezel-+264 265 schapt met Nisus, en zy vragen naer den Koningk.265

266 Alle dieren lagen onbekommert op het velts en sliepen, en266 267 vergaten hunne zwaricheit: d'opperhoofden der Trojanen en 268 d'uitgeleze jeught sloegen raet over de hooftzaken des Rijcks;268 269 wat hun te doen stont; of wie nu Eneas het gevaer zou verkunt- 270 schappen. Zy stonden midden in het veltleger, en leunden vast270 271 op hunne spietsen, met den schilt aen den arm: toen hielden Nisus 272 en Euryalus beide rustigh aen, om strax ingelaten te worden: dat272 273 hun zaeck van groot belangk, en langk uitstel ten hooghste273-74 274 schadelijck ware. Julus liet terstont de haestigen binnen staen, 275 en beval Nisus te spreken. Toen begost Hyrtakus zoon: o Enea-+275 276 dijnen, geeft ons naer uwe redelijckheit gehoor, en oordeelt de276 277 zaeck, die u aengedient wort, niet naer onze jongkheit. De Rutulen 278 in hunnen slaep en dronckenschap versmoort, leggen zonder278-79 279 spraeck: wy zagen zelfs op den tweesprongk van den wegh, die

 
Of, zoo 't Fortuin belet, mijn uitvaert moght stofferen,321
 
En met een ydel graf mijn schimme noch vereeren.322
 
Ick zoude, ô jonge knaep, geen stof tot zulck een' rou
 
Bestellen willen aen de droeve weduwvrou,324
325
Uw moeder, die alleen, daer andre vrouwen rusten,325
 
Het hart hadde u getrou te volgen op dees kusten,
 
En met de muuren, daer de groote Acest op steunt,
 
De nieugeboude stadt, zich 't minste niet bekreunt.
 
Maer d'ander zeght: vergeefs en ydel is uw trachten,
330
Om dezen braven toght te slaen uit mijn gedachten:330
 
'k Blijf onverandert by mijn opzet: laet ons spoên.
 
Hy weckte daetelijck de wacht op, die tradt toen
 
In hunne plaets, bewaerde op haere beurt hun stede.
 
Hy gaet terstont zijn' gangk, en Nisus volght hem mede.
335
Zy vraegen ernstigh naer den koningk, hunnen heer.335
 
De dieren lagen al gerust in slaep ter neêr,
 
Ontslagen van hun zorgh en arbeit op den acker:337
 
Maer d'oorloghshoofden der Trojaenen even wacker,338
 
En d'uitgeleze jeught beraemden in den raet
340
Wat dienstigh wezen moght voor 't rijck, en al den staet;
 
Wat hun te doen stont; wie Eneas best de maeren341
 
Zou brengen van den noot en al hun wedervaeren.
 
Zy hingen midden in het leger, als een zwarm,343
 
En leunden op hun spiets, de beucklaer aen den arm.344
345
De mackers Euryael en Nisus beide porden345
 
Om ingelaeten, en terstont gehoort te worden:
 
Hun zaeck was van belang; 't gewight van hun verzoeck
 
Zou 's raets verlet vergoên. Iülus, even kloeck348
 
En rustigh in den raet, gaf daetelijck een teken,349
350
En lietze binnen staen, gaf Nisus last te spreecken,
 
Die hief met yver aen: ô Troische krijghsraet, gunt351
 
Ons naer uw reedlijckheit gehoor, en weeght dit punt,
 
Dat u wort aengedient, niet naer ons jonge jaeren.353
 
De Rutuler, in stê van 't leger te bewaeren,354
355
Leght nu in zijnen slaep en dronckenschap gesmoort,
 
En ronckt in 't open velt. wy zagen op de poort
tekstkritische noten

280 naer de poort, de naeste aen den zeekant, open leit, een bequame280 281 plaets, om hen te belagen. Hun vier begint hier en daer uit te281-82 282 gaen, en leit vast en smoockt naer de lucht. Indien ghy ons toe- 283 laet onze fortuin te verzoecken, wel haest zult ghy Eneas, die283283-84 284 naer Pallas muren op ontboden is, met buit uit de vreesselijcke284 285 neerlage hier zien aenkomen: en zoo wy henegaen, het padt zal 286 ons niet missen, die zommige dagen achter een op de jaght, en286-87 287 uit een doncker dal, de toppen der stadt zagen rijzen, en weten 288 hoe de stroom loopt. Toen sprack de bedaeghde Alethes, rijp van+288288-89 289 oordeel: o vaderlijke Goden, onder welcker goddelijcke beschut- 290 tinge Troje staet, ghy hebt noch niet voor de Trojanen gansche- 291 lijck te verdelgen; dewijl ghy ons zulcke moedige jongelingen, 292 en zoo rustige harten by zet. Zoo sprekende viel hy hun beide292 293 om den hals, en druckte hunne hant, en de tranen borsten hem 294 ten oogen uit, en biggelden langs zijne kaken. Mannen, hoe kan 295 ick u naer uwe waerdy betalen, voor zoo stout een stuck? Eerst295 296 zullen de Goden en uwe daden u zeer treffelijck beloonen: de+296 297 godtvruchtige Eneas zal het niet onvergolden laten, en Askaen 298 volwassen zijnde, nimmermeer uw groote verdienste vergeten. Ja298 299 ick [zoo vervangt Askaen dit] wiens eenige behoudenis aen vaders+299 300 wederkomst hangt, neeme, o Nisus, de groote Huisgoden, en As-300-1 301 sarakus Haertgodt, en het Heilighdom van de grijze Vesta tot 302 getuigen, en zweere by mijn trouw, wat geluck my oock toevalle,302-3

 
Den tweesprongk van den wegh, die, naer den zeekant open,
 
Zich stêwaert streckt, een plaets, waerlangs, zy onderkropen,358
 
Men hun belaegen kan. hun vier gaet hier en daer356-59
360
Vast uit, en smoockt om hoogh. indienwe op ons gevaer360
 
Met uwe gunste nu een kans bestaen te waegen,361
 
Gy zult Eneas haest, die nu door velt en haegen362
 
Naer Pallas muuren is ontboden, met zijn' roof
 
En groote neêrlaegh zien aenstreven hier ten hoof.363-64
365
Indienwe heenegaen het padt zal ons niet faelen,
 
Die dagen achter een uit jaegen, onder 't dwaelen,
 
Uit zeker doncker dal, de torens in 't verschiet
 
Verryzen zagen, en den loop van dezen vliet
 
Wel kennen. hierop sprack Alethes, de bedaeghde,
370
En rijp van brein: ô Goôn der vadren, wien 't behaeghde
 
Het volck van Troje, en 't bloet van 't vaderlijck geslacht,
 
Dat u vereerde, te beschutten door uw maght;
 
Nu hebtge noch niet voor de Frygiaensche zielen
 
Geheel ten uiterste te dempen, te vernielen;374
375
Dewijl gy ons voorziet met zulck een dappre jeught,
 
En rustige gemoên, begaeft met eere, en deught.376
 
Zoo spreeckt hy, valtze bey, met hartelijck verlangen,377
 
Om hunnen hals, en druckt hun handen: en zijn wangen
 
Zien nat van traenen, die hy uitstort overbly:
380
O mannen, kan ick u met recht naer uw waerdy
 
Voor zulck een heldenstuck met prijs en eere kroonen.
 
De Goden zullen eerst uw daeden treflijck loonen.382
 
Godtvruchte Eneas zal hier niet ondanckbaer staen,
 
En uw verdienst, zoo groot, wort namaels van Askaen,
385
Als hy volwassen is, verwaerloost noch vergeeten.385
 
Ick, [zoo vervangt Askaen zijn rede,] hier gezeten,
 
En wiens behoudenis aen vaders weêrkomst hangt,
 
Beroepme, ô Nisus, nu op al wat eer ontfangt,388
 
Neem groote Huisgoôn, en den Haertgodt van den vader
390
En vorst Assarakus tot tuigen, en te gader
 
Het heilighdom van Veste, en zweere met ontzagh
 
By mijne trou, wat heil my oock gebeuren magh,

303 dat is voor u ten beste: vordert slechts vader te rugh, levert hem303 304 voor mijn oogen: komt hy weder, zoo zijn wy buiten zwaricheit. 305 Ick zal u schencken een paer zilvere bekers, met groot werck305-6 306 gedreven, die vader in 't veroveren van Arisba kreegh; een paer 307 drievoeten, en twee groote baren gouts; noch een overoude307 308 schael, van de Sidonische Dido gekomen. Maer winnen wy eens308 309 Italie, krijgen den scepter in de vuist, en loten om den buit; ghy 310 zaeght hoe Turnus te paerde en gewapent opgezeten, van gout310-11 311 flickerde. Ick zal, o Nisus, dien eigen zelven beuckelaer en roode 312 pluimaedje van het lot voor u uitzonderen, gelijck ghy alreede312312-13 313 verdient. Behalve dit zal mijn vader u zes paer uitgeleze joffers,313 314 schoon van leest, vereeren, en zijne gevangens, met alle hun uit-314 315 rusting, en boven dit al Koningk Latinus landeryen. Maer o eer-315 316 waerde knaep, wiens jaren de mijne niet veel ontloopen, ick 317 omhels u nu met al mijn hart, en houde u voor mijnen megenoot317 318 in alle mijn fortuin. Ick zal in oorloge, of in vrede geenen staet 319 nochte eere zoecken, zonder u: ick zal in raet en daet my meest 320 op u verlaten. Hier op antwoorde Euryalus aldus: of de kans ons+ 321 mede of tegen loope, te geenen tijde zal ick hem in zulcke vrome321-22 322 stucken bezwijcken: doch boven al uw beloften bidde ick noch322-23 323 om eene. Ick heb een moeder, van Priams out geslacht, die my 324 in ellende natreckende, nochte van Iliums landouwe, nochte324 325 Acestes Koningklijcke vesten te rugge kon gehouden worden:325

 
Dat 's u geschoncken. ga en hael, naer uw vermogen,392-93
 
Mijn' vader herrewaert, en breng hem voor mijne oogen.393-94
395
Indien hy keer', zoo zijn wy veiligh voor gevaer.
 
Ick zal u schencken een paer zilvre bekers, zwaer
 
Van 't fijnste zilver, met groot werck vol kunst gedreven,
 
Die, toen Arisbe zich in 't endt most overgeven,
 
Mijn vader kreegh, noch twee dryvoeten, tot een prael,399
400
Twee groote baren gouts, eene overoude schael,400
 
Van Sidons koningin gekomen onder 't minnen.401
 
Maer komen wy in 't ende Italie eens te winnen,
 
En krijgen door het zwaert den scepter in de hant,
 
En loten om den buit: gy zaegt nu hoe parmant404
405
Vorst Turnus, trots te paert, en moedigh op zijn wapen,405
 
Met gout braveert. ick zal, ô Nisus, eer der knaepen,
 
Dien zelven beuckelaer, die zelve roode pluim
 
Uitzondren buiten 't lot voor u, gelijck gy ruim
 
En rijckelijck verdient. behalve die geschencken
410
Zal vader u met zes paer jofferen gedencken,410
 
De bloem van 't gansche hof, en overschoon van leest,411
 
En zijn gevangenen, en wat voor schat en geest
 
Aen hunne uitrusting hangt, waerme zy gingen stryen,412-13
 
En tot een toegifte al Latinus landeryen.
415
Maer ô eerwaerde knaep, wiens jaeren mijnen tijt415
 
Niet veel ontloopen, ick omhelze u heel verblijt
 
Uit al mijn harte, en houde u, onder zoo veel grooten,
 
In alle mijn fortuin, voor een' van mijn genooten.
 
Ick zal voortaen in vrede en ooreloge nu
420
Naer eer noch staeten staen, noch zege zonder u.420
 
Ick zal in raet en daet my meest op u verlaeten.
 
Toen antwoorde Euryael: het zy de kans wil baeten,422
 
Of tegenloopen, 'k zal in zulcke dapperheên
 
Hem niet bezwijcken: doch ick bidde slechts om een423-24
425
Belofte, boven al uw onverdient beloven:425
 
Ick hebbe een moeder, noch een telgh uit Priams hoven,
 
En overouden stam, die, in elende my
 
Natreckende, geensins door Trojes heerschappy,428
 
Noch door Acestes stadt en koningklijcke veste
430
Met kracht te houden was: dees laet ick hier ten leste,430

326 deze verlaet ick nu zonder afscheit te nemen; zonder datze beseffe326-27 327 wat gevaer hier aen vast zy of niet: de nacht en ghy kunnen 328 getuigen, dat ick mijn moeders tranen niet zou mogen zien: maer328 329 ick bidde u, troost d'arme vrouw, en kom de verlate te hulp. 330 Magh ick my hier in op u verlaten; zoo veel te stouter zal ick 331 tegens allerley geval aengaen. De Dardanen, in hun gemoedt331 332 getroffen, mosten hun tranen laten, boven al de schoone Julus, 333 wien het hart van genegenheit tot zijnen vader overliep. Toen333 334 sprack hy aldus: ick beloof u al wat uwe treffelijcke aenslagen wel334 335 verdienen; want ick zalze voor mijn eige moeder houden, en hier 336 zal niet aen ontbreken dan de naem van Kreüze: en zy, die336 337 zulck eenen zoon ter weerelt broght, wil geen geringe gunst337 338 genieten, hoe dit stuck oock uitvalle. Ick zweer u by dit hooft, 339 waer by mijn vader plagh te zweeren, het geen ick u beloof, zoo339 340 d'aenslagh quame te gelucken, dat zelve zal uwe moeder en uwen 341 geslachte evenwel geworden. Zoo spreeckt hy al schreiende,+341 342 neemt voort van zijne zijde den gulden degen, met een yvoire 343 scheede, zeer kunstigh van den Gnossischen Lykaon gewrocht,343 344 en hy vereert hem dit geweer. Mnestheus schenckt Nisus een 345 ruigh leeuwsvel: de getrouwe Alethes verwisselt zijnen helm met 346 hem. Terstont tredenze gewapent hene, nagevolght tot aen de+ 347 poort toe, met geluckwenschen van alle voorbarighste ouden en347 348 jongelingen; en de schoone Julus, hebbende voor zijne jaren een348-49 349 mannelijcke achterdocht, en een hart in 't lijf, belaste hun vele 350 dingen zijnen vader over te dragen; maer hy sprack slechts in350-51 351 den wint en vruchteloos. Zy gingen uit, geraeckten over de graf-+ 352 ten, en trocken by doncker nacht naer 's vyants leger toe, om voor352352-53 353 hunne doot menigh man van kant te helpen. Zy zien overal vele

 
Oock zonder afscheit, eer zy eens beseft en ziet
 
Wat noot en lijfsgevaer dees aenslagh baert, of niet.
 
De nacht en gy, is 't noot, kunt tuigen en vermaenen,433
 
Dat ick geensins kan zien mijn moeders rou, en traenen:
435
Dies bidde ick troost de droeve en arme weduvrou,
 
En komt haere eenzaemheit te hulpe in druck en rou:
 
Zoo veel te stouter zal ick alle rampen tarten,
 
En allerley geval. de Frygiaensche harten
 
Getroffen, stonden met de traenen in 't gezicht,438-39
440
Oock schoone Iülus zelf, wiens hart, hier door gesticht,440
 
Van treck tot vaders gunst geheel scheen t' overloopen.441
 
Toen sprack hy: ick belove u alles wat gy hoopen
 
En wenschen zoudt, en wat u dappere aenslagh rijck
 
Verdient: ick houze oock voor mijn moeder, en gelijck
445
Kreüze, [alleen haer naem verschilt,] in eere en waerde:
 
En zy, die zulck een' zoon ter weerelt broght, en baerde,
 
Geniet geen kleine gunst tot haeren lesten dagh.
 
Ick zweere u by mijn hooft, waer by mijn vader plagh
 
Te zweeren, al het geene ick u beloof voor allen,449
450
Zoo d'aenslagh deze reis geluckigh uit wil vallen,
 
Dat erft uw moeder en uwe erven op een ry.451
 
Zoo spreeckt hy schreiende, neemt voort van zijne zy
 
Den gulden degen en de scheede van yvooren,453
 
Zelf van Lykaon, in 't Kretenzer rijck geboren,
455
Heel geestigh uitgewrocht, en schenckt hem dit geweer:455
 
Helt Mnestheus schenckt hem een ruigh leeusvel tot zijne eer.456
 
Getrouwe Alethes ruilt zijn' helm met dezen vroomen.457
 
Zy treên gewapent met den krijghsraet heen, en komen
 
Tot by de hooge poort, geleit van out en jongk.
460
Men wenschtze heil en spoet. de schoone Iülus blonck
 
Van manbaere achterdocht, voor zijnen tijt en oude,461
 
En toonde zijnen moedt. hy sprack hen, en betroude
 
Hun veele zaecken aen den vader, dien hy mint,
 
Te melden, doch vergeefs: die last verdween in wint.
465
Zy gingen t'zamen uit, geraeckten over grachten,
 
En trocken in der nacht by doncker naer de wachten
 
Van 's vyants leger toe, om voor hun einde noch
 
Veel vyanden om hals te brengen door bedrogh.468

354 soldaten droncken in het gras leggen slaepen, en wagens op den354-55 355 waterkant staen, en te gelijck wapens, en wijnvaten, en mannen 356 tusschen garreelen en raders leggen. Hyrtakus zoon spreeckt eerst+ 357 aldus: Euryalus, de gelegenheit zelf noodight ons nu om wat stouts 358 te bestaen. Derwaert op leit de wegh: sla ga, en zie van verre358-59 359 toe, dat niemant ons van achter opkome. Ick zal hier onder hou- 360 wen, en u genoegh ruimbaen maken. Zoo spreeckt hy, zwijght360-61 361 kort stil, en rant te gelijck met zijnen degen den trotsen Rham-+ 362 netes aen, die by geval op tapijt en zijn hooge veltkoets leggende,362 363 zoo vast sliep dat hy ronckte, en t'effens Koningk en wichelaer,363 364 by Koningk Turnus zeer gezien was; doch kon door zijn wichelery 365 dien slagh niet van zijnen hals afkeeren. Hy versloegh drie dienaers,+ +365 366 die by geval onder de wapens neffens hem lagen; en Remus schilt-366 367 knaep, en den wagenaer zelf, onder de paerden betrapt; en hieuw367 368 hun met den degen den hals af, terwijlze vol vaecks, het hooft368 369 lieten hangen: toen streeck hy den meester zelf den kop af, en369 370 liet den romp achter hem bloet uitrispen; gront en matras dreven370 371 in het zwarte en laeuwe bloet: oock sneuvelden Tamyrus, en371 372 Lamus, en Serraen, een jongelingk, die schoon van aengezicht, 373 en smoordroncken van wijn, daer lagh zoo langk als hy was, en 374 spade in den nacht bleef zitten spelen: geluckigh waer de jonge-374 375 lingk geweest, had hy al den nacht blijven spelen, en het tot den 376 dagh toe uitgehardt. Gelijck een nuchtere leeuw, van razenden+376 377 honger aengeprickelt, den vollen schaepsstal overendt zet, en het 378 tangere vee, dat stom van schrick is, vast bijt en sleept en sleurt,378 379 en met zijnen bloetdorstigen muil brult; zoo paste Euryalus te379379-80

 
Zy zien 'er overal veel krijghsvolck, vol en droncken,
470
En hoorenze, in het gras gestreckt, onachtzaem roncken.470
 
Zy zien de wagens staen op velt en waterkant,
 
De wapens, vaten wijns, en mannen, in het zant,
 
En tusschen raders en garreelen, nederleggen.
 
Dat moedight Nisus dit aen Euryael te zeggen:474
475
Gelegenheit en tijt vermaenen nu ons tween
 
Wat dappers aen te gaen: de wegh leght derwaert heen.476
 
Sla ga van verr': magh ick van achter slechts betrouwen
 
Dat my geen vyant volghe; ick zal hier onder houwen,
 
En baenen u den wegh. zoo spreeckt hy, zwijght heel kort,
480
Rant voort Ramnethes aen, den trotsaert, die gestort480
 
En bij geval gestreckt op zijne velttapijten,481
 
En hooge veltkoets, niet ontziet den nacht te slijten482
 
Met slaepen dat hy ronckt; een koning, groot van maght,
 
En teffens wichelaer, by Turnus hoogh geacht,
485
Doch kon door wichlen 't zwaert van zijnen hals niet keeren.
 
Hy velt dry dienaers, die des konings stoet vermeeren,486
 
En rusten onder tuigh, geweer en harrenas,
 
Oock Remus schiltknaep en koetsier, zoo lang hy was,488
 
Hier onder 't paert betrapt. hy hieuze met den degen
490
Den hals af, die, vol vaecks, en slaeprigh neêrgezegen,
 
Hun hoofden lieten slap neêrhangen, tot hun straf.491
 
Toen streeck hy zelf den heer het hangend hooft oock af,
 
Wiens romp het zwarte bloet uitrispte en heen liet loopen,
 
Dat d'aerde en zijn matras in 't laeuwe bloet verzopen.
495
Oock sneuvelt'er Tamier, en Lamus, en Serraen,
 
Een jongelingk, die schoon van aenzicht, overlaên
 
En droncken van den wijn, en slap, zijn leên liet streelen,497
 
Hier lagh zoo lang hy was, en spa by nacht bleef speelen.
 
Geluckigh waer de knaep had hy den ganschen nacht,
500
Tot in den morgenstont, met speelen doorgebraght.
 
Gelijck een nuchtre leeu, van hongersnoot geprickelt,
 
Zich dol en razende in den vollen schaepsstal wickelt,502
 
En zet dien overende, en bijt, en sleept, en sleurt
 
Het zachte vee, dat stom van schrick en vreeze treurt,504
505
Terwijl de moortmuil brult, bloetdorstigh en bloetgierigh;

380 raecken, die verhit en razende, midden onder den hoop, veel+380380-81 381 volcks van geen aenzien op den hals komt, en Fadus, en Hebesus, 382 en Rhetus, en Abaris, nergens van wetende; Rhetus, die wacker382 383 zijnde, al dien handel aenzagh, maer uit vreeze achter eenen383 384 grooten berckemeier schuilende, in 't oprijzen, van dicht by, het384 385 gansche lemmer, en den dootsteeck recht in de borst kreegh, 386 zoo dat hy stervende zijn purpere ziel uitbraeckte, en wijn en386 387 bloet onder een gemengelt overgaf. Hy voer ter sluick in zijn387-88 388 hitte voort, en quam nu Messapus spitsbroederen by, daer het 389 vier endelijck begost uit te gaen, en hy de paerden, naer de manier389 390 vast gebonden, gras zagh eten; wanneer Nisus in het kort (want+390390-92 391 hy merckte dat zijn bloetdorstigheit en wraeckgierigheit te hoogh 392 liepen) aldus sprack: laet ons ophouden, want de dagh komt op, 393 en ons verraden: men heeft zich genoegh gewroken, en door den 394 vyant hene den wegh gebaent. Zy laten menigh krijghsmans 395 geweer en wapen van louter zilver leggen, en te gelijck bekers 396 en schoone tapijten. Euryalus nam Rhamnetes paerdebehangsel,396 397 en den riem met goude doppen beslagen, eertijts den Tibur-397 398 tijnschen Remules tot een schenckaedje toegezonden, van den 399 overrijcken Cedikus, om t'zijnen huize te noodigen den afwezen-399 400 den gast, die stervende dit zijnen neve besprack; na wiens over-400 401 lijden de Rutulers in den oorloogh dien buit streken. Euryalus401 402 nam dit, en lade het, tot zijn ongeluck, op zijn stercke schouders: 403 daer na zette hy Messapus helm met de brave pluimaedje op zijn+403 404 hooft: Aldus, ten veltleger uitstrijckende, zagenze naar een goet404 405 henekomen.

 
Zoo past Euryalus te raecken, dol en vierigh,506
 
In 't midden van den hoop, en komt'er menigh fel
 
Die van geen aenzien is, op 't lijf gezwint en snel,
 
Hebesus, Abaris, en Retus, Fadus mede,
510
Onweetende in den slaep verrascht met punt en snede,510
 
Behalve Retus, die den moort, noch wacker, zagh,
 
Maer angstigh achter 't hol des berckemeiers lagh512
 
En doock, en, toen hy rees, van 't lemmer wert doorregen,
 
En recht in zijne borst den dootsteeck heeft gekregen,
515
Zoo dat al stervende hy zijne purpre ziel
 
Met wijn en bloet uitbraeckte, en doot ter aerde viel.
 
Hy voer ter sluick al voort te vierigh op hen allen,
 
En quam de spitsbroêrs van Messapus aengevallen,
 
Daer endelijck het vier begon heel uit te gaen,
520
En hy de paerden noch, naer 's ruiters wijzen, aen520
 
Den teugel en den toom gebonden, gras zagh eeten;
 
Als Nisus [want hy zagh hoe Euryael, gebeeten522
 
Van wraecke, en al te heet in 't storten van dit bloet,
 
Vervoert wiert,] hem in 't kort dit voerde te gemoet:524
525
Nu toom u wraeck: de dagh komt op, en ons verraeden.
 
Al wraecks genoegh: men heeft door 's vyants bloet de paden
 
Geveilight. zy aen 't vliên, en laeten krijghsgeweer,527
 
En zilvre wapens, en tapijt, en schael, en meer
 
Geweeren in den loop: en Euryael aenvaerde529
530
Het paertsbehangsel van Ramnethes, groot van waerde,
 
En ook den wapenriem, met doppen, fijn van gout
 
Beslagen, eertijts aen heer Remulus betrout,532
 
En toegezonden naer 't gebiet der Tiburtynen,
 
Van rijcken Cedikus, tot een geschenck, om t'zijnen
535
Palaize dus te noôn den uitgereisden gast,535
 
Die dit zijn' neef besprack, in stervens noot en last,
 
Waerna de Rutuliers al dees cieraeden kregen,
 
En wonnen door de maght van hunnen blancken degen.
 
Euryal lade dit, doch tot zijn eige scha,
540
Op zijnen stercken neck, en schouder, zette dra
 
Messapus gulden helm, met pluimen trots besteecken,541
 
Vol moedts op 't hooft: en, dus ten leger uitgestreecken,542
 
Ziet ieder het gevaer t'ontslippen, eer 't hem gelt.543
tekstkritische noten

406 Terwijl d'overige keurbende uitgerust te velde lagh en toefde,+406-9 407 gingk de vooruitgestuurde ruitery, onder Volscens, haren Rit- 408 meester, driehondert sterck, alle met schilden voorzien, uit Latinus 409 stadt, om Koningk Turnus antwoort over te brengen. Zy genaeck- 410 ten het leger, en waren alreede dicht onder den wal, wanneerze 411 van verre deze twee ter slincke hant zagen inslaen; en de helm 412 Euryalus, in de schemeringe van den nacht, onvoorziens verriet,412 413 overmits de stralen recht in hunne oogen flickerden. Dat is niet413-14 414 mis gekeken, riep Volscens uit den hoop: staet vast, mannen: 415 wat jaeght u hier? wat zijt ghy voor soldaten? of waer leit de wegh?415 416 Zy antwoorden niet, maer vlughten boschwaert in, en zoecken 417 heul aen de schaduwe. De ruiters bezetten de bekende toepaden,+417 418 en omcingelen alle toegangen van wederzijde met wacht. Daer418 419 stont een groot bosch, ruigh van doorne neggen en dicht van419419-20 420 bruine eeckelboomen; hier en daer liep een spoor langs verborge420-21 421 voetpaden. De donckerheit der tacken en last des roofs belem-421 422 meren Euryalus, en de vrees verbystert hem, in 't nasporen der422 423 wegen. Nisus gaet zijnen gangk, en was alree, zonder omzien,+423 424 's vyants handen ontglipt, en by 't Albaensche meir, sedert naer 425 Alba genoemt, gekomen, daer nu Koningk Latinus hooge stallin-425 426 gen stonden. Toen hy staen bleef, en te spade naer zijnen achter- 427 gebleven vrient omzagh, kermde hy: ongeluckige Euryalus, waer+427

 
Terwijl het ovrigh deel der keurebende in 't velt
545
Lagh uitgerust, en voor de sterckte hier verbeide,545
 
Gingk d'andre ruitery, die onder het geleide546
 
Van Volscens was gestuurt, dryhondert sterck geschat,
 
Met schilden gestoffeert, uit vorst Latinus stadt,548
 
Om koningk Turnus zelf het antwoort t'openbaeren.549
550
Zy naecken ree de wal, het heir en d'oorloghsschaeren,550
 
Wanneerze juist dees twee van verr' ter slincke zy
 
Zien inslaen, daer de helm, in 't oogh der ruitery',
 
By 't scheemren Euryael verriet door 't wederflickeren,553
 
Als zy dien op zijn hooft zien schitteren, en blickeren.
555
Dat is niet misgezien, riep Volscens: staet, blijft staen.
 
Staet vast: gy mannen, staet: wat jaeght u herwaert aen?556
 
Waerheene? spreeckt: staet vast. wat zijtge voor gezellen?
 
Zeght op: waer leght uw padt? zy zwijgen stil, en snellen,
 
Antwoorden niet een woort, maer vlieden boschwaert aen,
560
En zoecken troost en heul aen schaduwrijcke paên.
 
De ruiters sluiten al de wegen, die zy kennen,561
 
Omringen streeck en spoor met wacht, in 't ommerennen562
 
Te paert, van wederzijde. een vreeslijck bosch, geplant563
 
Heel ruigh van haegedoorne en dicht aen elcken kant563-64
565
Van eick en schaduwe, laet nergens 't oogh een open,565
 
Daer donckre voetpaên hier en ginder heeneloopen.
 
De donckerheit van 't loof, de last van zijnen buit
 
Belemren Euryael. de vrees en nadocht stuit,568
 
Verbystert hem op 't spoor, in 't spooren naer de wegen:
570
Maer Nisus gaet zijn' gangk, ontglipt zijn vyants degen,
 
Oock zonder om te zien naer zijnen vrient, heel veer,571
 
En raeckt al ylende tot by 't Albaensche meer,
 
Dat sedert zijnen naem naer Alba heeft gekregen,
 
Daer vorst Latinus stal zoo hoogh staet opgestegen.
575
Toen hiel hy stant, en zagh te spade met verdriet
 
Te rug naer Nisus, dien hy treurigh achterliet.
 
Hy kermde: och, Euryael, rampzalige, in wat straeten577
tekstkritische noten

428 liet ick u? of waer langs volgh ick u? Hy loopt weder al de ver-428428-29 429 bysterde baen van het bedrieghelijcke bosch langs, slaet te rugge 430 al zijn voorgaende voetstappen gade, en dwaelt door d'eenzame+430 431 heggen. Hy hoort paerden, hy hoort gerucht, en tekens, dat hy431431-32 432 gevolgt wort, en het verwijlt ondertusschen niet lang, of hem432 433 komt een geroep ter ooren: en hy ziet Euryalus alree, door de433-35 434 verbystertheit der plaetse en 't gerucht, dat schielijck by nacht 435 opstack, in 's vyants handen vervallen, en voortgesleurt, te ver-+ 436 geefs poogen om hun t'ontworstelen. Wat zal Nisus doen? met436 437 wat gewelt, met welck geweer durf hy den jongelingk ontzetten?437 438 zal hy zich midden onder den vyant begeven, en hun in den mont 439 loopen, om eerlijck in 't velt te sterven? Hy zet zich haestigh met+439 440 den schicht schrap, om toe te worpen, en om hoogh de Maen 441 aenziende, bidt aldus: o Godin, dochter van Latone, eere der441 442 starren, en schutsvrouw der bosschen, kom ons in onze zwari- 443 cheit genadigh te hulpe. Indien mijn vader Hyrtakus oit mijnent443-44 444 halve uwe altaren begiftighde; indien ickze met eenigh wiltvangk 445 vereerde, of het wilt aen de roos van uw kerckgewelf ophing, of445 446 boven aen 't gewijde dack haeckte: gedoogh dat ick dezen troep446 447 magh verstrojen, en bestier mijnen schicht door de lucht. Zoo447 448 sprack hij, en schoot het yzeren punt met al zijne maght, dies de+448 449 speer by nacht door de donkere lucht vloogh, datze snorde, leder 450 en hout van Sulmos schilt kliefde, daerze in stucken brack, hem450 451 voort in het ingewant trof, dat hy kout wiert, een warme beeck451 452 ter borst uitbraeckte, en hickte en snickte, dat de darmen schud- 453 den. Zy zien rontom, maer ziet de zelve schutter schiet noch feller

 
Verliet ick u? waer vinde ick u, die nu verlaeten
 
In last zijt? en hy loopt verbijstert langs de baen
580
Van dit bedrieghlijck bosch, en slaet in 't heenegaen
 
Zijne eerste stappen gade, en dwaelt door dootsche heggen,
 
Hoort paerden, hoort gerucht, en tekens, die hem zeggen582
 
Dat hy gevolleght wort, en dit verwijlt niet lang,
 
Of hem komt een geroep ter ooren, droef en bang,
585
En ziet Euryalus, verbystert door de wegen,585
 
En 't oorloghsboschgerucht, by duister opgesteegen,
 
Verbaest en onvoorziens in 's vyants hant beknelt,587
 
Gesleept, en voortgesleurt, en poogen met gewelt588
 
Vergeefs t'ontworstelen. wat staet'er te bedrijven589
590
Voor Nisus? met wat maght zal hy den jonglingk stijven?590
 
Met welcke wapenen ontzetten in der noot?
 
Zal hy zich midden in den vyant, en de doot
 
Begeven, en van zelf in 's vyants degen loopen,593
 
En eerlijck dit verlies met zijnen hals bekoopen?594
595
Hy zet zich haestigh schrap met zijnen scherpen schicht,
 
Om toe te worpen, en, aenschouwende het licht
 
Der maene om hoogh, verheft zijn stem aldus ten troone
 
Des hemels: ô Godin, ô dochter van Latone,
 
O eer der starren, en beschutsvrou van het woudt,
600
Verleen ons in den noot de hulp, u toebetrout.600
 
Heeft vader Hyrtakus uw outer oit met giften
 
Om mijnent wil vereert: indien ick 't door mijn driften602
 
Met wiltbraet oit vereerde, of iet van 't geene ick ving
 
Zoo danckbaer aen het slot des kerckgewelfzels hing,604
605
Of haeckte aen 't heiligh dack; vergun dat ick rechtschapen605
 
Dien oorloghstroep verstroie en voorjaeg' met mijn wapen.606
 
Bestier bestier mijn speer, en drijfze door de lucht.
 
Zoo sprack hy, schoot het punt van yzer met der vlught608
 
Uit al zijn maght. de speer, toen zulck een kracht haer porde,
610
Doorklooft de donckre lucht zoo vreeslijck, datze snorde
 
Door hout en leder van heer Sulmoos borstrondas;611
 
Daer brackze in stucken, trof hem 't ingewant, die ras,
 
Nu bleeck en koudt, een beeck van warrem bloet uitbraeckte
 
Ter borst uit, hickte, en snickte, als 't harde borstbeen kraeckte,614
615
Hy al zijn darmen schud. zy zien rondom door 't licht.615
 
De zelve schutter schiet noch eenen andren schicht
tekstkritische noten

454 eenen anderen schicht van zijn oortip af. Terwijlze vast sidderen,454 455 vlieght de speer Tagus van wederzijde door den slaep van 't hooft,455 456 dat het kraeckt, en het punt al laeuw in zijn doorschoten brein456 457 hangen blijft. De forsse Volscens raest, en ziet den schutter ner-+457 458 gens, nochte weet niet tegens wien hy in zijn hitte zal aengaen.458 459 Ghy zultze evenwel, zelt hy, my beide met uwen bloede op heeter459-60 460 daet boeten: met een trat hy Euryalus met zijn uitgeruckte kling+460 461 toe: doch Nisus, verschrickt en zinneloos, riep toen, en kon zich461 462 niet langer in het donker verbergen, nochte zoo groot een droef- 463 heit verdragen: raeck my, raeck my: hier is de man, die het u dede: 464 o ghy Rutulers, past my met uwen degen te raken: altemael is 't464 465 mijn bedrogh: dees heeft niet misdaen, nochte had het hart, nochte465 466 kon zoo veel: ick neem hemel en starren, hier van bewust, tot466 467 getuigen: zoo zeer beminde hy zijnen al t'ongeluckigen vrient.467 468 Aldus sprack Nisus: maer het zwaert Euryalus met kracht toe-+ 469 gedreven, gingk hem door de ribben, en zijn blancke borst. 470 Euryalus tuimelt doot neder, het bloet loopt over dat schoone 471 lichaem, en het hooft blijft slap op de schouders hangen: gelijck+ 472 een purpere bloem met den ploegh afgesneden, al stervende 473 quijnt; of mankop hals en hooft laet hangen, wanneer het by ge-473 474 val doornat geregent is. Maer Nisus vlieght 'er midden onder, en 475 zoeckt alleen Volscens onder al den hoop: op Volscens alleen 476 heeft hy 't geladen. De vyanden omcingelen, keeren en houden476

 
Veel feller van zijn oor. terwijlze hier vast beven,617
 
Wort Tagus oock een speer met volle maght gedreven
 
Van wederzijde door den weecken slaep van 't hooft,
620
Dat kraeckt, en 't punt blijft laeu, nu van zijn maght berooft,620
 
In zijn doorschoten brein gehecht ter neder hangen.
 
De forsse Volscens raest, en weet niet aen te vangen622
 
In zijn verbolgenheit, dewijl hy nergens niet623
 
Den schutter van den schicht noch zijnen schuilhoeck ziet.
625
Gy zult my evenwel, zeght hy, die beide moeten,
 
Terstont op staenden voet, met uwen bloede boeten,
 
En treet in 't spreecken met zijn uitgetrocken stael,
 
Om zich te wreecken, heel vergramt naer Euryael:
 
Maer Nisus zinneloos, en angstigh voor dit tergen
630
Der wraecke, kon zich toen niet langer hier verbergen629-30
 
In 't doncker, noch zijn' vrient aenschouwen in dien last,631
 
En riep: raeckt my: raeckt my: ick ben de man, de gast,
 
Die u dit heeft gekuischt. wilt hier uw gramschap staecken.633
 
O Rutuliers, past my met uw geweer te raecken.
635
Dit's enckel mijn bedrogh: dees heeft u niet misdaên,
 
Noch had het hart, noch kon noch dorst dit stuck bestaen.
 
'k Neem hemel en gestarnt, hier van bewust, tot tuigen.
 
Zoo zeer beminde hy dien vrient [om hen te buigen,]638
 
Dien ongeluckigen. aldus riep Nisus: maer
640
De degen, Euryael met kracht en al te zwaer
 
Dus toegedreven, drong door vleesch en ribben heenen,
 
En door zijn blancke borst. hy tuimelt, zonder steenen,
 
Ter aerde hartsteeck doot, en 't jeugdigh bloet loopt stijf643
 
Ter dootwonde uit, en verft dat overschoone lijf.644
645
Het hooft hangt op de zy ter schouder af beneden,645
 
Gelijck een purpre bloem, van 't kouter afgesneden,
 
Vast quijnt, en heenesterft: of mankop met zijn zaet,647
 
Doornat beregent, hooft en hals neêrhangen laet.
 
Maer Nisus vlieght, vol toorne en wraeck, hier midden onder,
650
En, onder al den hoop, zoeckt Volscens in 't byzonder:
 
Op Volscens is 't gemunt, op hem en anders geen.
 
De vyanden rondom omringen hem alleen,652
tekstkritische noten

477 hem tegen ter wederzijde: hy dringt daerom niet flaeuwer tegens+477 478 hen in, en schermt om en wederom met den schitterenden degen,478 479 tot dat hy den roependen Rutuler recht in zijn troni hieuw, en479 480 al stervende zijnen vyant het leven nam. Toen smeet hy zich, met 481 zijn doorsteken lichaem, op zijnen dooden vrient, en storf ende- 482 lijck daer een geruste doot.482

483 O geluckigh paer, indien mijne vaerzen iet vermogen, geen+ 484 tijt zal de volgende eeuwe van uw gedachtenisse berooven, zoo484 485 lang Eneas huis d'onbeweeghlijcke steenrots van het Kapitool485 486 bewoone, en de Roomsche vader het Rijck bezitte. De zeeg-486 487 haftige Rutulers streecken dien roof en buit, en droegen den487 488 dooden Volscens al schreiende in het leger, daer geen minder 489 rouw was, toen men Rhamnetes doot vont leggen, en met een 490 zoo vele van de braefsten, en Serraen, en Numa, met eenen torn490 491 om hals gebroght. Hier vernam men den geweldigen toeloop491 492 naer de dooden en gequetsten, ter stede daer de moort noch 493 versch gebeurt, en het noch laeuw was van 't bloet, dat gelijck 494 volle beecken schuimde. Zy kennen stracks dien roof, en Messapus494 495 blinckenden helm, en het paerdebehangsel met den hals gehaelt.495

496 En Aurore, uit Tithons saffrane ledekant opgerezen, bespreide+496-97 497 alree het aerdtrijck met verschen glans; de zon bescheen en ver- 498 lichte alree het velt, wanneer Turnus zelf al gewapent het harnas498 499 aenschoot, elck de zijnen ten storm aenporde, en zy hunne gram-499 500 schap door allerhande geruchten wetten, ja Euryalus en Nisus+500 501 hoofden, een jammerlijck schouspel! om hoogh op spietsen

 
Behindren hem met kracht en moedt, aen alle zijden.
 
Hy dringt niet flaeuwer in met schermen, steecken, snijden,
655
En schittert met zijn zwaert, tot dat hy op een nieu
 
Den Rutuler, die schreeude, in zijne troni hieu,
 
En hem zelf stervende, beroofde van zijn leven.
 
Toen smeet hy zich, van liefde en vroomheit aengedreven,658
 
Met zijn doorsteecken lijf op zijnen dooden vrient,
660
En storf gerust op hem, die zulck een trou verdient.
 
Geluckigh paer, indien mijn vaerzen iet vermogen,
 
Geen tijt zal d'eeuwen, die noch komen aengevlogen,
 
Van uw gedachtenis berooven, alzoo lang
 
Eneas afkomste, en wat aen zijn telgen hang,664
665
De vaste steenrots van het Kapitool bewoone,
 
De Roomsche vader 't rijck bezitte in zijnen troone.
 
De rot der Rutulen gingk triomfeerend heen,667
 
En streeck dien rijcken buit. men droegh met luid gesteen
 
Den dooden Volscens in het leger, daer het schreien
670
Niet minder was, als zy Ramnethes lijck geleien,
 
En doot zien leggen, en met eenen menigh helt,670-71
 
En Numa, en Serraen, met eenen torn gevelt.672
 
Hier kon men allereerst den grooten toeloop kijcken
 
Naer dootgewonden, en naer droeve en doode lijcken,
675
Ter stede, daer de moort noch versch gevallen bleeck,675
 
En 't laeuwe bloet noch schuimt, gelijck een volle beeck.
 
Zy zien Messapus helm, den rijcken roof met schroomen,677
 
En 't paertbehangzel, op den hals hun afgenomen.678
 
De schoone Aurore, uit haere oranje ledekant,
680
Voor Tithon opgestaen, bespreide alree het lant679-80
 
Met een frisschen glans. de zon bescheen alle erven,
 
En overstraelde alree de velden, en gaf verven
 
Aen alle dingen; als de koning Turnus rees,
 
En trots gewapent al de mannen onderwees,
685
En zijn gewapenden ten aenval quam vermanen,685
 
Een ieder hooft ten storm aenprickelen zijn vaenen,686
 
En wetten haeren haet door allerley gerucht;
 
Het hooft van Euryael en Nisus in de lucht,
 
Een deerlijck schouspel, op hun hooge spiets gesteecken,
tekstkritische noten

502 staecken, en met een groot veltgeschrey volghden. De strijtbare502 503 Eneadijnen hadden ter slincke zijde der muren (want de rechte+ 504 zijde wort van den stroom omcingelt) hun krijgsvolck gestelt, en 505 de breede graften bezet, en stonden bedruckt op de hooge torens;505 506 en zagen stracks d'opgesteke hoofden der jongelingen, hun ellen-506506-7 507 digen al te kenbaer, afgrijsselijck van zwart bloet vloeien. De Faem, 508 een vliegende bodin, snort voort door de verbaesde stadt, om+508 509 dit te bootschappen, en glipt door tot aen d'ooren van Euryalus509 510 moeder. D'ellendige vrouw wort terstont koudt over al haer lijf,510 511 worpt spoel en garen uit der hant, vlieght uit, en huilt deerlijck,511 512 gelijck vrouwen plaghten: zy treckt heur hair uit, en voort zinne-512 513 loos den wal op, onder de bezetting: zy ziet geen soldaten, nochte513-14 514 gevaer, nochte schichten aen: zy klaeght en jammert, dat 'er de514-15 515 lucht van waeght: o Euryalus, zie ick u dus? zijt ghy dat, de rust 516 van mijnen hoogen ouderdom? o wreedaert, kost ghy my alleen 517 laten? moght het uw ellendige moeder niet gebeuren u, in zoo 518 groot een gevaer uitgezonden, voor 't allerjongste noch eens aen518 519 te spreken? Och, ghy light daer, in een onbekent lant, den vogelen 520 en Latijnsche honden ten aze: en ick, uwe moeder, droegh u520-21 521 nochte uw lijck niet uit, of loock uwe oogen; of wiesch uwe won- 522 den, en trock u het dootkleet aen, dat ick nacht en dagh zoo 523 naerstigh uwent halve be-yverde, en trooste mijn oude dagen met523523-24 524 dit werck. Waer bekoom ick uw lijck? of in wat lant zijn nu uwe 525 leden, en gescheurde ledematen, en gereten lichaem te vinden?525 526 O zoon, komt ghy my zoo t'huis? volghde ick u hierom, te water526

690
Wort met geschrey gevolght, verhit om zich te wreecken.690
 
Eneas krijghsraet stelde omtrent de slincke hant
 
Der muuren, [want de stroom omringht den andren kant,]
 
Het volck, bezette alom met maght de breede grachten.
 
Zy staen op torens vast om hoogh bedruckt en wachten,694
695
En zien de hoofden der twee jongelingen voort695
 
Op speeren steecken, vuil besmet, en root van moort,
 
En, van het zwarte bloet geverft, afgrijslijck vloeien.
 
De vlugge Faem terstont, als een postin, aen 't roeien698
 
Met haere vleugelen door dees verbaesde stê,
700
Om dit t'ontdecken. zy glipt voort, en meldt het mê700
 
De lieve moeder van Euryalus, in rouwe.701
 
Een kille kou bevangt de leên der weduvrouwe.
 
Zy worpt haer schietspoel en de draeden uit de hant,
 
Vlieght uit, en huilt bedroeft, en dol, van kant tot kant,704
705
Als vrouwen plaghten, voort de vlechten uitgetogen,705
 
En zinneloos en dol de vesten opgevlogen,
 
Naer stadts bezetting toe. zy ziet geen schichten aen,
 
Soldaeten, noch gevaer. zy jammert, heel belaên,708
 
En kermt zoo droef, dat lucht en velt hier af gewaegen:
710
Och Euryael, mijn kint, hoe zie ick u verslaegen!
 
Zijt gy dat, ô de rust van mijnen ouden dagh!
 
O wreedaert, mostge my alleen in dit geklagh
 
Verlaeten? moght het, och, uw moeder niet gebeuren712-13
 
U, in uw doot gestiert, voor 't jongste te betreuren,
715
Eens aen te spreecken? och, gy leght'er onbekent
 
In uitheemsch lant, gescheurt, gereeten, en geschent,716
 
Latijnsche honden en den vogel tot een spijze,
 
En ick, uw moeder, droegh uw lijck niet, naer de wijze,718
 
Ten huize uit, nochte loock uwe oogen, nu al stijf,
720
Noch wiesch, noch trock u eerst een dootkleet aen het lijf,
 
Het welck ick nacht en dagh beyverde onder 't wercken,
 
Om mijnen ouden dagh met dezen troost te stercken.722
 
Waer vinde ick nu uw lijck? in wat gewest zijn nu
 
Uw lichaem en uw leên, gescheurt gesleurt zoo ruw?
725
Komt gy my nu dus t'huis, ô zoon, ô overmande?725
 
En volghde ick u hierom, te water, en te lande?
tekstkritische noten

527 en te lande? Hebt ghy noch eenigh medoogen, doorschiet my; 528 verschiet alle uw schichten op my: o Rutulers, verdelght my eerst528 529 met den zwaerde: of o groote vader der Goden, ontfarm u, en drijf 530 my, rampzaligh dier, met uwen blixemstrael ter helle; naerdien530 531 ick op geen andere wijze van mijn pijnelijck leven kan scheiden. 532 Dit gekerm treft de harten, en overal gaet een bedruckt gesteen532 533 op: hun krachten, zoo ongekneust ten oorloge, verslappen. Ideus533 534 en Aktor nemen, op het aenmanen van Ilioneus en den bitter534 535 weenenden Julus, haer, die het volck weemoedigh maeckte, en535 536 brengenze tusschen hun armen binnen 's huis.

537 Maer de kopere trompet klonck schrickelijck van verre: daer+537 538 op volght een gekrijsch, dat'er de lucht van weergalmt. De Volscen 539 schieten te gelijck met de schiltpadt toe, en maken reetschap om539 540 de graften te dempen, en den wal om te rucken. Zommigen zoecken540 541 toegangk, om de vesten te beladderen, daerze minst bezet, en de541 542 ringk des volcks gapende, niet zoo dicht van mannen gepropt is.542 543 De Teukren daer tegens, gewoon in den langdurigen krijg de+543-44 544 muren te beschermen, worpen met allerhande slagh van schichten, 545 en stooten met harde kloetstocken van zich: oock rollenze zwaer-545 546 wightige steenen gevaerlijck van boven neder, ofze ergens de546 547 bedeckte slaghorden kosten sloopen: en hoewel d'anderen zich547547-48 548 niet ontzien onder de dicke schiltpadt alles uit te staen, nochtans548 549 zijnze het alreede niet maghtigh: want waer de geweldige storm-549-50

 
Hebt gy medoogen, zoo doorschiet, doorschietme vry:
 
Verschiet, ô Rutuliers, al uw geschut op my.
 
Verdelght my eerst door 't zwaert. ô vader, vooght der Goden,
730
Ontferm u: drijf nu my, d'elendighste en vol nooden,
 
Met uwen blixemstrael ter helle: want mijn hart
 
Kan op geene andre wijs verlaeten 's levens smart.
 
Dit kermen treft elck een, en alle harten weien733
 
In droefheit, onder dit bedruckt en droevigh schreien.
735
Hun krachten, ongekneust in oorlogh, worden slap.
 
De helt Ideüs neemt met hulp van Aktor knap736
 
[Ilioneüs en Iülus, die vast weende,
 
Geboden dit,] dees vrou, die droef en deerlijck steende,
 
En 't volck weemoedigh maeckte, en brengenze op hunn' arm739
740
Ten huize in van de straet, vol droefheit, en gekarm.
 
De kopre stormtrompet klonck schricklijck voor den volcke,
 
Gevolght van veltgeschrey, zoo gruwzaem dat de wolcke742
 
En hemel wedergalmt. de Volscen schieten snel
 
Met hunne schiltpadt toe al teffens, even fel,744
745
En brengen reedschap, om de diepe graft te vullen,745
 
Den muur te sloopen. een gedeelte hoort men brullen,
 
Dat zoeckt een' toegangk, om met brugge en storremleêr747
 
Te steigren op de wal, daer luttel krijghsvolck meer
 
Gereet staet, en de ring der krijghsliên, wijt aen 't gaepen,
750
Min is gesloten van soldaeten, in hun wapen.750
 
De Troischen, lang gewoon de muuren voor te staen,751
 
Aen 't worpen met getuigh en schichten stadigh aen,752
 
En stooten stijf van zich met kloeten, en met stocken.753
 
Zy rollen steenen, zwaer en wightigh, onder 't wrocken
755
Des vyants, van om hoogh met zorghelijck gevaer,754-55755
 
Of zy het stormdack en zijne orden, hier of daer,756
 
Waer zy bedeckt is, dus van boven moghten sloopen:757
 
En schoon de vyanden, in 't schiltpads hol gekropen,
 
Niet schroomen zulck een buy kloeckhartigh uit te staen,
760
Zy zijn te maghteloos om langer op te gaen:760
tekstkritische noten

550 drom ergens hun allermeest dreight. daer wentelen en rollen de 551 Teukren het onmenschelijck gevaerte van boven af, het welck de551 552 Rutulers wijdt en breet verplet, en het beschutsel der schilden552-53 553 ontsnoert. De stoute Rutulers zijn niet meer bekommert om be-553-54 554 decktelijck te stormen, maer poogenze met schieten van den wal 555 te drijven. Aen den anderen kant zwaeide Mezentius, afgrijsselijck555-56 556 van opzicht, een fackel, van Hetrurisch pijnboomen hout, en gingk 557 toe met roockende viertuigh. Maer Messapus, Neptuins afkomst, 558 te paerde afgerecht, hieuw den wal in stucken, en eischte ladders,558 559 om de vesten te beklimmen.

560 O Kalliope, ick bidde u, geef uwen zanger in wat een neerlaegh,+560 561 welck een' moort Turnus met zijn zwaert hier toen baerde; wat 562 voor mannen elck ter helle stuurde: en ontvouw my dien gewel- 563 digen krijgh, van vore tot achter toe: want, o Godinnen, het heught 564 u, en ghy kunt het verhalen. Ter bequame plaetse, en by de hooge564 565 brugge stont een toren, ysselijck om 'er tegens op te zien, dien565 566 alle d'Italianen met hun uiterste gewelt en uiterste vermogen566 567 pooghden t'overweldigen en neêr te smijten; de Trojanen, in het567-68 568 tegendeel, dicht op een gepackt, uit ope vensteren, met steenen 569 en schieten van schichten te beschermen. Prins Turnus nam een569 570 barnende torts, en klitsteze in de zijde des torens, dat de vlam+570 571 door den wint opflackerende, plancken en posten vatte, en de571 572 zoldering aengingk. Die van binnen ontstelt, beginnen te beven,572

 
Want waer de storremdrom hun vreeslijck schijnt te naeren,761
 
Daer wentlen rollen zoo veel Troischen, lang ervaeren,762
 
Onmenschelijck gevaerte en wight van steenen af,
 
Dat onder Rutuliers een breuck en ruimte gaf,764
765
Hen wijt en breet verplette, en, onder dit rumoeren
 
En stormen, het gewelt der schiltpadt komt t'ontsnoeren.765-66766
 
De stoute Rutulier bemoeit zich langer niet767
 
Met stormen onder dack, maer worpt, en smijt, en schiet,
 
Om d'andren van de wal te drijven, en te jaegen.
770
Mezents, aen d'andre zy, om Pergamum te plaegen,770
 
Zoo vreeslijck als hy was van opzicht, zwaeide stout
 
Een fackel van Hetrusch en brandend pijnboomhout,772
 
En tradt met vierwerck toe, dat roock en vlammen baerde.
 
Messapus, eene telgh van Godt Neptuin, te paerde
775
In oorloge afgerecht, hieu zelf de wallen om,
 
En eischte een ladder, op dat hy de vest beklom.
 
Ick bidde, ô Kallioop, geef uwen oorloghszanger
 
Nu in hoe groot een' moort en nederlaegh, hoe langer
 
Hoe wreeder, Turnus hier te weegh broght met zijn zwaert;
780
Wat mannen, hooft voor hooft, een ieder hellewaert780
 
Met zijnen degen stierde. ontvoume 't vreeslijck stryen
 
Van voor tot achter toe, en 't oorlogh op zijn ryen.782
 
Want gy, Godinnen, hebt geheughenis alleen
 
Hier van, en kunt ons dit verhaelen achter een.
785
Een hooge toren stont gebout op zijne stede,785
 
Om hoogh met bruggen wel voorzien voor 's krijgsmans schrede,
 
En overyslijck steil om tegens op te zien.
 
Alle Italjaenen, hier aen 't stormen, poogen dien
 
Door 't uiterste gewelt, door 't uiterste vermogen,
790
Heel t'overweldigen, te sloopen: d'andren poogen,790
 
Om hoogh op een gepackt, met steenen en geschut
 
En schichten dit gevaert te dienen tot een stut,792
 
Uit ope vensteren. prins Turnus, trots ten strijde,
 
Neemt eene ontsteecke torts, en klitst haer in de zijde794
795
Des torens, dat de vlam door 't stoocken van den wint
 
En 't flackren vatten aen den post en plancken vint.796
 
De zolder brant, daer die van binnen dit weêrstreven,797
 
En zich verweerende nu sidderen, en beven.
tekstkritische noten

573 en willen vergeefs het onheil ontvlieden; en terwijlze rontom573-74 574 loopen, en achterwaert wijcken naer de zijde, die van deze vierpest 575 vry is, zoo stort de toren, om zijn zwaerte, snel voorover, dat al575 576 de hemel van 't gedruis dreunt. Zy komen met het onmenschelijck576-77 577 gevaerte, dat hen volght, (de borst van hun eigen geweer en stijve 578 stangen doorsteken en doorregen) half doot ter aerde gevallen:578 579 naulix ontglipte het d'eenige Helenor, en Lykus: waer van Helenor579579-81 580 d'outste voor den Meonischen Koningk ter sluick opgevoedt was, 581 door een slavin van Licymnie, die hem tegens verbodt in den oor-581 582 loogh voor Troje zondt; licht gewapent alleen met den degen, en582 583 een onbeschilderde rondas, van geen aenzien. Toen dees jonge-583 584 lingk zich midden onder zoo vele duizenden van Turnus volck584-85 585 vont, en de Latijnsche troepen aen d'eene en aen d'andere zijde 586 zagh; zoo streefde hy midden onder den vyandt, zonder op den+ 587 doot te passen, en vloogh derwaert, daer hy het allerdichtst met587 588 geweer bezet zagh; niet anders dan een wilt dier, het welck in 589 den ringk der jageren dicht omringt, tegens het geweer aenraest,589 590 en zonder eens om de doot te dencken, zich 'er onder worpt, en 591 over de zwijnsprieten henespringt. Doch Lykus. ongelijck beter+591591-92 592 te voet, kreegh met der vlught, door vyant, door wapens hene, 593 de muren, en repte zich, om zijne hant boven aen het dack te593 594 slaen, en zijne mackers de hant toe te reicken; wanneer de zeeg-594

 
Zy poogen te vergeefs t'ontvlieden dezen brant,
800
En loopen vast rondom, en wijcken aen dien kant,
 
Daer geene vierpest blaeckt: de toren overwightigh801
 
Stort snel voorover door dien last, al t'onvoorzichtigh,802
 
Dat al de hemel van 't gedruisch afgrijslijck dreunt.
 
Zy komen met dit pack, 't gewight dat op hen leunt,804
805
Hen volght in 't vallen, voort half doot om laeghgestegen,805
 
De borst van hunne spits en styve stang doorregen,806
 
Doorsteecken. nauwelijx ontglippen Helenoor
 
En Lykus het gevaer. dees Helenoor was voor
 
Den grooten koning van Meonie, als een vrye,809
810
Ter sluick door een slavin en am van Licimnye810
 
Gekoestert, die hem stil en, tegens het verbodt,811
 
Voor Troje in 't oorlogh zondt, een krijghsman in zijn rot812
 
Heel licht gewapent, slechts met zijnen slechten houwer,813
 
En onbemaelden schilt. in jaeren is hy ouwer
815
En Lykus ongelijck. dees jongling, toen hy stont,814-15
 
Zich onder duizenden van Turnus krijghsliên vondt,
 
En zagh van wederzy dien drang Latynsche troepen;
 
Zoo streeft hy midden in den vyant, hier geroepen,818
 
Ziet doot noch leven aen, vlieght derwaert, daer hy 't met
820
Geweer en spitse en scherp ziet allerdichtst bezet;
 
Niet anders dan een dier, dat in den ringk der jaegeren
 
Durf brullen in 't geweer van alle zijn belaegeren,822
 
Zich worpen, zonder eens te dencken om de doot,
 
In al dien dichten troep, en springen in dien noot
825
Door kloet en jaghtspiet heen: maer Lykus, vry wat sneller825
 
Te voet, kreegh met der vlught, in 't steigeren veel feller,
 
Door vyant en door spits den muur, en rept zich stout
 
Om zijne hant te slaen aen 't dack, heel hoogh gebout,
 
Zijn' macker d'andre hant tot noothulp toe te reicken;829
tekstkritische noten

595 haftige Turnus te gelijck met een snelheit en 't geweer achter595 596 hem her was, en aldus begraeuwde: o zinnelooze, waende ghy596 597 onze handen t'ontglippen? met greep hy hem, die daer vast hing,+ 598 en ruckte hem met een groot stuck muurs om laegh: gelijck Jupijns598-99 599 schiltknaep, in de hooghte opvarende, eenen haes of blancke zwaen 600 met zijn kromme klaeuwen oppackt: of een vervaerlijcke wolf een 601 lam, waer na de moeder al blatende loopt zoecken, uit den stal601 602 wechruckt. Men steeckt van overal een keel op, valt 'er op aen,602 603 en dempt de graften met den wal. Anderen slingeren barnende+603 604 tortsen in top. Ilioneus velt met een groot stuck van een steenrots604 605 Lucetius, die de poort opquam, en brandtuigh aendroegh: Liger605 606 velt Emathion; Asilas Chorineus; d'een fix op den schicht, d'ander606 607 op den boogh afgerecht: Ceneus velt Ortigius; Turnus den over- 608 winner Ceneus; Turnus velt Itys, Klonius, Dioxippus, Promulus, 609 en Sagaris, en Ide, die den hoogen toren verdadighde; Kapys609 610 velt Privernus. De lichte speer van Themille had hem eerst effen 611 geschrabt; hy dwaeselijck zijnen schilt wechworpende, taste naer611 612 de quetsuur met zijne hant; weshalve een vlugge pijl toesnorde,612 613 hem de hant aen de slincke zijde vast hechte, en de long, den 614 waeier van het hart, dootelijck quetste. Arcens zoon stont 'er614 615 braef in zijne rusting, en geborduurden krijghsrock, helder van615615-16 616 Iberisch yzerroest: hy was schoon van aenzicht, en herwaert ge- 617 zonden van zijnen vader Arcens, die hem opvoede in het woudt617-18 618 van Mars, by de Symeetsche vlieten, daer het vette altaer van den

830
Als Turnus daetelijck, tot een zeeghaftigh teiken,830
 
Hem snel met zijn geweer dus involght, en begraeut:831
 
O zinnelooze gast, hoe waentge, dus benaeut,832
 
Ons handen noch t'ontvliên: met grijpt hy, onder 't hangen,
 
En ruckt hem met een groot stuck muurs, als een' gevangen,
835
Ter neder: even als de schiltknaep van Jupijn,
 
Ten hemel vaerende, by klaeren zonneschijn,
 
Een' haes, of witte zwaen snel oppackt op de heide:
 
Of als de wolf een lam, al blatende in de weide
 
Van d'oy gezocht, ten stal met kracht uitruckt. daer gaet
840
Een kreet ten hemel op. de Rutulir bestaet
 
De graft te dempen, schiet met vierwerck: maer de trotse840-41
 
Ilioneüs met een stuck van eene rotse
 
Vernielt Lucetius, die opquam by de poort,843
 
En brandtuigh aendroegh. hier velt strenge Liger voort
845
Emathion ter neêr. Asilas staet'er boven,
 
Daer Chorineüs sneeft; d'een om zijn' schicht te loven,845-46
 
En d'ander om den boogh. helt Ceneus velt Ortijgh,
 
Doch sneeft door Turnus hant, die velt in dezen krijgh
 
Oock Itys, Klonius, en Promulus te zamen,
850
En Sagar, Dioxippe, en Ide, heet in 't praemen,850
 
Die, moedigh en getroost, den toren stout beschut,851
 
En in 't verdaedigen om hoogh de wallen stut.
 
Hier moet Privernus mê voor Kapys voeten sneven.
 
Themille had hem eerst een lichte schrab gegeven.
855
Hy worpt te reuckeloos zijn' schilt wech, zonder last,855
 
En midlerwijl de hant naer deze wonde tast,
 
Zoo hecht een vlugge pijl haer aen de slincke zijde,857
 
En treft wel dootelijck de long, die 't hart bevryde
 
Met koelen. Arcens zoon stont braef in harrenas858-59
860
En geborduurden rock, zoo helder als die was
 
Van yzerroest gewrocht, gelijckze in Pontus draegen.861
 
Hy, schoon van aengezicht, quam hier op 't welbehaegen862
 
Van zijnen vader, die hem streng hadde opgevoedt,
 
In 't bloedigh woudt van Mars, by den Simeetschen vloet,
865
Daer 't heiligh outer van Palikus, heet in 't wreecken,865
tekstkritische noten

619 verzoenbaren Palikus staet. Mezentius zelf zijn geweer neêrleg-619 620 gende, slingerde de snorrende slinger driewerf met het snoer om620 621 zijn hooft, en kloofde hem met het gloeiende loot den slaep van621 622 't hooft, recht in 't midden, dat hy in het zant uitgestreckt neder- 623 plofte, zoo langk als hy was.

624 Men zeit dat Askaen, te vore slechts gewoon het vlughtige+624 625 wilt te jagen, toen d'eerstemael eenen snellen pijl in den oorloogh625 626 schoot, en met zijne hant neder velde den stercken Numaen, 627 oock Remulus genoemt, en die onlangs Turnus jongste zuster 628 trouwde. Dees voor in d'eerste slaghorden staende, braveerde628 629 de Trojanen met veel hoon en schimpwoorden; en opgeblazen629-30 630 van geest op zijn nieuw Rijck, vermat zich groote dingen, roe-630 631 pende en bulderende: o tweewerf gevange Frygianen, schaemt631 632 ghy u niet binnen de wallen belegert te blijven, en achter de632 633 muren voor de doot te schuilen? Beziet eens wat volck met 634 wapenen naer onze Vorstin staet. Wat Godtheit, of welcke ont-634 635 zinnigheit dreef u naer Italie toe? Hier hebt ghy geene zonen635 636 van Atreus, geen geveinsde tong van Ulysses voor. Wy zijn uit636 637 eenen harden stam gesproten: brengen ons kinders vroegh aen den637-38 638 stroom, en leerenze in koude en regen harden. De jonge knapen 639 be-yveren de jaght, rennen zich af in de bosschen, en achten het639639-40 640 spel een paert te berijden, en den boogh te handelen. Maar onze 641 jeught arbeitzaem, en gewoon zich armelijck te behelpen, eght641

 
Gezoent wiert met der tijt. Mezents, van wraecke ontsteken,866
 
Leght flux zijn wapens neêr, en slingert om zijn hooft
 
De slinger, datze door de lucht omsnort, en klooft
 
Hem met een gloeiend loot den slaep van 't hooft, zoo krachtig
870
In 't midden, dat hy stort, en neêrploft, heel onmaghtigh,870
 
In 't zant gestreckt, zoo lang en groot hy was van leên.
 
De Faem zeght dat Askaen, slechts afgerecht voorheen872
 
Op jaght, en vlughtigh wilt in bosschen voor te jaegen,873
 
Toen d'eerste reis, een' pijl in 's vyants oorloghslaegen874
875
Van boven nederschoot, en velde met zijn hant
 
Den stoffenden Numaen, hoe sterck hy was, in 't zant,
 
Oock Remulus genoemt, die korts door Junoos zegen,877
 
De jongste zuster van prins Turnus had gekregen.
 
Dees, die zoo trots vooraen in d'eerste heirspits stont,
880
Braveerde den Trojaen met zijnen lastermont,880
 
En schimp, en hoon, en trots; en wulpsch en opgeblazen881
 
Van geest op 't nieuwe rijck, vermat zich, als de dwazen,
 
Veel groote zaecken, riep al buldrende overluit:
 
O Frygen, nu tweemael gevangen, komt vry uit:
885
En schaemt gy u niet eens, belegert in uw wallen,885
 
Te blijven leggen, verr' van rustigh uit te vallen,886
 
Te schuilen voor de doot, in 't slot van uwen muur?887
 
Beziet eens wat voor volck door wapenavontuur888
 
Naer ons vorstinnen staet. wat Godtheit hiet u streven,889
890
Wat dolheit heeft u naer Italie gedreven?
 
Gy hebt nu hier geen zoons noch bloet van Atreus voor,
 
Geen schalcke Ulysses tong. wy zijn op 't wapenspoor892
 
Uit eenen harden stam gesproten, voortgekomen.
 
Wy brengen 't jonge kint heel vroegh aen koude stroomen,
895
En leeren 't harden in den regen, koude, en wint.
 
De jonge knaep is vlug ter jaght, en jaghtgezint,896
 
En rent zich af in 't bosch, en acht het spel, als mannen,
 
Te paert te rennen, boogh en pezen streng te spannen.898
 
Maer ons volwasse jeught is arbeitzaem, gewent
900
Tot armoede, en behelpt zich armelijck, en kent
tekstkritische noten

642 en bouwt den acker, of bestormt en rammeit de steden. Wy ver- 643 slijten al ons leven met den stalen degen, en geven den jonge643-44 644 gasten een spiets op den neck: de trage ouderdom beneemt ons 645 het hart en den moedt niet. Wy voeren den helm op den grijzen645 646 kop, en het lust ons altijt op vrybuit te loopen, en van roof te leven.646 647 Uwe kleeders zijn met saffraen en glimmende purper geverft: 648 uw wellust is ledigheit, danssen uw opperste vermaeck: en ghy648 649 draeght rocken met mouwen, en myters met keelbanden. O recht-649 650 schape Frygische wijven (want ghy zijt geen Frygianen) loopt650 651 hene naer de hooge Dindyma toe, daer men gewoon is de pijp651651-52 652 met twee gaten te hooren pijpen: de Berecynthische boschboome652 653 fluit en bommen der Ideesche moeder locken u vast: laet mannen653 654 den wapenhandel over, en leght het stalen lemmer neder. Askaen 655 leedt niet, dat hy met diergelijcke woorden braveerde, en hen655 656 zoo gruwelijck scholt; en zich naer hem toekeerende, trock den 657 pijl met de paertshaire pees aen; en de armen van een halende,657 658 stont eerst ootmoedigh en badt Jupijn met deze belofte: almagh-658 659 tige Jupiter, begunstigh mijn stout opzet. Ick zal uwen tempel 660 pleghtige offergaven schencken, en zetten voor uwe altaren een660 661 jongk wit kalf met een vergulde star, en zoo hoogh gewassen661

 
Zijn' staet, en bout en egt des ackers vruchtbaerheden,901
 
Of volght den krijgh, rammeit bestormt de stercke steden.
 
Wy slijten 's levens tijt, daer 't bloet het zwaert bevleck',903
 
En geven 't jonge volck een veltspeer op den neck.904
905
De moedt bezwijckt ons niet in d'oude en traege jaeren,905
 
En d'oude draeght den helm op zijne grijze haeren.906
 
Het lust ons uit te zien, te loopen op vrybuit,907
 
Te leven op den roof. gy komt met kleedren uit,
 
Die dertel van saffraen en purperverwe gloeien.909
910
Uw lust is ledigheit, elck een ten dans te moeien910
 
Uw opperste vermaeck. uw mouwen hangen, teêr
 
En op zijn joffers, lang by uwe rocken neêr.912
 
Gy knoopt de myters om uw keel met zijde banden;
 
Rechtschape wyven, uit uw Frygiaensche landen,
915
[Want gy geen Frygen schijnt, noch mannen,] loopt vry heen
 
Naer uwe Dindyma ten berge op, naer de steên,916
 
Gewoon van outs uw pijp op 't feest te hooren pijpen,917
 
Die gy by beurte met twee vingren weet te grijpen,
 
Wanneer gy 't luchtoor stopt met ongelijcken toon.919
920
De bom van Cybele de moeder komt u noôn920
 
Van Ida, met de fluit van boschboom, fijn en grover:921
 
Laet mannen, wien het past, den wapenhandel over,
 
En leght het lemmer neêr, het yzer en het stael.
 
Askaen verdraeght geensins, dat hy met zulck een prael
925
Van woorden hem braveert, en Troischen stout durf schelden.
 
Hy keert zich flux naer hem, en treckt, als 't hooft der helden,
 
De paerdezenuwpees en pijl te strenger aen,
 
Haelt d'armen wijdt van een, en staet, voor dit bestaen,928
 
En bidt ootmoedigh Godt Jupijn met deze bede:
930
Almaghtige Jupijn, begunstigh, hier ter stede,
 
Mijn stout bestaen: ick zal uw kercken, naer de wijs,931
 
Met gaven eeren, en opoffren, u ten prijs,932
 
Een jongk en sneeuwit kalf, met een vergulde starre,
tekstkritische noten

662 als zijne moeder, en dat alree stoots, met zijne klaeuwen het zant662-63 663 achter uit smijt, dat het stuift. De vader en hemelvooght ver- 664 hoorde hem, en donderde ter slincke hant uit het heldere gewest:664 665 te gelijck rammelde de boogh, die Numaen den doot dreighde.665 666 D'afgeschote pijl snorde afgrijsselijck in zijne vlught, en het stalen 667 punt gingk Remulus door den slaep van 't hooft, in zijn brein. 668 Ga nu hene, ghy hoovaerdige stoffer, en beschimp de vromicheit:668 669 zoo antwoorden de tweewerf gevange Frygianen den Rutulers.669 670 Dit sprack Askaen: hier op krioelen de Trojanen en tieren van670 671 blijschap, en schijnen van moedigheit de wolcken te raken. By671 672 geval zagh toen Apollo, met zijn gekrolt hooft op een wolck672 673 gezeten, uit het gewest der lucht, d'Ausonische heirspitsen, en673 674 de stadt eens over; en sprack den zeeghaftigen Julus aldus aen: 675 o jongk kint, vaer zoo voort in dapperheit: zoo gaet men naer de+675-76 676 starren toe: o goddelijcke afkomst, en die Goden zult teelen, 677 met recht willen alle oorlogen by nootlot oprijzende, onder het677-78 678 volck van Assarakus uit hebben: en een rijck van Troje valt u te 679 kleen. Zoo spreeckt hy, daelt stracks uit den hoogen hemel, ver-679 680 drijft den adem der winden, en zoeckt Askaen: toen veranderde680 681 hy van aenzicht in de gedaente van den ouden Butes, weleer 682 schiltknaep van den Dardaenschen Anchises, en een getrouw 683 hofkapelaen: de vader had hem toen Askaen tot een megezel683 684 bygezet. Apollo trat 'er hene, den overouden in alles gelijck, van684 685 spraeck, verwe, wit hair en ysselijcken wapenklanck; en sprack685

 
En van zijn moeders grootte, en dat, gelijck een varre,934
935
Alreede stoots is, en met klaeuwen achter uit
 
Kan smijten, dat het stuift. dit heilige geluit936
 
Komt ras den hemelvooght en vader zelf ter ooren,
 
Die laet ter slincke hant terstont den donder hooren,
 
Van 't heldere gewest des hemels, en de boogh
940
Die den vermeeten met den doot dreight van om hoogh,940
 
Schiet los, en rammelt luit. de pijl, dus afgeschoten,
 
Snort vreeslijck in zijn vlught, het staele punt den grooten942
 
Braveerder door den slaep van 't hooft, en door zijn brein.
 
Gy trotse, ga nu heen, beschimper van 't gemein
945
En onze vromicheit. de Frygiaen, tweemaelen944-45
 
Gevangen, antwoort dus met deze tonge en taelen
 
Den stouten Rutulir. zoo sprack de kleene Askaen.
 
Hierop krioelt en tiert de vrolijcke Trojaen:
 
Elck schijnt van moedigheit de lucht en wolck te raecken.
950
Apollo by geval zagh neêr van 's hemels daecken,
 
Met zijn gekrolde kruin gezeten op een wolck,
 
Uit dit gewest der lucht, 't Ausonisch oorloghsvolck,952
 
En over al de stadt, en sprack aldus 't zeegachtigh953
 
En moedigh jongsken aen: ô knaep, vaer vroom en krachtigh954
955
Dus voort in dapperheit en vroomheit, nimmer moe.
 
Zoo gaet men recht naer Godt en naer de starren toe.
 
O godlijcke afkomste, en die Goden aen zult teelen,
 
Met recht zal d'ooreloge, en alle krijghskrackeelen,
 
By nootlot rijzende, getemt zijn door 't gebit,959
960
Wanneer Assarakus geslacht het rijck bezit.
 
Een rijck van Troje valt te kleen voor uw vermogen.961
 
Zoo spreeckt hy, daelt terstont van boven uit den hoogen,
 
En streeft door wint en lucht, en zoeckt Askaen alleen.
 
Hierop verkeerde hy van aengezicht, en scheen964
965
Den ouden Butes gansch gelijck van geest en wezen,
 
Die voortijts schiltknaep, by Anchises uitgelezen,966
 
Zijn trou hofkapellaen geweest was in dien tijt.
 
De vader had hem toen Iülus toegewijt
 
Tot eenen toghtgenoot. Apollo treet'er heenen,
970
Den ouden heel gelijck, van spraeck en verf, met eenen
 
Van wapenklanck, en haer, alree sneeuwit en grijs,
tekstkritische noten

686 den vierigen Julus aldus aen: Eneas zoon, het zy u genoegh, dat+ 687 het geluckte Numaen met uwe pijlen om hals te brengen: de687-88 688 groote Apollo staet u voor eerst dezen lof toe, en benijt het688-89 689 geweer niet, dat het zijne gelijck is: o jongske, hou nu vry op van 690 vechten. Zoo sprack Apollo, leide het menschelijck aenschijn 691 midden in zijn rede af, en verdween verre uit zijne oogen in 692 de dunne lucht. De Dardaensche Oversten kenden den Godt,692 693 en het goddelijck geweer, en hoorden den pijlkoker in de vlught693 694 rammelen: weshalve zy op Febus vermaninge en goddelijck bevel, 695 Askaen, heet op vechten, het vechten verboden, zich weder in695 696 den strijt begaven, en hun leven in merckelijck gevaer stelden.696 697 Het gerucht loopt over al de muren, door de wachttorens. Zy697 698 spannen hun strenge bogen, en draejen den vyant schichten naer698 699 't lijf, dat 'er de gront van bedeckt wort: toen kloncken schilden699 700 en helmen van den slagh: het gevecht wert feller: zoo geweldigh+700 701 als de regen, uit den westen en de regenachtige Boeken, op-701 702 komende, tegens d'aerde aenslaet; zoo fel als de hagelbuyen in 703 zee storten, wanneer Jupiter met vreesselijcke zuiderstormen het 704 onweer op het water slingert, en met buien in de lucht uitberst.704

705 Pandarus en Bitias (van den Ideeschen Alkanor geteelt, en by+705 706 de wilde Hiera, in Jupijns woudt, opgevoedt; jongelingen hun706706-7 707 vaders bergen en dennen gelijck; en die de poort, hun door 708 's vaders bevel bevolen, ontsluiten) verlaten zich op hun geweer,708 709 en troonen den vyant binnen de vesten. Zy staen gewapent bin-709 710 nen de poort, ter rechte en slincke hant voor de torens; en schit-710

 
En spreeckt Iülus aen, die moedigh stont naer prijs:972
 
Eneas zoon, 't zy u genoegh door Godts gehengen973
 
Numaen met uwen pijl aldus om hals te brengen.
975
De groote Apollo gunt voor eerst u dezen lof,
 
Benijt den pijl niet, dien den overdwaelschen trof,976
 
Zoo fix als Febus zelf. ô knaep, nu staeck dit vechten.977
 
Zoo spreeckt Apol, en leght nu onder dit berechten978
 
Het menschlijck aenzicht af, verdwijnt aen dunne lucht
980
Heel verre uit zijn gezicht. elck overste aen dees vlught
 
Kent Godt, en zijn geweer, die langer niet blijft sammelen.981
 
Men hoort in zijne vlught den pijlekoker rammelen,
 
Waerom zy, op 't gebodt van Febus, en dien last,
 
Askaen, op 't vechten heet, dit heftigh vechten vast
985
Verbieden, en zich zelfs weêr in den strijt begeven,
 
Met merckelijck gevaer en noodt van lijf en leven.
 
't Gerucht loopt over al de muuren door de wacht,
 
En torens. ieder spant den boogh, en draeit met maght
 
Den vyant schichten naer zijn lijf, daer op die plecken
990
De pijlen in hun vlught, als hagel, 't velt bedecken.
 
Toen kloncken schilt en helm en yzer, slagh op slagh.
 
't Gevecht wort feller, en zoo vreeslijck dezen dagh,
 
Gelijck, wanneer van 't weste en uit de Regenbocken,
 
De zwangre wolcken, zwart en dichter aengetrocken,
995
Ter aerde storten, en zoo fel als langs de ree
 
Een guure hagelbuy komt storten op de zee,
 
Als Jupiter met storm van 't zuiden, en geklater
 
Van buien uitberst, en het onweêr stort op 't water.
 
Pandaer en Bitias, twee zoonen, voortgebroght
1000
Van den Ideeschen helt Alkanor, wel verzocht,1000
 
Die hen, in Jovis woudt liet opvoên, af liet rechten1001
 
By eene wilde vrou Hiëre, om trots te vechten,
 
Twee jongelingen, bey geteelt tot 's vollex wijck,1003
 
Hun vaders steil geberghte, en dennen zelfs gelijck,
1005
En die de poort, door last des vaders toegesloten,
 
Ontsluiten, durven zich, als stoute strijtgenooten,
 
Verlaeten op hun spits, en troonen aen dien oort1007
 
Den vyant in hun schans. zy staen hier aen de poort,
 
Ter rechte en slincke hant, gewapent voor de toornen.1009
tekstkritische noten

711 teren met den kam boven op den kop: gelijck een paer hooge+711 712 eickeboomen, die langs de Liquentische vlieten, of Padus oevers712 713 of by den genoeghelijcken Athesis, hun ongeschore kruinen ten713 714 hemel opheffen, en met het opperste van de toppen knicken. De714 715 Rutulers den toegangk open ziende, bersten 'er in. Quercens,+ 716 Equikolus, braef in 't harnas, Tmarus, oploopende van zinnen, en716 717 de strijtbare Hemon zetten het met geheele troepen op de loop,717 718 of lieten hun leven in de poorte. Aldus groeit de grimmigheit 719 in de tweedraghtige harten noch stercker aen: en nu verzamelen719 720 de Trojanen in eenen drommel weder by een, en durven hant720 721 tegens hant vechten, en een goet stuck weeghs uitvallen. Den 722 veltheere Turnus, die vast aen verscheide oorden toestreeft, en+722 723 op den vyant aenbickt, komt een tijding ter ooren, hoe de vyant723723-24 724 op een nieuw in het moorden verhit, en de poorten open zet. 725 Hy staeckt den aengevangen storm, en van toorne schrickelijck+ 726 aengedreven, tijt naer de Dardaensche poort, en zijne moedige726-27 727 spitsbroeders toe, en schiet en velt met zijnen schicht eerst 728 Antifates (want dees quam hem eerst op) bastert van den grooten+728 729 Sarpedon, by een Thebaensche vrouw gewonnen: d'Italiaensche729 730 kornoeljestang vlieght door de dunne lucht, en dringt door de730730-31 731 maegh diep in de borst: het gapen der zwarte wonde levert eenen731-32 732 schuimenden plas uit, en het stalen punt blijft laeuw in de long 733 steken. Daer na velt hy Merops, en Erymanth; daer na Afidnus;+

1010
De kammen schittren op hun helmen, recht als hoornen,1010
 
Gelijck twee eicken, die, langs den Liquentschen vliet,1011
 
Of Padus oevers, of by Athesis, met riet
 
Genoeghelijck geboort, hunne ongeschore locken
 
Ten hemel heffen, en met hunne kruinen schocken,
1015
En knickebollen door hunne overwightigheit.1015
 
De Rutulier, zoo dra de toegangk open leit,
 
Berst in met al zijn maght, eerst Quercens, de rechtschapen,1017
 
De Platteberger, braef op zijn geweer en wapen,1018
 
De korsle Tmarus, en de strijtbre Hemon mê1019
1020
Met heele troepen vliên van dees bezette stê,
 
Of sneven in de poort: dus groeit door deze smerten1020-21
 
De grimmigheit vast aen in onvereende harten:1022
 
En nu vergaderen de Troischen in een' drom.1023
 
Zy vechten hant aen hant, en durven wederom1024
1025
En onbekommert een stuck weegs ter poorte uitvallen,
 
De veltheer Turnus, die vast toestreeft voor hun allen,
 
Aen dien, aen dezen oort, en op den vyant bickt,
 
Verneemt hoe op een nieu de vyant onverschrickt,1028
 
In 't neêrslaen dus verhit, de poort durf open zetten.1029
1030
Hy staeckt den storm, gebiet het stormen te beletten,1030
 
En schricklijck aengevoert van toorne, en, noch niet moê,1031
 
Vlieght naer de Troische poort, zijn fiere spitsbroêrs toe,
 
En schiet met zijnen schicht, en velt in dit gemoeten1033
 
Eerst Antifaet, die eerst hem met zijn spits wou groeten,1034
1035
Een' bastertzoon van helt Sarpedon, groot geacht,1035
 
En by een vrou van Thebe in onecht voortgebraght.1036
 
De stang, gesnede van kornoelje in Hesperyen,1037
 
Komt door de dunne lucht al snorrende te glyen,
 
En dringen door de borst tot binnen in de maegh.
1040
De zwarte wonde gaept, en levert eene vlaegh,
 
Een' plas van schuimend bloet, dat heenevloeit by beecken,
 
En 't staelen punt blijft laeu in zijne longe steecken.
 
Noch velt hy Erymanth, en Merops, na die twee
tekstkritische noten

734 daer na Bitias, wiens oogen brandden, en die van gramschap 735 brulde: geen schicht trof hem (want geen worpschicht hadde 736 hem den doot gedaen) maer een snorrende en barnende boom736 737 (waer tegens geen paer stiershuiden, nochte pantser, met dubbele737 738 schubben van gout op trouw gewrocht, bestaen kosten) quam,738 739 gelijck een blixem, uit een Blijde gevlogen: dat onbeschofte lichaem739 740 plofte neder: d'aerde dreunde, en de beuckelaer kraeckte van 741 den slagh: gelijck te Bajen, op 't Eubeesche strant, een steenen741 742 hooft, met louter gewelt tegens de zee opgeworpen, instortende,742 743 omruckt en met zich sleept al wat 'er aen vast hangt, tot dat het743 744 ganschelijck gesloopt, zich in het wadde zet, en met de baren744 745 mengt, daer het zwarte zant van den gront komt opwellen; zoo 746 dat het hooge Prochyte en Inarime, een hardt deckbedde door746 747 Jupijns gebodt Tyfeus op het lijf geleit, van 't gedruis daveren.747 748 Mars, de Wapenvooght, zette toen den Latijnen hart en krachten748 479 by, prickelde hun gemoeden heftigh, en joegh den Teukren 750 schroomte en bleecke vrees aen. Zy komen van alle kanten te hoop,750 751 vermits hun gelegenheit om te vechten gegeven wort, en d'oor- 752 looghsgodt hun in 't harte voer. Toen Pandarus zijnen broeder 753 in het zant leggen zagh, en hoe de kans verloopen, en de fortuin+753 754 hun tegen was, draeide hy met al zijne maght de poort toe, zette 755 zijn breede schouders tegens haer aen, en menighten van zijn volck 756 buiten de vesten sluitende, lietze in het harde gevecht steken.756

 
Afidnus, Bitias, wiens oogen, scherp van sne,1044
1045
Als koolen branden, en die fel van gramschap raesde.
 
Hem trof geen vlugge schicht, geen worpschicht hem verbaesde,1046
 
Noch trof en moorde, maer een barrenende boom,
 
Een snorrend hout [waer voor geen beuckelaer, hoe vroom,1048
 
Geen paer stiershuiden, noch geen pansser met zijn schelpen
1050
En goude schub, op trou gewrocht, iet konden helpen,1049-50
 
Noch duuren en bestaen,] dat quam'er snel en kort,1051
 
Gelijck een blixemstrael uit eene blijde snort.1052
 
Het onbeschofte lijf ploft neder: d'aerde beefde:
 
De beucklaer kraeckte van den slagh, waerme hy sneefde.
1055
Als eer te Baien, op het vochte Eubeesche strant,1055
 
Een steenen hooft, met kracht geweldigh fel gekant1056
 
En opgeworpen voor de zee, vervalt te mortel,1057
 
In 't storten met zich sleept wat vast is aen den wortel;1058
 
Tot dat het, gansch gesloopt, zich in het wadde zet,
1060
En met de baren mengt, daer uit den gront van 't bed
 
Des waters 't zwarte zant naer boven op komt wellen:
 
Inarime en het hoogh Prochyte zich ontstellen,1062
 
Dat harde deckbed, door bevel van 't hemelsch huis,1063
 
Den reus op 't lijf geleght, moet davren van 't gedruis.
1065
Toen zette Mars, de Godt des oorloghs, den Latijnen
 
Een hart en krachten by, en prickelde de zijnen1066
 
Met yver, joegh den Frygh een schroomte en nadocht aen.1067
 
Zy komen van alom te hoop op deze baen,
 
Nu hun gelegenheit tot vechten wort gegeven,
1070
En d'oorloghsgodt in 't hart hen moedight toe te streven.1070
 
Toen Pandarus zijn' broêr zagh leggen in het zant,
 
De kans verloopen, en dus tegens hem gekant,
 
Drong hy met al zijn maght de poorten toe, en zette
 
Zijn breede schouders op de poort aen, en belette
1075
Den inbreuck, sloot zijn volck met hoopen voor de stadt,1075
 
En lietze in 't hart gevecht verlegen, en gemat.1076

757 Maer hy sloot 'er zich zelven en anderen binnen, en ontfingkze die757-58 758 mede instreefden. De zinnelooze zagh den Rutulischen Koningk 759 niet midden onder den hoop inbreken, en sloot hem zelf in de 760 stadt; gelijck eenen onmenschelijcken tiger onder het bloode+ 761 vee. Terstont begosten Turnus oogen te gloeien, zijn bloedige 762 pluimaedje op den helm te trillen, zijn wapens afgrijsselijck te 763 knarssen, en de beuckelaer te flickeren en te blixemen, waer aen763 764 d'ontstelde Eneadijnen stracks hunnen vyant, dien groflijvigen,+764 765 kennen. De geweldige Pandarus komt nu te voorschijn, en noch765 766 verhit van toorne, om zijn broeders doot, zeit: hier is het hof niet,766 767 het welck van Amate met hare dochter ten bruitschat zal gegeven767 768 worden; nochte Turnus is hier binnen Ardea, en zijn vaderlijcke768-69 769 muren niet, maer in zijn vyants leger, daer hy blijven moet. Turnus 770 hem met koelen moede aengrenickende, sprack: begin slechts,770 771 hebt ghy zoo veel harts; en rep uwe handen tegens my: ghy zult771 772 Priaem overdragen, dat ghy hier oock eenen Achilles gevonden772 773 hebt. Zoo sprack hy: Pandarus dreef hem met al zijne maght een 774 spiets, noch ruw van quasten en ruigh van basten, toe, die niet774 775 raeckte; want Juno, Saturnus dochter, by der hant komende,775 776 keerdeze af, en de spiets bleef in de poorte steken. Maer ghy zult 777 dezen schicht, dien ick u met mijn stercke vuist toeschiet, niet ont- 778 vlughten: want dees schutter past anders te raken, als ghy. Zoo778 779 sprack Turnus, hief den degen om hoogh, en kloofde hem met779 780 zijne kling het voorhooft, tusschen beide de slapen van 't hooft, 781 recht midden door, en wondde d'ongebaerde kaecken vreesselijck,781 782 dat het kraeckte, en de gront dreunde van zijnen zwaren val. Hy782 783 stort doot ter aerde, en bekladt zijn lichaem en harnas met brein783

 
Hy sloot zich zelven dan en d'anderen hier binnen,
 
Ontfing d'instrevers mede, en zagh, als zonder zinnen,1078
 
Het hooft der Rutulen niet midden in dien hoop1079
1080
Terstont inbreecken, sloot hem binnen met een' loop,1080
 
Gelijck een vreeslijck dier, den tyger, onder 't bloode
 
En weerelooze vee. men zagh'er Turnus roode
 
En gloeiende oogen voort ontsteecken van een' gloet.
 
Zijn bloedige pluimaedje en staelen storremhoedt
1085
Begint te beven, en zijn wapens, door 't ververssen
 
Van zijn verbolgenheit, beginnen fel te knarssen,1085-86
 
De schilt te flickeren, te blixemen, waeraen
 
De Frygiaenen zien hunn' vyant binnen staen,1087-88
 
En kennen 't grove lijf. Pandaer, van groot vermogen,1089
1090
Komt vreeslijck voor den dagh zijn dapperheit vertoogen,1090
 
Verhit van gramschap om zijn lieven broeders doot,
 
En zeght: dit 's 't hof niet, daer u vrou Amate noodt,
 
Om met haer dochter u ten bruitschat dit te geven,
 
Noch Turnus is hier niet in Ardea gebleven,
1095
En in zijn vaders stadt, maer in zijn vyants maght
 
En leger, daer hy nu moet blijven op de wacht.1096
 
De koning Turnus loegh hem toe met koele zinnen,1097
 
En sprack: hebt gy een hart in 't lijf, laet ons beginnen,
 
En rep uw handen. zegh Priaem met uwen mont
1100
In 't heengaen dat gy hier oock een' Achilles vondt.
 
Zoo sprack hy: Pandarus dreef, zonder lang te wachten,
 
Hem voort een taeie speer naer 't lijf met al zijn krachten,
 
Die, ruigh van quasten en van basten, hem niet raeckt:
 
Want Juno keert de spiets, zoo ras als zy genaeckt,
1105
Waerom de scherpe speer voor in de poort bleef steecken.
 
Maer gy zult dezen schicht, die u wort toegestreecken
 
Met mijne stercke vuist, geensins ontvlughten: want
 
Dees schutter raeckt gewis, en anders dan uw hant.1106-8
 
Aldus sprack Turnus, en verhief zijn zwaert, en scheide
1110
En kloofde met de kling het voorhooft, tusschen beide
 
De slaepen van het hooft, recht midden door, en juist,1111
 
Wont d'ongebaerde wang, heel vreesselijck begruist1112
 
Van bloet, zoo ras het kraeckt, en d'aerde dreunt van 't vallen.1113
 
Hy stort ter aerde doot en zielloos voor hun allen,
1115
Besmet zijn lichaem en zijn harrenas met bloet,
tekstkritische noten

784 en bloet; en het hooft, net in twee deelen gedeelt, hangt van784 785 wederzijde over elcke schouder. De Trojanen bieden hem den+785-86 786 rugh, vlughten wegh, en beven van angst: en had d'overwinner 787 gepast terstont de sloten te breken, en de mackers ter poorte in787 788 te laten; op dien dagh waer het met den Trojaen en den oorloogh 789 uitgeweest: maer dolheit en uitzinnige bloetdorstigheit hitsten+ 790 zijnen moedt tegens de vyanden aen. Voor eerst onthaelde hy790 791 Falaris, en Gyges, dien de beenen afgemaeit wierden: hier na 792 dreef hy den vlughtelingen opgeraepte speeren naer 't lijf. Juno 793 verzagh hem van moedt en krachten, zette hem Halys tot eenen793-94 794 macker by, en Fegeus, die door zijn rondas getroffen was. Daer794-98 795 na den wal onder de zolen krijgende, trof hy met den zwaeienden 796 degen geluckelijck die op de muren, hier van onbewust zijnde, 797 het gevecht aendreven; Alkander, Halius, Noëmon, Pritanis, en 798 Lynceus, die op hem toezette, en zijne mackers te hulp riep: dezen 799 klonck hy, van naby, met eenen slagh, dat hooft en helm daer 800 hene tuimelden: daer na Amykus, den wiltschut, die behendigh800 801 zijn pijlen wist te bestrijcken, en het stalen punt met vergift te801 802 wapenen: oock Klytius uit Eolie, en Kreteus, der Zanggodinnen802-03 803 vrient; Kreteus der Zanggodinnen megezel, altijt belust op vaer- 804 zen, en om cyters en snaren te stellen: altijt zong hy van paerden,804 805 en wapens, en oorlogen. De Trojaensche oversten, Mnestheus

 
En brein. het hooft, in twee gekloven in dien gloet,1116
 
Hangt van de schoudren af, aen d'eene en d'andre zijde.
 
De Troischen biên den rug, en vlughten al by tijde,1118
 
En sidderen van angst. zoo d'overwinner hadt
1120
Gepast te breecken slot en grendel van de stadt,
 
De mackers door de poort van binnen in te laeten,
 
Het had op dezen dagh met Trojes rijck en staeten1122
 
En oorloge uit geweest: maer zinnelooze wraeck,1123
 
Bloetdorstigheit, te dol verleckert op den smaeck
1125
Van 's vyants bloet, te fel hem aen den vyant hitsen.1125
 
Vooreerst onthaelde hy met zijn geweer en spitsen1126
 
En velde Falaris, en Gyges, dien hy stijf1127
 
De beenen afmaeit, als met zeissens, onder 't lijf.1128
 
Den vlughtelingen drijft hy opgeraepte speeren
1130
Naer 't lijf: want Juno komt zijn moedigheit stoffeeren,1130
 
Den oorloghshelt van kracht voorzien aen zijne zy.1131
 
Hy leght'er Halys, als een' dappren macker, by,1132
 
Oock Fegeus, wiens rondas de wonde niet kon boeten.1133
 
Hy krijght hierna de wal noch onder zijne voeten,
1135
Treft met zijn zwaeiend zwaert geluckigh op den muur,
 
Die, niet bewust van hem, het oorloghsavontuur
 
Vervolghden in 't gevecht, Noëmon, en Alkander,1136-37
 
Oock Prytan, Halius, en Lynceus, onder ander,
 
Die toeschiet, en de maets te hulp roept wat hy magh.1139
1140
Hy klonck hem van naby zoo fel met eenen slagh,1140
 
Dat hooft en helm gelijck in 't stof daer heenevlogen;
 
Oock Amykus, die, voor een' wiltschut opgetogen,1142
 
Zijn pijlen met venijn bestreeck door snoode drift,1143
 
En wapende het punt met doodelijck vergift;
1145
Oock Klytius, die uit Eolie eer wou winnen,1145
 
En Kreteus, eenen vrient der zoete Zanggodinnen,
 
Der Zanggodinnen knaep, doorgaens op zang belust,1147
 
Op 't stellen van de luit, en snaer. hy wist gerust1148
 
Den toon met wapenen en paert en krijgh te mengen.1149
1150
De Faem melt Mnestheus, en Serestus, den gestrengen,
 
En Troischen Oversten hoe Turnus overstout1151
tekstkritische noten

806 en de gestrenge Serestus, hoorende het nederhouwen van hun+806 807 volck, komen endelijck te zamen, en zien hunne mackers heen en807-8 808 weêr loopen, en den vyant binnen gelaten. Mnestheus zeit: waer 809 vlught ghy nu hene? waer hene? Wat voor andere muren, welcke 810 vesten zijn 'er noch voor u over? o Burgers, zal een eenigh man, 811 rontom van uwe wallen becingelt, zulck een neerlaegh in de stadt811 812 vergeefs aenrechten? zoo vele voornaemste jongelingen ter helle812 813 sturen? Ghy suffaerts, erbarmt u des volcks, nochte schaemt ghy813 814 u niet voor den grooten Eneas, het ongeluckige vaderlant, en 815 d'oude Goden? Zy door deze woorden verhit, worden gesterckt,+815 816 en houden stant met eenen dicken troep. Turnus allengs aen816816-17 817 't wijcken, en zich naer den stroom te begeven, en dien oort, die817 818 van den vliet omringt wort. De Frygianen vallen met een groot 819 geroep des te heftiger op hem aen, en verzamelen te hoop. Gelijck819 820 een wreede leeuw van verwoede jagers en hun geweer benaeuwt,+820 821 door verbaestheit fel en leelijck grimt, te rugge deist, en van821 822 gramschap en moedigheit niet wijcken kan, nochte maghtigh is,822 823 al wil hy schoon, door den drang en het spits hene te streven: niet823 824 anders zette Turnus al twijfelende zijn voetstappen achterwaert,824 825 zonder zich te verhaesten, en zijn gemoet walt op van toorne.825 826 Ja hy had toen tweewerf midden onder zijn vyanden toegezet;826-27 827 oock tweewerf hun deizende troepen langs de muren op de vlught 828 gebroght: maer het gansche leger drong haestigh te zamen; en 829 Juno, Saturnus dochter, durf hem geene krachten meer byzetten:829 830 want Jupiter zondt Iris uit den hemel door de lucht met eenen830-31 831 verdrietigen last aen zijne zuster, ten zy Turnus de hooge vesten

 
Hun krijghsgenooten voor de vuist ter neder hout.1152
 
Zy komen endelijck by een uit alle hoopen,1153
 
En zien hun mackers bang vast heene en weder loopen,
1155
Den vyant in de wal gelaeten. Mnestheus zeght:
 
Waer vlughtge heen? waer heen? wat muur wat veste leght
 
Noch elders over, en voor u hierna ten beste?
 
O burgers, zal een man alleen, van uwe veste
 
En wal omcingelt, zulck een neêrlaegh in uw stadt
1160
Heelshuids aenrechten? zulck een brave jongkheit, mat1160
 
Gevochten, naer de hel en Plutoos afgront stuuren?
 
Gy suffaerts, ay ontfermt u binnen uwe muuren
 
Toch eenmael over 't volck: en schaemt gy in dien stant1163
 
U voor Eneas niet, en 't arme vaderlant,
1165
En d'overoude Goôn? het krijghsvolck hoort hem roepen,
 
Wort heet, en sterck, en houdt nu stant met dicke troepen.1166
 
De stoute Turnus wijckt allengs, en voort en voort,
 
Begeeft zich naer den stroom, en dezen stercken oort,1168
 
Daer 't water dien omringt. de Frygianen vallen,
1170
Veel feller schreeuwende en luidruchtigh met hun allen,
 
Van overal te hoop, op Turnus aen alleen.
 
Gelijck een wreede leeu, benaeut en overstreên1172
 
Van woeste jaegeren, verbaest en fel en lalijck1173
 
Hun aengrimt, deist, en wijckt, van moedt en gramschap qualijck1174
1175
Kan wijcken, noch vermagh, al wil hy schoon, alleen
 
Te streven door den drang en door de spitsen heen;
 
Niet anders zet de helt al twijflende zijn stappen,
 
Oock zonder haest, te rugge, en, zonder te verslappen,
 
Walt zijn gemoedt van toorne: oock had hy zich geredt,
1180
En tweemael midden op den vyant toegezet,1179-80
 
Zijn troepen tweemael langs den muur gebrogt aen 't vlughten:1181
 
Maer 't gantsche leger drong te hoop op die geruchten,
 
En Juno durf hem niet meer stercken: want Jupijn1183
 
Zondt Iris uit de lucht, in een' bedroefden schijn,1184
1185
Met eenen zuuren last aen zijn gestoorde zuster,1185
 
Ten zy prins Turnus flux vertrecke, en zich geruster1186
 
Wil draegen, en de vest van 't hooge Troje ontsla:1187
tekstkritische noten

832 der Trojanen ruime. Weshalve de jongelingk alleen niet maghtigh+832 833 is met zijnen beuckelaer en vuist tegens hen allen te bestaen; zoo833 834 wort hy aller wegen beschoten en overvallen: de helm klinckt834 835 gedurigh om den slaep van zijn hooft: het vaste koper zwicht voor835 836 de keien: de kam wort van 't hooft gekloncken, en de schilt kan836 837 het slaen en schieten niet verduren. De Trojanen, en blixemende837-38 838 Mnestheus zelf drijven zonder ophouden hem speeren toe. Toen 839 brack hem, die geenen adem kost scheppen, over al zijn lichaem+ 840 het zweet uit, dat gelijck modderigh water afliep, en hy flaeuw840840-41 841 van vermoeitheit naer zijnen adem hijgende, endelijck met zijn 842 volle rustinge steil in den stroom sprong, die hem in zijn blonde842-43 843 wielinge ontfingk, door den zachten vloet henedroegh, het bloet 844 afspoelde, en vrolijck zijnen spitsbroederen wederleverde.844

 
Waerom de jongelingk niet machtigh is hier na1189
 
Met beuckelaer en vuist hen allen te verduuren,
1190
Zoo wort hy overal beschoten op de muuren,
 
En overvallen, en de helm klinckt stadigh aen
 
Op 't hooft: het koper kan geen kaien wederstaen:1192
 
De kam wort van den helm gekloncken, en geslagen:
 
De schilt kan 't schieten noch het smijten niet verdraegen.1194
1195
De Troischen, Mnestheus zelf van blixemen noit moê,1195
 
Volharden, drijven hem geduurigh speeren toe.
 
Toen brack hem, die bykans geen' adem meer kon scheppen,
 
Het zweet langs al zijn leên en lichaem uit door 't reppen
 
En roeren, en het droop, als moddrigh water, af.
1200
Hy, flaeu en moede, hijght naer zijnen aêm, begaf
 
Zich entlijck naer den stroom, en sprong in volle wapen1201
 
Van boven in den vliet, die hem, als een' rechtschapen
 
Verweerder, in zijn kil en blonden maelstroom ving,1202-3
 
Door 't zachte water droegh, en dezen jongeling,
1205
Het bloet en zweet en stof afvaegende, heel blijde
 
By zijne spitsbroêrs broght, en zette aen d'overzijde.

DE DRIE VOLGENDE BOEKEN VAN DE AENEÏS ZULLEN, MET DE AANTEKENINGEN EN AFWIJKENDE LEZINGEN, OPGENOMEN WORDEN IN HET ZEVENDE DEEL


Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs